Agatona Saxa

Miękka okładka „Agaton Sax and the Diamond Thieves”, wydana przez Target Books w 1973 roku, z charakterystyczną ilustracją autorstwa Quentina Blake'a .

Agaton Sax jest bohaterem serii humorystycznych powieści detektywistycznych w języku szwedzkim, napisanych dla dzieci przez szwedzkiego autora Nilsa-Olofa Franzéna i zilustrowanych przez Åke Lewerth. Wydania angielskie zostały zilustrowane przez Quentina Blake'a .

Powieści są ironicznym pastiszem gatunku detektywistycznego: na przykład kolega Agatona Saxa, nieszczęsny inspektor Lispington ze Scotland Yardu, jest wyraźnie wzorowany na inspektorze Lestrade , znanym z Sherlocka Holmesa . Podobnie jak Holmes, Sax pali fajki (w jego przypadku Meerschaums ); ma jeden na każdy dzień tygodnia, który pali w myślach. Franzén zainspirował się także innym szwedzkim detektywem zajmującym się książkami dla dzieci, Ture Sventon autorstwa Åke Holmberga . W sumie w Szwecji opublikowano jedenaście książek, a wszystkie z wyjątkiem jednej zostały również opublikowane w tłumaczeniu na język angielski.

Podobnie jak w przypadku wielu powieści obcojęzycznych tłumaczonych na język angielski, styl i specyfika tłumaczeń były dość ważne dla popularności i sukcesu wydań angielskich. Co niezwykłe, Franzén wykonał większość tłumaczeń na język angielski, współpracując z dodatkową tłumaczką, Pamelą Royds, nad wyborami stylistycznymi, co było istotnym czynnikiem w zachowaniu humoru oryginalnych wersji szwedzkich w tłumaczeniach na język angielski.

Brytyjska seria cieszyła się ogromną popularnością, w wyniku czego stała się „najczęściej wznawianą serią detektywistyczną / tajemniczą w historii skandynawskiej literatury dziecięcej w tłumaczeniu brytyjskim z lat 1950–2000”.

Kolejność publikacji w języku angielskim znacznie różniła się od oryginalnej wersji szwedzkiej, a fakt, że tłumaczenia były w większości przygotowywane przez samego autora, umożliwił wprowadzenie poprawek odzwierciedlających kolejność, w jakiej je tłumaczył.

W 2022 roku brytyjscy wydawcy Oak Tree Books wydali nowe wydania 10 książek Agatona Saxa, pierwsze wznowienie serii od czasu wydania Target w miękkich okładkach w latach 70. W tłumaczeniu Kenton Hall iz nowymi ilustracjami seria będzie zawierać 11. książkę Agatona Saxa, nigdy wcześniej nie publikowaną w angielskiej wersji językowej. Seria została również po raz pierwszy dostosowana do audiobooków.

Według przypisu w Agaton Sax and the Criminal Doubles , Franzén pierwotnie napisał te historie dla swojego syna.

Książki

szwedzki tytuł	Opublikowany	angielski tytuł	Opublikowany
Agaton Sax klipper do	1955	Agaton Sax i Big Rig (poprawione)	1976
Agaton Sax och den ljudlösa sprängämnesligan	1956	Agaton Sax i Liga Cichych Wybuchów	1974
Agaton Sax och vita möss-mysteriet	1957	Agaton Sax i nawiedzony dom	1975
Agaton Sax och de slipade diamanttjuvarna	1959	Agaton Sax i Złodzieje Diamentów	1965
Agaton Sax och det gamla pipskägget	1961	Agaton Sax i tajemnica Scotland Yardu	1969
Agaton Sax och Byköpings gästabud	1963	Agaton Sax i kryminalni sobowtóry	1971
Agaton Sax i broderna Max	1965	Agaton Sax i bracia Max (aka Napady na banki )	1970
Agaton Sax och den bortkomne mr Lispington	1966	Agaton Sax i kolos z Rodos	1972
Agaton Sax och de okontanta miljardärerna	1967	Agaton Sax i bezgotówkowi miliarderzy	2022
Agaton Sax och den svällande rotmos-affären	1970	Agaton Sax i londyńska fabuła komputerowa	1973
Agaton Sax och den mörklagda ljusmaskinen	1978	Zegar dziadka Agatona Saxa i Lisingtona	1978

Postacie

Agatona Saxa

Bohater serialu, Agaton Sax, opisany jest jako sympatyczny, krągły Szwed z wąsami. Oprócz prowadzenia agencji detektywistycznej prowadzi także lokalną gazetę Bykoping Post (skrót: Najpierw z wiadomościami - Najmniejsza gazeta - ale najlepsza. )

Jamnik Saxa Tikkie i ciocia Matilda pomagają mu wyśledzić przestępców, takich jak Octopus Scott i Julius Mosca. Jest mistrzem podwodnego ju-jitsu i kilku niejasnych języków. Jest wczesnym użytkownikiem komputera do celów rozwiązywania przestępstw, chociaż ciocia Matylda odrzuca go jako jego „zamieszanie”. Nie ma żadnych znanych zainteresowań miłosnych i wyraźną niechęć do czosnku. Sax przypomina również Herkulesa Poirota z jego okrągłym ciałem, kapeluszem i wąsami.

Starszy inspektor Joshua Lispington

Inspektor Lispington często pojawia się w walce Saxa z przestępczością jako nieszczęsna i niezdarna przeszkoda. Chociaż ma dobre intencje i zawsze jest przyjacielem Saxa, Lispington wydaje się być nie do końca, często niewłaściwie radząc sobie z niebezpiecznymi sytuacjami.

Ciocia Matylda

Ciocia Matylda opiekuje się Agatonem, zapewniając mu jedzenie i towarzystwo na starość. Matylda jest często niedoceniana i potrafi być nie lada przeciwnikiem – zazwyczaj uzbrojona jedynie w podstawowe przedmioty gospodarstwa domowego. Jej parasol jest jej ulubioną bronią.

Tickie

Jamnik Agatona Saxa od czasu do czasu dołącza do Agatona w walce z przestępczością. Dobrze wyszkolony Tickie jest zwykle bardzo pomocny.

Mądry Dick

Futurystyczny komputer Agatona Saxa, który sam zbudował, aby pomagać w rozwiązywaniu przestępstw. Ciocia Matylda nazywa to „zamieszaniem”.

Sierżant Antonson

Pełniąc obowiązki szefa policji w Bykoping, często pomaga Saxowi i Lispingtonowi w ich dochodzeniach.

Adaptacje

Trzy z powieści zostały zaadaptowane dla telewizji w Wielkiej Brytanii w latach 1972-1981 i wyemitowane jako fragmenty serialu dla dzieci BBC Jackanory , z Kennethem Williamsem jako gawędziarzem. Każdy został przedstawiony jako pięć 15-minutowych odcinków, w których Williams czytał skróconą wersję książki (chociaż było to coś więcej niż zwykła lektura: jako doświadczony aktor komediowy, Williams grał postacie indywidualnie ze scenariusza, używając tylko swojego głosu i wyrazy twarzy). Jego performance został przeplatany ilustracjami Quentina Blake'a, które ukazały się w brytyjskich wydaniach książek. Pierwszym, który został potraktowany w ten sposób, był Agaton Sax and the Max Brothers w październiku 1972, w adaptacji Jeremy'ego Swana, następnie The League of Silent Exploders w lutym 1978 (co powtórzono w kwietniu 1979) i Lisington's Grandfather Clock w październiku 1981 (ten ostatnia powtórka na Boże Narodzenie w grudniu 1982).

Również w 1972 roku w Szwecji wyprodukowano czteroczęściowy animowany serial telewizyjny, ponownie oparty na książce Agaton Sax and the Max Brothers . Zaadaptowany przez Peggy Miller, został wyemitowany przez BBC w kwietniu 1976 roku pod tytułem Agaton Sax , z aktorem Peterem Hawkinsem - dobrze znanym wykonawcą BBC, w tym głosami kapitana Pugwasha - podkładającym głos postaciom. Wszystkie te zmiany – a mianowicie czteroletnie opóźnienie transmisji, usunięcie oryginalnego tytułu i zastąpienie Kennetha Williamsa Peterem Hawkinsem – miały na celu jak najlepsze ukrycie faktu, że produkcja była po prostu przeróbką Jackanory z 1972 roku , oparty na tej samej książce.

77-minutowy film animowany Agaton Sax och Byköpings gästabud został nakręcony w języku szwedzkim w 1976 roku, z fabułą luźno opartą na Agaton Sax and the Criminal Doubles . Wersja anglojęzyczna została wyemitowana w Wielkiej Brytanii przez BBC w sierpniu 1978 r., Zaadaptowana przez Daphne Jones, pod tytułem Agaton Sax and The Feast at Bykoping , i po raz kolejny głos wszystkich postaci użyczył Kenneth Williams. Zaadaptowany w 3 częściach po 25 minut każda, został wyemitowany zaledwie sześć miesięcy po transmisji drugiego serialu Williamsa Jackanory , The League of Silent Exploders i został powtórzony w sierpniu 1979 roku.

W związku z filmem w szwedzkiej telewizji wyemitowano trzyczęściowy serial telewizyjny, z trzema częściami opartymi odpowiednio na Agaton Sax i League of Silent Exploders , Agaton Sax and the Scotland Yard Mystery oraz Agaton Sax and the Colossus of Rhodes .

Ta dalsza seria nie została dostosowana przez BBC. Jednak w 1983 roku BBC po raz drugi powtórzyło wcześniejszą 3-częściową adaptację The Feast at Bykoping z Kennethem Williamsem z sierpnia 1978: tym razem nazywając ją po prostu „Agaton Sax” - prawdopodobnie w celu ukrycia, ile powtórzeń robiło się, bo w kwietniu 1985 ta sama adaptacja została powtórzona po raz trzeci, czyli w sumie jej czwarta transmisja, tym razem ponownie zmieniona, znana obecnie jako Agaton Sax: Święto Bykopingu .

Ogólnie, uwzględniając wszystkie powtórki, adaptacje Agatona Saxa wyemitowano łącznie 40 audycji w BBC1, między pierwszą transmisją 9 października 1972 r. A ostatnią powtórką wyemitowaną 5 kwietnia 1985 r. Zbiegło się to ze wzrostem popularności postaci w Wielkiej Brytanii , ze względu na publikację angielskich tłumaczeń w formie książkowej, zarówno w miękkiej, jak i twardej oprawie, w latach 1965-1978.

Linki zewnętrzne

• IMDb o Agaton Sax i Bykoebing Village Festival
• New York Times o Agaton Sax i Bykoebing Village Festival