Inaczej Ury

Inaczej Ury
Else ury 1900.jpg
Urodzić się 1 listopada 1877
Berlin , Cesarstwo Niemieckie
Zmarł 13 stycznia 1943 (w wieku 65)
Auschwitz-Birkenau , okupowana przez Niemców Polska
Przyczyną śmierci Zatrucie gazem
Narodowość Niemiecki
Zawód Powieściopisarz
Znany z Seria Nesthäkchen i inne książki dla dziewczynek

Else Ury (1 listopada 1877 - 13 stycznia 1943) była niemiecko-żydowską pisarką i autorką książek dla dzieci. Jej najbardziej znaną postacią jest córka jasnowłosego lekarza Annemarie Braun, której życie od dzieciństwa do starości jest opowiedziane w dziesięciu tomach cieszącej się dużym powodzeniem serii Nesthäkchen . Książki, sześcioczęściowy serial telewizyjny Nesthäkchen (1983), oparty na pierwszych trzech tomach, a także nowe wydanie DVD (2005) przyciągnęły uwagę milionów czytelników i widzów. Za życia Ury'ego najpopularniejszy był czwarty tom Nesthäkchen und der Weltkrieg ( Nesthäkchen i wojna światowa ). Inaczej Ury był członkiem niemieckiego Bürgertum (klasa średnia). Była rozciągnięta między patriotycznym obywatelstwem niemieckim a żydowskim dziedzictwem kulturowym. Ta sytuacja znajduje odzwierciedlenie w jej pismach, chociaż Nesthäkchen nie wspominają o judaizmie. W 1943 roku Else Ury została deportowana do obozu koncentracyjnego Auschwitz , gdzie po przybyciu została zamordowana.

Życie

Else Ury urodził się w Berlinie 1 listopada 1877 r. w rodzinie żydowskich kupców. Jej szczęśliwe dzieciństwo i życie z wielopokoleniowymi rodzinami, Urym i Heymannem, zapewniły środowisko i inspirację do napisania jej książek. Dobrze prosperujące mieszczańskie gospodarstwo domowe z kucharką, guwernantką, pokojówką, portierem i imponującymi meblami, które Else Ury opisuje w swojej serii Nesthäkchen lub w Studierte Mädel (1906), jest bezpośrednim odzwierciedleniem jej życia w Berlinie, zwłaszcza po przeprowadzce na Kantstraße w Charlottenburg, a później do Kaiserdamm. Podczas gdy jej ojciec Emil (1835-1920) stał się odnoszącym sukcesy kupcem, jej matka Franziska Ury (1847-1940) reprezentowała niemieckie Bildungsbürgertum (wykształcona klasa średnia). Franziska przekazała swoim dzieciom zainteresowanie literaturą klasyczną i współczesną, sztuką i muzyką.

Podtrzymywane przez te koncepcje Bildung (edukacja), rodzeństwo Else Ury rozpoczęło udane kariery w klasie średniej: Ludwig (1870–1963) został prawnikiem, Hans (1873–1937) lekarzem. Käthe (7.10.1881 – 30.10.1944, zamordowana w Auschwitz ), przed ślubem i założeniem rodziny planowała kształcić się jako nauczycielka. Else jednak, mimo uczęszczania do Lyzeum Königliche Luisenschule, zdecydowała się nie wykonywać zawodu. Zaczęła pisać pod pseudonimem „Vossische Zeitung” . W 1905 roku Globus Verlag opublikował jej pierwszą książkę Was das Sonntagskind Erlauscht (Co usłyszało szczęśliwe dziecko). Ten zbiór trzydziestu ośmiu opowieści moralnych promuje ideały pedagogiczne, takie jak lojalność , uczciwość i wierność . Kolejna książka Ury Goldblondchen (1908) przyniosła jej honorową uwagę wpływowego Jugendschriftenwarte, a kolejne pięć publikacji opierało się na tym sukcesie, aż ostatecznie seria Nesthäkchen została opublikowana w latach 1918-1925 i uczyniła ją znaną autorką.

„Zamiast dziewczęcych głów pochylonych nad zeszytami, Annemarie widziała śmiejących się żołnierzy”. Ilustracja Roberta Sedlacka (1881–1957) z Nesthäkchen und der Weltkrieg (1921). Ta ilustracja zawiera jeden błąd. Niemieccy żołnierze nosili polną szarość, a nie oliwkową.

Z ponad trzydziestoma dziewięcioma książkami Else Ury była nie tylko jedną z najbardziej płodnych pisarek swoich czasów, ale także jedną z odnoszących największe sukcesy. Połączenie wykształconego umysłu, humoru i współczującej kobiecości sprawiło, że jej książki stały się bestsellerami, a ona była bardzo ceniona. Na przykład w jej pięćdziesiąte urodziny, 1 listopada 1927 r., jej wydawca, Meidingers Jugendschriften Verlag , uhonorował ją hucznym przyjęciem w słynnym hotelu Adlon .

Berlińska tablica pamiątkowa , Kantstraße 30, Berlin-Charlottenburg , Niemcy

Jej twórczość uczyniła Else Ury bogatą. Nie w spadku po zamożnym ojcu, ale z własnych zarobków nabyła domek letniskowy w Krümmhubel (Karpacz) w Riesengebirge. Nazwała dom Haus Nesthäkchen. Do 1933 roku Ury otrzymał 250 000 RM tantiem za Nesthäkchen i inną serię, Professor's Twins , astronomiczną sumę u szczytu Wielkiego Kryzysu. Miliony jej fanów kupowały jej książki, słuchały ich w radiu, uczestniczyły w jej przyjęciach i czytały jej felietony. W Republice Weimarskiej Else Ury osiągnęła status supergwiazdy.

Hollywoodzkie

Do 1939 roku sytuacja Else Ury w Niemczech stała się nie do utrzymania i nie miała nadziei na poprawę. Na początku tego roku próbowała sprzedawać swoje prace w Wielkiej Brytanii i Stanach Zjednoczonych, dążąc do stworzenia podstaw ekonomicznych dla emigracji. Wysłała swoje historie do znajomych w Londynie, między innymi do swojego 20-letniego siostrzeńca Klausa Heymanna, który wyemigrował do Anglii, ponieważ nie pozwolono mu studiować w Niemczech. Ale Klaus nie znał nikogo, kto byłby w stanie dokonać literackiego angielskiego tłumaczenia jej pracy. Bardziej obiecujący był jej kontakt z siostrzeńcem Fritzem, który wyemigrował do Anglii i znał berlińskiego agenta literackiego, Karla Ludwiga Schrödera . Schröder z kolei był w kontakcie z hollywoodzkim agentem Paulem Kohnerem i wiedział, że Hollywood szuka materiału na swoje dziecięce gwiazdy. W liście do Kohnera z 10 marca 1939 r. Schröder odnosi się do Else Ury: „Jeśli firma w USA ma dziecięcą gwiazdę filmową, poinformuję ją o niearyjskiej niemieckiej pisarce Else Ury (miliony egzemplarzy w druku) , którego reprezentuję. Mogę przesłać kopie jej książek z Berlina, jeśli nie są dostępne. Jej prace nie zostały przetłumaczone na język angielski, chociaż istnieją wydania francuskie, holenderskie i norweskie. Kohner odpowiedział: „Materiały dla dziecięcych gwiazd są niezwykle interesujące. Proszę o jak najszybsze przesłanie mi książek Else Ury, które mogłyby nadawać się do sfilmowania”. Niemiecko-żydowska żona Schrödera wyemigrowała do Rzymu, a Schröder podróżował tam iz powrotem między Rzymem a Berlinem. Napisał do Kohnera, odnosząc się do swojego berlińskiego adresu: „ze względu na cenzora poczty proszę pisać tylko w sposób, którego nie można źle zrozumieć”. W swoim następnym liście Schöder obiecał: „Piszę ponownie o Else Ury i jej książkach dla dzieci. Natychmiast wyślę Ci wybór z nich, jeśli nadal można je wysłać pocztą z Niemiec… Muszę jeszcze raz powiedzieć, że te książki, opublikowane w miliony, są odpowiednie dla dzieci w każdym wieku. Dla Shirley Temple książki Ury byłyby tak samo dobre jak szwajcarska książka Heidi ”. Kohner, który otrzymał ten list 2 czerwca 1939 r., odpowiedział natychmiast: „Czekamy tutaj na twój raport… Ale jeśli uważasz, że książka Ury byłaby równie odpowiednia dla Shirley Temple jak Heidi, nie znasz tego faktu że Heidi jest niezwykle popularną i znaną książką w Ameryce”. Najwyraźniej w lipcu 1939 r. (list nie jest datowany) sama Else Ury napisała do Kohnera. Podała swój adres jako „Solinger Straße 87, z. Zt. Krummhübel, Riesengebirge, Haus Nesthäkchen”. Ury wskazała, że ​​włączyła tom 4, Nesthäkchen i wojnę światową oraz ogólnie opisała zawartość pozostałych tomów. Ury zasugerował, że główną rolę w tomie 6, Nesthäkchen Flies From the Nest , mogłaby zagrać duża dziewczynka; gwiazda dziecięca mogłaby wcielić się w rolę córki Nesthäkchen w tomie 7, Nesthäkchen and Her Chicks . Ury krótko wspomina, że ​​późniejsze tomy 8–10 mogłyby posłużyć jako zakończenie filmu lub początek części drugiej. Zasugerowała też swoją książkę Baumeisters Rangen, która jej zdaniem byłaby dobrą opowieścią filmową. Obiecała wysłać książki do agencji Kohnera i jako korespondenta biznesowego podała adres swojego brata Ludwiga. Kohner odpowiedział 2 sierpnia 1939 r.: „Szanowna Pani, mam Pański niedatowany list z zeszłego miesiąca i rozumiem, że Herr Karl L. Schröder prześle mi kilka książek dla dzieci. Jak tylko je otrzymam, każę przygotować streszczenia Dalsze informacje ode mnie otrzymasz albo pod swoim adresem, albo pod adresem twojego brata. Tymczasem przesyłam gorące pozdrowienia. (Paul Kohner)." Wybuch II wojny światowej 1 września 1939 roku przekreślił wszelkie kontakty i nadzieje Ury. W aktach Kohnera nie ma dalszej wzmianki o Else Ury. Nie korespondowała też ponownie z Karlem L. Schröderem, który zmarł w Rzymie 23 września 1940 r.

Deportacja i śmierć

Inaczej Ury, 1915

Jako Żydówka podczas Holokaustu , Ury zakazano publikowania, pozbawiono jej mienia, deportowano do Auschwitz i zamordowano w dniu jej przybycia. Z 1000 osób w transporcie z Berlina 13 stycznia 1943 r. 873 osoby uznano za niezdolne do pracy, wysłano prosto do komory gazowej w Oświęcimiu i nigdy nie zarejestrowano.

Powojenna republikacja i adaptacja telewizyjna

Po wojnie książki Ury'ego zostały wznowione. Zredagowana wersja serii Nesthäkchen została wydana przez Hoch Verlag w 1952 roku. Pierwszy tom nosił tytuł „Nesthäkchen i jej lalki”. Jedyna istotna zmiana: Czwarty tom „Nesthäkchen i wojna światowa” (odnoszący się do I wojny światowej) nie został przedrukowany. Krótki końcowy rozdział trzeciego tomu podsumował wydarzenia z czwartego tomu, aby zapewnić ciągłość serii.

Pozostałe dziewięć tomów było wielokrotnie wznawianych, a ich łączny nakład przekroczył siedem milionów egzemplarzy. Niemiecki nadawca telewizji publicznej ZDF sfilmował początek Nesthäkchen jako program bożonarodzeniowy z 1983 roku. W 2005 roku programy ZDF zostały wydane na płytach DVD.

Pomniki Else Ury

Marianne Brentzel opublikowała biografię Ury'ego z 1994 roku pod tytułem Nesthäkchen przybywa do obozu koncentracyjnego , co zwróciło powszechną uwagę opinii publicznej na zabójstwo Ury'ego w Auschwitz. Pomniki upamiętniające Ury ustawiono w Berlinie i Karpaczu (miejsce jej wakacyjnego domu). Jej dom wakacyjny, położony w dzisiejszej Polsce, nosi tytuł „Dom Nesthäkchen (Dom Nesthäkchen)”. Po wojnie zburzono „dom żydowski” w Berlin-Moabit, Solingerstraße 10, jej ostatnią berlińską rezydencję przed deportacją do Auschwitz. Przed budynkiem położono podwyższoną pamiątkową kostkę brukową, która przypomina przechodniom o Ury i jej współofiarach Holokaustu. Łuk S-Bahn w Charlottenburgu został nazwany na jej cześć. Upamiętnia ją również cenotaf na berlińskim cmentarzu żydowskim Weissensee (Jüdischer Friedhof Weißensee).

Nesthäkchen i wojna światowa

Else Ury opisuje w Nesthäkchen i wojnie światowej doświadczenia Annemarie Braun, która ma jedenaście lat, kiedy zaczyna się historia, i trzynaście, kiedy się kończy. Ojciec Annemarie służy we Francji jako lekarz wojskowy. Matka Annemarie przebywa w Anglii u krewnych iz powodu wybuchu wojny nie może wrócić do Niemiec. Annemarie i jej dwaj starsi bracia, Hans i Klaus, są pod opieką babci. Znaczna część narracji Ury'ego dotyczy doświadczeń Annemarie z nową koleżanką z klasy, niemiecko-polską Verą, która na początku historii nie mówi po niemiecku. Popularna, uparta Annmarie chłodno wyklucza Verę ze swojego kręgu znajomych jako cudzoziemkę i rzekomego szpiega, czyniąc z pięknej, przyjaznej Very klasową pariaskę. Rozwiązanie tej bolesnej agresji relacyjnej prowadzi do szokującego, dźwięczącego punktu kulminacyjnego, który fascynuje czytelników od czasu publikacji książki. Co więcej, złowrogo tocząca się w tle wojna nadaje Nesthäkchen i wojnie światowej siłę i głębię. Książka jest ponadczasowym komentarzem do brutalności wojny.

Po 1945 roku nowy wydawca usunął Nesthäkchen i wojnę światową z serii Nesthäkachen, ponieważ znajdował się na liście cenzury alianckich tablic kontrolnych. Ury była patriotką wobec Niemiec, a jej opisy wydarzeń podczas I wojny światowej i wokół niej zostały sklasyfikowane przez komisje kontrolne jako gloryfikujące wojnę niemiecką. Od 1945 roku seria Nesthäkchen liczy zaledwie 9 tomów. Steven Lehrer przetłumaczył Nesthäkchen and the World War na język angielski w 2006 r. i Nesthäkchen in the Children's Sanitorium w 2014 r. Ury napisał także inne książki i opowiadania, głównie dla dziewcząt i młodych kobiet. Większość książek Ury'ego pozostaje w druku.

Pracuje

Seria Nesthäkchen

Seria Nesthäkchen reprezentuje niemiecki gatunek literacki, Backfischroman , powieść dla dziewcząt, która opisuje dojrzewanie i była przeznaczona dla czytelników w wieku 12-16 lat. Backfisch („nastolatka”; dosłownie „ryba do smażenia”) to młoda dziewczyna w wieku od czternastu do siedemnastu lat. Backfischroman W przeważającej mierze zajmował się stereotypami, tradycyjnymi społecznymi obrazami dorastających dziewcząt wchłaniających normy społeczne. Historie zakończyły się małżeństwem, a bohaterka została Hausfrau . Do najbardziej utytułowanych Backfischromana , obok Else Ury, należeli Magda Trott , Emmy von Rhoden ze swoim Der Trotzkopf i Henny Koch . Ury zamierzał zakończyć serię Nesthäkchen tomem 6, Nesthäkchen Flies From the Nest . Meidingers Jugendschriften Verlag, jej berliński wydawca, został zalany powodzią listów od młodych fanów Ury'ego, błagających o więcej historii Nesthäkchen. Po pewnym wahaniu Ury napisała cztery kolejne tomy Nesthäkchen i zamieściła komentarze na temat swoich początkowych wątpliwości w epilogu do tomu 7, Nesthäkchen and Her Chicks .

Seria profesorów Zwillinge

  • 1923 Profesorowie Zwillinge Bubi und Mädi
  • 1925/1926 Profesorowie Zwillinge in der Waldschule
  • 1927 Profesorowie Zwillinge we Włoszech
  • 1928 Profesorowie Zwillinge im Sternenhaus
  • 1929 Profesorowie Zwillinge – Von der Schulbank ins Leben

powieści

  • 1906 Studierte Mädel
  • 1908 Złotoblondynki
  • 1910 Baumeisters Rangen
  • 1911 Vierzehn Jahr' und sieben Wochen
  • 1913 Kommerzienrats Olly
  • 1914 Das graue Haus
  • 1916 Dornröschen
  • 1917 Das Ratstöchterlein von Rothenburg
  • 1918 Flüchtlingskinder
  • 1919 Lieb Heimatland
  • 1920 Lilli Liliput
  • 1921 Hänschen Tunichgut
  • 1925 Lillis Weg
  • 1929 Studierte Mädel von heute
  • 1930 Das Rosenhäusel
  • 1930 Wie einst im Mai
  • 1933 Kläuschen und Mäuschen
  • 1933 Jugend voraus

Zbiory opowiadań

  • 1905 Was das Sonntagskind erlauscht
  • 1910 Babys erstes Geschichtenbuch
  • 1914 Huschelchen
  • 1917 Lotte Naseweis
  • 1923 Jungmädelgeschichten
  • 1931 Wir Mädels aus Nord und Süd
  • 1932 Für meine Nesthäkchenkinder

Notatki

Dalsza lektura

  Frankfurt nad Menem: dipa 1983. (= Jugend und Medien. 4.) ISBN 3-7638-0117-0 . S. 263–336.

  • Gesamtverzeichnis des deutschsprachigen Schrifttums (Geils, Peter)

Linki zewnętrzne

Pobrano z „ https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Else_Ury&oldid=1122166411 ”