Zaręczony (gra)

Punkt kulminacyjny aktu 1

Engaged to trzyaktowa farsa komiksowa autorstwa WS Gilberta . Fabuła obraca się wokół bogatego młodzieńca, jego poszukiwań żony i prób - z motywów najemniczych - wuja, by zachęcić go do małżeństwa, a najlepszego przyjaciela, aby mu zapobiec. Po szalonych komplikacjach i zmianach lojalności, wszyscy główni bohaterowie dobierają się w pary, mniej lub bardziej ku ich zadowoleniu.

Spektakl został otwarty w Haymarket Theatre w Londynie 3 października 1877 roku, rok przed pierwszym wielkim sukcesem Gilberta z kompozytorem Arthurem Sullivanem w ich operze komiksowej H.MS Pinafore . Engaged został dobrze przyjęty na londyńskiej scenie, a następnie w brytyjskich prowincjach, USA, Australii i Nowej Zelandii. Następnie był wielokrotnie reaktywowany i nadal był produkowany w XX i XXI wieku.

Sztuka została nazwana „niewątpliwie najlepszą i najzabawniejszą angielską komedią między Money [1840] Bulwer-Lyttona a The Importance of Being Earnest [1895] Wilde'a , którą bezpośrednio zainspirowała”, chociaż niektórzy krytycy uznali ją za bezduszną. Inne sztuki uważane przez krytyków za inspirowane Engaged to Arms Bernarda Shawa i Man and Man and Superman . Późniejsi dramatopisarze, których prace były postrzegane jako czerpiące z Engaged , to Noël Coward i Joe Orton .

Tło

Karta gabinetu WS Gilberta z około 1880 roku autorstwa Elliott & Fry

W 1877 roku Gilbert, obecnie czterdziestoletni, został uznanym dramaturgiem. Po wczesnych burleskach z lat 60. XIX wieku zajął się pisaniem librett opery komicznej i sztuk niemuzycznych, zarówno komicznych, jak i poważnych. Jego muzyczne sukcesy to Ages Ago (muzyka Frederica Claya , 1869) i Trial by Jury (muzyka Arthura Sullivana (1875). Jego poważne i komiczne sztuki niemuzyczne to Pigmalion i Galatea (1871), The Wicked World (1873), Sweethearts (1874) i kilka innych, które zagrały w ponad 100 przedstawieniach - dobre występy jak na ówczesne standardy.

Engaged jest napisany w satyrycznym stylu „do góry nogami” wielu wcześniejszych Bab Ballads Gilberta i jego późniejszych Savoy Operas . Recenzent New York Times nazwał to „ludzką naturą… odwróconą - nadając język jednej serii emocji i działając na inną”. Poprzednią sztuką Gilberta był dramat Dan'l Druce (1876), w którym starał się przedstawić poważne ludzkie emocje. Był to umiarkowany sukces, ale w Engaged powrócił do swojego zwykłego absurdalnego podejścia, wymyślając obsadę postaci, których motywacją nie jest miłość, ale pieniądze. Być może, aby podkreślić kontrast, w nowej sztuce obsadził główną rolę najemniczki Marion Terry , która w Dan'l Druce odegrała sentymentalną rolę. Napisał także scenę do nowej sztuki, która wydawała się parodią tej z poprzedniczki. Fragment z Engaged , przemówienia głównego bohatera, Cheviota Hilla, odzwierciedla gilbertowskie pojęcie małżeństwa:

Małżeństwo to bardzo ryzykowna sprawa; jest jak w Chancery, raz w nim nie można się z niego wydostać, a koszty są ogromne. Proszę bardzo – naprawione. Pięćdziesiąt lat później, jeśli oboje będziemy żyli, oboje będziemy – naprawieni. Na tym polega diabeł. To nierozsądnie długi czas, aby być odpowiedzialnym za wydatki innej osoby. Nie widzę sensu robienia tego tak długo. Wydaje się chciwe zabierać pół wieku uwagi innej osoby. Poza tym – nigdy nie wiadomo – może się trafić ktoś inny, kto bardziej mu się spodoba – na przykład ta niezwykle miła dziewczyna, którą poznałem w Szkocji. ( Zaręczeni , Akt II)

Kiedy już był w stanie to zrobić, Gilbert wyreżyserował produkcje własnych dzieł. W notatce do obsady, odtworzonej w opublikowanym tekście, określił sposób wykonania sztuki:

Bezwzględnie niezbędne dla powodzenia tego utworu jest granie go przez cały czas z najdoskonalszą powagą i powagą. Nie powinno być przesady w strojach, makijażu czy zachowaniu; a postacie, każdy z osobna, powinny sprawiać wrażenie, że przez cały czas wierzą w doskonałą szczerość swoich słów i czynów. Aktorzy wprost pokazują, że są świadomi absurdalności wypowiedzi, które utwór zaczyna przeciągać.

Pierwsze produkcje

Engaged został po raz pierwszy zaprezentowany w Haymarket Theatre w Londynie 3 października 1877 roku. Wystąpili w nim George Honey , Kyrle Bellew , Marion Terry , Lucy Buckstone i Julia Stewart . Działał przez około 110 przedstawień, do 1 lutego 1878 roku, kiedy to wygasła dzierżawa teatru. Prowincjonalna trasa koncertowa prowadzona przez Honey z różnymi gwiazdami rozpoczęła się 21 lutego. Pod koniec trasy zespół wrócił do Londynu i grał w Strand Theatre przez cały lipiec i sierpień 1878 roku.

W lutym 1879 roku w Park Theatre w Nowym Jorku otwarto pierwszą amerykańską produkcję z aktorem komiksowym Jamesem Lewisem jako Cheviotem i Agnes Booth jako Belindą. Produkcje szybko pojawiły się w Filadelfii i Baltimore , przynosząc autorowi tysiące dolarów tantiem. Produkcje w Australii i Nowej Zelandii nastąpiły w tym samym roku.

W latach osiemdziesiątych XIX wieku miały miejsce dwa odrodzenia w Londynie: na otwarciu Royal Court Theatre 30 listopada 1881 r. Z HJ Byronem w roli głównej oraz na Haymarket od 17 lutego 1886 r. Z udziałem Herberta Beerbohma Tree .

Role i obsady z wczesnego Londynu

Odlewy do pierwszej produkcji i dwóch odrodzeń z lat 80. XIX wieku to:

Rola Oryginalna obsada, Haymarket, 1877 Pierwsze przebudzenie, Royal Court, 1881 Drugie przebudzenie, Haymarket, 1886
Cheviot Hill ( młody magnat ) Jerzy Miód Henry'ego J. Byrona Drzewo Herberta Beerbohma
Belvawney ( jego przyjaciel ) Harold Kyrle (później znany jako Kyrle Bellew) Kyrle Bellew Maurice'a Barrymore'a
Panie Symperson Henryka Howe'a Clifforda Coopera panie Mackintosh
Angus Macalister ( chłopak z nizin ) Freda Dewara WH Denny Charlesa Brookfielda
majora McGillicuddy'ego Panie Weathersby Gilberta Trenta Ulick Winter
Belinda Treherne Marian Terry Marian Terry Drzewo pani Beerbohm
Minnie ( córka Sympersona ) Lucy Buckstone Carlotty Addison Augusty Wilton
Pani Macfarlane Emily Thorn Emily Thorn Pani EH Brooke
Maggie Macfarlane ( dziewczyna z nizin ) Julia Stewart Adela Measor Rose Norrets
Parker ( pokojówka Minnie ) Julia Roselle L. Meredith Panna Russell Huddart
źródło: teatr .

Streszczenie

Akt I

W ogrodzie skromnej, ale malowniczej chaty niedaleko Gretna , na granicy Szkocji i Anglii, Angus Macalister zabiega o względy Maggie Macfarlane. Angus zarabia na życie sabotując linie kolejowe oraz sprzedając napoje i noclegi pasażerom wykolejonych w ten sposób pociągów. Pojawiają się dwie jego ofiary: uciekająca para, Belinda Treherne i Belvawney, która ucieka przed majorem McGillicuddy, jej poprzednim narzeczonym.

Dochód Belvawney – 1000 funtów rocznie – zależy od jednego źródła. Jego przyjaciel Cheviot Hill uparcie oświadcza się każdej młodej kobiecie, którą spotyka, a ojciec Cheviota płaci Belvawneyowi za udaremnienie wszystkich takich propozycji. Jeśli mu się nie powiedzie, a Cheviot ożeni się (lub umrze), 1000 funtów rocznie trafi zamiast tego do wuja Cheviota, Sympersona. Przez przypadek Cheviot i Symperson byli w tym samym wykolejonym pociągu, co Belinda i Belvawney. Aby zapewnić sobie roczne stypendium w wysokości 1000 funtów, Symperson sugeruje swoją córkę Minnie jako odpowiednią narzeczoną dla Cheviota. Cheviot zgadza się, ale niemal natychmiast rozprasza go urok Maggie. Przekupuje Angusa, by ją uwolnił, ale kiedy gratuluje sobie zdobycia jej, spotyka Belindę, która natychmiast go pociąga. Ona odmawia mu, a on przysięga, że ​​poślubi Minnie Symperson. Ponieważ jego małżeństwo pozbawiłoby Belvawney dochodów, to w ogóle nie odpowiada Belindzie, a ona błaga Cheviota, aby pozostał singlem.

Pojawia się teraz major McGillicuddy, który wyśledził uciekającą parę z zamiarem zastrzelenia Belvawneya. Cheviot ratuje sytuację, odpychając Belvawneya na bok i ostentacyjnie obejmując Belindę. Wbrew pistoletom majora, on i Belinda deklarują, że są teraz mężem i żoną. Maggie, Belvawney i major są zrozpaczeni.

Akt 2

Trzy miesiące później, w salonie londyńskiego domu Symperson, Minnie przygotowuje się do ślubu z Cheviotem. Belinda przybywa, ubrana w żałobną suknię. Wyjaśnia swojej starej przyjaciółce Minnie, że nieumyślnie poślubiła nieznajomego. Pokrótce opowiada o wydarzeniach w Gretna i wyjaśnia, że ​​zgodnie z prawem szkockim publiczne oświadczenie o małżeństwie stanowi legalny związek. W rezultacie, chociaż nie zna nazwiska mężczyzny, który ochronił ją przed majorem, ogłaszając się jej mężem, i nie widziała go od tego dnia, jest legalnie poślubiona. Od tamtej pory nosi żałobną sukienkę, ale dowiedziawszy się, że jest to dzień ślubu Minnie, idzie do domu, aby przebrać się w bardziej odpowiednie ubrania.

Agnes Booth jako Belinda, Nowy Jork, 1879

Cheviot wchodzi, ubrany na swój ślub. Na chwilę rozprasza go pokojówka Parker, zanim Minnie wraca i rozmawiają o swoim przyszłym, ściśle oszczędnym życiu. Minnie odchodzi i pojawia się Belvawney, opłakując utratę Belindy. Jest zbulwersowany, gdy zastaje Cheviota na skraju małżeństwa, ponieważ oznacza to utratę jego 1000 funtów stypendium rocznie. Będąc obecnym podczas wydarzeń w Gretnej, może zaświadczyć, że Cheviot jest już prawnie żonaty. Cheviot uważa, że ​​domek został zburzony, a właściciele opuścili kraj, więc nie ma nikogo, kto mógłby potwierdzić relację Belvawneya. Istnieją ponadto wątpliwości, czy wydarzenia miały miejsce po angielskiej, czy szkockiej stronie granicy: jeśli to pierwsze, to zgodnie z prawem jest kawalerem. Postanawia kontynuować swoje małżeństwo z Minnie.

Pojawia się Angus i Macfarlane'owie. Zostali zatrudnieni jako słudzy Symperson. Maggie wpada w histerię i mówi Sympersonom prawdę: Cheviot oświadczył się jej trzy miesiące temu, a potem natychmiast oświadczył, że jest żonaty z inną kobietą. Minnie i jej ojciec są zdezorientowani i wściekli, mimo że Cheviot gorąco zaprzecza, że ​​poślubił kobietę, której imienia nawet nie zna.

Symperson, obawiając się utraty obiecanego stypendium, domaga się wyjaśnień, ale Cheviot nie może mu ich udzielić. Wchodzi Belvawney, zapewniając wszystkich, że był obecny, gdy kilka miesięcy wcześniej na granicy Anglii i Szkocji Cheviot i pewna dama ogłosili się mężem i żoną. Symperson akceptuje to, mówiąc swojej córce, aby znalazła sobie innego męża, a Belvawney, aby znalazła inne źródło dochodu. W końcu wchodzi Belinda, teraz ładnie ubrana na ślub Minnie. Belinda i Cheviot rozpoznają się i rzucają się w entuzjastyczny uścisk. Belvawney zatacza się, Minnie mdleje, a Maggie szlocha.

Akt III

Trzy dni później w londyńskim domu Symperson Belvawney, Belinda i Minnie czekają na powrót Cheviota. Udał się do Gretny, aby spróbować ustalić dokładne miejsce wydarzeń sprzed trzech miesięcy. Wraca, ale nie jest w stanie dowiedzieć się, czy zburzony domek znajdował się w Szkocji, czy w Anglii.

Symperson wchodzi z dwoma literami. Jeden jest od właściciela domku. Symperson czyta, że ​​domek był „na pewno w Anglii”. Belinda mdleje, zdając sobie sprawę, że straciła Cheviota. Drugi list jest od Belvawney. Mówi, że Niezniszczalny Bank wstrzymał płatności za akcje Cheviota i są one bezwartościowe. Kiedy to słyszy, Minnie deklaruje swoją decyzję o opuszczeniu Cheviot. Jej ojciec jest załamany. Teraz nie dostanie swojego rocznego stypendium i ubolewa nad haniebnym materializmem rodzaju ludzkiego.

Wchodzi Cheviot, jeszcze bardziej nieszczęśliwy niż wcześniej. Żadna z jego trzech ukochanych nie może nigdy zostać jego żoną. Postanawia się zastrzelić, ale zanim może to zrobić, Belvawney wyznaje, że jego list o banku był fałszywy. Następnie odjeżdża taksówką z Belindą, czule splecioną. Cheviot poprzysięga zemstę i przysięga, że ​​poślubi każdego. Dlaczego nie Minni? Uszczęśliwiony Symperson udaje się na poszukiwanie swojej córki. Pojawia się, a Cheviot się oświadcza. Ale kiedy zdaje sobie sprawę z jej najemniczego stosunku do jego bogactwa, wyrzeka się jej. W desperacji posyła po Maggie Macfarlane. Kiedy przybywa w towarzystwie matki i Angusa, Cheviot oferuje Maggie małżeństwo. Szlocha gorzko: właśnie złożyła przeciwko niemu pozew o złamanie obietnicy . Jest już w rękach jej adwokata. Cheviot czuje się przeklęty. Pani Macfarlane sugeruje nawet, że mógłby się z nią ożenić, ale on nie zgadza się z tym, choć jest przygnębiony.

1879 plakat do pierwszej amerykańskiej produkcji

Belinda i Belvawney wracają, a za nimi Minnie i Symperson. Obawy Cheviota są uzasadnione, ponieważ Belinda i Belvawney są teraz małżeństwem. Cheviot ponownie wyciąga broń, ale zanim zdąży się zastrzelić, Symperson postanawia ponownie przeczytać list o lokalizacji posiadłości. Tym razem czyta do końca i stwierdza, że ​​chociaż domek jest w Anglii, ogród jest w Szkocji – a Cheviot poślubił Belindę w ogrodzie. Cheviot obejmuje Belindę; Belvawney szuka pocieszenia u Minnie, Angus pociesza Maggie, a pani Macfarlane spoczywa na łonie Sympersona.

Odrodzenia i adaptacje

przebudzenia

Engaged został reaktywowany w Nowym Jorku w 1886 roku, kiedy Agnes Booth ponownie grała Belindę, u boku Herberta Kelceya jako Cheviota. Recenzent w The New York Times zauważył, że „śmiech był prawie nieustanny”, ale zastanawiał się, czy to, co uważał za bezduszność autora, uniemożliwi przetrwanie sztuk Gilberta.

Po życiu Gilberta w 1929 roku w Embassy Theatre w Londynie odbyły się wznowienia Engaged ; Old Vic w 1975 roku przez firmę National Theatre ; Teatr Artystyczny w 1983 roku; oraz Orange Tree Theatre w 2002 roku. Profesjonalne produkcje były wystawiane w Pitlochry Festival Theatre w Szkocji (2004) oraz na Międzynarodowym Festiwalu Gilberta i Sullivana w Harrogate w 2014 roku.

W Stanach Zjednoczonych Engaged był prezentowany poza Broadwayem w Lucille Lortel Theatre w 2004 roku; przez Cincinnati Shakespeare Company w 2009 roku; oraz przez Irish Classical Theatre Company w Buffalo w stanie Nowy Jork w 2010 roku. Shaw Festival wystawił produkcję w 2016 roku. Nadal od czasu do czasu po obu stronach Atlantyku prezentowane są amatorskie produkcje.

Adaptacje

Wersja muzyczna z 1925 roku zaprezentowana w Nowym Jorku zawierała muzykę Sullivana i kilku innych kompozytorów zaaranżowaną, z dodatkowymi tekstami, przez Briana Hookera . Belindę grała Antoinette Perry . Było piętnaście piosenek, głównie ze słowami dopasowanymi do muzyki Sullivana, Jamesa Molloya , Augusta Röckela i Ciro Pinsutiego , z kilkoma nowymi ustawieniami pastiszu autorstwa Portera Steele.

Druga muzyczna adaptacja Engaged została stworzona w 1962 roku przez dwóch brytyjskich naukowców, George'a Rowella i Kennetha Mobbsa. Podobnie jak w wersji amerykańskiej z 1925 roku, nowe teksty zostały dopasowane do istniejących melodii, w tym przypadku prawie wszystkie autorstwa Sullivana. Adaptacja miała swoją premierę w amatorskiej firmie w 1962 roku i doczekała się pierwszej profesjonalnej produkcji rok później w Windsorze . The Times , recenzując to ostatnie, skomentował: „Można by się spodziewać patchworku, ale sztuka, wciąż niezwykle zabawna, wyłania się zaskakująco cała i nienaruszona, z wyjątkiem tego, że dzięki dodaniu muzyki Sullivana jej twardy blask zostaje jak zwykle przekształcony w złoto”. Adaptacja miała amerykańską premierę amatorską w Nowym Jorku w 1965 roku, przedstawioną przez Village Light Opera Group, która wyprodukowała ją ponownie w 1984 roku, za każdym razem pod dyrekcją Ronalda Nolla . Ta adaptacja została zaprezentowana na Międzynarodowym Festiwalu Gilberta i Sullivana w 2017 roku.

W 2007 roku ukazało się nagranie trzeciej muzycznej adaptacji sztuki, zatytułowanej Topsy Turvy Loves , wykorzystującej muzykę z oper Gilberta i Sullivana, ale wycinającej większość dialogów, a produkcja adaptacji Equity Showcase została zamontowana w 2009 roku przez Wings Theatre Company w Nowym Jorku.

Krytyczny odbiór

Zaangażowana , podzielona krytyka po pierwszym występie. Większość recenzentów chwaliła ten artykuł za jego dowcip i komentarz społeczny, ale kilku uznało go za zbyt gryzący i mizantropijny, aby był smaczny. The Era uznał to za „jeden z tych sprytnych, fantazyjnych, komicznych, satyrycznych ekstrawagancji w sposobie pracy scenicznej, których można by oczekiwać od pióra pana Gilberta, ale prawie żadnego innego żyjącego autora”. Nazywając sztukę „inteligentną, dowcipną… humorystyczną… genialną” i „najbardziej gilbertowską” pracą Gilberta, H. Savile Clarke napisał w The Theatre , że „z pewnością żaden pisarz nigdy nie obnażył ostrzejszego skalpela fikcji i pretensji, które leży u podstaw dzisiejszego społeczeństwa”. Recenzent w The Athenaeum napisał: „Rzadko, jeśli kiedykolwiek wcześniej, przeprowadzano eksperyment polegający na przedstawieniu dramatu w trzech aktach, w którym nie ma ani jednej istoty ludzkiej, która nie ogłosiłaby się absolutnie odrażającą”, ale krytyk doszedł do wniosku, że czy pomimo tego lub z tego powodu Engaged był „jednym z najbardziej wesołych i oryginalnych, jakie w ostatnich latach widziano na scenie”.

Recenzent New York Timesa napisał w 1879 roku: „Pan Gilbert w swoich najlepszych pracach zawsze wykazywał tendencję do przedstawiania nieprawdopodobieństw z prawdopodobnego punktu widzenia i dlatego w pewnym sensie może pretendować do oryginalności; na szczęście ta zasługa w jego przypadku jest poparta iście poetycką wyobraźnią. W [ Zaangażowanych ] autor daje pełny rozmach swojemu humorowi, a rezultat, choć niezwykle efemeryczny, jest bardzo zabawnym połączeniem postaci - lub karykatur - i udawanych heroicznych incydentów. W późniejszej ocenie T. Edgar Pemberton nazwał ten utwór „kapryśnie pomyślanym i dowcipnie napisanym” i ocenił go jako „klejnot pierwszej wody, z każdym aspektem wyciętym i wypolerowanym do punktu olśnienia”.

Przeglądając produkcję National Theatre w 1975 roku, Irving Wardle pomyślał Engaged „sztuka, która nie dorównuje światowej klasie arcydzieł, ale zasługuje na odrodzenie jako popularna rozrywka, wyrażająca swój własny okres z niezwykłą wyrazistością”. Michael Billington nazwał to „raczej tępym żartem”, chociaż później nazwał to niesprawiedliwie zaniedbanym klasykiem. Recenzenci londyńskiego odrodzenia z 1983 roku byli podzieleni: w The Guardian Kenneth Hurren uważał to poza „kilkoma osobliwymi żartami, po prostu nudną starą sztuką”. będąc w The Times , Anthony Masters uznał to za „bezlitośnie szczere i niezwykle zabawne… z cynizmem, który sprawia, że ​​Ben Jonson i Wycherley wydają się być pełni ludzkiej dobroci”. Nowsze produkcje zostały dobrze przyjęte. Patrick O'Connor napisał o produkcji Orange Tree z 2003 roku: „To, co jest zachwycające w skomplikowanej fabule, z jej naciskiem na najemniczą stronę miłości i przyjaźni, to to, że wiele kwestii ma współczesny wydźwięk, a sytuacje wydają się zapowiadają teatr absurdu”. Recenzując produkcję Off-Broadway z 2004 roku, Marilyn Stasio napisała w Variety , „błyskotliwy utwór z epoki… dialog jest czystym darem od genialnego dramaturga i całkowicie cierpiącego na niestrawność”. W badaniu twórców współczesnej kultury z 2016 roku Justin Wintle nazwał Engaged „niewątpliwie najlepszą i najzabawniejszą angielską komedią między Money [1840] Bulwer-Lyttona a The Importance of Being Earnest [1895] Wilde'a, którą bezpośrednio zainspirowała”.

Wpływ

Równie podenerwowany jak uśmiechnięta brutalność Joe Ortona… Widzieć Zaręczyny na scenie to tak, jak oglądać „ Bądźmy poważni na serio” , odkrywającego dawno zaginionego ojca i prace Noëla Cowarda, ich przystojnego dziadka z wąsami.

Głos wsi , 2004.

W studium prac Gilberta z 1971 r. Arthur Liebman zwraca uwagę na dług, jaki Zaangażowany zawdzięczał The Importance of Being Earnest : „podobieństwa w sytuacjach, postaciach, imionach, dialogach i efektach scenicznych, które są rzeczywiście nieuniknione dla znającego się na rzeczy czytelnika”. Bernard Shaw , jako krytyk teatralny, zauważył - z dezaprobatą - na temat „gilbertyzmu” fabuły Wilde'a. Shaw uważał się za lepszego pisarza niż Gilbert i nie podobało mu się, że był postrzegany jako Gilbertianin, ale Liebman cytuje wpływ Engaged na sztuki Shawa, komentując, że Shaw czerpał z „sprzeczności Gilberta między romantyczną fasadą społeczeństwa a jego podstawą w funtach szterlingach” do efektu komicznego w Człowieku i Supermanie oraz w poważniejszym celu w Domach wdowców . W badaniu z 1968 roku, Shaw, Wilde and the Revival of the Comedy of Manners , JHK Lockhart sugeruje, że Shaw podobnie czerpał z Gilberta w broni i Człowieka .

Inni krytycy zauważyli, że wpływ Engaged rozciąga się poza Shaw na Noëla Cowarda i Joe Ortona oraz na Theatre of the Absurd .

Notatki, odniesienia i źródła

Notatki

Bibliografia

Źródła

Książki

  •   Ainger, Michael (2002). Gilbert i Sullivan - podwójna biografia . Oksford: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-514769-8 .
  •   Booth, Michael (1973). Angielskie dramaty XIX wieku, tom III: Komedie . Cambridge: Cambridge University Press. OCLC 553925270 .
  •   Booth, Michael (1991). Teatr w epoce wiktoriańskiej . Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-34837-9 .
  •   Crowther, Andrew (2011). Gilbert z Gilbert & Sullivan: jego życie i charakter . Londyn: The History Press. ISBN 978-0-7524-5589-1 .
  •   Liebman, Arthur (1971). Prace WS Gilberta . Nowy Jork: Uniwersytet Nowojorski. OCLC 52734567 .
  •   Holroyd, Michael (1997). Bernard Shaw: jednotomowe wydanie ostateczne . Londyn: Chatto i Windus. ISBN 978-0-7011-6279-5 .
  •   Orel, Harold (1994). Gilbert i Sullivan: wywiady i wspomnienia . Basingstoke: Macmillan. ISBN 978-0-333-63905-4 .
  •   Pemberton, T. Edgar (1902). Ellen Terry i jej siostry . Londyn: C. Arthur Pearson. OCLC 5636519 .
  •   Rollins, Cyryl; R. Johna Wittsa (1962). The D'Oyly Carte Opera Company w Gilbert and Sullivan Operas: A Record of Productions, 1875–1961 . Londyn: Michael Joseph. OCLC 504581419 .
  •   Shaw, Bernard (1981). Dan Laurence (red.). Muzyka Shawa: kompletna krytyka muzyczna Bernarda Shawa, tom 3 (1893–1950) . Londyn: Głowa Bodleya. ISBN 978-0-370-30248-5 .
  •   Stedman, Jane W. (1996). WS Gilbert, Klasyczny wiktoriański i jego teatr . Oksford: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-816174-5 .
  •   Zima, Justin (2007). Nowi twórcy współczesnej kultury. Tom. 1: A – K . Londyn: Routledge. ISBN 978-0-415-42547-6 .

Czasopisma

  •   Cardullo, Robert (2012). „Biznes sztuki i sztuka biznesu: ponowne rozważenie„ Zaręczonych ”WS Gilberta”. Dziennik CLA . 40 (4): 244–261. JSTOR 3044731 . (wymagana subskrypcja)
  •   Knapp, Shoshana (marzec 1986). „George Eliot i WS Gilbert: Silas Marner do Dan'l Druce”. Fikcja XIX wieku . 55 (3): 438–459. doi : 10.2307/3044731 . JSTOR 44395296 . (wymagana subskrypcja)
  •   Lockhart, JHK (wiosna 1968). „Shaw, Wilde i odrodzenie komedii obyczajowej”. Hermathena (106): 18–22. JSTOR 23039863 . (wymagana subskrypcja)

Linki zewnętrzne

Pobrano z „ https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Engaged_(play)&oldid=1117903621 ”