Pepetel

W tym portugalskim nazwisku pierwsze nazwisko lub nazwisko ze strony matki to Pestana , a drugie nazwisko lub nazwisko ze strony ojca to dos Santos .
Pepetel
Arthur Pestana (Pepetela).jpg
Urodzić się

Artur Carlos Maurício Pestana dos Santos 1941 Benguela , portugalska Angola
Pseudonim Pepetel
Język portugalski
Obywatelstwo angolski

Artur Carlos Maurício Pestana dos Santos (ur. 1941) jest głównym angolskim pisarzem fikcji. Pisze pod pseudonimem Pepetela .

Portugalczyk z Angoli , Pepetela urodził się w Benguela w portugalskiej Angoli i walczył jako członek MPLA w długiej wojnie partyzanckiej o niepodległość Angoli. Wiele z jego pism dotyczy historii politycznej Angoli w XX wieku. Mayombe to powieść przedstawiająca życie grupy partyzantów MPLA zaangażowanych w antykolonialną walkę w Kabindzie , Yaka opowiada o życiu członków rodziny białych osadników w nadmorskim mieście Benguela i A Geração da Utopia ujawnia rozczarowanie młodych Angoli w okresie po odzyskaniu niepodległości.

Pepetela pisał również o wcześniejszej historii Angoli w A Gloriosa Família i Lueji , a swoją serią powieści Jaime Bunda rozszerzył się na satyrę. Jego najnowsze prace to Predadores , zjadliwa krytyka klas rządzących Angoli, O Quase Fim do Mundo , postapokaliptyczna alegoria oraz O Planalto ea Estepe , spojrzenie na historię Angoli i powiązania z innymi dawnymi narodami komunistycznymi. Pepetela zdobył Nagrodę Camões , najwyższe na świecie odznaczenie dla literatury luzofońskiej , w 1997 roku.

„Pepetela” to słowo Kimbundu , które oznacza „rzęsę”, co jest tłumaczeniem jego portugalskiego nazwiska „Pestana”. Autor otrzymał ten pseudonim w swoim czasie jako kombatant MPLA.

Wczesne życie

Pepetela urodziła się w Benguela w portugalskiej Angoli w rodzinie Portugalczyków z Angoli . Rodzina jego matki była wpływową rodziną handlową i wojskową w regionie Moçâmedes (dzisiejsza Namibe ) w Angoli, a jego pradziadek był majorem armii portugalskiej. Rodzina jego matki mieszkała w Angoli od pięciu pokoleń, podczas gdy jego ojciec urodził się w Angoli w rodzinie Portugalczyków i większość dzieciństwa spędził w kontynentalnej części Portugalii . Pepetela miał wychowanie w klasie średniej w Bengueli, uczęszczał do szkoły, w której mieszali się uczniowie wszystkich ras i klas. Twierdził, że wychowanie w Bengueli dało mu więcej okazji do zaprzyjaźnienia się z ludźmi innych ras, ponieważ Benguela była znacznie bardziej mieszanym miastem niż wiele innych w Angoli w epoce kolonialnej. Twierdzi też, że świadomość klasową zaczął rozwijać już w czasach szkolnych, dostrzegając różnice między własnym stylem życia a życiem znajomych mieszkających w pobliskich slumsach. W rozmowie z Michelem Labanem twierdzi, że wychowanie wpłynęło także na jego poglądy polityczne. Miał wujka, który był dziennikarzem i pisarzem i który zetknął go z wieloma ważnymi lewicowymi myślicielami. Jego ojciec miał również pokaźną bibliotekę, która pozwoliła młodemu Pepeteli dowiedzieć się więcej o rewolucji francuskiej, co wywarło na niego głęboki wpływ.

Gdy miał 14 lat, młody Pepetela przeniósł się do Lubango (wówczas Sá da Bandeira), aby kontynuować naukę, ponieważ w Benguela nie było wówczas szkoły średniej. W Lubango Pepetela twierdził, że stał się bardziej świadomy problemów rasowych w Angoli, ponieważ Lubango było znacznie bardziej oddzieloną społecznością niż Benguela. W Lubango był pod wpływem lewicowego księdza, Padre Noronha, który nauczył go o rewolucji kubańskiej i informował go o bieżących wydarzeniach. Po ukończeniu nauki w Lubango Pepetela wyjechał do Portugalii, gdzie rozpoczął studia inżynierskie. Będąc w Instituto Superior Técnico w Lizbonie zaprzyjaźnił się z innymi angolskimi studentami, którzy byli związani z Casa dos Estudantes do Império , stowarzyszeniem studenckim zrzeszającym portugalskich studentów zza oceanu. Po dwóch latach studiów uznał, że inżynieria nie będzie odpowiadać jego zainteresowaniom i podjął próbę wstąpienia na kurs historii na Wydziale Literackim Uniwersytetu w Lizbonie. Jednak wraz z rozpoczęciem portugalskiej wojny kolonialnej w Angoli został wezwany do służby w portugalskich siłach zbrojnych i zdecydował się uciec z Portugalii.

Doświadczenie z pierwszej linii, wczesne powieści i sztuki teatralne

Pepetela najpierw wyjechał do Paryża , a następnie, w 1963 roku, zdobył stypendium na studia socjologiczne w Algierze , gdzie zwrócił się do niego Henrique Abranches z MPLA, aby pomóc w stworzeniu Centrum Studiów Angolskich. Centrum to stało się celem pracy młodego Pepeteli na następną dekadę. Do 1969 roku Pepetela, Abranches i inni członkowie MPLA pracowali razem, aby udokumentować kulturę i społeczeństwo Angoli oraz nagłośnić walkę MPLA. W 1969 roku Centrum przeniosło się z Algieru do Brazzaville w Republice Konga . Po przeprowadzce do Brazzaville Pepetela stał się bardziej aktywny w zbrojnym oporze MPLA przeciwko Portugalczykom w regionie Cabinda w Angoli i na froncie wschodnim. Tym razem na przełomie lat 60. i 70. stał się inspiracją dla jednego z najbardziej rozpoznawalnych dzieł Pepeteli, wojennej narracji, Mayombe . W tym czasie Pepetela napisał także swoją pierwszą powieść, Muana Puo . Powieść została napisana podczas jego pobytu w Algierze i dotyczy kultury angolskiej, używając metafory tradycyjnych masek ludu Chokwe ujawnić różne dychotomie obecne w kulturze angolskiej. Jego powieść pokazuje wiedzę o rdzennych kulturach Angoli, którą Pepetela zdobył podczas wojny o niepodległość na froncie wschodnim. Muana Puó nigdy nie miała zostać opublikowana, co Pepetela wyjaśnił w wywiadzie dla Michela Labana. Autor napisał powieść jako ćwiczenie dla siebie i kilku swoich bliskich przyjaciół do przeczytania; niemniej jednak powieść została opublikowana w 1978 roku, za kadencji Pepeteli w rządzie Angoli.

W 1972 roku Pepetela opublikował swoją pierwszą powieść, As Aventuras de Ngunga , dzieło przeznaczone dla niewielkiej grupy studentów. W tym tekście Pepetela bada rozwój Ngungi, młodego partyzanta MPLA, używając epickiego i dydaktycznego tonu. Powieść wprowadza czytelnika oczami Ngungi w zwyczaje, geografię i psychologię Angoli. Pepetela wykorzystał również tę pracę do stworzenia dialogu między tradycją angolską a jego rewolucyjną ideologią, badając, które tradycje należy pielęgnować, a które zmieniać. Jako aventura... to powieść będąca przykładem wczesnej kariery Pepeteli, ukazująca głęboką miłość do Angoli, chęć poznania historii i kultury Angoli, rewolucyjnego ducha i dydaktyczny ton. Powieść została napisana i opublikowana, gdy Pepetela walczył z rządem kolonialnym na froncie wschodnim w Angoli. Z kolei Muana Puó i Mayombe zostały również napisane, gdy służył na froncie, ale zostały opublikowane dopiero po uzyskaniu niepodległości przez Angolę.

Kiedy Angola uzyskała niepodległość w 1975 roku, Pepetela został wiceministrem edukacji w rządzie prezydenta Agostinho Neto . Autor był członkiem rządu przez siedem lat, składając rezygnację w 1982 roku, aby poświęcić więcej czasu pisarstwu. Podczas swojej kadencji jako wiceminister opublikował kilka powieści, w tym Mayombe , powieść, która została napisana, gdy był aktywnym bojownikiem MPLA na początku lat 70., a której publikacja nastąpiła tylko przy wyraźnym wsparciu prezydenta Agostinho Neto. W tym okresie Pepetela urozmaicił swoje pisarstwo, pisząc także dwie sztuki, które skupiały się na historii Angoli i rewolucyjnej polityce. Pepetela był również członkiem rady zarządzającej Związku Pisarzy Angoli przez cały ten okres.

Sztuki Pepeteli napisane podczas jego rządowej kadencji również odzwierciedlają tematy z As Aventuras de Ngunga . Pierwsza ze sztuk, A Corda , była pierwszym pełnometrażowym dziełem dramatycznym opublikowanym w post-niepodległościowej Angoli. Jest to sztuka, która, jak mówi Ana Mafalda Leite, jest „dydaktyczna i więcej niż trochę ideologiczna, przez co ma ograniczone zainteresowanie literackie”. Spektakl jest w jednym akcie i przedstawia dwie strony grające w przeciąganie liny nad Angolą. Jedna strona obejmuje Amerykanów i ich angolskich klientów, podczas gdy druga strona składa się z pięciu bojowników partyzanckich z różnych grup etnicznych reprezentujących MPLA. Następna sztuka, którą napisała Pepetela, Akcja A Revolta da Casa dos Ídolos rozgrywa się w przeszłości, przedstawiając podobieństwa między królestwem Kongo w XVI wieku a walką Angoli o niepodległość. Leite pisze: „Sztuka pozostaje dydaktyczna, ale jest nowatorska zarówno pod względem wykorzystania materiału historycznego, jak i zwłaszcza pod względem złożoności rzeczywistej mise en scène”.

Wyjście z rządu, praca wydana w latach 80

Jak wspomniano powyżej, Pepetela opublikował kilka powieści w swoim czasie jako minister rządu. Spośród nich Mayombe jest jednym z najbardziej znanych. Powieść jest relacją z czasów Pepeteli jako partyzanta w MPLA. Powieść funkcjonuje na dwóch poziomach, na jednym zgłębiane są przemyślenia bohaterów na temat natury walki o niepodległość, a na drugim opowiada się o „akcjach i wydarzeniach”, jakich doświadczyli nacjonalistyczni bojownicy. Ana Mafalda Leite uważa, że ​​powieść jest zarówno krytyczna, jak i heroiczna, ponieważ zarówno próbuje podkreślić różnorodność etniczną rzekomo celebrowaną przez MPLA, jak i ilustruje podziały plemienne obecne w społeczeństwie angolskim, które ostatecznie doprowadziłyby do wojny domowej, która rozdarła naród w lata od niepodległości do 2002 roku. Leite pisze, że „temat wojny nabiera wymiaru heroicznego i epickiego, ponieważ jest to konflikt, który określa fundament„ ojczyzny ””.

Po odejściu z rządu pod koniec 1982 roku Pepetela zaczął koncentrować się wyłącznie na pisaniu, rozpoczynając pracę nad swoją najbardziej ambitną jak dotąd powieścią Yaka . Yaka , opublikowana po raz pierwszy w 1984 roku, to obszerna powieść historyczna, która bada życie rodziny portugalskich osadników, którzy przybyli do Bengueli w XIX wieku. Wyraźne pragnienie zbadania własnego pochodzenia widać w wyborze Pepeteli do napisania Yaka . Sam Pepetela, jak wspomniano wcześniej w tym wpisie, jest potomkiem portugalskich osadników w Bengueli. Jak Muana Puo , Yaka zawiera również tradycyjne angolskie przedmioty duchowe w swojej technice narracyjnej. Tam, gdzie pierwsza powieść koncentruje się na maskach, Yaka używa tradycyjnego drewnianego posągu używanego przez jaków, organizacje społeczne zajmujące się prowadzeniem wojny, aby uporządkować narrację. Ana Mafalda Leite pisze: „ Jaka symbolizuje jednocześnie świadomość tradycyjnych wartości i„ antycypowanego ducha narodowości ”nowego kraju”. Yaka zdobył w 1986 roku krajową nagrodę angolską w dziedzinie literatury.

Pepetela kontynuowała pisanie przez całą dekadę, publikując O cão e os Caluandas , powieść, która przygląda się mieszkańcom Luandy i zmianom, jakie przeszli od czasu uzyskania niepodległości, rok po opublikowaniu Yaka . Powieść wyróżnia się wykorzystaniem historii wędrówek owczarka niemieckiego po Luandzie do jej uporządkowania oraz zawiera różnorodne głosy narracyjne. W 1989 roku opublikował Lueji , dzieło podobne do A Revolta na Casa dos Ídolos w tym, że rysuje podobieństwa między historią Angoli a współczesną sytuacją w kraju. Powieść zestawia księżniczkę Lueji, ważną postać XVII-wiecznej historii Angoli, z młodą baletnicą, która tańczy rolę Lueji we współczesnym utworze. Jak mówi Ana Mafalda Leite: „Autorka pisze chronologicznie o dwóch kobietach, których życie w końcu zaczyna się łączyć w powieści”. W powieści Pepetela odtwarza historię XVII-wiecznej Angoli . Jest to projekt, który podjął ponownie w XVI wieku w swojej powieści A gloriosa familia z 1994 roku .

Nowe kierunki literackie i Prémio Camões

W latach 90. Pepetela nadal interesował się historią Angoli, ale także zaczął badać sytuację polityczną w kraju z większym poczuciem ironii i krytyki. Jego pierwsza powieść tej dekady, A geração da utopia z 1992 roku , porusza wiele kwestii poruszonych po raz pierwszy w Mayombe , ale z perspektywy post-niepodległościowej rzeczywistości Angoli. Wojna domowa w Angoli i intensywna korupcja w rządzie doprowadziły do ​​zakwestionowania rewolucyjnych wartości wyznawanych we wcześniejszej powieści. Ana Mafalda Leite opisuje powieść jako „książkę krytyczną i sceptyczną, by nie powiedzieć książkę rozczarowania, z pewnością daleką od Mayombe ”. W tej powieści Pepetela analizuje psychologicznie swoich bohaterów głębiej niż robił to we wcześniejszych utworach i przyjmuje bardzo krytyczne stanowisko. Powieść, obejmująca trzy dekady, jest podzielona na cztery części, z których każda obejmuje ważny aspekt Angoli XX wieku, w tym portugalski ucisk kolonialny , wojna o niepodległość , wojna domowa i krótkie wytchnienie od wojny, która miała miejsce na początku lat 90. Zainteresowanie Pepeteli historią pozostało widoczne w tej książce, ale jego krytyka angolskiego establishmentu była czymś nowym, co wciąż powracało.

Jego następna powieść dekady, O Desejo de Kianda , opublikowana w 1995 roku, w dalszym ciągu manifestuje rozczarowanie wykazane w A Geração da Utopia . Powieść ma bardziej magiczne podejście realistyczne niż jakiekolwiek poprzednie dzieło Pepeteli, przedstawiając sytuację, w której kilka największych budynków Luandy zapada się na plac Kinaxixi, a wszyscy mieszkańcy pozostają nietknięci. Bohaterka, postać o imieniu Carmina Cara de Cu, porzuca karierę biurokratki rządowej i zostaje handlarzem bronią. W eseju na temat powieści, porównującym zawalenie się budynków, które jest centralnym punktem powieści, z atakami z 11 września 2001 r., Phillip Rothwell pisze, że powieść „w pewnym sensie kontynuuje głęboki i potępiający portret zdradzonej utopii autorstwa Pepeteli” . W następnym roku opublikował inny rodzaj powieści, Gloriosa Familia . Ta praca analizuje historię rodziny Van Dúnem, wybitnej rodziny angolskiej holenderskiego . Pepetela spędziła lata badając historię Holendrów w Angoli , aby napisać powieść. Ta powieść nie ma tego samego cynicznego i rozczarowanego tonu, jak inne jego powieści z tej dekady, zamiast tego jest szeroką narracją historyczną, która zawiera nieco magiczny realistyczny ton. Chociaż ta powieść różni się od wielu innych dzieł autora, fascynacja historią Angoli, która towarzyszyła mu przez całą jego karierę, prawdopodobnie znajduje swoje najprawdziwsze urzeczywistnienie w tej pracy.

Ponieważ sytuacja w Angoli w latach 90. stawała się coraz bardziej niebezpieczna, Pepetela zaczął spędzać więcej czasu w Lizbonie i Brazylii . W tym momencie jego życia jego pisarstwo przyniosło mu sławę w całym portugalskojęzycznym świecie. W 1997 roku został uhonorowany Nagrodą Camões, najwyższym światowym odznaczeniem dla literatury luzofońskiej. Pepetela jest pierwszym angolskim i drugim afrykańskim autorem, który zdobył tę prestiżową nagrodę.

Satyra i obce horyzonty w nowym tysiącleciu

Pepetela nadal jest płodnym pisarzem przez całą pierwszą dekadę XXI wieku. Jego twórczość przybrała satyryczny obrót dzięki serii powieści „Jaime Bunda”, powieści detektywistycznych, które rzucają satyryczny pogląd na życie w Luandzie w nowej dekadzie. Stephen Henighan pisze, że postać Jaime'a Bundy, nieudolnego detektywa wywodzącego się z dwóch najwybitniejszych rodzin Angoli, odzwierciedla zmiany, jakie zaszły populacja przeszła w opinii Pepetela. Zamiast reprezentować rewolucyjną awangardę, która stworzy nową angolską tożsamość, Kreolowie z Luandy są przedstawiani w powieściach jako kleptokratyczna oligarchia. Jaime Bunda to parodia Jamesa Bonda, którego imię wywodzi się od jego przerośniętego tyłka (po portugalsku „bunda”). Postać ma obsesję zarówno na punkcie filmów o Jamesie Bondzie, jak i amerykańskich powieści prywatnych, co, jak twierdzi Henighan, jest „naładowane ideologicznie” i ilustruje elementy niedorozwoju Angoli. W pierwszej z powieści Jaime Bunda, agente secreto , opublikowany w 2001 roku, bohater prowadzi śledztwo w sprawie morderstwa i gwałtu, które ostatecznie prowadzą go do południowoafrykańskiego fałszerza imieniem Karl Botha, nawiązanie do byłego premiera Republiki Południowej Afryki PW Bothy , który zlecił południowoafrykańską interwencję w Angoli w latach 70. i 80. XX wieku . Druga powieść, Jaime Bunda ea Morte do Americano , opublikowany w 2003 roku, rozgrywa się w Bengueli zamiast w Luandzie i dotyczy amerykańskich wpływów w Angoli, gdy Jaime Bunda bada morderstwo Amerykanina i próbuje uwieść amerykańskiego agenta FBI. Ta powieść przedstawia również krytykę polityki zagranicznej Stanów Zjednoczonych przez Pepetela, ponieważ brutalne zachowanie angolskiej policji odzwierciedla sposób, w jaki Amerykanie radzili sobie z podejrzanymi o terroryzm w tym samym okresie. Powieści zostały opublikowane przez portugalskiego wydawcę Dom Quixote i były niezwykle popularne w Portugalii, odnosząc również pewne sukcesy w innych krajach europejskich, takich jak Niemcy, gdzie Pepetela była w przeszłości stosunkowo nieznana.

W ciągu dekady Pepetela publikowała także inne rodzaje powieści. Jego pierwszą książką, która została opublikowana w 2000 roku, była A Montanha da Água Lilás (2000), książka dla dzieci, która również przygląda się korzeniom niesprawiedliwości społecznej. W 2005 roku, po sukcesie Jaimego Bundy , wydał Predadores , jego najostrzejsza jak dotąd krytyka angolskiej klasy rządzącej. Akcja powieści rozgrywa się w niepodległej Angoli i opowiada historię Vladimiro Caposso, skromnego biurokraty, który zostaje biznesmenem. Igor Cusack opisuje bohatera jako „morderczego, kobiecego gangstera-biznesmena… żyjącego w morzu innych rekinów”. Chociaż zaczął krytykować klasę nowobogackich w Angoli już w A geração da utopia , z powieści Jaime Bundy i Predadores widać, że do 2000 roku ten temat stał się dominujący w twórczości Pepeteli.

Ostatnie lata 2000 roku to kontynuacja płodnej kariery Pepeteli, a powieści ukazały się w latach 2007, 2008 i 2009. Powieść O Terrorista de Berkeley, California z 2007 roku jest w całości osadzona w Stanach Zjednoczonych i ma minimalny związek z Angolą. Książka dotyczy aktualnych postaw wobec terroryzmu, a także aspektów technologii obecnych we współczesnym społeczeństwie. Podobnie jak w przypadku kilku swoich wcześniejszych powieści, Pepetela stwierdził w niedawnym wywiadzie dla angolskiego Diário de Notícias, że ta powieść nie była przeznaczona do publikacji, ale napisał ją dla siebie. Jego następna powieść, O Quase Fim do Mundo (2008), został również napisany jako ćwiczenie osobiste. Jest to dzieło, które zaczyna dotykać sfery science fiction, ukazując wyzwania stojące przed ludźmi, którzy odkrywają, że są ostatnimi żyjącymi istotami na ziemi. Te postacie, które przeżyły globalną katastrofę, gromadzą się na małym skrawku ziemi w Afryce (który, jak podkreśla Pepetela, jest bardzo blisko miejsca, w którym uważa się, że pochodzi ludzkość) i stają przed wyzwaniem stworzenia jakiegoś nowego świata. Ta książka kontynuuje trend zapoczątkowany przez O Terrorista de Berkeley… w tym, że nie jest osadzona w Angoli, ani nie zajmuje się bezpośrednio angolską rzeczywistością. Ostatnia powieść z 2000 roku, O Planalto ea Estepe , chociaż dotyczy Angoli, nadal odzwierciedla umiędzynarodowienie tematów Pepeteli w ostatniej dekadzie. Książka opowiada o romansie białego Angolczyka i Mongoła , którego poznał podczas studiów w Moskwie. Powieść powraca również do niektórych z najwcześniejszych tematów Pepeteli dotyczących odkrywania angolskiej przyrody poprzez opisy dzieciństwa bohatera Júlio w prowincji Huíla .

Oprócz poświęcenia się pisaniu, Pepetela również nauczał. Od 1982 roku aż do przejścia na emeryturę w 2008 roku był profesorem socjologii na Wydziale Architektury Uniwersytetu Angoli, obecnie znanego jako Uniwersytet Agostinho Neto . Był profesorem wizytującym na Rutgers University w 2002 i University of California Berkeley w 2003.

powieści

  • As Aventuras de Ngunga , 1972 [ tłumaczenie angielskie: Przygody Ngungi. Opowieść o Angoli. Trans. Chrisa Searle'a. Londyn: Young World Books, 1980]
  • Muana Puó , 1978
  • Mayombe , 1980 [tłumaczenie angielskie: Mayombe: A Novel of the Angola Struggle. Trans. Michała Wolfersa. Londyn: Heinemann, 1983]
  • O Cao e os Caluandas , 1985
  • Yaka , 1985 [tłumaczenie angielskie: Yaka. Trans. Marga Holness. Oksford: Heinemann, 1996]
  • Lueji, o Nascimento de um Império , 1989
  • Luando , 1990
  • A Geração da Utopia , 1992 [tłumaczenie angielskie: The Utopian Generation. Trans. Davida Brookshawa. Windsor, ON: Biblioasis, 2024]
  • O Desejo de Kianda , 1995 [tłumaczenie angielskie: Powrót Ducha Wody. Trans. Luis R. Mitras. Oksford: Heinemann, 2002]
  • Parabola do Cágado Velho , 1996
  • Gloriosa Familia , 1997
  • A Montanha da Água Lilas , 2000
  • Jaime Bunda, Agente Secreto , 2001 [tłumaczenie angielskie: Jaime Bunda, Tajny agent: Historia różnych tajemnic. Trans. Richarda Bartletta. Laverstock, Wielka Brytania: wydania płonące, 2006]
  • Jaime Bunda i Morte do Americano , 2003
  • Predadores , 2005
  • O Terrorista de Berkeley, Kalifornia , 2007
  • O Quase Fim do Mundo , 2008
  • O Planalto ea Estepe , 2009
  • Sul. o Sombreiro , 2011
  • O Timido E Jak Mulheres , 2013
  • Se o Passado Não Tivesse Asas , 2016
  • Su Excelência de Corpo Presente , 2018

sztuki

  • Corda , 1978
  • A Revolta da Casa dos Ídolos , 1980

Nagrody

Zobacz też

Notatki

Linki zewnętrzne

Pobrano z „ https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Pepetela&oldid=1127973509 ”