Daniel Strejc-Vetterus

Daniel Strejc [streytz] (jesień 1592 - prawdopodobnie 1669) był czeskim kapłanem Braci Czeskich . Znany jest z dziennika podróży Islandia , o podróży na Islandię w 1613 r., opublikowanego po raz pierwszy w 1638 r. Strejc znany był także pod nazwiskami Vetter lub Vetterus .

Strejc urodził się jesienią 1592 r., prawdopodobnie w Hranicach na Moravě, jako czwarty syn Jerzego Strejca, pisarza, tłumacza tekstów religijnych i organizatora Braci Czeskich w Židlochovicach na południowych Morawach. Młody Strejc studiował najpierw w Herborn , później w gimnazjum w Bremie , a następnie teologię na Uniwersytecie w Heidelbergu . W Heidelbergu w 1620 roku został czeskim guwernerem najstarszego syna elektora Palatynatu Fryderyka V (krótko panującego jako król czeski). Później Strejc studiował w akademii w Lejdzie . W 1632 wstąpił do zesłanej wspólnoty braci czeskich w Lesznie iw tym samym roku został proboszczem i administratorem drukarni unickiej. W Lesznie ożenił się z Krystyną Poniatowską , przybraną córką Komeńskiego słynącego z ekstatycznych przepowiedni. Para miała dwóch synów i trzy córki. W 1655 r. podczas wojny północnej Leszno zostało spalone, a gmina zniszczona. Strejc wraz z resztkami Jedności przeniósł się do Brzegu (Břeh) na Śląsku , nowego ośrodka zesłańczego.

Strejc-Vetterus był uważany za kolejnego seniora (najwyższego urzędnika religijnego w Bractwie Braci), następcę Komeniusza, ale ze względu na wiek został mianowany conseniorem dopiero w 1663 r. Ostatnia wzmianka o Strejcu pochodzi z listu Komeniusza z 1669 r.

Podróż do Islandii

powód, dla którego Bracia Jednoci wysłali Strejca w towarzystwie Jana Salmona na Islandię. Salmon, ksiądz i literat, urodził się we wsi Podboří (obecnie część Lipníka nad Bečvou ) i studiował w Bremie razem ze Strejcem.

Obaj podróżnicy opuścili Bremę 16 maja 1613 roku, a 23 dni później, 7 czerwca, statek wylądował w zachodniej części Islandii , w zatoce Nesvogur pod wzgórzem Helgafell . Dwa dni później odwiedzili miejsce powstania Althing na północ od jeziora Thingvallavatn . Na zaproszenie biskupa Oddura Einarssona pojechali do jego siedziby w Skálholt i po czterech dniach przenieśli się do Bessastadir w Hvalfjörður . Miejscowy urzędnik załatwił im miejsce na statku płynącym do Hamburga . Strejc i Salmon stali się w ten sposób pierwszymi Czechami, którzy odwiedzili Islandię.

Relację z podróży Strejc opublikował 25 lat później, w 1638 r., w języku polskim pod tytułem Islandia, álbo Krotkie opisanie Wyspy Islandiy . Zachował się tylko jeden oryginalny druk, w Ossolineum we Wrocławiu .

Wydanie w języku czeskim zostało opublikowane wkrótce potem, ale wszystkie druki zaginęły. Zachowała się jedynie bardzo nieprecyzyjna odręczna kopia, znajdująca się obecnie w Muzeum Narodowym w Pradze . Egzemplarz ma 85 stron (każda po 16-23 wierszy) o wymiarach 11,5 x 18,5 cm i tytuł Islandia, aneb krátké vypsání ostrova Islandu, v němž věci divné a zvláštní, v krajinách těchto našich nevídané, očitě spatřeny a některé od obyvatelův ostrovu tohoto hodnověmých slyšány i pravdivě poznamenány ( Islandia, czyli krótki opis wyspy Islandii, gdzie znaleziono rzeczy ciekawe i osobliwe, bez precedensu w naszym kraju, naocznych świadków i wiernie spisane przez godnych zaufania mieszkańców wyspy )

Niemiecki przekład ukazał się w 1640 r . (druk zachowany w Kopenhadze ). Drugie wydanie czeskie ukazało się w 1673 roku. Rycina ta liczy 32 strony, ma wymiary 8,5 x 14 cm i jest wykonana Schwabacher .

Te trzy znane druki są niezależnymi wersjami opracowanymi na podstawie oryginalnych pamiętników i uzupełnionymi szczegółami ze współczesnej literatury o Islandii. Strejc wykorzystał opis Islandii autorstwa Dithmara Blefkena (1607), dzieło Davida Fabriciusa (1616) oparte na pracy Blefkena oraz mapę i opis z atlasu Theatrum Orbis Terrarum z 1590 r. autorstwa Abrahama Orteliusa , opartego na mapie islandzkiego biskupa Gudbranda Thórlakssona.

Pierwsza wzmianka o Islandii Vetterusa pochodzi z pracy z 1652 r. Systema Historico-chronologicum, ecclesiarum Slavonicarum per provincias varias autorstwa Adriana Regenvolsciusa (pseudonim Andreasa Wengersciusa, rektora szkoły w Lesznie); strona 337 brzmi: Edytuj opis insulae Islandiae... . Praca ta zawiera również informacje biograficzne o Vetterusie. Josef Dobrovský w pracy z 1827 r. wspomina o wydaniu czeskim z 1673 r. – jest to pierwsza udokumentowana wzmianka o księdze w języku czeskim.

W 1858 roku Islandia została przetłumaczona na język duński przez Edvina M. Thorsona pod tytułem Kortfattet Beskrivelse af den Islandia ved Daniel Streyc (Vetterus); fra Polsk oversat med en Inlending . Geograf Thorvaldur Thoroddsen skomentował książkę jako w większości realistyczną.

Czeski wydawca Čeněk Zíbrt przedrukował wydanie z 1673 r. (z komentarzem i odniesieniami literackimi do Strejca) w czasopiśmie Světozor w 1893 r. (skanowane strony: [1] , [2] , [3] , [4] , [5] , [ 6] , [7] , [8] , [9] , [10] , [11] , [12] , [13] i [14] ). Wszystkie trzy oryginalne wersje zostały opublikowane w formie książkowej z komentarzem i analizą w 1931 r. przez Bohuslava Františka Horáka (1881–1960), profesora geografii historycznej Uniwersytetu w Brnie .

Linki zewnętrzne

• Krótka biografia (po czesku, od przedmowy do współczesnego druku Islandia)
• Biografia w języku polskim
• Internetowy czeski tekst Islandii
• Tekst online w języku polskim, zdjęcia pierwszego polskiego wydania
• Usługi tekstowe Unity