Epistulae ad Familiares , rękopis z XIV wieku, British Library
Epistulae ad Familiares ( Listy do przyjaciół ) to zbiór listów między rzymskim politykiem i mówcą Markiem Tulliuszem Cyceronem a różnymi osobistościami publicznymi i prywatnymi. Listy z tego zbioru, wraz z innymi listami Cycerona, uważane są za najbardziej wiarygodne źródła informacji o okresie poprzedzającym upadek Republiki Rzymskiej . Kolekcja, tradycyjnie obejmująca 16 ksiąg i zawierająca listy od 62 do 43 pne, została prawdopodobnie po raz pierwszy opublikowana przez wyzwoleńca Cycerona i osobistego sekretarza Marcusa Tulliusa Tiro jakiś czas po śmierci Cycerona w 43 pne.
Szereg rękopiśmiennych kopii tego zbioru dotarło do czasów współczesnych. Najwcześniejszym świadectwem tekstu jest palimpsest na jednej karcie, zapisany uncjałami z V lub VI wieku ( CLA IV.443; zawiera fragmenty listów 6.9 i 6.10. Dwa kolejne fragmenty z rękopisów XII-wiecznych – zewnętrzne bifolium ośmioarkuszowego zbioru zawierającego 2.1.1–2.17.4 i pojedynczej karty zawierającej 5.10.1–5.12.2 – reprezentują jedną tradycję średniowieczną.Ocalał jeden kompletny rękopis zawierający cały zbiór, spisany w pierwszej połowie IX w. wieku w kilku rękach (M); w pewnym momencie był w rękach biskupa Leona z Vercelli i jest włączony do IX-wiecznego katalogu bibliotecznego opactwa Lorsch ; Coluccio Salutati sporządził kopię tego rękopisu w 1392; obecnie znajduje się w Bibliotece Laurentian we Florencji jako rękopis 49,9. Istnieją również dwie grupy średniowiecznych rękopisów, które reprezentują tradycję niezależną od M: jedna zawiera tekst ksiąg 1–8 (X), druga ksiąg 9–16 ( Y) Tradycja X jest skażona przez M, a zatem ma mniejszą wartość niż tradycja Y.
Cyceron, Listy do przyjaciół przetłumaczone przez Williama Glynna Williamsa: tom 1 , tom 2 , tom 3 , (1927), Loeb Classical Library, w Internet Archive
Prace związane z Epistulae ad Familiares w Wikiźródłach 
