Kemi Sami

Kemi Sami
Kemi Sami
Pochodzi z	Finlandia
Wymarły	ok. 1900
Rodzina językowa	Uralski lapoński wschodni lapoński Kemi lapoński ; ; ;
Kody językowe
ISO 639-3	sjk
Lista językoznawców	sjk
Glottolog	kemi1239

Kemi Sámi był językiem lapońskim , którym pierwotnie mówiono w najbardziej wysuniętym na południe dystrykcie fińskiej Laponii , aż po lapońskie siidas wokół Kuusamo .

Zespół lokalnych wariantów, które miały odrębną tożsamość od innych dialektów Lapończyków, ale istniały w kontinuum językowym między Inari Sámi i Skolt Sámi (niektóre grupy Kemi brzmiały bardziej jak Inari, a inne bardziej jak Skolt, ze względu na bliskość geograficzną).

Wymarły już od ponad 100 lat, zachowało się niewiele pisemnych przykładów Kemi Sámi. Lapponia Johannesa Schefferusa z 1673 roku zawiera dwa wiersze yoik autorstwa Kemi Sámi Olof (Mattsson) Sirma , „Guldnasas” i „Moarsi favrrot”. Krótkie słownictwo zostało napisane przez fińskiego księdza Jacoba Fellmana w 1829 roku po wizycie w wioskach Salla (Kuolajärvi do 1936) i Sompio.

Przykładowe teksty

Poniższe tłumaczenie Modlitwy Pańskiej nadal przetrwało:

Modlitwa Pańska, wieś Sompio ( Sodankylä )

Ęätj miin, ki lak täivest.

Paisse laos tu nammat.

Alda pootos tu väldegodde.

Läos tu taattot nou täivest, ku ädnamest.

Adde miji tab paiv miin juokpäiv laip.

Ja adde miji miin suddoit addagas, nou ku miieg addep miin velvolidäme.

Ja ale sääte miin kjäusaussi.

Mutto tjouta miin pahast.

Tälle tu li väldegodde, vuöjme ja kudne ijankaikisest.

Amen.

To jest pierwszy wiersz Sirmy, „Guldnasas”, historia miłosna Samów, którą śpiewał, aby pobudzić swoje renifery , aby biegały szybciej:

Kemi Sami szwedzki język angielski

Kulnasatz, niråsam, angås Joå oudas Jordee skådhe nurta wåta wålgesz skådhe. Abeide kockit layiede, Faurågåidhe sadiede.

Ęllå momiaiat kuckan, kaigawarre, patså buårest källueiaure tuun, Mådhe påti millasan, kaiga wånaide waiedin.

Ågå niråma buårebåst, nute åtzån sargabåst. Taide sun monia lij aigåmasz sarågåin uålgatamasz

josz iuå sarga åinasim kiurasam katzesim. Kulnasasz, nirasam, kätze, åinakåsz tun su salm.

Kulnasatj, min lilla vaja! Det är tid för oss att fara, ge oss av åt nordanskogen, skynda över stora myrar, färdas till de fagras hem.

Håll mig ej länge, Kajgavare, far nu väl, du Kälvejaure! Mycket rinner mig i hågen, nar jag daleko på Kajgas vik.

Ränn nu raskare, min vaja, så att vi dess dla må hinna fram do den som Sarak sande, ödet ämnade åt mig.

Ack, att snart jag såge henne, finge titta på min älskling! Kulnasatj, min lilla vaja, ser du hennes ögon nu?

Kulnasatj, moja mała krówko!

Nadszedł czas, abyśmy wyruszyli w podróż, wyruszyli do północnego lasu, pośpieszyli przez wielkie bagna, udali się do domu godnego podziwu.

Nie zatrzymuj mnie długo, Kajgavare, żegnaj, Kälvejaure! Wiele myśli kłębi mi się w głowie, kiedy podróżuję po zatoce Kaiga.

Pospiesz się teraz, moja krowo, abyśmy zdążyli przedtem na to, co zesłał mi Sarak, co mi los przeznaczył.

Niestety, że wkrótce ją zobaczyłem, pozwól mi spojrzeć na moją ukochaną! Kulnasatj, moja mała krowo, czy widzisz teraz jej oczy?

Szwedzki przekład Björna Collindera. Wersja angielska sprawdzona przez Christophera Forstera

To drugi wiersz Sirmy, „Moarsi favrrot”, ten, który śpiewał, gdy był daleko od swojej miłości, by docenić jej piękno.

Kemi Sami szwedzki język angielski

Pastos päivä Kiufwrasist Jawra Orre Jaura, Jos koasa kirrakeid korngadzim Ja tieadzim man oinämam Jaufre Orre Jawre Man tangasz lomest kłamstwo Słońce kłamstwo, Kaika taidä mooraid dzim Soopadzim, Mack taben sadde sist uddasist. Ja poaka taidä ousid dzim karsadzin, Mack qwodde roannaid poorid ronaidh.

Kulckedh palvaid tim Suuttetim, Mack kulcki woasta Jaufrä Orre Jaufrä. Jos mun tåckå dzim kirdadzim Såäst worodze Såäst. Ę muste lä Såä dziodgä Såä, maina tåckå kirdadzim.

Ękä lä Julgä Songiaga Julgä, äkä lä Siebza fauron Siebza, Maan koima lusad dzim norbadzim. Kalle Ju läck kucka madzie wordamadzie Morredabboid dadd päiwidad, linnasabboid dadd Salmidadd, liegäsabboid waimodadd. Jus kuckas Sick patäridzick, Tanngtied sarga dzim iusadzim. Mi os matta lada Sabbo karrassabbo Ku lij paddä, ia salwam Trasa salwam, Käck dziabräi siste karrasistä. Ja käsä mijna tam Oiwitäm, punie poaka tama Jurdäkitämä. Parne miela Piägga miela, Noara Jorda kockes Jorda. Jos taidä poakaid läm kuldäläm,

Luidäm radda wära radda. Oucta lie miela oudas waldäman, Nute tieam pooreponne oudastan man kauneman.

Må solen lysa varmt på Ekorrvattnet! Ifall jag stege överst upp i granen och visste att jag såge Ekorrvattnet, där hon dväljs i ljungen, skulle jag fälla alla dessa träden som här ha vuxit upp på sista tiden; jag skulle skräda alla dessa grenar, som bära vacker grönska.

Jag lät mig drivas av de lätta molnen, som färdades på väg mot Ekorrvattnet. Jag flöge gärna dit med kråkans vingar, men jag har inte ens fått knipans vingar att flyga med dit bort;

ej heller gåsens vingar eller fötter att ta mig fram till dig. Visst har du väntat, dina bästa dagar, med dina Milda ögon, med ditt varma hjärta

Ifall så vore, att du flydde fjärran, skulle jag ändå hinna fatt dig snart.

Vad finns det som kan vara hårdare än band av senor eller kedjor som strama hårt, som fjättra huvudet, förvrida tankarna.

Gossens sinne är vindens sinne, den unges tankar äro långa tankar. Ifall jag lyssnar på dem alla, då slår jag w på orätt väg. Jag måste välja mig en enda håg att jag må hitta vägen.

Niech słońce świeci ciepło nad Wodą Czerwonej Wiewiórki!

Gdybym wspiął się po drabinie na szczyt świerka i wiedział, że patrzę na Wodę Czerwonej Wiewiórki, gdzie mieszka we wrzosach, wyciąłbym wszystkie te drzewa , które wyrosły niedawno; Zmiażdżyłbym wszystkie te gałęzie, które niosą piękną zieleń.

Dałem się ponieść lekkim obłokom, które wędrowały drogą do Wody Czerwonej Wiewiórki. Z radością latam tam na kruczych skrzydłach, ale nie mam nawet skrzydeł gągoła, żeby tam polecieć;

ani gęsich skrzydeł ani nóg, abym mógł do ciebie dotrzeć. Jasne, czekałeś na swoje najlepsze dni, ze swoimi łagodnymi oczami, ze swoim ciepłym sercem

Gdyby tak było, gdybyś uciekł daleko, i tak szybko bym cię dogonił.

Co może być twardsze niż opaski ścięgien lub łańcuchy tak mocno napięte, które krępują głowę, zniekształcają myśli.

Zmysł chłopca jest zmysłem wiatru, myśli młodego człowieka są długimi myślami. Jeśli ich wszystkich posłucham, skręcę na złą drogę. Muszę wybrać sobie jedyny umysł , abym mógł znaleźć ścieżkę.

Szwedzki przekład Björna Collindera

Zobacz też