Persyka (Ctesias)

Persica ( / p εrs ɪ k ɑː / ; starogrecki : Περσικά , Persiká ) to zaginiony starożytny tekst grecki , podzielony na 23 księgi, dotyczący historii Asyrii , Medii i Persów , napisany przez Ctesiasa z Knidos , lekarza na dworze perskiego króla Artakserksesa II ( 404-358 pne). Styl i wartość pracy dla badania Achemenidów były przedmiotem wielu kontrowersji wśród współczesnych uczonych.

Zarys pracy

Książki 1-3 : Historia Asyrii. Księgi opisują panowanie legendarnego króla Ninusa , który założył imperium asyryjskie i miasto Niniwa oraz podbił duże obszary zachodniej Azji; panowanie legendarnej królowej Semiramidy i jej inwazja na Indie; panowania Ninyasa i Sardanapala oraz koniec imperium asyryjskiego po buncie Arbacesa z Medii i Belesysa z Babilonu .

Książki 4-6 : Historia mediany. Księgi opowiadały historię imperium Medów od panowania Arbacesa do panowania Astyagesa i jego klęski w rękach Cyrusa Wielkiego z Persji. Księgi 1-6 mogły pierwotnie pomyślane jako osobne dzieło poświęcone Asyriace i Medyce, w przeciwieństwie do reszty pracy poświęconej historii Persów.

Księgi 7-11 : Cyrus Wielki (600-530 pne). Książki opisują powstanie Cyrusa od skromnych początków, jego podbój imperium Medów i panowanie aż do śmierci.

Księgi 12-15 : Panowanie Kambyzesa (530-522 pne), Dariusza Wielkiego (522-486 pne) i Kserksesa I (486-465 pne).

Księgi 16-17 : Panowanie Artakserksesa I (465-424 pne), w tym bunt Inarusa w Egipcie (460-455 pne) i bunt Megabyzosa.

Księgi 18 : Panowanie Kserksesa II (424 pne), Sogdianusa (424 pne) i Dariusza II Ochusa (423-405/4 pne), w tym machinacje jego żony, królowej Parysatis .

Księgi 19-23 : Panowanie Artakserksesa II aż do 398 pne, w tym bunt Cyrusa Młodszego i jego śmierć w bitwie pod Cunaxa (401 pne), machinacje Królowej Matki Parysatis (która miała morderców Cyrusa Młodszy torturowany i stracony, który otruł ulubioną żonę króla, Stateirę), oraz rolę Ctesiasa jako negocjatora (z Kononem z Aten). Wydaje się, że praca zakończyła się listą królów od Ninusa i Semiramidy do Artakserksesa II.

Tekstowa tradycja Persiki Ctesiasa

Persica Ctesiasa nie została zachowana w tradycji rękopisów. Wiedza o nim pochodzi z pojedynczego fragmentu papirusu zawierającego 29 linii tekstu ( POxy 2330) i wzmianek u późniejszych starożytnych autorów, przede wszystkim Diodora Sycylijskiego , Mikołaja z Damaszku , Dionizego z Halikarnasu , Plutarcha , Klaudiusza Aelianusa , Atenaeusa i biskupa bizantyjskiego Focjusz . Zdecydowana większość późniejszych wzmianek odnosi się do Persyki zamiast cytować je dosłownie, co nie pozwala nam na bezpośredni dostęp do własnych słów Ctesiasa.

Do najważniejszych dotychczas wydań fragmentów Persyki należą:

Felix Jacoby 1958: Die Fragmente der griechischen Historiker , Teil 3c (Autoren über einzelne Länder), Nr. 688;
König, F. W 1972: Die Persika von Ktesias von Knidos . Graz: Selbstverlag des Herausgebers.
Lenfant, Dominique 2004: Ctesias de Cnide, La Perse - L'Inde - Autres Fragments . Paryż: Budé, Les Belles Lettres.

Gatunek Persica

Persica Ctesiasa wpisuje się w szerszą tradycję starożytnych greckich dzieł historycznych i etnograficznych zajmujących się historią i kulturą Bliskiego Wschodu. Najwcześniejsi greccy pisarze Persyki zostali zebrani wśród Fragmenta Historicorum Graecorum Jacoby'ego i obejmują Hekataeusa z Miletu (1), Hellanicusa z Lesbos (4), Charon z Lampsacus (262), Dionizy z Miletu (687) i Xanthus z Sardes (765). Niektórzy z tych autorów, jak Dionizy, skupiali się wąsko na wojnach grecko-perskich z początku V wieku pne, podczas gdy inni, jak Hellanicus, przyjęli szersze podejście podobne do Ctesiasa i zajmowali się całą historią Asyryjczyków, Imperia medyjskie i perskie.

Najważniejszym pisarzem zajmującym się historią Persji przed Ktezjaszem był Herodot z Halikarnasu , którego niezwykle wpływowe Historie zostały zachowane w całości. Wydaje się, że Ctesias był najwcześniejszym pisarzem, który po Herodocie próbował napisać historię Persji. Persica Ctesiasa była często postrzegana jako odpowiedź na Herodota. Photius, który wciąż był w stanie przeczytać Persica Ctesiasa , napisał:

[on] podaje relację o Cyrusie, Kambyzesie, Magu, Dariuszu i Kserksesie, w której różni się prawie całkowicie od Herodota, którego w wielu fragmentach oskarża o fałsz i nazywa wynalazcą bajek (tłum. Rene Henry)

Wielu uczonych przyjmuje, że stosunek Persyki Ktesjusza do Herodota był antagonistyczny. Inni uczeni, tacy jak Bichler, uważają, że Ktezjasz sparodiował Herodota i napisał „jakby rodzaj persyflażu i… nie była to poważna próba poprawienia Herodota”.

Źródła Ctesias' i styl Persica

Powszechnie uważa się, że Ctesias był pod wpływem wcześniejszych pisarzy tradycji persyckiej . Co ważniejsze, wydaje się, że był pierwszym greckim pisarzem, który postrzegał Persję od wewnątrz, jako długoletni członek perskiego dworu. W związku z tym wydaje się, że miał również dostęp do „królewskich archiwów” i „królewskich pergaminów”. Istnienie takich dokumentów administracyjnych w Persji pozostaje kwestionowane. Ponadto nie wiadomo, czy Ctesias znał staroperski (lub jakikolwiek inny język używany na dworze), a nawet gdyby znał ten język, ogólnie wątpi się, czy potrafił czytać pismo klinowe . Co ciekawe, argumentowano, że najważniejszym źródłem prac Ctesiasa mogły być narracje ustne (eposy, romanse i relacje historyczne), które były typowe dla starożytnych społeczeństw Bliskiego Wschodu . Tak więc relacja Ctesiasa byłaby cenna, ponieważ przedstawia historię Persów w sposób, w jaki sami Persowie zwykle ją postrzegali.

Ponieważ oryginalny język Ctesiasa zachował się tylko w jednym fragmencie, bardzo trudno jest ocenić jego styl pisania. Jego otwartość na ustne tradycje i nacisk na melodramatyczne epizody na dworze królewskim (skupione w dalszej części pracy wokół postaci królowej Parisatys) sugerują dzieło z pogranicza historii i fikcji (zwane też „frakcją”) i zbliżony do gatunku powieściowego. Ważne świadectwo o dramatycznym stylu Ctesiasa pochodzi od Dionizego z Halikarnasu (O stylu 3):

Zarzut gadatliwości, często stawiany Ktesiaszowi na podstawie jego powtórzeń, można być może ustalić w wielu fragmentach, ale w wielu przypadkach to jego krytycy nie doceniają żywości pisarza. Powtarza się to samo słowo, bo często robi to większe wrażenie. (tłum. W. Rhys Roberts)

Dionizy dalej cytuje sposób, w jaki Ctesias stylizował żałosny dialog między Królową Matką Parysatis a posłańcem informującym ją o śmierci jej syna Cyrusa Młodszego. Dionizy konkluduje, że:

W sumie ten poeta (bo poetę można nazwać Ctesiasem) jest artystą w wyrazistości w swoich pismach. (Tłum. W. Rhys Roberts)

Odbiór Persyki

Podczas gdy paradoksograficzna Indica Ctesiasa spotkała się z szorstkim przyjęciem w starożytności i była wyśmiewana za jej fantazje przez różnych autorów, w tym Luciana, argumentowano, że odbiór znacznie bardziej ugruntowanej Persiki był generalnie bardziej pozytywny. Z pewnością wywarło to wpływ na dwóch późniejszych autorów Persyki, którzy pisali w ostatniej dekadzie rządów Achemenidów w Persji: Dinona z Kolofonu i Heracleidesa z Cumae .

Pod koniec XIX i na początku XX wieku Persica była często postrzegana jako niewiarygodna i rozczarowująca. W drugiej połowie XX wieku, w ślad za Edwarda Saïda z 1978 roku, zarzut niewiarygodności został uzupełniony o zarzut orientalizmu. Najgłośniejszym orędownikiem tego poglądu była historyk Helen Sancisi-Weerdenburg .

Niedawno uczeni próbowali spojrzeć na Ctesiasa na jego własnych warunkach i w świetle tego, co on sam próbował osiągnąć: nie historii, ale żywej i dramatycznej narracji opartej między innymi na jego własnych doświadczeniach na perskim dworze królewskim oraz na perskich tradycjach ustnych, z którymi się zetknął.

Źródła

Bichler, R. (2004) „Kilka uwag na temat obrazu królestw asyryjskich i babilońskich z tradycją grecką”, w: R. Rollinger i C. Ulf (red.), Commerce and Monetary Systems in the Ancient World: Means of Transition and Interakcja kulturowa . Monachium: Franze Ateiner Verlag, s. 499–518.
Dres, Robert. Greckie rachunki historii Wschodu . Waszyngton, DC: Centrum Studiów Hellenistycznych, 1973.
Jacoby, F. (1922), św. Ktesias RE XI płk. 2032–2037.
Llewellyn-Jones, Lloyd i James Robson. Historia Persji Ctesiasa: Tales of the Orient . Routledge, 2010.
Rhys-Roberts, W. (red.) (1910), Dionizy z Halikarnasu o kompozycji literackiej . Londyn: Macmillan, 1910.
Sancisi-Weerdenburg, H. (1987) „Dekadencja w imperium dekadencji w źródłach? Od źródła do syntezy: Ctesias”, w: H. Sancisi-Weerdenburg (red.), Achemenid History, tom. I. Źródła, struktury i synteza . Leiden: EJ Brill, s. 33–45.
Sharwood Smith, John E. Grecja i Persowie . Bristol Classical Press, 1990.
Wody, Mat. Persica Ctesiasa w kontekście bliskowschodnim . University of Wisconsin Press, 2017.

Dalsza lektura

Almagor, E. „Ctesias i znaczenie jego pism ponownie”. Elektron. Studia z historii starożytnej 19 (2012): 9-40.
Nichols, Andrzej. Kompletne fragmenty Ctesias of Cnidos: tłumaczenie i komentarz ze wstępem. diss. Uniwersytet Florydy, 2008.
Wiesehöfer, Josef. „Ktezjasz, dwór Achemenidów i historia powieści greckiej”. Z Whitmarsh, T. And S. Thomson (red.), Romans między Grecją a Wschodem (2013): 127–141.