Tłumaczenia Biblii na język macedoński
Historia tłumaczeń Biblii na język macedoński wiąże się w swoich wczesnych latach z historią tłumaczeń Biblii na język bułgarski . Po kodyfikacji języka macedońskiego w 1945 r., w 1952 r. wydrukowano liturgiczne wydanie czterech Ewangelii jako pierwsze oficjalne tłumaczenie na standardowy język macedoński .
Tłumaczenia historyczne
Rękopis Ewangelii z Konikowa jest najstarszym znanym tłumaczeniem Biblii na współczesny język macedoński . Jest to ewangeliarium oparte na greckim języku narodowym z tłumaczeniem na macedoński język narodowy Dolnego Wardaru z przedednia XIX wieku. Rękopis, napisany przez anonimowego tłumacza, który używał pisma greckiego zarówno w tekście greckim, jak i macedońskim, został odkryty w 2003 roku w bibliotece Grecko- Prawosławnego Patriarchatu Aleksandryjskiego . Oto próbka tego tłumaczenia, Jana 1:1-2
| pismo greckie | Pismo cyrylicy |
|---|---|
|
Οτ Ιοάννα. Ουτ πέρβυ μπέσ¨ι ρέτζ¨τα, ι ρέτζ¨τα μπέσ¨ι σôσ Μπόγα, ι Μπόγ μπέσ¨ε ρέτ ζ¨τα. Βόα μπέσ¨ε υτπέρβυ σôσ Μπόγα. Σϊτε ραμπότι ζαρδί νϊζ λακαρδίατα σά τζ¨ινία, ι μπϊζ νέγυ νέ σα τζ¨ινί ν ίκυε υτ κόλκυ σά τζ¨ινία. |
От Иоанна. Ут перву бе́ши ре́чта, и ре́чта бе́ши со̂с Бо́га, и Бог бечта. Во́а бе́ше утперву сос Бога. Сѝте рабо́ти зарди́ нѝз лакарди́ата са́ чини́а, и бѝз негу не́ са чини́ ни́куе ут ко́лку са́ чини ́а. |
W 1835 r. bułgarski mnich Neofit Rilski rozpoczął tłumaczenie Nowego Testamentu. Tłumaczenie zostało ukończone 18 kwietnia 1838 r. Według samego autora zostało wykonane w języku bułgarskim, a de facto w dialekcie Maleševo-Pirin , który jest przejściowy między bułgarskim a macedońskim. W 1840 r. to kompletne tłumaczenie Nowego Testamentu zostało wydrukowane w Smyrnie przez Brytyjskie i Zagraniczne Towarzystwo Biblijne . W ten sposób Elias Riggs i Albert Long stworzyli pierwsze znormalizowane pismo bułgarskie . Opierał się na lokalnym dialekcie we wschodniej Macedonii, dzisiejszej części Macedonii Pirin w Bułgarii.
Oto mała próbka tego tłumaczenia, Mateusza 2:1-2 przy użyciu współczesnej ortografii macedońskiej :
1. И като се rodi Исус во Витлеем Јудејскиј в дните на Ирода цара, ето волеви от исток дојдоха во Иерусалим и го вореха: 2. Где е штото се е rodil цар Јудејскиј; заштото видехме звездата негова на восток и дојдохме да му се поклониме.
W 1852 r. Paweł Bożigrobski wydrukował w Sołuniu pierwsze cztery strony Ewangelii Konikowskiej . W oryginale język nie został nazwany, ale w wersji opublikowanej przez Bożigrobskiego nazywa go „bułgarskim”. Wersja drukowana została ponownie opublikowana w transkrypcji w 1917, 1922 i 1931 przez bułgarskich badaczy.
Innym przykładem jest ewangelia Kulakian z 1863 r., która reprezentuje tłumaczenie z greckiego evangeliarium na dialekt Solun-Voden i została napisana ręcznie greckimi literami przez Evstati Kipriadi w miejscowości Chalastra . Na stronie tytułowej znajduje się również napis „Napisane w języku bułgarskim ”.
Dla badaczy bułgarskich te wczesne słowiańskie przekłady Ewangelii na dialekty macedońskie należą do bułgarskiej tradycji kulturowej . W 1871 roku ukazało się pierwsze oficjalne tłumaczenie Biblii na język bułgarski. Decyzja o oparciu go na dialektach wschodnio-bułgarskich była jednym z decydujących czynników historycznych, na podstawie których standardowy język bułgarski odszedł od swoich dialektów zachodnich i macedońskich .
Oficjalne tłumaczenia
W 1952 roku ukazało się liturgiczne wydanie czterech Ewangelii. Zostało to przetłumaczone przez Miloševa Djordje z pomocą Macedońskiego Komitetu Kościoła Prawosławnego. W 1957 r. ukazały się dalsze wybory oparte na lekcjonarzach. W 1959 roku Brytyjskie i Zagraniczne Towarzystwo Biblijne (BFBS) opublikowało Ewangelie Mateusza, Marka, Łukasza i Jana w przekładzie Georgija Miloszewa, Borysa Boskowskiego i Piotra Ilijewskiego. Pierwszy pełny Nowy Testament przetłumaczony na język macedoński został następnie ukończony i opublikowany w 1967 roku. W 1970 roku Towarzystwo Biblijne wydrukowało wydanie z odsyłaczami po wersetach. Kolejne wydanie zostało wydrukowane w Belgradzie w 1988 roku przez jugosłowiańskie biuro Zjednoczonych Towarzystw Biblijnych (UBS).
Cała Biblia (łącznie z księgami Deuterokanonicznymi ) przetłumaczona na język macedoński przez arcybiskupa Gavrila została wydrukowana w 1990 roku. Została ona wydana przez Towarzystwo Biblijne i posiada oficjalną aprobatę Macedońskiego Kościoła Prawosławnego. Wyprodukowano wydanie audio Nowego Testamentu z 1990 roku.
Tekst został zmieniony w 2006 roku i nazwany Macedońską Biblią Standardową. Zostało to wydrukowane w 2 wydaniach, jedno bez ksiąg deuterokanonicznych i jedno z nimi, które ma oficjalną sankcję Macedońskiego Kościoła Prawosławnego. Zostały one zdigitalizowane przez Towarzystwo Biblijne, a wydania z 2006 roku są teraz dostępne w YouVersion jako MK2006 i MK2006D. Towarzystwo Biblijne uruchomiło macedońską aplikację biblijną, która została uruchomiona w Skopje w październiku 2016 r. Jest ona dostępna na platformy Android, iPhone i Google. Wyprodukowano również wydanie audio Nowego Testamentu.
W 2008 roku Kościół prawosławny zredagował 4 Ewangelie liturgiczne z 1952 roku, aby stworzyć nowe wydanie używane z ich lekcjonarzem i liturgią.
Niezależne tłumaczenia
Niezależne tłumaczenie całej Biblii zostało przygotowane przez Duško Konstantinova w połowie lat 70., ale zostało wydrukowane dopiero w 1996 r. przez Fundację Edukacyjną George'a Lucasa [ potrzebne źródło ] . Dynamiczny przekład Nowego Testamentu przygotowany przez Ivana Grozdanova i Gorana Stojanova został opublikowany w 1999 roku pod szyldem Biblica . Świadkowie Jehowy przetłumaczyli Pismo Święte w Przekładzie Nowego Świata z angielskiego na macedoński.