William Williams (biskup)

Zobacz także: Towarzystwo Misyjne Kościoła Nowej Zelandii

Właściwy wielebny Williama Williamsa
Biskup Waiapu
Biskup William Williams
Województwo	Wschodnie wybrzeże Wyspy Północnej Nowej Zelandii
Diecezja	Anglikańska diecezja Waiapu
Dane osobowe
Urodzić się	( 1800-07-18 ) 18 lipca 1800 Nottingham , Anglia
Zmarł	9 lutego 1878 (09.02.1878) (w wieku 77) Napier , Nowa Zelandia
Narodowość	brytyjski
Współmałżonek	Jane Williams (z domu Nelson)
Zawód	Biskup anglikański i misjonarz

Do odróżnienia od Williama Williamsa (misjonarza) (1859–1892) w Khasi Hills w Indiach

William Williams (18 lipca 1800 - 9 lutego 1878) został wyświęcony na pierwszego anglikańskiego biskupa Waiapu w Nowej Zelandii 3 kwietnia 1859 roku przez Synod Generalny w Wellington. Jego syn Leonard Williams został trzecim biskupem Waiapu, a wnuk Herbert Williams szóstym. Jego brat, wielebny Henry Williams , kierował misją Church Missionary Society (CMS) w Nowej Zelandii. William Williams poprowadził misjonarzy CMS w tłumaczeniu Biblii na język maoryski i opublikował wczesny słownik i gramatykę języka Maorysów .

Wczesne życie

Williams urodził się w Nottingham jako syn Thomasa i Mary Williamsów 18 lipca 1800 r. Jego dziadkiem ze strony ojca był wielebny Thomas Williams (1725–1770), pastor kongregacji w Independent Chapel of Gosport.

Po śmierci ojca Williama w 1804 roku jego matka przeniosła się wraz z młodszymi dziećmi do Southwell w hrabstwie Nottinghamshire , gdzie otworzyła szkołę dla młodych dziewcząt. William Williams kształcił się w Morawskiej szkole w Fairfield w Manchesterze, a następnie w Southwell Grammar School pod kierunkiem wielebnego E. Footita, zanim ukończył praktykę u chirurga z Southwell o imieniu Forster.

Williams był pod wpływem wielebnego Edwarda Garrarda Marsha, który w lutym 1818 roku został anglikaninem , a następnie dołączył do Church Missionary Society (CMS).

Williams wstąpił do Magdalen Hall (później Hertford College w Oksfordzie ) w 1822 roku jako potencjalny stażysta CMS. Opuścił Oksford w 1824 roku z tytułem licencjata z klasyki. 26 września 1824 został wyświęcony na diakona Kościoła anglikańskiego . W 1825 roku wstąpił do Church Missionary Society College w Islington z zamiarem podążenia za swoim bratem, wielebnym Henrym Williamsem , do Nowej Zelandii .

W dniu 11 lipca 1825 roku Williams poślubił Jane Nelson z Newark-on-Trent w Nottinghamshire, nauczycielkę w szkole jego matki. 12 sierpnia wyruszyli na Sir George'a Osborne'a , aby popłynąć do Sydney w Australii, a następnie do Paihia w Bay of Islands , gdzie przybyli 25 marca 1826 roku.

Williams i jego żona mieli dziewięcioro dzieci:

• Marii, ur. 12 kwietnia 1826 r.; poślubił Samuela Williamsa
• Jane Elizabeth, urodzona 23 października 1827; poślubił Henry'ego (Harry'ego) Williamsa
• William Leonard , urodzony 22 lipca 1829 r
• Thomas Sydney, urodzony 9 lutego 1831 r
• James Nelson, urodzony 22 sierpnia 1837 r
• Anna Maria, urodzona 25 lutego 1839 r
• Lidia Katarzyna, urodzona 7 kwietnia 1841 r
• Marianny, ur. 22 sierpnia 1843 r
• Emma Caroline, urodzona 20 lutego 1846 r

Trzecie dziecko i najstarszy syn Williamsa, Leonard , po ukończeniu studiów uniwersyteckich na Uniwersytecie Oksfordzkim, a następnie święceniach kapłańskich, pracował z Williamsem w diecezji Waiapu. W 1862 roku Leonard Williams został mianowany archidiakonem Waiapu. W 1895 Leonard Williams został trzecim biskupem Waiapu .

Misja Paihia i tłumaczenie Biblii na język maoryski

Zobacz też: tłumaczenia Biblii na języki oceaniczne

Po przybyciu do Paihia Williams został nauczycielem chłopców w szkole dla dzieci z rodzin CMS.

Williams miał talent do nauki języka Maorysów i prowadził komitet złożony z członków CMS w tłumaczeniu Biblii na język Maorysów. Po 1826 przejął odpowiedzialność za prowadzenie misjonarzy CMS w dalszym tłumaczeniu Biblii i innej literatury chrześcijańskiej. W lipcu 1827 r. Wydrukowano pierwszą Biblię Maorysów, składającą się z trzech rozdziałów Księgi Rodzaju, 20. rozdziału Księgi Wyjścia, pierwszego rozdziału Ewangelii św. Jana, 30 wersetów 5. rozdziału Ewangelii św. Mateusza, Modlitwy Pańskiej i niektórych hymnów . W 1833 roku ukazały się kolejne części Biblii Maorysów. W Paihia powstała Kościelna Prasa Misyjna.

Po 1844 roku wielebny Robert Maunsell pracował z Williamsem nad tłumaczeniem Biblii. Williams skoncentrował się na Nowym Testamencie, a Maunsell pracował nad Starym Testamentem, którego fragmenty zostały opublikowane w 1840 r., a pełne tłumaczenie ukończono w 1857 r. William Gilbert Puckey współpracował również z Williamsem przy tłumaczeniu Nowego Testamentu, które zostało opublikowane w 1837 r. i jego rewizja w 1844 r.

Williams opublikował Słownik języka nowozelandzkiego i zwięzłą gramatykę w 1844 roku.

Podróże do East Cape, Tamizy i Waikato

W kwietniu 1833 r. Siedmiu mężczyzn i pięć kobiet Ngāti Porou przybyło do Zatoki Wyspiarskiej na wielorybniku Elizabeth . Zostali uwięzieni, gdy kapitan wielorybnika opuścił Waiapu (miejscowość dzisiejszego miasta Ruatoria ), po konfrontacji z Ngāti Porou. W Zatoce Wysp zostali przekazani Ngāpuhi , aby stali się niewolnikami. Williams, jego brat Henry i Alfred Nesbit Brown przekonali Ngāpuhi do oddania niewolników. Podjęto próbę ich zwrotu na szkunerze Active chociaż wichura udaremniła tę próbę. Wrócili do Bay of Islands, gdzie otrzymywali lekcje religii, aż do następnego lata.

W styczniu 1834 r. szkuner Fortitude przewiózł drewnianą ramę domu, aby James Preece, jego żona i John Morgan mogli założyć misję Puriri . Następnie Fortitude przewiózł Williama Williamsa, Williama Yate i Ngāti Porou do East Cape . Między lipcem a listopadem 1834 roku Williams i Alfred Nesbit Brown przeszli przez regiony Tamizy i Waikato.

W styczniu 1838 roku przeszedł z East Cape do Tūranga, Poverty Bay z Williamem Colenso , Richardem Matthewsem i Jamesem Stackiem . William wrócił na wschodnie wybrzeże z Richardem Taylorem od marca do maja 1839 roku. Podróże te przekonały Williama o potrzebie ustanowienia misji CMS na wschodnim wybrzeżu w rejonie Gisborne . Podczas tych podróży William odkrył, że chrześcijańscy nauczyciele Maorysów założyli szkołę w Rangitukia i kaplicę w Whakawhitirā. Wybrał ziemię pod dom w Ngāti Kaipoho pa w Umukapua, niedaleko Turanga.

Misja Waimate

W 1834 roku Williams został powołany do kościoła św. Jana Chrzciciela w misji Te Waimate . W dniach 23 i 24 grudnia 1835 roku odwiedził ją Charles Darwin , podczas gdy HMS Beagle spędził 10 dni w Bay of Islands . Jednak po opublikowaniu O powstawaniu gatunków Williams opisał darwinizm jako zaprzeczenie „dzieła wszechmocnego twórcy”.

Tūranga i Waerenga-ā-hika, misja w Zatoce Ubóstwa

Williams i jego rodzina przybyli do Tūranga w Zatoce Ubóstwa 20 stycznia 1840 r. Pierwsza stacja misyjna została zbudowana nad brzegiem rzeki Waipaoa i została nazwana Kaupapa (planować; pierwszy etap lub stopień). Szkoły prowadzone przez Williama i Jane były dobrze uczęszczane, szkoła została otwarta z pięcioma klasami dla mężczyzn, dwiema klasami dla kobiet i klasami dla chłopców. Zajęcia obejmowały zarówno wiedzę praktyczną, jak i nauczanie Pisma Świętego. Do 1 lipca 1841 r. ochrzczono 622 dorosłych, z czego około 1300 otrzymało również instrukcje do chrztu, a zbory liczyły średnio około 1800 osób.

James Stack był wesleyańskim misjonarzem w Kaeo ; później dołączył do Kościelnego Towarzystwa Misyjnego . W 1839 roku James Stack i jego żona Mary dołączyli do Williama Williamsa na stacji misyjnej w Turanga, a później założyli misję w Rangitukia (1842–1847). Do 1840 roku w dystryktach East Cape i Poverty Bay było około 20 maoryskich nauczycieli religijnych, jednym z nich był Anaru Matete z Rongowhakaata , który, jak sądzono, pomógł Williamsowi założyć stację Tūranga Church Missionary Society.

George Augustus Selwyn , pierwszy anglikański biskup Nowej Zelandii, 27 listopada 1842 mianował Williamsa archidiakonem diecezji East Cape . 1846; Charles i Hannah Baker w Uawa ( Tolaga Bay ) od 1843 do 1851; James i Elizabeth Hamlin w Wairoa od 1844 do 1864; William i Elizabeth Colenso w Waitangi (Ahuriri, Napier ) od 1844 r., aż do usunięcia Williama Colenso w 1852 r.; i Thomas Samuel Grace w Turanga od 1850 do 1853.

Williams mieszkał w Tūranga do 1850 roku, kiedy zdecydował się przenieść stację Tūranga, Whakato , do Waerenga-ā-hika, nowego miejsca oddalonego o siedem mil dalej w głąb lądu. W 1850 roku Williams i jego rodzina wyjechali do Anglii, gdzie brali udział w udanych reprezentacjach, aby jego brat Henry został przywrócony do członkostwa w Church Missionary Society - Henry został zwolniony z CMS w wyniku odmowy wykonywania poleceń biskupa Selwyn, aby oddał ziemię, którą Henry nabył w Pakaraka .

Williams wrócił do Waerenga-ā-Hika i mieszkał tam od 1853 do 1865. W dniu 3 kwietnia 1859 Williams został mianowany pierwszym biskupem Waiapu , opierając swoją diecezję na Waerenga-ā-Hika. Święcenia Raniera Kawhia, pierwsze udzielone przez Williamsa, odbyły się w Whareponga w pobliżu Przylądka Wschodniego 17 lutego 1860 r. Pierwszy Synod Diecezji Waiapu odbył się w Waerenga-a-hika 3 grudnia 1861 r. W tym czasie było 10 duchowieństwa w diecezji, 6 księży i ​​4 diakonów.

W 1865 roku w diecezji Waiapu było czternastu duchownych – sześciu Europejczyków i ośmiu Maorysów. Maorysami byli: w Waiapu, Rota Waitoa , Raniera Kawhia i Mohi Turei ; w Tokomaru, Matiaha Pahewa ; w Wairoa, Tamihana Huata ; w Turanga, Hare Tawhaa; w Table Cape, Watene Moeka; w Maketu, Ihaia Te Ahu .

Kościół Maorysów Waiapu, reprezentujący dystrykt od Hicks Bay do Table Cape (Kahutara Point) na półwyspie Māhia , spotkał się w Turanganui 30 października 1870 r. Obecnych było ośmiu duchownych, z których siedmiu było Maorysami, a także laikami Maorysów. Williams wyświęcił Hare Tawhaa z Turanganui i Mohi Turei z Rangitukia na kapłanów , a Wi Paraire z Hicks Bay i Hone Pohutu na diakonów .

Traktat z Waitangi – te Tiriti

Williams próbował ograniczyć nabywanie ziemi przez Stowarzyszenie Nowej Zelandii . W liście do Edwarda Garrarda Marsha z 8 stycznia 1840 roku Williams wyjaśnił swoje plany pójścia w ślady swojego brata Henry'ego w nabyciu ziemi w celu „powiernictwa” na rzecz Maorysów, od których ziemia została zakupiona: „Udając się do Turanga, jest moim zamiarem kupić tyle ziemi, ile może wystarczyć dla mieszkańców, a także mam nadzieję, że zrobię ten sam krok w Waiapu i Wairoa, a wtedy postawię stowarzyszenie na nieposłuszeństwo”. Jednak ta próba została udaremniona przez gubernatora Gippsa proklamacja z 14 stycznia 1840 r., która anulowała akt powierniczy przekazujący tytuł własności ziemi Turanga; w tym czasie komisja gubernatora kolonii Nowej Południowej Walii obejmowała wszelkie ziemie, które można było nabyć w Nowej Zelandii.

Po podpisaniu traktatu z Waitangi ( te Tiriti ) Henry Williams przybył do Zatoki Ubóstwa 8 kwietnia 1840 r. Na statku Ariel z kopią te Tiriti w języku maoryskim („kopia traktatu Tūranga”). Pomiędzy 5 maja a 9 czerwca 1840 r. William Williams przedstawił kopię traktatu z Turangi rangatirze w Tūranga, Uawa, Wakawitira, Rangitukia i Tokomaru, aby ci wodzowie ze Wschodniego Wybrzeża mogli podpisać; Na kopii traktatu Tūranga pojawia się 41 podpisów, wielu ważnych rangatira odmówiło podpisania, w tym Te Kani a Takirau z Uawa i Iharaira Te Houkamau z Przylądka Wschodniego.

• Kopia traktatu Tūranga Traktatu z Waitangi o historii Nowej Zelandii w Internecie

W 1847 roku Williams opublikował broszurę, w której bronił roli Kościelnego Towarzystwa Misyjnego w latach poprzedzających podpisanie Traktatu oraz w związku z wojną na północy rozpoczętą przez Hōne Heke . Williams przyjął dosłowną interpretację traktatu z Waitangi. W czerwcu 1861 roku napisał do gubernatora Thomasa Gore'a Browne'a , w którym skrytykował „zgubny zwyczaj” polegający na tym, że komisarze ds. Ziemi nakłaniali jedną lub dwie osoby do podpisania umów sprzedaży ziemi bez konsultacji z całym plemieniem. Williams uznał, że zarówno Liga Lądowa Taranaki, jak i Ruch Króla Maorysów lub Kīngitanga z Waikato odzwierciedlały prawdziwy niepokój Maorysów co do sposobu, w jaki rząd kupował ziemię.

Pai Mārire (Hauhau)

Pierwsza wojna Taranaki , trwająca od marca 1860 do 1862 roku, spowodowała, że ​​obszar East Cape i Poverty Bay stawał się coraz bardziej niespokojny. W Zatoce Ubóstwa rozwinął się ruch „repudiacjonistyczny”. Wódz Ngāti Kaipoho, Raharuhi, powiedział gubernatorowi Thomasowi Gore Browne'owi , że Maorysi nie uznają roszczeń królowej Wiktorii do rządzenia nimi i że ziemie, które zdobyli osadnicy w Zatoce Ubóstwa, powinny zostać zwrócone.

Pai Mārire (Hauhau) przenieśli się do Zatoki Ubóstwa w marcu 1865 roku. Maorysi z Zatoki Ubóstwa nie byli ani za, ani przeciw Hauhau. Podczas gdy Rongowhakaata iwi bronili misji, Williams stracił zaufanie do bezpieczeństwa misji, gdy niektórzy wodzowie udzielili wsparcia Hauhau. Krążyły pogłoski, że Hauhau zamierzali podżegać Maorysów z Zatoki Ubóstwa do jakiegoś aktu przemocy wobec biskupa Williamsa, aby zmusić ich do przyłączenia się do ruchu Hauhau. W dniu 31 marca 1865 William i Jane Williams i ich córki udali się do Napier na parowcu St Kilda . Jednak Leonard pozostał na misji.

Williams wrócił do Paihia , gdzie założył szkołę szkolenia misjonarzy Maorysów w Horotutu.

Misja w Waerenga-ā-hika stała się polem bitwy. Po pokonaniu Hauhau Maorysi w Zatoce Ubóstwa mieli znacznie mniejsze poparcie dla wiary chrześcijańskiej, chociaż utrzymywało się ono tam, gdzie byli misjonarze CMS i duchowni Maorysi. W lipcu 1868 roku Te Kooti i grupa Hauhau uciekli z Wysp Chatham i wrócili na wschodnie wybrzeże. Walki zaczęły się od nowa, aż zakończył się pościg za Te Kooti .

Zamieszkanie w Napier

Hawkes Bay została dodana do diecezji Waiapu, aw maju 1867 roku William i Jane Williams przenieśli się do Napier , w którym katedra Waiapu była centrum diecezji. Samuel Williams , jego siostrzeniec i zięć, założył majątek Te Aute . Williams wspierał swojego siostrzeńca w zakładaniu szkoły dla maoryskich chłopców w posiadłości Te Aute, a Te Aute College został otwarty w 1854 roku. Williams wspierał także swoje córki w zakładaniu szkoły dla maoryskich dziewcząt. W lipcu 1875 Hukarere Native School for Girls, która stała się tzw Hukarere Girls' College powstał w Napier . Williams pracował również nad założeniem Napier Boys' High School .

Williams został konsekrowany na biskupa Waiapu w dniu 3 kwietnia 1859 roku na posiedzeniu Synodu Generalnego w Wellington. Williams nadal pełnił funkcję biskupa, dopóki nie miał wylewu w 1876 roku i nie złożył rezygnacji. Zmarł w Napier 9 lutego 1878 r.

Publikacje

• Słownik języka nowozelandzkiego i zwięzła gramatyka (1844)
• Williams, William (1847). Zwykłe fakty dotyczące późnej wojny w północnym dystrykcie Nowej Zelandii - za pośrednictwem Biblioteki Narodowej Australii.
• Listy do Rt Hon. hrabia Chichester (1851) Online dostępny w ENZB
• Chrześcijaństwo wśród Nowozelandczyków (1867) Online dostępne na Archive.org

Literatura i źródła

• Hugh Carleton, „Życie Henry'ego Williamsa”, tom. I (1874) . Ponownie opublikowane przez Early New Zealand Books (ENZB), University of Auckland
• Hugh Carleton, „Życie Henry'ego Williamsa”, tom. II (1874) . Ponownie opublikowane przez Early New Zealand Books (ENZB), University of Auckland
• Franciszka Portera. „Williams, William - Biografia” w słowniku biografii nowozelandzkiej (DNZB)
•       Evans, Rex D. (kompilator) (1992) - Wiara i rolnictwo Te huarahi ki te ora; Dziedzictwo Henry'ego Williamsa i Williama Williamsa . Opublikowane przez Evagean Publishing, 266 Shaw Road, Titirangi, Auckland, Nowa Zelandia. ISBN 0-908951-16-7 (miękka okładka), ISBN 0-908951-17-5 (twarda okładka), ISBN 0-908951-18-3 (oprawa w skórę)
•     Fitzgerald, Caroline (2004) – „ Listy z Zatoki Wysp ”. Sutton Publishing Limited, Wielka Brytania; ISBN 0-7509-3696-7 (twarda oprawa). Penguin Books, Nowa Zelandia, (miękka okładka) ISBN 0-14-301929-5
•   Fitzgerald, Caroline (2011) - Te Wiremu - Henry Williams: Wczesne lata na północy , Huia Publishers, Nowa Zelandia ISBN 978-1-86969-439-5
•   Gillies, Iain i John (1998) - Pionierzy ze Wschodniego Wybrzeża. Portret rodzinny Williamsów; Dziedzictwo ziemi, miłości i partnerstwa . Opublikowane przez The Gisborne Herald Co. Ltd, Gladstone Road, Gisborne, Nowa Zelandia. ISBN 0-473-05118-4
• Williamsa, Frederica Wanklyna. „Przez dziewięćdziesiąt lat, 1826–1916: życie i praca wśród Maorysów w Nowej Zelandii: notatki z życia Williama i Williama Leonarda Williamsów, pierwszego i trzeciego biskupa Waiapu” . Wczesne książki nowozelandzkie (NZETC).
• Williams, William (1867) - Chrześcijaństwo wśród Nowozelandczyków . Londyn. Dostępny online na Archive.org
• Williams, W. The Turanga Journals, 1840–1850 , wyd. F. Portera. Wellington, 1974 Online dostępne w ENZB
• Nekrolog, New Zealand Herald (11 lutego 1878)