Khun Chang Khun Phaen

Khun Chang Khun Phaen

Autor	nieznany
Oryginalny tytuł	Zobacz więcej
Kraj	Tajlandia
Język	tajski
Gatunek muzyczny	Epicki wiersz
Opublikowany	1917 (pierwsze wydanie standardowe)
Typ mediów	Wydrukować
Strony	1085

Khun Phaen i Wanthong uciekają do lasu. Mural z sali na Khao Phra, U Thong.

Khun Chang Khun Phaen ( tajski : ขุนช้างขุนแผน , wymawiane [kʰǔn tɕʰáːŋ kʰǔn pʰɛ̌ːn] ) to długi tajski poemat epicki , który wywodzi się z legendy tajskiego folkloru i jest jednym z najbardziej znanych dzieł w literatura tajska . Cała długość dzieła to ponad 20 000 kupletów. Khun Chang i Khun Phaen to główne postacie męskie, gdzie „ Khun ” był młodszym feudalnym tytułem nadawanym męskim plebejuszom. Historia opowiada o pełnych przygód i miłosnych zmaganiach trzech głównych bohaterów. Wiele z ich związku można opisać jako trójkąt miłosny. Khun Phaen (elegancki, ale biedny) i Khun Chang ( bogaty , ale brzydka) rywalizują o śliczną Wanthonga od dzieciństwa przez ponad pięćdziesiąt lat. Ich historie rozgrywają się na szerszym tle narodowych wydarzeń, w tym dwóch wojen, kilku porwań, domniemanego buntu, idyllicznego pobytu w lesie, dwóch spraw sądowych, procesu przez mękę , więzienie i zdrada Ostatecznie król Ayutthayi skazuje Wanthonga na śmierć za brak wyboru między dwoma mężczyznami.

Epos KCKP istniał przez długi czas jako wiersz przekazywany ustnie wśród tajlandzkich trubadurów. Wiersz został po raz pierwszy spisany i opublikowany drukiem w 1872 r., A wydanie standardowe po raz pierwszy opublikowane w latach 1917–1918. Podobnie jak wiele dzieł wywodzących się z popularnej rozrywki, jest szybki i pełen heroizmu, romansu, seksu, przemocy, komedii ludowej, magii, horroru i fragmentów lirycznego piękna. W Tajlandii ta historia jest powszechnie znana. Dzieci uczą się fragmentów w szkole, a wiersz jest źródłem piosenek, popularnych aforyzmów i codziennych metafor. Standardowe wydanie KCKP, wydawane przez Bibliotekę Narodową, liczy 1085 stron. Pełne angielskie tłumaczenie prozy KCKP zostało opublikowane przez Chris Baker i Pasuk Phongpaichit w 2010 roku.

Pochodzenie i sefa

Nowoczesne wykonanie sepha , przedstawiające krap .

Khun Chang Khun Phaen to stara opowieść ludowa w języku tajskim. Powstała jako rozrywka ludowa około 1600 rne, opracowana przez gawędziarzy, którzy recytowali epizody dla lokalnej publiczności i przekazywali historię ustnie. W XVIII wieku takie występy stały się najpopularniejszą formą rozrywki w Syjamie . Gawędziarze opowiadali historię stylizowaną recytacją, używając dwóch małych drewnianych patyków ( krap ), aby nadać rytm i podkreślić. Przedstawienia trwały zazwyczaj całą noc.

Występ Khun Chang Khun Phaen stworzył nowy gatunek znany jako sepha . Przez co najmniej sto lat pod tym terminem znane były tylko epizody z tego dzieła. W czwartym panowaniu (1851–1868) części kronik królewskich i kilka innych dzieł również wykonano w tej formie na zamówienie królewskie, ale wszystkie fragmenty z wyjątkiem kilku zaginęły.

Pochodzenie tego słowa sepha jest kwestionowane. Istnieje forma muzyczna o tej samej nazwie, ale wydaje się, że nie ma to związku. Kukrit Pramoj uważał, że sepha oznacza więzienie i że gatunek ten został opracowany przez skazanych w więzieniu. Sujit Wongthet argumentował związek z sanskryckim słowem sewa , wskazując na pewne pierwotne skojarzenie z rytuałem.

Rozwój jako literatura

Począwszy od XVIII wieku spisano najważniejsze epizody z tej historii. Po założeniu Bangkoku w 1782 r. nowy dwór królewski podjął starania o odzyskanie wszelkiego rodzaju tekstów, które przetrwały splądrowanie Ayutthayi piętnaście lat wcześniej. Odcinki Khun Chang Khun Phaen zostały przepisane z wcześniejszych tekstów lub zaadaptowane z recytacji przez gawędziarzy. Z ery Ayutthaya nie zachowały się żadne rękopisy Khun Chang Khun Phaen .

Stało się konwencjonalne renderowanie tych pisemnych wersji w popularnym wówczas metrum poetyckim klon ( tajski : กลอน ), zwłaszcza w wariancie z ośmiosylabowymi wersami znanymi jako klon paet . Występy tych epizodów były popularne na dworze i wśród arystokracji. W okresie drugiego panowania (1809–1824) występ często wzbogacano muzyką. Od czwartego panowania (1851–1868) dodano także taniec i więcej niż jeden wykonawca mógł dzielić zadanie recytacji.

Kilka rozdziałów zostało spisanych przez członków salonu literackiego króla Ramy II (1809–1824) . Żadna z tych prac nie jest podpisana, ale niektóre rozdziały i częściowe rozdziały są tradycyjnie przypisywane królowi Ramie II , przyszłemu królowi Ramie III (1824–1851) i wielkiemu poecie Sunthornowi Phu . Inny członek salonu, książę Mahasak Phonlasep, syn króla Ramy I (1782–1809) i kuzyn króla Ramy II , mógł również przyczynić się do napisania. Kilka innych rozdziałów zostało skompilowanych później, prawdopodobnie za panowania King Rama III autorstwa Khru Jaenga, wykonawcy sepha i innych form rozrywki. Niewiele o nim wiadomo, z wyjątkiem wewnętrznego odniesienia w wierszu. Przez ponad połowę z 43 rozdziałów w wersji standardowej autor jest nieznany.

Opublikowanie

Były misjonarz, Samuel Smith, wydrukował pierwszą wersję książki w 1872 roku, prawdopodobnie używając rękopisu należącego do Somdet Chaophraya Borommaha Sisuriyawong . Kolejna wersja drukowana została wydana w 1889 roku przez Wat Ko Press. Pięć odcinków skomponowanych przez Khru Jaenga zostało wydrukowanych około 1890 roku.

Standardowe współczesne wydanie ukazało się w trzech tomach w latach 1917–1918, opublikowane przez Bibliotekę Wachirayan i zredagowane przez jej szefa, księcia Damronga Rachanubhaba . Damrong skompilowany z czterech zestawów samut thai i kilku innych fragmentów. Najwcześniejszy z rękopisów pochodzi z IV Panowania (1851–1868) . Wybrał to, co uważał za najlepsze wersje każdego odcinka, i dodał kilka fragmentów linków. Usunął niektóre fragmenty, które uważał za nieprzyzwoite, a niektóre opierały się na aktualnych żartach i innych materiałach, które jego zdaniem nie były już zrozumiałe.

To standardowe wydanie zawiera około 20 000 wierszy podzielonych na 43 rozdziały. Główna historia kończy się w rozdziale 36, ale dodano kolejnych siedem rozdziałów, ponieważ odcinki były dobrze znane i popularne. Wykonawcy i autorzy opracowali już wiele innych odcinków, które rozszerzyły historię na trzy pokolenia linii Khun Phaen. Damrong zadekretował, że nie są one wystarczająco dobre jako narracja lub poezja, aby zasługiwały na publikację. Około pięćdziesięciu z tych późniejszych rozdziałów zostało już opublikowanych w różnych zbiorach.

Streszczenie

Model domu Khun Changa w Wat Palelai, Suphanburi.

Stary tajski dom wzniesiony na miejscu więzienia Ayutthaya i nazwany Domem Khuna Phaena.

Khun Chang, Phlai Kaeo (któremu później nadano tytuł, Khun Phaen) i Nang Phim Philalai (która później zmienia imię na Wanthong) są przyjaciółmi z dzieciństwa w Suphanburi . Khun Phaen jest przystojny i inteligentny, ale biedny, ponieważ król stracił ojca i przejął ich majątek. Wstępuje do zakonu jako nowicjusz, aby zdobyć wykształcenie, doskonaląc umiejętności wojskowe i magię miłosną. Khun Chang jest brzydki i głupi, ale bogaty i ma dobre koneksje na Ayutthaya .

W wieku 15 lat Phim jest pięknością Suphanburi . Spotyka Phlai Kaeo, gdy wkłada jedzenie do jego miski na jałmużnę w Songkran ( tajski Nowy Rok ). Lecą iskry. Mają namiętny romans, a on kursuje między watami (klasztor buddyjski) i jej sypialnia. Khun Chang jest również oczarowany przez Phim. Rywalizuje o nią, wykorzystując swoje bogactwo i status. Proponuje, że podaruje jej matce Phim wagę złota. Po ślubie Phlai Kaeo i Phim, Khun Chang manewruje królem, aby wysłał Phlai Kaeo do służby wojskowej, a następnie twierdzi, że nie żyje. Kiedy Phlai Kaeo powraca zwycięsko, Khun Chang planuje wygnanie go z Ayutthayi za zaniedbania w służbie rządowej.

Phim (obecnie Wanthong) opiera się postępowi Khun Changa. Ale kiedy Phlai Kaeo (obecnie Khun Phaen) wraca z wojny z inną żoną, dochodzi między nimi do kłótni zazdrosnej. Wanthong zamieszka z Khun Changiem, ciesząc się jego oddaniem i wygodami, jakie daje jego bogactwo.

Kiedy druga żona Khun Phaena, Laothong, zostaje zabrana do pałacu przez króla, Khun Phaen żałuje, że porzucił Wanthong. W środku nocy włamuje się do domu Khun Changa i zabiera Wanthonga. Z początku niechętnie porzuca swoje wygodne życie, ale pasja odżywa i oboje uciekają na idylliczny, ale oszczędny pobyt w lesie.

Khun Chang, wściekły z powodu ucieczki, próbuje wrobić Khun Phaena w zarzut zdrady. Mówi królowi, że Khun Phaen wznieca bunt. Król wysyła armię, którą Khun Phaen pokonuje, zabijając dwóch jej oficerów. Wydawany jest nakaz jego aresztowania. Kiedy Wanthong zachodzi w ciążę, Khun Phaen postanawia opuścić las i poddać się. Na scenie rozprawy sądowej zarzuty buntu zostają obalone. Khun Phaen zostaje uniewinniony, a Khun Chang zostaje ukarany wysoką grzywną.

Mimo to Khun Phaen złości króla, prosząc o uwolnienie Laothonga. Jest więziony i ropieje w więzieniu przez około dwanaście lat. Khun Chang porywa Wanthonga i ponownie mieszkają razem w Suphanburi . Wanthong rodzi Phlai Ngam, jej syna z Khun Phaenem. Kiedy Phlai Ngam ma osiem lat, Khun Chang próbuje go zabić. Phlai Ngam ucieka, by zamieszkać w Kanchanaburi ze swoją babcią, która uczy go z biblioteki Khun Phaena.

Nang Phim, Wat Pa Lelai, Suphanburi, Tajlandia

Kiedy królowie Ayutthayi i Chiang Mai kłócą się o piękną córkę króla Vientiane , Phlai Ngam zgłasza się na ochotnika do poprowadzenia armii do Chiang Mai i pomyślnie prosi o uwolnienie Khun Phaena. Schwytają króla Chiang Mai i wracają z księżniczką Vientiane i wielkim łupem. Khun Phaen zyskuje teraz status gubernatora Kanchanaburi . Phlai Ngam zostaje mianowany Phra Wai, oficerem królewskich stron.

Khun Chang upija się na weselu Phra Wai i wraca stara rywalizacja. Phra Wai porywa Wanthonga z domu Khun Chang, co skłoniło Khun Chang do złożenia petycji do króla o zadośćuczynienie. Podczas kolejnego procesu król żąda, aby Wanthong zdecydował między Khun Chang a Khun Phaen. Ona nie może i jest oszołomiona. Król nakazuje jej wykonanie. Phra Wai z powodzeniem błaga króla o ułaskawienie, ale rozkaz nadchodzi odrobinę za późno, by uniknąć jej egzekucji.

Geneza opowieści

Książę Damrong uważał, że historia Khun Chang Khun Phaen była oparta na prawdziwych wydarzeniach, które miały miejsce około 1500 roku za panowania króla Ramathibodi II . Jego dowodem był pamiętnik, który, jak się uważa, został sprowadzony od tajlandzkich więźniów w Birmie po upadku Ayutthayi w 1767 r. ( Khamhaikan chao krung kao , Świadectwo mieszkańców starej stolicy). Pamiętnik wymienia imię Khun Phaen w relacji z kampanii wojskowej przeciwko Chiang Mai . Jednak ten pamiętnik jest w takim samym stopniu tekstem historii mówionej, jak Khun Chang Khun Phaen sam w sobie i równie dobrze mógł rozwinąć się z opowieści ludowej, a nie odwrotnie. Kampania przeciwko Chiang Mai w drugiej części Khun Chang Khun Phaen wydaje się być wzorowana na wydarzeniach, które pojawiają się w kronikach Ayutthaya i Lan Xang z lat sześćdziesiątych XVI wieku.

Pierwszy rozdział Khun Chang Khun Phaen wspomina o darze od cesarza Chin , który może być datowany na krótko przed 1600 rokiem. Trzeci rozdział ma datę opartą na 120-letnim kalendarzu, który można rozstrzygnąć jako 1549/50, 1669/70, lub 1789/90.

Najprawdopodobniej Khun Chang Khun Phaen rozwijane przez dziesięciolecia lub stulecia przez gawędziarzy wchłaniających i upiększających kilka lokalnych opowieści i prawdziwych historii. Książę Damrong przypuszczał, że oryginalna wersja była znacznie krótsza i prostsza: Khun Phaen zabiega o względy i poślubia Wanthonga, ale potem idzie na wojnę; Khun Chang chwyta ją; Khun Phaen powraca iw wynikłej kłótni Wanthong zostaje skazany na śmierć. Historia następnie rozszerzyła się, gdy inne odcinki zostały zebrane przy użyciu tych wiodących postaci. Cała druga połowa standardowej wersji wykazuje oznaki bycia rozszerzeniem, które powtarza motywy i epizody z pierwszej połowy. Wiadomo, że niektóre epizody zostały napisane na nowo i włączone w XIX wieku. Wiadomo, że niektóre odcinki są wzorowane na prawdziwych wydarzeniach. Na przykład przybycie ambasady z Lanchang opiera się na przyjęciu ambasady z Tavoy w Ayutthaya w 1791 roku.

Charakterystyka

Realizm

Większość głównych dzieł starej literatury tajskiej dotyczy bogów i członków rodziny królewskiej i ma miejsce na dworze lub w niebiosach. Khun Chang Khun Phaen jest wielkim wyjątkiem. Główni bohaterowie wywodzą się z drobnej prowincjonalnej szlachty. Autorzy budują atmosferę realizmu, wypełniając narrację szczegółami antropologicznymi dotyczącymi strojów, ślubów, pogrzebów, ceremonii świątynnych, biesiad (w tym menu i przepisów), spraw sądowych, procesu przez mękę, budowy domu, podróży i rozrywki.

Ponadto geografia jest prawdziwa. Większość akcji rozgrywa się w Suphanburi , Kanchanaburi i Ayutthaya , a lokalizacje są dziś łatwe do zidentyfikowania, w tym świątynie i trasy biegowe. Kilka wspomnianych w tekście miejsc pojawia się na niektórych mapach z początku XIX wieku, które niedawno odkryto w pałacu królewskim w Bangkoku.

W dalszej części opowieści pojawia się wyprawa do Wientianu , która wyraźnie podąża jedną z tras, którymi podążały wojska Bangkoku podczas wojny z Wientianem w latach 1827–1828 . Istnieją również dwie kampanie wojskowe do Chiang Mai , ale tutaj geografia jest znacznie mniej pewna. Nazwy miejsc są poprawne, ale świątynie znajdują się w niewłaściwym mieście, trasy między miejscowościami nie mają sensu geograficznego, a inne błędy wskazują, że autorzy mieli jedynie mgliste pojęcie o regionie północnym.

Nadprzyrodzony

Amulet Khun Phaen .

Jako nowicjusz Phlai Kaeo uczy się „wewnętrznych dróg” ( tajski : ทางใน , thang nai ). To wyrażenie odnosi się do wiary w nadprzyrodzone moce, które istnieją w istotach ludzkich i innych obiektach naturalnych, i które można aktywować poprzez wyuczone umiejętności. Wierzenia te wywodzą się z ezoterycznej szkoły buddyzmu i znajdują się jako podłoże w buddyzmie w całej Azji Południowo-Wschodniej i innych częściach świata buddyjskiego.

Metody aktywowania tych ukrytych mocy obejmują medytację i recytację mantr lub formuł (gdzie indziej joga jest inną metodą). Moc może być również przenoszona na obiekty, zwłaszcza diagramy znane jako yantra ( tajski : เลขยันต์ , lek yan ). W Indiach , skąd prawdopodobnie powstały, takie diagramy składają się głównie z geometrycznych kształtów o symbolicznych znaczeniach ułożonych w symetryczne wzory ( mandala to yantra ). W tradycji tajskiej diagramy te zawierają również liczby w sekwencjach o nadprzyrodzonym znaczeniu, obrazy bogów i potężnych zwierząt ( lew , tygrys , słoń ) oraz formuły lub skrócone formuły zapisane w języku palijskim lub khmerskim . Aby mieć moc, diagramy te muszą zostać narysowane przez adepta według ścisłych zasad (takich jak ciągłe recytowanie formuł, ukończenie rysunku za jednym posiedzeniem) i aktywowane przez recytację formuły.

Yantra (po tajsku zwane yan ) można nosić na ciele na różne sposoby: wytatuowane na skórze ( sak yan - สักยันต์); nadruk na koszuli lub podkoszulku; nadruk na szaliku ( tajski : ประเจียด , prajiat ) zawiązany wokół głowy, ramienia lub klatki piersiowej; nadruk na pasku, być może wykonanym z ludzkiej skóry; nadruk na papierze lub tkaninie, który jest następnie zwijany i splatany w pierścień ( tajski : แหวน พิรอด , waen phirot ); wyryte na miękkim metalu, takim jak cyna, która jest zwinięta wokół sznurka i noszona jako amulet ( tajski : ตะกรุด , takrut . Głównym celem tych różnych form wzorów yan z inskrypcjami Khom jest zapewnienie niewrażliwości lub ochrony przed różnymi formami zagrożenie.

Temu samemu celowi służy noszenie amuletów wykonanych z naturalnych materiałów, które mają jakieś niezwykłe właściwości, pozornie sprzeczne z naturą. Dobrym przykładem jest rtęć – metal, który ma niezwykłą właściwość zachowywania się jak ciecz. Inne przykłady to kocie oko, kamień półszlachetny przypominający oko zwierzęcia i „płynny metal” ( tajski : เหล็กไหล , lek lai ), metalopodobna substancja, która, jak się uważa, staje się plastyczna pod wpływem ciepła płomienia świecy. Przedmioty te można nawlec na sznurki i nosić wokół różnych części ciała lub wkładać pod skórę.

Przed pójściem do bitwy lub innym przedsięwzięciem pociągającym za sobą ryzyko Khun Phaen wyposaża się w kilka z tych przedmiotów. Konsultuje się również z różnymi wyroczniami , które wskazują, czy czas i kierunek podróży są pomyślne. Te wyrocznie obejmują rzucanie różnych form horoskopów , szukanie kształtów w chmurach i badanie, którym nozdrzem oddech przepływa najłatwiej.

Khun Phaen jest również szkolony w mantrach lub formułach o nadprzyrodzonej mocy. Są używane do takich celów, jak ogłuszanie wrogów, przekształcanie jego ciała w inne formy, otwieranie zamków i łańcuchów, usypianie wszystkich innych i przekształcanie snopów trawy w niewrażliwych duchowych wojowników. Khun Phaen używa również formuł miłosnych, aby zniewolić kobiety i złagodzić gniew króla.

Wreszcie Khun Phaen ma korpus duchów, którymi się opiekuje. Bronią go przed duchami wroga, działają jako szpiedzy i szybko go transportują. W słynnym fragmencie Khun Phaen nabywa szczególnie potężnego ducha od martwego płodu własnego syna. Ten duch jest znany jako Gumarn Tong ( tajski : กุมารทอง ), złote dziecko.

W wierszu opanowanie tych mocy jest opisane za pomocą kilku kombinacji następujących słów: wicha ( tajski : วิชา ), nauczana wiedza; witthaya ( tajski : วิทยา ), od vidya , podobnie jak przyrostek, -ology; mokry ( tajski : เวท ), z wed , pism bramińskich ; mon ( tajski : มนตร์ ), mantra , buddyjska modlitwa; katha ( tajski : คาถา ), od gatha , werset lub formuła; i akhom ( tajski : อาคม ), od agama , sanskryckiego słowa oznaczającego wiedzę, zwłaszcza teksty przedwedyczne. Te słowa umieszczają panowanie nad tymi mocami jako starożytną i świętą formę nauki.

Adaptacje

Podczas gdy poetycka sepha stała się standardową wersją Khun Chang Khun Phaen , historia została przekształcona w wiele innych form.

W XIX wieku różne epizody adaptowano na sztuki dramatyczne ( lakhon ), dramaty taneczne, komedie i likay . W XX wieku epizody zaadaptowano na poetycką formę niratu , a ludowego wykonania phleng choi .

Było pięć wersji filmowych, poczynając od dwuczęściowego niemego filmu Bamrunga Naewphanita z 1936 roku. Najnowszą wersję filmową, Khun Phaen , wyreżyserował Thanit Jitnukul w 2002 roku.

Pierwsza wersja telewizyjna pojawiła się jako pojedynczy odcinek w 1955 roku. Wersja z 1970 roku, opowiadająca o wyczynach Khuna Phaena jako gubernatora Kanchanaburi , obejmowała ponad 500 odcinków. Thai Channel 3 wyemitował wersję seryjną pod nazwą Phim Phlilalai (imię rodowe Wanthonga) w 1985 r., A Thai Channel 5 wyemitował serial Khun Phaen w 1998 r.

Wersja rysunkowa, narysowana przez Sawata Jukaropa, pojawiła się w Siam Rath od 1932 do 1950 roku. Najnowsza spośród wielu wersji kreskówek o długości książki została skompilowana przez Sukrit Boonthong w 2005 roku.

Kilku znanych artystów zilustrowało sceny z Khun Chang Phaen , zwłaszcza Hem Vejakorn . W 1917 roku BAT Co Ltd wydaje serię 100 kart papierosów z postaciami z opowieści.

Było kilka adaptacji powieści, poczynając od Malai Chuphinit, Chai Chatri (Bohater) w 1932 roku. Najbardziej znanym jest Khun Phaen napisany przez głównego autora thrillerów Por Intharapalit w 1972 roku.

Było co najmniej siedem powtórzeń tej historii we współczesnej tajskiej prozie. Pierwszą i najbardziej kompletną z nich napisał Premseri w 1964 roku.

Trzy inne prace opowiadają historię z dodatkiem adnotacji i wyjaśnień starych słów i zapomnianych zwyczajów. Badanie Suphon Bunnag zostało opublikowane w dwóch tomach w 1960 r. I ponownie opublikowane w jej tomie dotyczącym kremacji w 1975 r. Khun Wichitmatra (Sanga Kanchanakphan) i Phleuang na Nakhon napisali serię artykułów w czasopiśmie Withayasan w latach 1954–57, zebranych razem w książce formie w 1961. Kukrit Pramoj napisał także serię artykułów w Siam Rath , zebranych jako książka w 1989.

W 2002 roku Sujit Wongthet opublikował podobną pracę, która powstała jako seria artykułów w czasopiśmie Sinlapa Watthanatham (Art and Culture). Książka zawiera kopię dwóch rękopisów rozdziału 17, które Sujit zabezpieczył w Archiwach Narodowych na mocy ustawy o wolności informacji. Te rękopisy ujawniają to, co książę Damrong wyciął podczas swojej edycji.

Cholthira Satyawadhna napisała pracę magisterską w 1970 r., stosując freudowskie podejście do analizy agresji w Khun Chang Khun Phaen . Teza stała się sławna, zarówno jako punkt zwrotny w tajskiej krytyce literackiej, jak i jako wczesny tajski traktat feministyczny .

Tajska odmiana układanki z przesuwanymi klockami Klotski nosi imię Khun Chang Khun Phaen . W nim Khun Phaen zostaje uwięziony i musi uciec, omijając dziewięciu pilnujących go strażników. Początkowe rozmieszczenie bloków różni się nieco od konwencjonalnego układu.

W 2021 roku tajski Channel One31 wyemitował nowoczesną adaptację tej historii w serialu „Wanthong”. Serial można obejrzeć w całości na YouTube.

We współczesnym życiu

Sanktuarium Khun Phaena i jego ojca Khun Krai, w tym złotego koguta bojowego , na Cockfight Hill, Kanchanaburi.

Świątynia Nang Simala w Old Phichit.

Świątynia Nang Buakhli na stalaktycie w jaskini w Ban Tham, Kanchanaburi.

Khun Chang Khun Phaen jest źródłem wielu powiedzeń we współczesnym języku tajskim i kilku piosenek. Imię Khun Phaen jest skrótem oznaczającym wielkiego kochanka (podobnie jak Romeo lub Casanova ). Jest to również nazwa słynnego amuletu, który podobno przynosi powodzenie w miłości, oraz slangowe określenie dużego motocykla typu „chopper”.

W Suphanburi i Phichit , miastach, które zajmują ważne miejsce w wierszu, główne ulice zostały nazwane imionami postaci z opowieści.

W kilku miejscach przedstawionych w historii znajdują się teraz kapliczki z wizerunkami postaci. Takie lokalizacje obejmują Cockfight Hill w starym Kanchanaburi (zdjęcia Khun Phaena i jego ojca Khun Krai), stare miasto Phichit (Nang Simala) i Ban Tham w Kanchanaburi (Nang Buakhli).

W Ayutthaya stary tajski dom został wzniesiony w miejscu więzienia, w którym w poemacie przetrzymywany był Khun Phaen. Dom został przemianowany na „Khum Khun Phaen” i jest główną atrakcją turystyczną. Podobny dom, przypisywany Khun Phaenowi, został niedawno wzniesiony w Wat Khae w Suphanburi . Ta świątynia ma również stare drzewo tamaryndowca, które jest legendarnie związane z fragmentem wiersza, w którym Khun Phaen uczy się, jak przekształcić liście tamaryndowca w osy.

Wat Palelai, Suphanburi , wzniósł model domu Khun Chang i zamówił serię malowideł ściennych z historii Khun Chang Khun Phaen wokół głównego klasztoru.

Stan współczesny

Prawie każdy Tajlandczyk zna historię Khun Chang Khun Phaen . Większość dzieci musi uczyć się na pamięć i recytować fragmenty w szkole.

W przeszłości tajski establishment literacki nie był skłonny zaakceptować Khun Chang Khun Phaen jako literatury narodowej kraju, prawdopodobnie z powodu odwołania się do masowej rozrywki i braku dworskiego wyrafinowania, które ceniła królewska publiczność Ayutthayi. Ponadto, pomimo skupienia się pracy na wspólnych bohaterach, feministki i ruchy poprawności politycznej z lat 70. skrytykowały historię za celebrowanie Khun Phaena jako rozwiązłego kochanka i uczynienie z Wanthonga tragicznej ofiary.

Kukrit Pramoj rozpoczął swoje studium poematu uwagą: „Obecnie jest kilku kompetentnych ludzi, którzy wyrazili opinię, że Khun Chang Khun Phaen jest księgą niemoralną i złym przykładem, którą należy spalić lub zniszczyć, aby nikt nie mógł jej czytać. od teraz”.

Kukrit Pramoj jest jednym z wielu entuzjastów, którzy cenią sobie Khun Chang Khun Phaen jako wspaniałą opowieść i unikalną skarbnicę starej tajskiej kultury. Inni wybitni obrońcy to:

• Sulak Sivaraksa (komentator społeczny, aktywista): „Ta nieśmiertelna historia jest numerem jeden w literaturze tajskiej i nie ustępuje w niczym najważniejszym dziełom literackim innych narodów”.
• Rong Wongsawan (pisarz, eseista): „Lubię Khun Chang Khun Phaen i nadal go czytam. To dzieło literackie, które najlepiej oddaje życie Tajów. Mówiąc prościej, głos ludu”.
• Naowarat Phongphaibun (poeta narodowy): „Każda Tajka powyżej 30 roku życia powinna przeczytać co najmniej cztery lub pięć książek, zaczynając od Khun Chang Khun Phaen ”.
• William J. Gedney (językoznawca): „Często myślałem, że gdyby wszystkie inne informacje o tradycyjnej tajskiej kulturze zostały utracone, cały kompleks można by zrekonstruować na podstawie tego wspaniałego tekstu”.

Tłumaczenie

W 2010 roku dokonano pierwszego pełnego tłumaczenia na język angielski. Wcześniej nie było pełnego tłumaczenia na żaden język europejski. Prem Chaya (Prince Prem Purachatra ) rozpoczął wersję precis, The Story of Khun Chang Khun Phaen (1955, 1959), ale ukończył tylko dwa z trzech planowanych tomów. J. Kasem Sibunruang skompilował skróconą wersję w języku francuskim, z pewnym komentarzem, jako La femme, le heros et le vilain. Popularny wiersz tajski. Khun Chang, Khun Phen (1960). Klaus Wenk przetłumaczył słowo w słowo słynny rozdział 24 Sunthorna Phu na język niemiecki, w j Studien zur Literatur der Thai: Texte und Interpretationen von und zu Sunthon Phu und seinem Kreis . Hamburgu i Bangkoku (1985).

Istnieje bardzo niewiele opracowań na temat Khun Chang Khun Phaen w językach zachodnich. Książę Dhani Nivat napisał dwa artykuły na temat wiersza w Journal of the Siam Society w 1926 i 1941 r., Które wyjaśniają metryczną formę sepha i podsumowują fabułę. EHS Simmonds opublikował aritlce ​​in Asia Major w 1963 roku, w którym porównuje jeden odcinek w standardowym tekście z wersją, którą nagrał w wykonaniu.

Khun Chang Khun Phaen został całkowicie przetłumaczony na język angielski przez zespół męża i żony Chrisa Bakera i Pasuka Phongpaichita w 2010 roku.

Notatki

Tajski tekst

• Sepha Khun Chang Khun Phaen . 3 tomy, Bangkok, Wachirayan Library, 1917–1918. Przedrukowany przez Khurusapha. Zawiera przedmowę księcia Damronga na temat historii i tła tej historii.
• Khun Chang Khun Phaen . 40 tomów, Rattanakosin [Bangkok], Wat Ko, 1890. Kompletna kopia w kolekcji Williama Gedneya, biblioteka University of Michigan.

Angielski tekst

•   Grayson, James H. (2012). „Recenzja książki: Opowieść o Khun Chang Khun Phaen: Wielka epopeja ludowa Syjamu o miłości i wojnie” . Folklor . 123 (2): 239. doi : 10.1080/0015587X.2012.683564 . S2CID 216644963 . .

Inne prace w języku tajskim

• Anuman Rajadhon, Phraya . 1965. Zestaw zakładów Prapheni (różne tradycje). Bangkok: Stowarzyszenie Nauk Społecznych Tajlandii.
• Cholthira Satyawadhna. 1970. Kan nam wannakhadi wichan phaen mai baep tawan tok ma chai kap wannakhadi thai (Zastosowanie zachodniej współczesnej krytyki literackiej do literatury tajskiej). Praca magisterska, Chulalongkorn University.
• Kanchanakphan (Khun Wichitmatra) i Nai Tamra i Muang Tai (Pleuang na Nakhon). 1961. Lao rueang Khun Chang Khun Phaen (Opowiadanie historii Khun Chang Khun Phaen). (Przedruk, Amarin, 2002).
• Khamhaikan chao krung kao (Świadectwa mieszkańców starej stolicy). 2001. Bangkok: Chotmaihet.
• Kukrit Pramoj. 1989. Khun Chang Khun Phaen: chabap an mai (Khun Chang Khun Phaen, nowa lektura). (Przedruk, Dokya, 2000).
• Premseri. 1964. Khun Chang Khun Phaen: chut wannakhadi amata khong thai samnuan roi kaeo (Khun Chang Khun Phaen: seria nieśmiertelnej literatury tajskiej w wersjach prozatorskich). Bangkok Ruamsat (druk 11, 2003).
• Sujita Wongtheta. 2002. Khun Chang Khun Phaen saensanuk (Khun Chang Khun Phaen, dużo zabawy). Bangkok: Sinlapa Watthanatham.
• Suphon Bunnag. 1960. Sombat kawi: Khun Chang Khun Phaen (skarb poetycki: Khun Chang Khun Phaen). Bangkok. (Opublikowane ponownie jako tom kremacyjny, 1975).
• Thep Sarikabut, Phra khamphi phrawet (Teksty wiedzy). 6 tomów Bangkok: Utsahakam kan phim, nd

Działa w językach zachodnich

• Baker, Chris i Phongpaichit, Pasuk (red.). 2010. The Tale of Khun Chang Khun Phaen: wielki ludowy epos Syjamu o miłości i wojnie . 2 tomy, Chiang Mai: Silkworm Books.
• Bidyalankarana, książę. 1926. „ Rozrywka polegająca na rymowaniu i śpiewaniu w wiejskim Syjamie ”. Dziennik Towarzystwa Siam , 20.2.
• Bidyalankarana, książę. 1941. „Recytacja Sebha i historia khun chang khun phan”. Dziennik Tajlandzkiego Towarzystwa Badawczego , 33.
• Kasem Sibunruang, J. 1960. Kobieta, bohater i złoczyńca. Popularny wiersz tajski. Khun Chang, Khun Phen . Paryż: Presses Universitaires de France.
• Prem Chaya (Książę Prem Purachatra). 1955, 1959. The Story of Khun Chang Khun Phaen , opowiedziana w języku angielskim przez Prema Chayę z ilustracjami Hem Vejakorn. 2 tomy, Bangkok: Chatra Books.
• Simmonds, EHS 1963. „Tajska poezja narracyjna: pałacowe i prowincjonalne teksty odcinka z Khun Chang Khun Phaen ”. Azja Większa , 10, 2.
• Textor, Robert B. 1960. Spis niebuddyjskich obiektów nadprzyrodzonych w centralnej wiosce Tajlandii. Praca doktorska, Cornell University.
• Turton, Andrzej . 1991. „Niewrażliwość i wiedza lokalna”. W tajskich konstrukcjach wiedzy , wyd. Manas Chitkasem i Andrew Turton. Londyn: SOAS.
• Wenka, Klaus. 1985. Studien zur Literatur der Thai: Texte und Interpretationen von und zu Sunthon Phu und seinem Kreis . Hamburg i Bangkok: Duang Kamol.

Linki zewnętrzne

• Khun Chang Khun Phaen . Blog tłumaczy The Tale of Khun Chang Khun Phaen
• Wprowadzenie do licznika poetyckiego Klon (po tajsku).
• Artykuł o adaptacjach opowiadania Narongsaka Sonjai (po tajsku).
• Artykuł o historii o Khun Phaen (po tajsku).
• Artykuł o pierwszym pełnym tłumaczeniu na język angielski w Bangkok Post.
• Pra Khun Phaen Classic Thai Masterpiece Amulets Strona informacyjna i salon sprzedaży amuletów Pra Khun Phaen