mołdawianizm

Przemówienie wyborcze Mihaila Garbuza potwierdzające tożsamość mołdawską

Mołdawianizm to termin polityczny używany w odniesieniu do wspierania i promowania mołdawskiej tożsamości i kultury mołdawskiej przede wszystkim przez przeciwników takich idei.

Niektórzy jego zwolennicy przypisują tę tożsamość średniowiecznemu Księstwu Mołdawskiemu . Inni, chcąc wyjaśnić obecne różnice między rumuńskojęzycznymi mieszkańcami obu brzegów Prutu , przypisują je długiej inkorporacji Besarabii do Imperium Rosyjskiego i Związku Radzieckiego . Przeciwnicy natomiast twierdzą, że Mołdawianie i Rumuni to jedna grupa etniczna , a tożsamość mołdawska została sztucznie stworzona przez ZSRR.

Zwolennicy tożsamości mołdawskiej twierdzą, że ludność Mołdawii historycznie identyfikowała się jako „Mołdawianie”, zanim pojęcie „rumuński” stało się powszechne. Przekonanie, że Rumuni i Mołdawianie na Besarabii i Mołdawskiej ASRR (MASSR) tworzyli dwie odrębne grupy etniczno-narodowe, mówiące różnymi językami i posiadające odrębne cechy historyczne i kulturowe, zostało również potwierdzone przez Związek Radziecki.

Rozwój historyczny

Powstanie Mołdawskiej ASRR

W 1812 r. Imperium Rosyjskie i Imperium Osmańskie podpisały traktat bukareszteński (1812) , na mocy którego Rosja zaanektowała wschodnią część średniowiecznego Księstwa Mołdawskiego . Terytorium to stało się znane jako Besarabia. W latach 1859-1866 Księstwo Mołdawii i sąsiednie Księstwo Wołoszczyzny połączyły się w jedno państwo zwane Rumunią . W 1917 r., gdy rozpadało się imperium rosyjskie, powstała Mołdawska Republika Demokratyczna powstał na Besarabii. W 1918 r., po zajęciu regionu przez armię rumuńską, Sfatul Țării proklamował niepodległość Republiki Mołdawskiej, a później opowiedział się za unią z Rumunią . Rosja Sowiecka zakwestionowała wynik tych wydarzeń iw maju 1919 roku proklamowała Besarabską Socjalistyczną Republikę Radziecką jako rząd na uchodźstwie. Po upadku zorganizowanego przez Sowietów powstania tatarbuńskiego , w 1924 r. w ramach Ukraińskiej SRR , na wschód od Dniestru, utworzono Mołdawską ASRR (MASSR) który wówczas wyznaczał granicę między Królestwem Rumunii a Związkiem Radzieckim.

W celu nadania MASSR własnej tożsamości, odrębnej od Rumunii, władze radzieckie uznały, że odmianą, którą posługuje się większość Mołdawian, jest „język mołdawski”. Intelektualne elity MASSR zostały poproszone o ujednolicenie mołdawskiego języka literackiego w oparciu o lokalne dialekty MASSR, które są podobne do rumuńskiego.

Aż do lat dwudziestych XX wieku Rosjanie nie argumentowali, że Mołdawianie i ich sąsiedzi z księstw rumuńskich w jakiś sposób tworzyli narody. Jeden z obserwatorów napisał w 1846 r. w dzienniku rosyjskiego MSZ, że „mieszkańcy górnej Besarabii to zasadniczo Rumuni, czyli mieszanka Słowian i Rzymian , i synowie prawosławia greckiego ”. W maju 1917 r. na kongresie besarabskich nauczycieli grupa protestowała przeciwko nazywaniu ich „Rumunami”, twierdząc, że są „Mołdawianami”.

Przedstawiciele ludności rumuńskojęzycznej mieszkający na Podolu i Chersoniu brali udział w besarabskim ruchu narodowym w 1917 i na początku 1918 roku, agitując za włączeniem ziem za Dniestrem do Wielkiego Królestwa Rumuńskiego . Rząd rumuński nigdy nie wykazywał znaczącego zainteresowania tymi żądaniami, co oznaczałoby operacje wojskowe na dużą skalę, i ostatecznie zdecydował się opuścić te obszary, które po rosyjskiej wojnie domowej stały się częścią sowieckiej Ukrainy . Wezwania naddniestrzańskich emigrantów trwały do ​​lat dwudziestych XX wieku, prosząc Rumunię o finansowanie szkół w regionie, ponieważ na Bałkanach istniały szkoły i organizacje kulturalne w regionach zamieszkałych przez osoby posługujące się pokrewnymi językami łacińskimi . Przez Dniestr napływali uchodźcy, przeznaczono specjalne fundusze na mieszkania i oświatę.

Nichita Smochină , edukatorka osiadła w Paryżu, założyła Stowarzyszenia Naddniestrzańskich Rumunów, aby pomóc 20 tysiącom uchodźców zza Dniestru i powitała powstanie Mołdawskiej Autonomicznej Republiki Radzieckiej.

Ludowy Komisarz ds. Edukacji MASSR , argumentował, że literacki język rumuński zapożyczył zbyt wiele słów z języka francuskiego podczas jego standaryzacji w XIX wieku. Zdaniem Chiora, czyniło to niezrozumiałym dla chłopów zarówno w MASSR, jak iw Rumunii, demonstrując podział na „klasę rządzącą” i „klasę wyzyskiwaną”. Radziecki językoznawca MV Sergievsky zbadał zmienność językową w MASSR i zidentyfikował dwa dialekty. Jeden, podobny do odmiany mówionej na Besarabii, został wybrany jako standard, aby utorować drogę do „wyzwolenia Besarabów”. Gabriel Buciușcanu , socjalistyczny rewolucjonista członek Sfatul Țării , który sprzeciwiał się unii z Rumunią , napisał nowe kompendium gramatyczne w 1925 r., Ale uznano je za zbyt podobne do standardowej gramatyki rumuńskiej i szybko zostało wycofane z obiegu.

Romanizatorzy i autochtoniści

Zobacz także: Wielka Rumunia (koncepcja polityczna)
Mapa Rumunii z lat 20. XX wieku (zawiera Besarabię). Na wschód od niej, w ramach Związku Radzieckiego, utworzono Mołdawską ASRR (1924–1940).

W latach dwudziestych XX wieku wśród lingwistów radzieckich toczył się spór między zwolennikami („romanizatorami” lub „romanistami”) a przeciwnikami („autochtonistami”, ros. самобытники) konwergencji języka mołdawskiego i rumuńskiego.

„Autochtoniści” dążyli do oparcia literackiego Mołdawii na lokalnych dialektach z lewego brzegu Dniestru. Neologizmy , głównie z języka rosyjskiego, zostały stworzone, aby objąć obszary techniczne, które nie miały rodzimego odpowiednika.

Następnie w lutym 1932 r. komuniści z MASSR otrzymali od Komunistycznej Partii Ukrainy zarządzenie o przestawieniu pisma mołdawskiego na alfabet łaciński . Było to częścią masowej kampanii latynizacji języków mniejszości w ZSRR , opartej na teorii sowieckiego językoznawcy Nikołaja Marra postulującej konwergencję do jednego języka światowego, który miał być środkiem komunikacji w przyszłym społeczeństwie bezklasowym ( komunizm ). Dyrektywa ta była biernie sabotowana przez „autochtonistyczną” większość, dopóki Stanisław Kosior ( sekretarz generalny Ukraińskiej Partii Komunistycznej) i kilku komunistów MASSR odwiedziło Józefa Stalina — który podobno nalegał na szybszą latynizację, której ostatecznym celem była konwergencja kultur mołdawskiej i rumuńskiej, sugerując możliwość przyszłego zjednoczenia Mołdawii i Rumunii w ramach państwa sowieckiego. Niemniej jednak opór wobec latynizacji wśród działaczy komunistycznych utrzymywał się, a po 1933 r. Represjonowano wielu wybitnych „autochtonistów”, zniszczono ich książki, a ich neologizmy zakazano.

Po niesławnym lutowo-marcowym (1937) plenum KC KPZR , które zaostrzyło Wielką Czystkę , zarówno „romanizatorzy”, jak i „autochtoniści” zostali ogłoszeni „imperialistycznymi szpiegami”: „autochtonistami”, ponieważ sabotowali Latynizacja i „romanizatorzy”, bo byli „agentami bojarów rumuńskich” („Боярская Румыния”), czyli antysowieckich.

W lutym 1938 komuniści mołdawscy wydali deklarację o ponownym przeniesieniu pisma mołdawskiego na cyrylicę, co w sierpniu 1939 r. stało się prawem Mołdawskiej ASRR , a po 1940 r. Mołdawskiej SRR . Motywacją było to, że latynizacja została wykorzystana przez „ burżuazyjno -nacjonalistyczne” do „oddzielenia ludności mołdawskiej od ludności ukraińskiej i rosyjskiej, z ostatecznym celem oddzielenia radzieckiej Mołdawii od ZSRR”.

Mołdawianie w sowieckiej Mołdawii

W czerwcu 1940 Besarabia została zajęta przez Związek Radziecki. Większość Besarabii i około połowa MASSR została włączona do nowo utworzonej Mołdawskiej SRR, która stała się piętnastą republiką związkową ZSRR. Rok później, w czerwcu 1941 r., Rumunia zaatakowała Związek Radziecki w ramach operacji Barbarossa i odzyskała Besarabię ​​(patrz Operacja Monachium ). W latach 1941-1944 Rumunia okupowała również tereny między Dniestrem a Bugiem (historyczne Naddniestrze ). Do sierpnia 1944 roku Sowieci odzyskali wszystkie terytoria utracone w 1941 roku, które pozostały w Związku Radzieckim aż do jego rozwiązania w 1991 roku.

W pierwszych latach okupacji sowieckiej termin „język rumuński” był zakazany. Oficjalny język używany w szkołach mołdawskich w całym MSRR (zarówno na Besarabii, jak i Naddniestrzu) ​​w okresie stalinowskim opierał się na lokalnej odmianie używanej na niektórych obszarach dawnej MASSR. Komisja Badań nad Dyktaturami Komunistycznymi w Mołdawii ocenia ten okres.

W 1956 r., podczas rehabilitacji ofiar represji stalinowskich przez Nikitę Chruszczowa, wydano specjalny raport o stanie języka mołdawskiego . W raporcie stwierdzono częściowo, że dyskusje między tymi dwiema tendencjami w latach 1920-30 były w większości nienaukowe, ponieważ w republice było bardzo niewielu lingwistów; oraz że gramatyka i podstawowy leksykon literackich języków rumuńskiego i mołdawskiego są identyczne, podczas gdy różnice są drugorzędne i nieistotne. [ potrzebne źródło ] Ponieważ sytuacja polityczna w Rumuńska Republika Ludowa była teraz prosowiecka, planowana konwergencja języka rumuńskiego i mołdawskiego została ponownie zatwierdzona.

Przez cały okres rządów sowieckich mołdawskojęzycznych zachęcano do nauki języka rosyjskiego jako warunku dostępu do szkolnictwa wyższego, statusu społecznego i władzy politycznej. Transfery terytoriów i ruchy ludności, w tym deportacje miejscowych i zachęcana przez państwo imigracja z reszty ZSRR, zmieniły skład etniczny i językowy republiki. Pod koniec lat 70. liczba rosyjskojęzycznych w Mołdawskiej SRR znacznie wzrosła. Zmiany te przyczyniły się do rozprzestrzeniania się rosyjskich zapożyczeń w mówionym języku mołdawskim.

Podczas gdy niektórzy radzieccy lingwiści nadal zaprzeczali istnieniu odrębnego języka mołdawskiego, nowe pokolenie sowieckich lingwistów ożywiło debatę w latach siedemdziesiątych. Na przykład jeden z lingwistów, Iliașenco, porównał rumuńskie i mołdawskie tłumaczenia przemówienia Leonida Breżniewa z rosyjskiego i wykorzystał je jako dowód na istnienie dwóch różnych języków. Michaił Bruchis przeanalizował to twierdzenie i zauważył, że wszystkie słowa z obu tłumaczeń znajdują się w obu słownikach. Ponadto Iliașenco zasugerował, że „Mołdawianie” preferowali syntagmy syntetyczne , podczas gdy „rumuński” preferował analityczne. Jednak to twierdzenie również okazało się błędne, ponieważ książka Nicolae Ceaușescu (ówczesnego przywódcy politycznego Rumunii) wykorzystuje głównie „mołdawskie” syntagmy syntetyczne, podczas gdy książka Ivana Bodiula (sekretarza Mołdawskiej SRR ) używa głównie „ rumuńskie” syntagmy analityczne. Wniosek Bruchisa był taki, że oba tłumaczenia mieściły się w granicach języka rumuńskiego.

Debaty w niepodległej Mołdawii

Debata wokół pochodzenia etnicznego Mołdawian powróciła po rozpadzie ZSRR. Jedna strona, zrzeszająca wielu wybitnych mołdawskich intelektualistów, takich jak Grigore Vieru , Eugen Doga czy Constantin Tănase, twierdzi, że Mołdawianie zawsze byli Rumunami, nawet jeśli współczesna historia oddzieliła ich od reszty Rumunów. Moldowenizm jest zatem uważany za sowiecką próbę stworzenia sztucznej narodowości w celu asymilacji etnicznej Rumunów mieszkających w Związku Radzieckim. Druga strona podkreśla odrębność Mołdawian, takich jak mołdawski historyk i polityk Victor Stepaniuc stwierdza, że ​​Mołdawianie zawsze różnili się od Rumunów. Niektórzy twierdzą, że dla Besarabskich Mołdawian długa izolacja od reszty Rumunów (w latach 1812–1918, po 1940 r.) Była „więcej niż wystarczającym czasem [...] na rozwinięcie [ich] własnej, odrębnej tożsamości narodowej”.

Po kilku latach współpracy z Panrumuńskim Frontem Ludowym Mołdawii pełniący obowiązki prezydenta Mircea Snegur zbliżył się do Partii Agrarnej Mołdawii , silnego zwolennika mołdawskiej tożsamości. Podczas wizyty w Bukareszcie w lutym 1991 roku mówił o „Rumunach po obu brzegach rzeki Prut”, jednak w czasie kampanii prezydenckiej w 1994 roku Snegur podkreślił w przemówieniu Nasz dom istnienie odrębnego narodu mołdawskiego jako podstawy państwa. Przemówienie zostało natychmiast potępione przez intelektualistów. Przedstawiciele Związku Pisarzy, Instytutu Lingwistyki, Instytutu Historii, Państwowego Uniwersytetu w Kiszyniowie i innych instytucji uznali przemówienie za obrazę prawdziwej tożsamości większości etnicznej republiki i próbę dalszego „wynalazku reżimu komunistycznego” ” poprzez wzniesienie „bariery dla autentycznej kultury rumuńskiej ”. Mimo to stanowisko Snegura pomogło Partii Agrarnej Mołdawii zdobyć bezwzględną większość w parlamencie.

Mołdawska samoświadomość

Szczegółowy obraz przedstawił sondaż przeprowadzony w Republice Mołdawii przez IMAS-Inc Kiszyniów w październiku 2009 roku. Respondentów poproszono o ocenę relacji między tożsamością Mołdawian i Rumunów w skali od 1 (całkowicie taka sama) do 5 (całkowicie różna). Sondaż wykazał, że 26% całej próby, która obejmowała wszystkie grupy etniczne, stwierdziło, że dwie tożsamości są takie same lub bardzo podobne, podczas gdy 47% stwierdziło, że są różne lub całkowicie różne. Wyniki różniły się znacznie między różnymi kategoriami przedmiotów. Na przykład, podczas gdy 33% młodych respondentów (w wieku 18–29 lat) wybrało to samo lub bardzo podobne, a 44% inne lub bardzo różne, wśród starszych respondentów (w wieku powyżej 60 lat) analogiczne wartości wyniosły 18,5% i 53%. Odsetek osób, które wybrały tę samą lub bardzo podobną tożsamość był wyższy od średniej wśród rodzimych użytkowników rumuńskiego/mołdawskiego (30%), wśród mieszkańców miast (30%), wśród osób z wyższym wykształceniem (36%) oraz wśród mieszkańców stolicy (42%).

Według badania przeprowadzonego w Republice Mołdawii w maju 1998 r., Kiedy samozwańczych Mołdawian poproszono o powiązanie tożsamości rumuńskiej i mołdawskiej, 55% uznało je za nieco różne, 26% za bardzo różne i mniej niż 5% za identyczne.

Badanie przeprowadzone w Republice Mołdawii przez Williama Crowthera w 1992 r. Wykazało, że 87% osób mówiących po rumuńsku / mołdawsku zdecydowało się określić siebie jako „Mołdawian”, a nie „Rumunów”.

Wyniki spisu powszechnego z 2004 roku wykazały, że spośród 3 383 332 mieszkańców Mołdawii (bez Naddniestrza) 75,81% zadeklarowało się jako Mołdawianie, a tylko 2,17% jako Rumuni. Grupa międzynarodowych obserwatorów uznała, że ​​spis został generalnie przeprowadzony w sposób profesjonalny, chociaż odnotowali kilka przypadków, gdy rachmistrze zachęcali respondentów do deklarowania się raczej jako Mołdawianie niż Rumuni.

Wyniki spisu powszechnego z 2014 roku wykazały, że spośród 2 998 235 osób mieszkających w Mołdawii (bez Naddniestrza) 75,1% zadeklarowało się jako Mołdawianie, a 7,0% jako Rumuni. Informacje o języku, którym się zwykle posługują, wskazują, że 54,6% uważa ten język za mołdawski, a 24,0% za rumuński.

Implikacje polityczne

19 grudnia 2003 r. mołdawski parlament, zdominowany przez Partię Komunistów Republiki Mołdowy , przyjął pozasądowy dokument polityczny zatytułowany „Koncepcja polityki narodowej Republiki Mołdawii”. Dokument twierdzi, że:

  • istnieją dwa różne narody (Rumuni i Mołdawianie), które mają wspólny język literacki. „Dzieląc się swoim źródłem, mając wspólną podstawową podstawę leksykalną, narodowy język mołdawski i narodowy język rumuński zachowują swoją nazwę językową jako identyfikator każdego narodu: mołdawski i rumuński”.
  • Rumuni są mniejszością etniczną w Mołdawii.
  • Republika Mołdawii jest prawowitym spadkobiercą średniowiecznego Księstwa Mołdawii .

Dokument ten spotkał się z krytyką w Mołdawii jako „antyeuropejski” i sprzeczny z Konstytucją, która stanowi, że „żadna ideologia nie może być przyjęta jako oficjalna ideologia państwowa”.

Mołdawski historyk Gheorghe E. Cojocaru w swojej książce Cominternul si originile Moldovenismului twierdzi, że „moldowenizm” i jego rozpowszechnianie wśród romańskich mówców mieszkających na wschód od Prutu ma pochodzenie sowieckie. Przy okazji mołdawski polityk i historyk Alexandru Moșanu stwierdził, że „ideologia mołdawska pojawiła się jako polityka asymilacji etnicznej Rumunów z Naddniestrza , a następnie z całej przestrzeni byłej Mołdawskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej . A teraz z Republiki Mołdawii”. 22 stycznia 2010 r. Ministerstwo Spraw Zagranicznych Rumunii uruchomiło książkę w Bukareszcie. W momencie wydania książki minister spraw zagranicznych Rumunii Teodor Baconschi powiedział:

Z książki pana Cojocaru dowiadujemy się, że „moldowenizm” zaprzecza rumuńskim korzeniom tożsamości i że jego ulubioną metodą jest przesada i mistyfikacja; slang staje się językiem literackim, a region nad Dniestrem staje się „państwem” o wyraźnej „mołdawskiej” tożsamości.

Marian Lupu , lider Demokratycznej Partii Mołdawii i znany mołdawianista, zganił go, oświadczając:

Takie oficjalne wypowiedzi Bukaresztu są obraźliwe dla większości naszego społeczeństwa – zakłócają nasze relacje, zatruwają nasze wspólne działania i stają się poważną przeszkodą w owocnej współpracy.

Zobacz też

Dalsza lektura

Pobrano z „ https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Moldovenism&oldid=1137695773 ”