Novial

nowość
nowość
Flag of Novial.svg
Stworzone przez Ottona Jespersena
Data 1928
Ustawienie i użycie międzynarodowy język pomocniczy
Zamiar
Źródła romańskie i germańskie ; także Interlingue i Ido
Kody językowe
ISO 639-3 listopad
listopad
Glottolog nowy1234
Linguasfera 51-AAB-dc

Novial to skonstruowany międzynarodowy język pomocniczy (IAL) do uniwersalnej komunikacji między użytkownikami różnych języków ojczystych . Został opracowany przez Otto Jespersena , duńskiego językoznawcę , który był zaangażowany w ruch Ido , który rozwinął się z esperanto na początku XX wieku, a później brał udział w rozwoju Interlingua . Nazwa oznacza „nowy” + „międzynarodowy język pomocniczy”.

Jego słownictwo opiera się głównie na językach germańskich i romańskich, podczas gdy na jego gramatykę wpływa język angielski .

Novial został wprowadzony w książce Jespersena An International Language w 1928 r. Został zaktualizowany w jego słowniku Novial Lexike w 1930 r., A dalsze modyfikacje zaproponowano w latach trzydziestych XX wieku, ale język stał się uśpiony wraz ze śmiercią Jespersena w 1943 r. W latach 90. wraz z odrodzeniem zainteresowanie sztucznymi językami, które przyniósł Internet , niektórzy ludzie ponownie odkryli Novial. [ potrzebne źródło ]

Fonologia

spółgłoski

Wargowy koronalny Palatalny welarny / krtaniowy
Nosowy M N ( ŋ )

Plosive / Afrykat 		Bezdźwięczny P T tʃ k
Dźwięczny B D dʒ ɡ
Frykatywny Bezdźwięczny F S ʃ H
Dźwięczny w ( ʒ )
przybliżony ( w ) l J
Rotyczny R

samogłoski

Przód Z powrotem
Zamknąć I u
Środek mi o
otwarty A

Stres

Podstawowa zasada brzmi: akcentuj samogłoskę przed ostatnią spółgłoską. Jednak końcówki fleksyjne spółgłosek (tj. -d , -m , -n , -s ) się tu nie liczą (np. bóni ale bónim , nie boním ; apérta ale apértad , nie apertád ) więc może lepiej powiedzieć, że samogłoska przed końcową spółgłoską rdzenia przejmuje akcent.

Ortografia

Nowatorski alfabet
Duże litery A B C D mi F G H I J k Ł M N O P Q R S T u V X Y Z
Małe litery A B C D mi F G H I J k l M N o P Q R S T u w X y z
fonemy IPA A B k , s i in. D mi F G H I dʒ , ʒ k l M N o P k R S T u w ks, gz j , ʝ ts , z i in.

Dwuznaki ch i sh reprezentują [ t͡ʃ ] lub [ ʃ ] , w zależności od mówcy. Na przykład chokolate byłoby wymawiane / t͡ʃokoˈlate / lub / ʃokoˈlate / .

Gramatyka

Podobnie jak wiele skonstruowanych IAL, Novial ma prostą i regularną gramatykę. Głównym porządkiem wyrazów jest SVO , co eliminuje potrzebę oznaczania dopełnienia zdania biernikiem ( ponieważ pozycja zwykle mówi, jakie słowo jest dopełnieniem). Istnieje jednak sposób na oznaczenie biernika. Nie ma rodzaju gramatycznego (ale można zaznaczyć płeć lub płeć desygnatów). Czasowniki są odmieniane bez porozumienia (według osoby lub liczby) i mają regularną odmianę.

Rzeczowniki przeważnie kończą się na e , a , o , u lub um w liczbie pojedynczej. Istnieją określone formy rzeczowników oznaczane przedimkiem oraz formy liczby pojedynczej i mnogiej, gdzie liczbę mnogą oznacza się przyrostkiem -s po samogłoskach lub -es po spółgłoskach. Istnieje również forma dla liczby nieokreślonej (jak na przykład w chińskim mandaryńskim i japońskim), wyrażona przez usunięcie końcówki rzeczownika w liczbie pojedynczej ( leone - lew, leon es kruel - „a / lew jest okrutny” lub „ lwy są okrutne”).

Jeśli rzeczownik odnosi się do istoty żywej, to forma zakończona na -e jest neutralna pod względem płci, forma zakończona na -a kobieta, a końcówka -o mężczyzna. Jeśli rzeczownik jest oparty na przymiotniku, rzeczowniki odnoszące się do istot żywych można tworzyć według wspomnianej zasady, ponadto rzeczowniki odnoszące się do konkretnych przedmiotów -u , a abstrakcje -um . Zaimki trzeciej osoby podlegają tej samej zasadzie, razem z przedimkiem określonym.

W przypadku rzeczownika odnoszącego się do instrumentu – narzędzia lub środka – słowo kończące się na -e to narzędzie lub sam środek, -a czasownik opisujący użycie narzędzia itd., a -o rzeczownik opisujący czynność tego za pomocą:

reguła

rolka

–

–

reguła

(toczyć

–

–

Rulo

(a) toczenie

reguła – reguła – reguła

toczyć się – {(to) toczyć się} – {(a) toczyć się}

miara

zmierzyć (narzędzie)

–

–

mesura

(zmierzyć)

–

–

Mezur

pomiar

miara – mesura – mesuro

{mierzyć (narzędzie)} – {(mierzyć)} – mierzyć

Zaimki osobowe, podmiot i przedmiot

Pojedynczy Mnogi
I Ja My nus
Ty wu Ty przeciwko

wspólne, ona, on 		le , la , lo Oni les , las , los
To lu , lum lus

Standardowa kolejność słów w Novial to podmiot – czasownik – dopełnienie , podobnie jak w języku angielskim. Dlatego dopełnienie nie musi być oznaczone, aby odróżnić go od podmiotu, a zaimki mianownikowe (ja, on, ona itd.) i ukośne (ja, on, ona) są identyczne:

Ja

I

obserwować

przestrzegać

wu

Ty

ja obserwuję vu

obserwuję cię

wu

Ty

obserwować

przestrzegać

Ja

Ja

zaobserwuj mnie

obserwujesz mnie

Biernik (dopełnienie bezpośrednie) jest zatem najczęściej identyczny z mianownikiem (podmiotem). Jednak w przypadku problemu z niejednoznacznością dostępna jest opcjonalna końcówka biernika -m ( -em po spółgłosce), ale jest rzadko używana. Przyimek em jest odpowiednikiem tej końcówki. [ wątpliwe – dyskutuj ]

Osobiste przymiotniki dzierżawcze tworzy się z zaimków przez dodanie -n lub po spółgłosce -en . W rzeczywistości jest to dopełniacz (dzierżawca) zaimka, więc mężczyźni oznaczają zarówno „mój”, jak i „mój” („mnie”):

Mężczyźni

Mój

hunde

pies

Mężczyźni hundują

Mój pies

Li

The

hunde

pies

es

Jest

mężczyźni

kopalnia

Li hunde es men

Pies jest mój

Zaimki dzierżawcze to zatem men , vun , len itd., lun i nusen , vusen , lesen itd. i lusen . Posiadanie można również wyrazić za pomocą przyimka de : de me , de vu i tak dalej.

Zaimek zwrotny to se : lo admira se – „podziwia samego siebie”. Zaimek bezosobowy one („jeden/oni/ty”) jest na , z formą dzierżawczą onen .

Czasowniki

Formy czasowników nigdy nie zmieniają się wraz z osobą lub liczbą. Większość czasów, nastrojów i głosów czasowników jest wyrażana za pomocą czasowników pomocniczych poprzedzających rdzeń czasownika głównego. Elementy pomocnicze mają taką samą kolejność słów, jak odpowiedniki angielskie. Poniższe wyrażenia podają przykłady form czasowników:

Gramatyka język angielski Novial
Bezokolicznik chronić chronić
Obecny chronię mnie chroń
Obecny doskonały chroniłem mnie chroń
Prosta przeszłość chroniłem ja nie ochraniałem lub ja ochraniałem
Przeszłość idealna chroniłem miałem protekcję
Przyszły Będę chronić lub będę chronić me sal protekte lub me ve protecte
Przyszłość idealna Będę chronił lub będę chronił ja sal ha protekte lub ja ve ha protekte
Przyszłość w przeszłości zamierzałem chronić sprzedałem ochronę
Warunkowy chroniłbym mnie chronić
Warunkowy doskonały ja bym obronił ja vud ha protecte
Pierwszy imperatyw Pozwól mi chronić! Pozwól mi chronić!
Drugi imperatyw chronić! chroń!
  • Obecny czynny imiesłów: protektent - „ochrona”
  • Imiesłów bierny bierny bierny: protektet - „chroniony”

Novial wyraźnie rozróżnia bierność stawania się i bierność bycia. W języku angielskim formy są często takie same, używając czasownika pomocniczego, po którym następuje imiesłów bierny. Jednak strona bierna stawania się jest również często wyrażana za pomocą czasownika dostać , który jest używany w poniższych przykładach.

Stronę bierną stawania się tworzy się za pomocą pomocniczego bli , po którym następuje forma czasownika głównego. Można go następnie skoniugować we wcześniej wspomniane formy, na przykład:

Gramatyka język angielski Novial
Bezokolicznik uzyskać ochronę bli chroń
Obecny dostaję ochronę mnie chroń
Obecny doskonały Mam ochronę mi bli chroń
Prosta przeszłość Zostałem chroniony mnie ślepo chroń
Przeszłość idealna Zostałem chroniony miałem bliprotekte
Przyszły Będę chroniony lub będę chroniony me sal bli protekte lub me ve bli protekte
Warunkowy dostałbym ochronę me vud bli protekte

Stronę bierną bycia tworzy się za pomocą pomocniczych es , po których następuje imiesłów strony biernej przeszłej (rdzeń + -t ). Na przykład:

Gramatyka język angielski Novial
Bezokolicznik być chronionym jest chroniony
Obecny Jestem chroniony mnie chroń
Obecny doskonały Zostałem chroniony jestem chroniony
Prosta przeszłość Byłem chroniony me did es protektet lub me esed protektet
Przeszłość idealna Byłem chroniony miałem es protektet
Przyszły Będę chroniony lub będę chroniony me sal es protektet lub me ve es protektet
Warunkowy Byłbym chroniony me vud es protectet

Artykuły

Przedimkiem określonym jest li , które jest niezmienne. Jest używany jak w języku angielskim.

Nie ma przedimka nieokreślonego, chociaż można użyć un („jeden”).

Rzeczowniki

Rzeczownik w liczbie mnogiej tworzy się przez dodanie –s do liczby pojedynczej ( -es po spółgłosce).

Biernik jest na ogół identyczny z mianownikiem , ale opcjonalnie może być oznaczony końcówką -m ( -em po spółgłosce) z liczbą mnogą będącą -sem ( -esem po spółgłosce) lub przyimkiem em .

Dopełniacz tworzymy z końcówką -n ( -en po spółgłosce) z liczbą mnogą -sen ( -esen po spółgłosce) lub z przyimkiem de .

Inne przypadki są tworzone z przyimkami.

Przymiotniki

Wszystkie przymiotniki kończą się na -i , ale można to pominąć, jeśli jest wystarczająco łatwe do wymówienia i nie spowoduje zamieszania. Przymiotniki poprzedzają rzeczownik kwalifikowany. Przymiotniki nie zgadzają się z rzeczownikiem, ale mogą mieć końcówki rzeczowników, jeśli nie ma rzeczownika, który by je otrzymał.

Przymiotniki porównawcze są tworzone przez umieszczenie różnych partykuł ( plu , tam i min ) przed przymiotnikiem otrzymującym porównanie. Podobnie, partykuły stopnia najwyższego ( maksimum i minim ) poprzedzają przymiotnik. Przymiotnik nie otrzymuje odmiany na swojej końcówce.

Przysłówki

Przymiotnik jest konwertowany na odpowiedni przysłówek przez dodanie -m po zakończeniu -i przymiotnika.

Przysłówki stopnia najwyższego i stopnia najwyższego są tworzone w ten sam sposób, co przymiotniki stopnia najwyższego i stopnia najwyższego: poprzez umieszczenie określonej partykuły przed przysłówkiem otrzymującym porównanie.

Słownictwo

Afiksy

Zobacz tabelę przedrostków i tabelę sufiksów w Novial Wikibook.

Novial w porównaniu do Esperanto i Ido

Zobacz też: Porównanie Esperanto i Novial oraz Porównanie Ido i Novial

Jespersen był zawodowym językoznawcą, w przeciwieństwie do twórcy esperanto. [ neutralność jest kwestionowana ] Nie podobał mu się arbitralny i sztuczny charakter, który znalazł w Esperanto i Ido. Ponadto sprzeciwił się fleksyjnym tych języków , które uznał za niepotrzebnie skomplikowane. Starał się, aby Novial był jednocześnie eufoniczny i regularny, jednocześnie zachowując użyteczne struktury z języków naturalnych.

w Novialu:

Główna różnica między Novial a Esperanto/Ido dotyczy końcówek rzeczowników . Jespersen odrzucił pojedynczą samogłoskę kończącą wszystkie rzeczowniki (-o w Esperanto/Ido), uznając ją za nienaturalną i potencjalnie mylącą. Zamiast tego rzeczowniki nowialne mogą kończyć się na -o , -a , -e lub -u lub -um . Końcówki te można uznać za wskazujące na płeć naturalną zgodnie ze zwyczajem w językach romańskich. Nie ma również rodzaju gramatycznego ani wymogu, aby przymiotniki zgadzały się z rzeczownikami.

Próbka języka dla porównania

Oto Modlitwa Pańska w nowialu i kilku pokrewnych językach:

Nowatorska wersja: esperancka : ido : łacińska :











Nusen Patre, keles in siele , mey vun nome bli sanktifika, mey vun regno veni; mey on fa vun volio kom in siele anke sur tere. Dona a nus disdi li omnidiali pane, e pardona a nus nusen ofensos, kom anke nus pardona a nusen ofensantes, e non dukte nus en tentatione, ma liberisa nus from malu. Amen.











Patro nia, kiu estas en la ĉielo, Via nomo estu sanktigita. Venu Via regno, plenumiĝu Via volo, kiel en la ĉielo, tiel ankaŭ sur la tero. Nian panon ĉiutagan donu al ni hodiaŭ. Kaj pardonu al ni niajn ŝuldojn, kiel ankaŭ ni pardonas al niaj ŝuldantoj. Kaj ne konduku nin en tenton, sed liberigu nin de la malbono. Amen.











Patro nia, qua esas en la cielo, tua nomo santigesez; tua regno advenez; Tua Volo Faces quale en la Cielo Tale anke sur la tero. Donez ni cadie l'omnadia pano, e pardonez ninia ofensi, quale anke ni pardonas a nia ofensanti, e ne duktez ni aden la tento, ma liberigez ni del malajo. Amen.











Pater noster, qui es in caelis: sanctificetur Nomen Tuum; Adveniat Regnum Tuum; fiat voluntas Tua, sicut in caelo, et in terra. Panem nostrum cotidianum da nobis hodie; et dimitte nobis debita nostra, Sicut et nos dimittimus debitoribus nostris; et ne nos inducas in tentationem; sed libera nos a Malo. Amen.

Krytyka

Jak relacjonuje Jespersen w swojej autobiografii, w 1934 roku zaproponował Novialowi reformę ortograficzną, co nie spodobało się części użytkowników. Jespersen porzucił podstawową zasadę jednego dźwięku, jednej litery :

Zaproponowałem kilka niemałych poprawek, zwłaszcza poprzez wprowadzenie nowialu „ortograficznego” obok oryginalnego języka pisanego fonetycznie. (...) W ten sposób dźwięk [k] oprócz tego, że był reprezentowany przez litery k i q oraz pierwszy człon x , otrzymał także nowy znak c (przed a, o, u i spółgłosek), praktykę znaną od dzieciństwa prawie wszystkim Europejczykom, Amerykanom i Australijczykom. (...) Wiem, że ta forma ortograficzna nie spodobała się kilku starym i wiernym przyjaciołom Noviala, ale mam wrażenie, że wielu innych przyjęło ją z aplauzem.

— Otto Jespersen (1995 [1938], s. 227–28)

Niektórzy koledzy Jespersena wśród filologów żartobliwie określali Novial jako Jesperanto , łącząc jego nazwisko z esperanto , prototypowym językiem pomocniczym.

Zobacz też

Notatki

Linki zewnętrzne

Pobrano z „ https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Novial&oldid=1135864910 ”