język Jalaa

„Jalaa” przekierowuje tutaj. W przypadku innych zastosowań zobacz Jalaa (ujednoznacznienie) .

Jalaa
Centúúm
bàsàrə̀n dà jàlààbè̩
Pochodzi z	Nigeria
Region	Osada Loojaa na obszarze samorządu lokalnego Balanga w stanie Gombe
Wymarły	kilku starszych pamiętało słowa swoich przodków z 1992 roku, prawdopodobnie żadne do 2010 roku
Rodzina językowa	izolat językowy
Kody językowe
ISO 639-3	cet
Glottolog	cent2045
ELP	Centuum

Jalaa (autonim: bàsàrə̀n dà jàlààbè̩ ), znany również jako Cèntûm , Centúúm lub Cen Tuum , to wymarły język północno-wschodniej Nigerii (osada Loojaa w Balanga Local Government Area, stan Gombe ), o niepewnym pochodzeniu, najwyraźniej izolat językowy . Jalabe (jak nazywani są potomkowie osób mówiących tym językiem) mówią dialektem Bwilim języka Dikaka . Jest możliwe (ale niepotwierdzone), że niektóre zapamiętane słowa zostały zachowane podczas ceremonii religijnych, ale w 1992 roku tylko kilku starszych pamięta słowa, których użyli ich rodzice, a do 2010 roku może nawet nie być takich pamiętających.

Mówi się, że Jalabe przybyli do Loojaa z obszaru położonego kilka mil na południe w obrębie gór Muri, gdzie dzielili osadę z klanami Tso i Kwa. (Nazwa tej osady, Cèntûm lub Cùntûm, jest używana jako nazwa języka w niektórych źródłach. Starsi Jalaa różnią się tym, czy wierzą, że Jalaa czy Centum / Cuntum to ich pierwotna nazwa.) Później, w XIX wieku, Dikaka przybyli w ten obszar, uciekając przed atakami większej Waja na północy ; Cham żenił się z Jalabe, a Jalabe zaczęli przyjmować język Dikaka.

Fonologia

spółgłoski

		Dwuwargowy	Pęcherzykowy	Postalveolar / Palatal	Tylnojęzykowy	Wargowo-welarny	krtaniowy
Nosowy		M	N	ɲ	N
Plosive / Afrykat	bezdźwięczny	P	T	t͡ʃ	k	kp
	dźwięczny	B	D	d͡ʒ	G
Frykatywny		F	S				H
przybliżony			l	J		w
Tryl			R

samogłoski

	Przód	Centralny	Z powrotem
Zamknąć	I		u
Prawie blisko	ɪ		ʊ
Bliski środek	mi	ɘ	o
Otwarty środek	ɛ		ɔ
otwarty		A

Leksykon

Leksykon Jalaa jest również pod silnym wpływem Dikaka (na który z kolei wpłynął); można również znaleźć pewne podobieństwa z pobliskim Tso . Jednak większość jego słownictwa jest niezwykle niezwykła. Słowami Kleinewillinghöfera: „Większa część leksykonu wydaje się całkowicie różnić od wszystkich otaczających języków, które same reprezentują różne rodziny językowe”.

Zarówno Dikaka, jak i Tso tradycyjnie unikali używania imion zmarłych. Kiedy te nazwy były jednocześnie słowami języka, co często się zdarzało, zmuszało to ich do zmiany słowa, czasami poprzez zastąpienie go słowem z sąsiedniego języka. Kleinewillinghöfer uważa to za motywację do niektórych przypadków zapożyczeń z Jalaa do Dikaka.

Cyfry

Cyfry 1-6 w Jalaa to:

1. nasan
2. tiyu , təsó
3. tətáá , bwànbí
4. təbwár , ŋbár
5. (tə)nó
6. tənúkun

Powyżej 5 cyfry są prawie identyczne jak Dikaka. Cyfry od 2 do 5 są prawie identyczne z Tso, podczas gdy „jeden” nie ma wyraźnych pokrewnych.

Morfologia

Morfologia Jalaa (przynajmniej w obecnej formie) jest prawie identyczna z morfologią Cham . Główne różnice w klas rzeczowników to dwa przyrostki liczby mnogiej: Jalaa -ta kontra Cham -te̩ i (dla ludzi) Jalaa -bo , -ba kontra Cham -b (e̩) .

Morfologia rzeczownika jest podobna do morfologii Cham, ale z pewnymi różnicami. Niektóre przykładowe zestawy rzeczowników w liczbie pojedynczej i mnogiej w języku Jalaa i Cham:

Połysk	Jalaa, st.	Jala, pl.	Cham, st.	Cham, pl.
usta	bɔɔ	bɔɔní	ɲii	ɲiini
drzewo	gwììràŋ	gwììtɛ̀	riyaŋ	ritɛ
mięso	lìbo	lìbòté	Nam	nàmtɛ
otwór	suroŋ	suroŋte
nos	yamər	yaməta	ʤʊr	ʤʊ̀tɛ
noga	kobər	kobta
ryba	fuj	fuuta
żona	ʧùwì	ʧùùbó
osoba	nətâ	nətaaba	nii	nəb
krokodyl			kùlɔŋ	kùlɔ̀ŋtɛ
węzeł			fúbər	fúbtɛ
pies			ʤɔil	ʤɔɔtɛ
nieznajomy			(nii) fui	fùbɛ

Zobacz też

• Język Bunga
• język komta

Bibliografia

• Crozier, David H.; Blench, Roger M .; Hansford, Keir; Stanford, Ronald; Bendor-Samuel, John T. (1992) [1976]. Indeks języków nigeryjskich (wyd. 2). Abudża; Dallas, Teksas: Centrum Rozwoju Języka Nigeryjskiego, Wydział Lingwistyki i Języków Nigeryjskich, Uniwersytet Ilorin ; Letni Instytut Lingwistyki .