Zofii Scholl

W przypadku niemieckiego filmu z 2005 roku zobacz Sophie Scholl - The Final Days .
Zobacz też: Hans i Sophie Scholl

Zofia Magdalena Scholl
Sophie Scholl.jpg
Zofia Scholl w 1942 r
Urodzić się
Zofia Magdalena Scholl

( 1921-05-09 ) 9 maja 1921
Forchtenberg , Republika Weimarska
Zmarł 22 lutego 1943 (22.02.1943) (w wieku 21)
Więzienie Stadelheim , Monachium , nazistowskie Niemcy
Przyczyną śmierci Egzekucja na gilotynie
Miejsce odpoczynku Cmentarz przy Perlacher Forst, Monachium , Niemcy
Narodowość Niemiecki
Edukacja Uniwersytet Ludwika Maksymiliana w Monachium
zawód (-y) Student, działacz polityczny
Rodzice
Krewni

Sophia Magdalena Scholl (9 maja 1921 - 22 lutego 1943) była niemiecką studentką i antyhitlerowską działaczką polityczną, działającą w ramach pokojowego ruchu oporu Białej Róży w nazistowskich Niemczech .

Została skazana za zdradę stanu po tym, jak przyłapano ją na kolportażu ulotek antywojennych na Uniwersytecie w Monachium (LMU) wraz ze swoim bratem Hansem . Za swoje czyny została stracona na gilotynie . Od lat 70. Scholl jest szeroko upamiętniana za swoją antynazistowską działalność oporu.

Wczesne życie

Scholl była córką Magdaleny (z domu Müller) i Roberta Scholla , liberalnego polityka i zagorzałego krytyka nazistowskiego, który w chwili jej narodzin był burmistrzem jej rodzinnego miasta Forchtenberg am Kocher w Wolnym Państwie Ludowym Wirtembergii . Była czwartym z sześciorga dzieci:

  1. Inge Aicher-Scholl (1917–1998)
  2. Hans Scholl (1918–1943)
  3. Elisabeth Hartnagel-Scholl (27 lutego 1920-28 lutego 2020), poślubiła wieloletniego chłopaka Sophie, Fritza Hartnagela
  4. Sophie Scholl (1921–1943)
  5. Werner Scholl (1922–1944) zaginiony w akcji i uznany za zmarłego w czerwcu 1944 r.
  6. Thilde Scholl (1925–1926)

Scholl wychował się w kościele luterańskim . Poszła do gimnazjum lub podstawówki w wieku siedmiu lat, łatwo się uczyła i miała beztroskie dzieciństwo. W 1930 roku rodzina przeniosła się do Ludwigsburga , a dwa lata później do Ulm , gdzie jej ojciec prowadził biuro doradztwa biznesowego.

Ratusz w Forchtenberg , miejscu urodzenia Sophie Scholl

W 1932 r. Scholl zaczęła uczęszczać do gimnazjum żeńskiego. W wieku 12 lat zdecydowała się wstąpić do Bund Deutscher Mädel (Liga Niemieckich Dziewcząt), podobnie jak większość jej koleżanek z klasy. Jej początkowy entuzjazm stopniowo ustąpił miejsca krytyce. Była świadoma odmiennych poglądów politycznych swojego ojca, przyjaciół i niektórych nauczycieli. Jej własny brat Hans, który kiedyś chętnie uczestniczył w Hitlerjugend , całkowicie rozczarował się partią nazistowską . Postawa polityczna stała się istotnym kryterium przy wyborze przyjaciół. Aresztowanie jej braci i przyjaciół w 1937 r. za udział w tzw Niemiecki Ruch Młodzieży wywarł na niej silne wrażenie.

Miała talent do rysowania i malowania i po raz pierwszy zetknęła się z kilkoma artystami tzw. „ zdegenerowanymi ”. Jako zapalona czytelniczka zaczęła interesować się filozofią i teologią .

Wiosną 1940 roku ukończyła szkołę średnią, gdzie tematem jej eseju był „ Ręka, która poruszyła kołyskę, poruszyła świat , wiersz Williama Rossa Wallace'a ”. Scholl prawie nie ukończył studiów, tracąc wszelką chęć uczestniczenia w zajęciach, które w dużej mierze stały się nazistowską indoktrynacją. Z zamiłowania do dzieci została przedszkolanką w Instytucie Fröbla w Ulm . Wybrała tę pracę również z nadzieją, że zostanie uznana za służbę alternatywną w Reichsarbeitsdienst (Krajowa Służba Pracy), warunek wstępny przyjęcia na uniwersytet. Tak się jednak nie stało i wiosną 1941 r. rozpoczęła sześciomiesięczny staż w pomocniczej służbie wojennej jako przedszkolanka w Blumbergu . Wojskowy reżim Służby Pracy skłonił ją do przemyślenia swojego rozumienia sytuacji politycznej i rozpoczęcia praktykowania biernego oporu .

Po sześciu miesiącach spędzonych w Narodowej Służbie Pracy, w maju 1942 r. zapisała się na uniwersytet w Monachium jako studentka biologii i filozofii. Jej brat Hans, który studiował medycynę na tej samej uczelni, przedstawił ją swoim przyjaciołom. Chociaż ta grupa przyjaciół ostatecznie była znana ze swoich politycznych , początkowo połączyła ich wspólna miłość do sztuki, muzyki, literatury, filozofii i teologii. Wędrówki po górach, jazda na nartach i pływanie były dla nich również ważne. Często chodzili razem na koncerty, przedstawienia teatralne i wykłady.

W Monachium Scholl poznała wielu artystów, pisarzy i filozofów, zwłaszcza Carla Mutha i Theodora Haeckera , którzy byli dla niej ważnymi kontaktami. Najbardziej zastanawiali się nad tym, jak jednostka musi działać w warunkach dyktatury. W czasie wakacji 1942 roku Scholl musiał odbyć służbę wojenną w hucie w Ulm. W tym samym czasie jej ojciec odbywał karę więzienia za wygłoszenie krytycznej uwagi pracownikowi na temat Adolfa Hitlera .

Pochodzenie Białej Róży

Główny artykuł: Biała Róża

W latach 1940-1941 brat Scholla, Hans Scholl, były członek Hitlerjugend, zaczął kwestionować zasady i politykę nazistowskiego reżimu. Jako student Uniwersytetu w Monachium Hans spotkał dwóch pisarzy rzymsko-katolickich, którzy zmienili jego życie, inspirując go do odwrócenia się od studiowania medycyny i zajęcia się religią, filozofią i sztuką. Gromadząc wokół siebie podobnie myślących przyjaciół, Alexandra Schmorella , Williego Grafa i Jürgena Wittensteina, ostatecznie przyjęli strategię biernego oporu wobec nazistów, pisząc i publikując ulotki wzywające do obalenia narodowego socjalizmu , nazywając siebie Białą Różą.

Działalność Białej Róży rozpoczęła się w czerwcu 1942 r. Od końca czerwca do połowy lipca 1942 r. Hans Scholl i Alexander Schmorell napisali pierwsze cztery ulotki. Cytując obszernie Biblię , Arystotelesa i Novalisa , a także Goethego i Schillera , ikonicznych poetów niemieckiej burżuazji, odwoływali się do tego, co uważali za inteligencję niemiecką , wierząc, że tych ludzi łatwo przekonają te same argumenty, które motywowały także sami autorzy. Ulotki te pozostawiano w książkach telefonicznych w publicznych budkach telefonicznych, wysyłano pocztą do profesorów i studentów oraz wysyłano kurierami do innych uczelni w celu dystrybucji.

Uważa się, że Sophie po raz pierwszy dowiedziała się o Białej Róży w lipcu 1942 r., ale Fritz Hartnagel pamięta, jak zapytała go w maju 1942 r., czy mógłby załatwić jej przepustkę na zakup maszyny do powielania (nie można dostać się do nazistowskich Niemiec bez podpisanego i kontrasygnowanego formularza ), co sugeruje, że być może wiedziała o działaniach wcześniej niż myślała. Ilekroć się przyłączała, okazywała się wartościowa dla grupy, ponieważ jako kobieta miała znacznie mniejsze szanse na przypadkowe zatrzymanie przez SS .

Aresztowanie i egzekucja

18 lutego 1943 r. Sophie i Hans Scholl udali się na Uniwersytet Ludwika Maksymiliana, aby rozłożyć ulotki do przeczytania dla studentów. Schollowie przywieźli do głównego budynku uniwersytetu walizkę pełną ulotek i pospiesznie zrzucili stosy kopii na puste korytarze, aby studenci mogli je znaleźć po opuszczeniu sal wykładowych. Wychodząc przed zakończeniem wykładów, Schollowie zauważyli, że w walizce zostało kilka resztek egzemplarzy i postanowili je rozdać. Sophie rzuciła ostatnie pozostałe ulotki z najwyższego piętra do atrium. Ta spontaniczna akcja została zaobserwowana przez konserwatora uniwersytetu, Jakoba Schmida , samozwańczy nazista, który wstąpił do partii nazistowskiej w 1937 roku.

Hans i Sophie Scholl zostali zatrzymani przez gestapo . Szkic siódmej broszury, napisany przez Christopha Probsta , został znaleziony w posiadaniu Hansa Scholla w czasie jego aresztowania przez gestapo. Podczas gdy Sophie Scholl była w stanie ukryć obciążające dowody w pustej klasie na krótko przed schwytaniem, Hans próbował zniszczyć wersję roboczą ostatniej ulotki, rozdzierając ją i próbując połknąć. Gestapo odzyskało wystarczająco dużo, aby przeczytać, co było napisane, a po naciśnięciu Hans podał nazwisko autora, Christopha Probsta. W swoim drugim przesłuchaniu stwierdził: „Kawałek papieru, który podarłem po moim aresztowaniu dziś rano, pochodzi od Christopha Probsta… Wszystkie inne osoby z wyjątkiem Probsta są moim zdaniem niewinne”. Christoph Probst został schwytany 20 lutego 1943 r.

Głównym przesłuchującym Gestapo był Robert Mohr , który początkowo sądził, że Sophie jest niewinna. Jednak po tym, jak Hans się przyznał, Sophie wzięła na siebie pełną odpowiedzialność za próbę ochrony innych członków Białej Róży.

W Sądzie Ludowym przed sędzią Rolandem Freislerem w dniu 22 lutego 1943 r. Scholl powiedział te słowa:

Ktoś w końcu musiał zacząć. W to, co napisaliśmy i powiedzieliśmy, wierzy również wielu innych. Po prostu nie mają odwagi wyrazić się tak jak my.

Oskarżonym nie pozwolono zeznawać; to była ich jedyna obrona.

Grób Hansa Scholl , Sophie Scholl i Christopha Probsta w Perlacher Friedhof, obok więzienia Stadelheim w Monachium

22 lutego 1943 r. Scholl, jej brat Hans i ich przyjaciel Christoph Probst zostali uznani za winnych zdrady i skazani na śmierć. Wszyscy zostali ścięci gilotyną przez kata Johanna Reichharta w monachijskim więzieniu Stadelheim . Sophie została stracona o 17:00, Hans o 17:02, a Christoph o 17:05. Egzekucję nadzorował Walter Roemer, szef egzekucji sądu okręgowego w Monachium. Funkcjonariusze więzienni byli pod wrażeniem odwagi skazańców i pozwolili im razem palić papierosy przed egzekucją.

Ostatnie znane słowa Sophie są kwestionowane, chociaż Else Gebel pamięta ostatnie słowa, które Sophie powiedziała do niej:

Jak można oczekiwać, że zapanuje sprawiedliwość, skoro mało kto jest chętny do indywidualnego oddania się słusznej sprawie... Taki piękny słoneczny dzień, a ja muszę iść. Ale ilu musi zginąć na polu bitwy w tych dniach, ile młodych, obiecujących żywotów. Jakie znaczenie ma moja śmierć, jeśli dzięki naszym działaniom tysiące ludzi zostaje ostrzeżonych i zaalarmowanych. Wśród studentów z pewnością dojdzie do buntu.

Jeśli chodzi o jej ostatnie słowa, najprawdopodobniej brzmiały one albo „Boże, moje schronienie w wieczności”. lub „Słońce wciąż świeci”.

Fritz Hartnagel został ewakuowany ze Stalingradu w styczniu 1943 roku, ale nie wrócił do Niemiec przed egzekucją Sophie. W październiku 1945 ożenił się z siostrą Sophie, Elisabeth .

Dziedzictwo

Po jej śmierci egzemplarz szóstej ulotki został przemycony z Niemiec przez Skandynawię do Anglii przez niemieckiego prawnika Helmutha Jamesa Grafa von Moltke , gdzie był używany przez siły alianckie . W połowie 1943 r. Królewskie Siły Powietrzne zrzuciły nad Niemcy miliony kopii propagandowych traktatu, obecnie zatytułowanego Manifest studentów monachijskich .

Dramaturg Lillian Garrett-Groag powiedziała w Newsday 22 lutego 1993 r., Że „To prawdopodobnie najbardziej spektakularny moment oporu, jaki przychodzi mi do głowy w XX wieku… Fakt, że pięcioro małych dzieci w paszczy wilka, gdzie to naprawdę się liczyło, miał ogromną odwagę, by zrobić to, co zrobili, jest dla mnie spektakularne. Wiem, że świat jest dla nich lepszy, będąc tam, ale nie wiem dlaczego”.

W tym samym numerze Newsday , historyk Holokaustu , Jud Newborn, zauważył, że „nie można tak naprawdę zmierzyć wpływu tego rodzaju oporu na podstawie tego, czy X mostów zostało wysadzonych w powietrze, czy też upadł reżim… Biała Róża naprawdę ma bardziej wartość symboliczna, ale to bardzo ważna wartość”.

Popiersie Sophie Scholl

22 lutego 2003 r. Rząd Bawarii umieścił popiersie Scholla w świątyni Walhalla na jej cześć. Była piątą kobietą, która dostąpiła tego zaszczytu.

Geschwister-Scholl-Institut („Instytut Rodzeństwa Scholl”) ds. Nauk politycznych na Uniwersytecie Ludwiga Maksymiliana w Monachium (LMU) został nazwany na cześć Sophie Scholl i jej brata Hansa. Instytut jest siedzibą wydziałów nauk politycznych i komunikacji uniwersytetu i mieści się w dawnym Radia Wolna Europa w pobliżu miejskiego Englischer Garten .

Wiele lokalnych szkół oraz niezliczone ulice i place w Niemczech, a także w Austrii, nosi imię Scholl i jej brata.

W 2003 roku Niemcy zostali zaproszeni przez telewizję ZDF do udziału w ogólnokrajowym konkursie Unsere Besten (Nasi najlepsi), mającym na celu wyłonienie dziesięciu najważniejszych Niemców wszechczasów. Głosujący w wieku poniżej 40 lat pomogli Scholl i jej bratu Hansowi zająć czwarte miejsce, wyprzedzając Bacha , Goethego , Gutenberga , Bismarcka , Willy'ego Brandta i Alberta Einsteina . Gdyby liczyć same głosy młodych widzów, Sophie i Hans Scholl zajęliby pierwsze miejsce. Kilka lat wcześniej czytelnicy ks Brigitte , niemiecki magazyn dla kobiet, uznał Scholl za „najwspanialszą kobietę XX wieku”.

W dniu 9 maja 2014 r. Google przedstawił Scholl dla swojego Google Doodle z okazji jej 93. urodzin.

W kwietniu 2021 r. Niemieckie Ministerstwo Finansów wyemitowało pamiątkową srebrną monetę 20 euro z okazji 100. rocznicy urodzin Scholla.

W kulturze popularnej

Film i telewizja

W latach 70. i 80. istniały trzy relacje filmowe Sophie Scholl i ruchu oporu Białej Róży. Pierwszy film telewizyjny Der Pedell (1971) skupiał się na konserwatorze uniwersytetu Jakobie Schmidzie , który potępił Scholla i innych członków Białej Róży. Film telewizyjny został wyprodukowany dla zachodnioniemieckiego ZDF. Fünf letzte Tage Percy'ego Adlona ( Pięć ostatnich dni , 1982) przedstawił Lenę Stolze jako Scholl w jej ostatnich dniach z punktu widzenia współwięźniarki z celi, Else Gebel. Stolze powtórzył rolę w filmie Michaela Verhoevena Die Weiße Rose ( Biała róża , 1982). W wywiadzie Stolze powiedział, że granie tej roli było „zaszczytem”.

ukazał się film o ostatnich dniach Scholla Sophie Scholl - Die letzten Tage (Sophie Scholl - The Final Days) z Julią Jentsch w roli tytułowej. Opierając się na wywiadach z ocalałymi i transkrypcjach, które pozostawały ukryte w archiwach NRD do 1990 roku, w styczniu 2006 roku był nominowany do Oscara dla najlepszego filmu nieanglojęzycznego . Za rolę Scholla Jentsch zdobyła nagrodę dla najlepszej aktorki na Europejskich Nagrodach Filmowych , najlepsza aktorka Niemieckich Nagród Filmowych (Lolas), wraz ze Srebrnym Niedźwiedziem dla najlepszej aktorki na Festiwalu Filmowym w Berlinie .

Niemiecki telewizyjny dramat dokumentalny Frauen die Geschichte machten - Sophie Scholl został wyemitowany w 2013 roku. Sophie Scholl grała Liv Lisa Fries .

Była przedstawiana przez Victorię Chilap w filmie dokumentalnym Death of a Nation w 2018 roku.

W literaturze

W lutym 2009 roku The History Press opublikowało książkę Sophie Scholl: The Real Story of the Woman, która przeciwstawiła się Hitlerowi autorstwa Franka McDonougha.

W lutym 2010 Carl Hanser Verlag wydał Sophie Scholl: A Biography (w języku niemieckim) autorstwa Barbary Beuys.

w teatrze

Sztuka amerykańskiej dramatopisarki Lillian Garrett-Groag The White Rose przedstawia Scholla jako główną postać.

We Will Not Be Silent , dramat Davida Meyersa o uwięzieniu i przesłuchaniu Scholla, miał swoją premierę na festiwalu Contemporary American Theatre w Shepherdstown w Zachodniej Wirginii w lipcu 2017 roku.

W późniejszym życiu Whitney Seymour, jego żona Catryna i ich córki Tryntje i Gabriel byli współautorami scenariusza i producentem Stars in the Dark Sky , jednoaktowej sztuki o Hansie i Sophie Schollach oraz ich roli w grupie oporu Białej Róży w nazistowskich Niemczech w latach czterdziestych XX wieku. Sztuka, której napisanie zajęło około pięciu lat, została wydana w 2008 roku (kiedy Seymour miał 85 lat) i miała pięć przedstawień poza Broadwayem.

W muzyce

George Donaldson , szkocki piosenkarz ludowy, napisał piosenkę „The White Rose” na albumie zatytułowanym tak samo, o Sophie i ruchu White Rose.

Angielski zespół punkowy Zatopeks wydał tytułową piosenkę miłosną dla Sophie Scholl na swoim debiutanckim albumie (2005).

Mickey 3D , francuski zespół rockowy, napisał piosenkę „La Rose Blanche” na albumie zatytułowanym Sebolavy (2016).

Amerykański zespół rockowy Sheer Mag nagrał piosenkę „(Say Goodbye to) Sophie Scholl” na swoim debiutanckim albumie Need to Feel Your Love z 2017 roku .

Reg Meuross , brytyjski piosenkarz folkowy, wydał „For Sophie” na swoim albumie Faraway People w 2017 roku.

Media społecznościowe

Pod tytułem @ichbinsophiescholl niemieccy nadawcy Südwestrundfunk i Bayerische Rundfunk rozpoczęli w maju 2021 roku projekt na Instagramie z okazji 100. urodzin Scholla. Ostatnie miesiące życia Scholl są przedstawiane w postach i historiach na Instagramie stylizowanych tak, jakby sama Scholl je publikowała. Aktorka Luna Wedler gra Sophie Scholl i ilustruje ostatni rok swojego życia w stylu nowoczesnej cyfrowej influencerki.

Dalsza lektura

  •   Aretz, Bernd: Sophie Scholl. Der Mut, sich selbst treu zu sein. Ein Lebensbild . Neue Stadt Verlag, Monachium 2013, ISBN 978-3-87996-987-6 .
  •   Łysy, Detlef: „Wider die Kriegsmaschinerie”. Kriegserfahrungen und Motive des Widerstandes der „Weißen Rose” . Klartext Verlag, Essen 2005, ISBN 3-89861-488-3 .
  •   Beuys, Barbara: Sophie Scholl. Biografia . Carl Hanser Verlag, Monachium 2010, ISBN 978-3-446-23505-2 .
  • Breinersdorfer, Fred (redaktor), Sophie Scholl – Die letzten Tage , 2005.
  • Michael Kißener (2007), „Scholl, Sophie Magdalena” , Neue Deutsche Biographie (w języku niemieckim), tom. 23, Berlin: Duncker & Humblot, s. 445–446 ; ( pełny tekst w Internecie )
  •   Leisner, Barbara: „Ich würde es genauso wieder machen”. Zofii Scholl . List Verlag, Berlin 2005, ISBN 3-548-60191-X .
  •     McDonough, Frank : Sophie Scholl: Prawdziwa historia kobiety, która przeciwstawiła się Hitlerowi . The History Press, 2009, ISBN 978-0-7524-4675-2 (również w twardej oprawie), ISBN 978-0-7524-5511-2 (również Taschenbuch).
  •   Selg, Peter: „Wir haben alle unsere Maßstäbe in uns selbst”. Der geistige Weg von Hans und Sophie Scholl . Verlag des Goetheanums, Dornach 2006, ISBN 3-7235-1275-5 .
  •   Sichtermann, Barbara: Wer war Sophie Scholl? Verlagshaus Jacoby & Stuart [ de ] , Berlin 2008, ISBN 978-3-941087-11-8 .
  •   Vinke, Hermann: „Das kurze Leben der Sophie Scholl”. Ravensburger Buchverlag 1980, ISBN 978-3473580118 .
  •   Vinke, Hermann: „Hoffentlich schreibst Du recht łysy”. Sophie Scholl i Fritz Hartnagel, eine Freundschaft 1937–1943 . Maier Verlag, Ravensburg 2006, ISBN 3-473-35253-5 .
  •   Waage, Peter N.: Es lebe die Freiheit! – Traute Lafrenz und die Weiße Rose . Aus dem Norwegischen von Antje Subey-Cramer. Urachhaus, Stuttgart 2012, ISBN 978-3-8251-7809-3 .
  •   Wilson, Kip: Biała róża . Boston, MA: Houghton Mifflin Harcourt, 2019, ISBN 978-1328594433 , 978-0358376699 .

Zobacz też

Notatki

Linki zewnętrzne

Pobrano z „ https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Sophie_Scholl&oldid=1144560396 ”