jezioro łabędzie

Ten artykuł dotyczy baletu. W przypadku innych zastosowań zobacz Jezioro łabędzie (ujednoznacznienie) .
jezioro łabędzie
Choreograf Juliusza Reisingera
Muzyka Piotra Iljicza Czajkowskiego
Premiera
4 marca [OS 20 lutego] 1877 Moskwa
Oryginalna firma baletowa Balet Bolszoj
Gatunek muzyczny Balet klasyczny
Balety Piotra Iljicza Czajkowskiego
Tschaikowsky EBieber 1888.jpg
Lista wszystkich kompozycji

Swan Lake (ros. Лебединое озеро , tr. Lebedinoye ozero , IPA: [lʲɪbʲɪˈdʲinəjə ˈozʲɪrə]   słuchaj ( pomoc · informacje ) ), op. 20, to balet skomponowany przez rosyjskiego kompozytora Piotra Iljicza Czajkowskiego w latach 1875–76. Mimo początkowej porażki jest obecnie jednym z najpopularniejszych baletów wszechczasów.

Scenariusz, początkowo w dwóch aktach, powstał na podstawie rosyjskich i niemieckich baśni ludowych i opowiada historię Odetty, księżniczki zamienionej w łabędzia przez klątwę złego czarnoksiężnika. Choreografem oryginalnej produkcji był Julius Reisinger (Václav Reisinger). Premiera baletu Baletu Bolszoj odbyła się 4 marca [ OS 20 lutego] 1877 roku w Teatrze Bolszoj w Moskwie . Chociaż jest prezentowany w wielu różnych wersjach, większość zespołów baletowych opiera swoje inscenizacje zarówno choreograficznie, jak i muzycznie na 1895 odrodzenie Mariusa Petipy i Lwa Iwanowa , po raz pierwszy wystawione dla Baletu Cesarskiego 15 stycznia 1895 r. W Teatrze Maryjskim w Sankt Petersburgu . W tym odrodzeniu partytura Czajkowskiego została poprawiona przez głównego dyrygenta i kompozytora Teatru Cesarskiego w Petersburgu, Riccardo Drigo .

Historia

Projekt F. Gaanena do dekoracji aktu 2, Moskwa 1877

Początki baletu

Nie ma dowodów na to, kto napisał oryginalne libretto , ani skąd wziął się pomysł na fabułę. Jako możliwe źródła zaproponowano rosyjskie i niemieckie opowieści ludowe, w tym „Skradziony welon” Johanna Karla Augusta Musäusa , ale obie te opowieści znacznie różnią się od baletu.

Jedna z teorii głosi, że historię stworzył oryginalny choreograf, Julius Reisinger , który pochodził z bohemy (i dlatego prawdopodobnie znał „Skradziony welon”). Inna teoria głosi, że został napisany przez Władimira Pietrowicza Begiczowa, ówczesnego dyrektora Moskiewskich Teatrów Cesarskich, prawdopodobnie z Wasilijem Geltserem, danseurem Moskiewskiego Cesarskiego Teatru Bolszoj (zachowana kopia libretta nosi jego imię). Ponieważ pierwsze opublikowane libretto w wielu miejscach nie odpowiada muzyce Czajkowskiego, jedna z teorii głosi, że pierwsza opublikowana wersja została napisana przez dziennikarza po obejrzeniu wstępnych prób (nowe produkcje operowe i baletowe zawsze pojawiały się w gazetach wraz z odpowiednimi scenariuszami ).

Niektórzy współcześni Czajkowskiemu wspominali, że kompozytor żywo interesował się historią bawarskiego króla Ludwika II , którego życie miało być naznaczone znakiem Łabędzia i mogło być pierwowzorem marzycielskiego księcia Zygfryda.

Begiczew zamówił partyturę Jeziora łabędziego u Czajkowskiego w maju 1875 roku za 800 rubli . Czajkowski pracował tylko z podstawowym zarysem wymagań dla każdego tańca autorstwa Juliusa Reisingera. W przeciwieństwie do instrukcji do partytur Śpiącej królewny i Dziadka do orzechów , uważa się, że żadna z oryginalnych instrukcji pisemnych nie przetrwała. Większość tego, co uczeni wiedzieli o informacjach, takich jak choreografia, pochodziła z plotek i recenzji spektaklu. Jednak notatki z prób datowane już na rok 1876 zostały niedawno odkryte w Instytucie Studiów nad Sztuką w Moskwie, ujawniając więcej informacji o tym, jak mogła wyglądać oryginalna produkcja z 1877 roku.

wpływy Czajkowskiego

Od mniej więcej przełomu XIX i XX wieku do początku lat 90. XIX wieku partytury do baletów pisali prawie zawsze kompozytorzy nazywani „specjalistami”, którzy odznaczali się wysokimi umiejętnościami w komponowaniu muzyki lekkiej, dekoracyjnej, melodyjnej i wyraźnej rytmicznie, był w tym czasie w modzie na balet. Czajkowski studiował muzykę „specjalistów”, takich jak Włoch Cesare Pugni i Austriak Ludwig Minkus , zanim przystąpił do pracy nad Jeziorem łabędzim .

Czajkowski miał raczej negatywną opinię o „specjalistycznej” muzyce baletowej, dopóki nie przestudiował jej szczegółowo, będąc pod wrażeniem niemal nieograniczonej różnorodności zaraźliwych melodii zawartych w ich partyturach. Czajkowski najbardziej podziwiał muzykę baletową takich kompozytorów jak Léo Delibes , Adolphe Adam , a później Riccardo Drigo . Później napisał do swojego protegowanego, kompozytora Siergieja Tanejewa : „Słuchałem baletu Sylwii Delibesa ... jaki urok, jaka elegancja, jakie bogactwo melodii, rytmu i harmonii. Wstydziłam się, bo gdybym wtedy znała tę muzykę, nie napisałabym Jeziora łabędziego . ” Czajkowski najbardziej podziwiał partyturę Adama z 1844 roku dla Giselle , która wykorzystywała technikę motywu przewodniego : łączenie pewnych tematów z określonymi postaciami lub nastrojami, technikę, którą zastosował użyłby w Jeziorze łabędzim , a później w Śpiącej królewnie .

Czajkowski czerpał z poprzednich kompozycji w swojej partyturze Jeziora łabędziego . Według dwóch krewnych Czajkowskiego - jego siostrzeńca Jurija Lwowicza Dawydowa i jego siostrzenicy Anny Meck-Davydowej - kompozytor stworzył wcześniej w ich domu mały balet Jezioro łabędzi w 1871 roku. Balet ten zawierał słynny motyw przewodni , Temat łabędzia czy Pieśń łabędzi . Wykorzystał także materiał z Wojewoda , którą porzucił w 1868 roku. Innym numerem, który zawierał temat z Wojewody, była Entr'acte czwartej sceny i otwarcie Finału (Akt IV, nr 29). Wielkie porzekadło (znane również jako Duet miłosny ) z drugiej sceny Jeziora łabędziego zostało ukształtowane na podstawie ostatniego duetu miłosnego z jego opery Undina (Czajkowski) , porzuconej w 1873 roku.

W kwietniu 1876 partytura była gotowa i rozpoczęły się próby. Wkrótce Reisinger zaczął odkładać na bok pewne numery, które nazwał „nie do tańca”. Reisinger zaczął nawet układać choreografię do tańców do muzyki innych kompozytorów, ale Czajkowski zaprotestował i jego utwory zostały przywrócone. Chociaż obaj artyści musieli współpracować, wydawało się, że każdy z nich wolał pracować tak niezależnie od drugiego, jak to tylko możliwe. Czasami faktycznie zwracał się do Aliny Bryullovej, znajomej rodziny, o radę, jak powinien pisać muzykę do baletu; wspominała później, że z powodu braku wiedzy „nie mogła mu praktycznie udzielić żadnej rady”.

Proces komponowania

Ekscytacja Czajkowskiego Jeziorem łabędzim jest widoczna w szybkości, z jaką komponował: utwór zamówiony wiosną 1875 roku powstał w ciągu jednego roku. Z jego listów do Siergieja Tanejewa z sierpnia 1875 roku wynika jednak, że nie tylko podniecenie skłoniło go do tak szybkiego jej stworzenia, ale chęć jak najszybszego jej ukończenia, by móc rozpocząć pracę nad operą. Tworzył odpowiednio partytury trzech pierwszych numerów baletu, później orkiestrację jesienią i zimą, wciąż zmagając się z instrumentacją na wiosnę. W kwietniu 1876 roku prace zostały zakończone. Wzmianka Czajkowskiego o szkicu sugeruje obecność jakiegoś streszczenia, ale takiego szkicu nigdy nie widziano. Czajkowski pisał różne listy do przyjaciół, w których wyrażał swoje wieloletnie pragnienie pracy z tego typu muzyką i ekscytację związaną z jego obecnym stymulującym, choć pracochłonnym zadaniem.

Historia wydajności

Adelaide Giuri [ ru ] jako Odette i Michaił Mordkin jako książę Zygfryd w inscenizacji Jeziora łabędziego Petipy / Iwanowa Aleksandra Gorskiego dla Teatru Bolszoj w Moskwie, 1901. Klęczy młoda Vera Karalli .

Moskwa premiera (światowa premiera)

  • Data : 4 marca ( OS 20 lutego) 1877
  • Miejsce : Teatr Bolszoj , Moskwa
  • Baletmistrz : Julius Reisinger
  • Dyrygent : Stepan Ryabov
  • Projektanci scen : Karl Valts (akt 2 i 4), Ivan Shangin (akt 1), Karl Groppius (akt 3)

Premiera w Petersburgu

Inne godne uwagi produkcje

Oryginalni tłumacze

Rola Moskwa 1877 Moskwa 1880 Petersburg 1895 Moskwa 1901 Londyn 1911
królowa Olga Nikołajewa Giuseppiny Cecchetti
Zygfryd Wiktor Gilert Alfreda Bekefiego Paweł Gerdt Michaił Mordkin Wacław Niżyński
Benno Siergiej Nikitin Aleksandra Obłakowa
Wolfganga Wilhelma Wannera Gilert
Odeta Pelagia Karpakowa Jewdokija Kalmszkowa Pierina Legnani Adelajda Giuri Matylda Krzesińska
von Rothbarta Siergiej Sokołow Aleksiej Bułhakow K. Kubakin
Odyl Pelagia Karpakowa Pierina Legnani Matylda Krzesińska

Oryginalna produkcja z 1877 roku

Premiera w piątek 4 marca 1877 r. Odbyła się jako benefis baleriny Pelageya Karpakova (znanej również jako Polina Karpakova), która wcieliła się w rolę Odety, z premierowym danseurem Victorem Gillertem jako księciem Zygfrydem. Karpakova mogła również tańczyć rolę Odile, chociaż uważa się, że balet pierwotnie wymagał dwóch różnych tancerzy. Obecnie powszechną praktyką jest to, że ta sama baletnica tańczy zarówno Odetę, jak i Odile.

Rosyjska baletnica Anna Sobeshchanskaya została pierwotnie obsadzona w roli Odette, ale została zastąpiona, gdy urzędnik rządzący w Moskwie poskarżył się na nią, twierdząc, że przyjęła od niego biżuterię, tylko po to, by poślubić innego danseura i sprzedać kawałki za gotówkę.

Premiera nie została dobrze przyjęta. Chociaż było kilku krytyków, którzy docenili zalety partytury, większość uważała ją za zbyt skomplikowaną jak na balet. Został oznaczony jako „zbyt hałaśliwy, zbyt„ wagnerowski ”i zbyt symfoniczny”. Krytycy uważali również, że choreografia Reisingera była „pozbawiona wyobraźni i całkowicie niezapomniana”. Niemieckie pochodzenie tej historii „traktowano z podejrzliwością, podczas gdy samą opowieść uznano za„ głupią ”z niewymawialnymi nazwiskami bohaterów”. Karpakova była drugorzędną solistką i „niezbyt przekonującą”.

Ubóstwo przedstawienia, czyli wystrój i kostiumy, brak wybitnych wykonawców, słabość wyobraźni Baletmistrza, wreszcie orkiestra… wszystko to razem pozwoliło (Czajkowski) słusznie zrzucić winę za porażka na innych.

— Modest Czajkowski , brat kompozytora

Pozostaje jednak faktem (i zbyt często pomijanym w relacjach z tej inscenizacji), że inscenizacja ta przetrwała sześć lat z łącznie 41 przedstawieniami – o wiele więcej niż kilka innych baletów z repertuaru tego teatru.

Czajkowski pas de deux 1877

Anna Sobeshchanskaya [ ru ] jako Odette w oryginalnej produkcji Juliusa Reisingera Jeziora łabędziego , Moskwa, 1877

26 kwietnia 1877 roku Anna Sobeszczańska zadebiutowała jako Odeta w Jeziorze łabędzim i od początku była z baletu całkowicie niezadowolona. Sobeshchanskaya poprosiła Mariusa Petipę - Premiera Maître de Ballet Petersburskich Teatrów Cesarskich - o ułożenie choreografii pas de deux zastępującej pas de szóstkę w trzecim akcie (baletnica prosiła o dodatkowy pas lub wariacje były standardową praktyką w XIX-wiecznym balecie i często te „wykonane na zamówienie” tańce były prawną własnością baletnicy, dla której zostały skomponowane).

Petipa stworzył pas de deux do muzyki Ludwiga Minkusa , kompozytora baletowego Teatrów Cesarskich w Petersburgu. Utwór był standardowym pas de deux classique składającym się z krótkiego entrée , wielkiego porzekadła , wariacji dla każdego tancerza z osobna i kody .

Czajkowski był rozgniewany tą zmianą, stwierdzając, że niezależnie od tego, czy balet jest dobry, czy zły, tylko on powinien odpowiadać za jego muzykę. Zgodził się skomponować nowe pas de deux , ale wkrótce pojawił się problem: Sobeshchanskaya chciał zachować choreografię Petipy. Czajkowski zgodził się skomponować pas de deux , które pasowałoby do tego stopnia, że ​​baletnica nie musiałaby nawet ćwiczyć. Sobeshchanskaya była tak zadowolona z nowej muzyki Czajkowskiego, że poprosiła go o skomponowanie dodatkowej wariacji, co zrobił.

Do 1953 roku uważano, że to pas de deux zaginęło, dopóki partytura repétiteur nie została przypadkowo znaleziona w archiwach Moskiewskiego Teatru Bolszoj, wśród partii orkiestrowych wznowienia Korsarza Aleksandra Gorskiego ( Gorsky włączył ten utwór do swojej wersji Korsarza wystawiony w 1912 r.). W 1960 roku George Balanchine stworzył choreografię pas de deux do tej muzyki dla Violette Verdy i Conrada Ludlowa , którą wykonał w City Center of Music and Drama w Nowym Jorku jako Czajkowskiego Pas de Deux , jak jest znany i wykonywany do dziś.

Kolejne produkcje 1879–1894

Następcą Juliusa Reisingera na stanowisku baletmistrza był Joseph Peter Hansen. Hansen poczynił znaczne wysiłki, aby uratować Jezioro łabędzie i 13 stycznia 1880 r. Na własny użytek zaprezentował nową inscenizację baletu. Partię Odety/Odyli zatańczyła Evdokia Kalmykova, uczennica Moskiewskiej Cesarskiej Szkoły Baletowej , z Alfredem Bekefim jako księciem Zygfrydem. Produkcja ta została lepiej przyjęta niż pierwowzór, ale bynajmniej nie odniosła wielkiego sukcesu. Hansen przedstawił kolejną wersję Jeziora łabędziego 28 października 1882 r., Ponownie z Kalmykovą jako Odette / Odile. Do tej produkcji Hansen zaaranżował m.in Grand Pas za scenę balową, którą zatytułował La Cosmopolitana . Zostało to zaczerpnięte z europejskiej sekcji Grand Pas d'action znanej jako Alegoria kontynentów z baletu Mariusa Petipy The Bandits z 1875 roku do muzyki Ludwiga Minkusa . Wersja Jeziora łabędziego Hansena została wystawiona tylko cztery razy, ostatnie przedstawienie odbyło się 2 stycznia 1883 r. I wkrótce balet został całkowicie usunięty z repertuaru.

W sumie Jezioro łabędzie zostało wystawione 41 razy między premierą a ostatnim przedstawieniem w 1883 roku - dość długi bieg jak na balet, który został tak źle przyjęty podczas premiery. Hansen został baletmistrzem teatru Alhambra w Londynie i 1 grudnia 1884 roku zaprezentował jednoaktowy balet zatytułowany The Swans , zainspirowany drugą sceną Jeziora łabędziego . Muzykę skomponował , szef kuchni teatru Alhambra .

Druga scena Jeziora łabędziego została następnie zaprezentowana 21 lutego w Pradze przez Balet Teatru Narodowego w wersji przygotowanej przez baletmistrza Augusta Bergera. Balet odbył się podczas dwóch koncertów, które poprowadził Czajkowski. Kompozytor zanotował w swoim dzienniku, że podczas wykonywania baletu przeżył „chwilę absolutnego szczęścia”. Produkcja Bergera była zgodna z librettem z 1877 roku, chociaż imiona księcia Zygfryda i Benno zostały zmienione na Jaroslav i Zdeňek, a rolę Benna tańczyła tancerka en travestie . Rolę Księcia Zygfryda tańczył sam Berger z baletnicą Giulietta Paltriniera-Bergrova jako Odette. Spektakl Bergera miał tylko osiem przedstawień i był nawet planowany do wystawienia w Fantasia Garden w Moskwie w 1893 roku, ale nigdy się nie zmaterializował.

Odrodzenie Petipy – Iwanowa – Drigo z 1895 r

Główny artykuł: Jezioro łabędzie (1895)
Pierina Legnani jako Odetta (1895)

W późnych latach osiemdziesiątych i wczesnych dziewięćdziesiątych XIX wieku Petipa i Wsiewołożski rozmawiali z Czajkowskim o możliwości ożywienia Jeziora Łabędziego . Jednak Czajkowski zmarł 6 listopada 1893 r., Właśnie wtedy, gdy plany ożywienia Jeziora Łabędziego zaczęły się urzeczywistniać. Nie jest pewne, czy Czajkowski był przygotowany do zmiany muzyki na potrzeby tego odrodzenia. W każdym razie w wyniku śmierci Czajkowskiego Riccardo Drigo poprawił partyturę, po uzyskaniu zgody młodszego brata Czajkowskiego, Modesta . Są główne różnice między wynikami Drigo i Czajkowskiego . Dziś większość zespołów baletowych używa rewizji Drigo, a nie oryginalnej partytury Czajkowskiego z 1877 roku.

Pavel Gerdt jako Prince Zygfryd (Teatr Maryjski, 1895)

W lutym 1894 r. Na cześć Czajkowskiego odbyły się dwa koncerty pamiątkowe zaplanowane przez Wsiewołożskiego. Spektakl obejmował drugi akt Jeziora łabędziego w choreografii Lwa Iwanowa , drugiego baletmistrza Baletu Cesarskiego. Frekwencja na odrodzeniowym koncercie nie była tak duża, jak przewidywano, ze względu na mieszany program i wyższe niż zwykle ceny biletów, pozostawiając salę teatralną w połowie pustą. Mimo małej publiczności choreografia Iwanowa na koncert pamięci została jednogłośnie uznana przez krytyków za cudowną, a publiczność przyjęła koncert z uznaniem.

Odrodzenie Jeziora łabędziego zaplanowano na benefis Pieriny Legnani w sezonie 1894–1895. Śmierć cara Aleksandra III 1 listopada 1894 roku i związana z nią okres żałoby oficjalnej spowodowały, że wszelkie przedstawienia baletowe i próby zostały na pewien czas wstrzymane, w związku z czym wszystkie wysiłki można było skoncentrować na przygotowaniach do pełnej renowacji Łabędzia Jezioro . Iwanow i Petipa współpracowali przy produkcji, przy czym Iwanow zachował swoje tańce do drugiego aktu, jednocześnie układając choreografię do czwartego, a Petipa wystawił pierwszy i trzeci akt.

Modest Czajkowski został wezwany do wprowadzenia zmian w libretcie baletu, w tym zmiany postaci Odety z wróżki-łabędzia w przeklętą śmiertelniczkę, złoczyńcy baletu zmieniającego się z macochy Odetty w maga von Rothbarta oraz finał baletu: zamiast kochanków po prostu tonących z ręki macochy Odette, jak w oryginalnym scenariuszu z 1877 roku, Odette popełnia samobójstwo, topiąc się, a książę Zygfryd również decyduje się umrzeć, zamiast żyć bez niej, i wkrótce duchy kochanków ponownie łączą się w apoteoza . Oprócz rewizji libretta balet został zmieniony z czterech aktów na trzy - akt 2 stał się aktem 1, scena 2.

Wszystko było gotowe na początku 1895 roku, a balet miał swoją premierę w piątek 27 stycznia. Pierina Legnani tańczyła Odette / Odile, z Pavelem Gerdtem jako księciem Zygfrydem, Aleksiejem Bułhakowem jako Rothbartem i Aleksandrem Oblakowem jako Benno. Większość recenzji w gazetach petersburskich była pozytywna.

W przeciwieństwie do premiery Śpiącej królewny , Jezioro łabędzie nie zdominowało repertuaru Teatru Maryjskiego w swoim pierwszym sezonie. Między premierą a sezonem 1895–1896 wystawiono go tylko szesnaście przedstawień, aw 1897 r. W ogóle go nie wystawiono. Co bardziej zaskakujące, balet wystawiono tylko cztery razy w 1898 i 1899 r. Balet należał wyłącznie do Legnani aż do jej wyjazdu Petersburga do jej rodzinnych Włoch w 1901 roku. Po jej wyjeździe balet przejęła Mathilde Kschessinskaya , równie sławna w roli, jak jej włoska poprzedniczka.

Późniejsze produkcje

Produkcja z 2008 roku w Królewskiej Operze Szwedzkiej

W całej historii wystawiania Jeziora łabędziego wydanie z 1895 roku służyło jako wersja, na której oparto większość inscenizacji. Prawie każdy baletmistrz lub choreograf, który ponownie wystawił Jezioro łabędzie, dokonał modyfikacji scenariusza baletu, zachowując jednocześnie wiele z tradycyjnej choreografii do tańców, która jest uważana za praktycznie świętą. Podobnie, z biegiem czasu rola Zygfryda stała się bardziej widoczna, głównie ze względu na ewolucję techniki baletowej.

W 1922 roku Fiński Balet Narodowy był pierwszym europejskim zespołem, który wystawił kompletną produkcję baletu. Do czasu premiery Jeziora łabędziego w Helsinkach w Finlandii w 1922 roku, było ono wykonywane tylko przez rosyjskie i czeskie grupy baletowe, a tylko odwiedzane rosyjskie zespoły baletowe sprowadziły go do Europy Zachodniej.

W 1940 roku San Francisco Ballet jako pierwszy amerykański zespół wystawił kompletną inscenizację Jeziora łabędziego . W tej niezwykle udanej produkcji wystąpili Lew Christensen jako Prince Siegfried, Jacqueline Martin jako Odette i Janet Reed jako Odile. Willam Christensen oparł swoją choreografię na przedstawieniu Petipy – Iwanowa, zwracając się do dużej populacji rosyjskich emigrantów z San Francisco , na czele z księżniczką i księciem Wasilijem Aleksandrowiczem z Rosji , aby pomóc mu upewnić się, że produkcja odniosła sukces w celu zachowania rosyjskiej kultury w San Francisco.

Kilka znaczących produkcji odbiegało od oryginału i jego odrodzenia z 1895 roku:

  • W 1967 roku Eric Bruhn wyprodukował i zatańczył w nowym „Jeziorze łabędzim” dla National Ballet of Canada, z efektownymi, głównie czarno-białymi projektami autorstwa Desmonda Healeya. Chociaż zachowano znaczną część choreografii Petipy-Iwanowa, zmiany Bruhna były zarówno muzyczne, jak i choreograficzne. Co najbardziej kontrowersyjne, przekształcił Von Rothbarta w złowrogą „Czarną Królową”, dodając psychologiczny nacisk do trudnych relacji księcia z kobietami, w tym z jego dominującą matką.
  • Iluzje takie jak „Jezioro łabędzie” 1976: John Neumeier Hamburg Ballet, Neumeier włączył historię Ludwika II Bawarskiego do fabuły Jeziora Łabędziego, poprzez fascynację Ludwiga łabędziami. Znaczna część oryginalnej partytury została wykorzystana z dodatkowym materiałem Czajkowskiego, a choreografia łączyła znajomy materiał Petipy / Iwanowa z nowymi tańcami i scenami Neumeiera. Balet kończy się śmiercią Ludwiga przez utonięcie w azylu, z dramatyczną muzyką kończącą akt 3. Z tematem nieszczęśliwego członka rodziny królewskiej zmuszanego do heteroseksualnego małżeństwa ze względów państwowych, a także z odniesieniem do życia osobistego rzeczywistej rodziny królewskiej, praca ta przewidywała interpretację zarówno Bourne'a, jak i Murphy'ego. Iluzje jak „Jezioro łabędzie” pozostają w repertuarze największych niemieckich zespołów baletowych.
  • Jezioro łabędzie Matthew Bourne'a odeszło od tradycyjnego baletu, zastępując kobiecy corps de ballet męskimi tancerzami i fabułę skupiającą się na psychologicznej presji współczesnej rodziny królewskiej na księcia zmagającego się ze swoją seksualnością i odległą matką. Był wykonywany podczas dłuższych tras koncertowych w Grecji, Izraelu, Turcji, Australii, Włoszech, Japonii, Korei, Rosji, Francji, Niemczech, Holandii, Stanach Zjednoczonych i Irlandii oprócz Wielkiej Brytanii i zdobył ponad 30 międzynarodowych dotychczasowe nagrody.
  • Amerykański Teatr Baletowy 2000 wersja (nagrana dla telewizji w 2005 roku), zamiast opuszczać kurtynę podczas odtwarzania powolnego wstępu, wykorzystała tę muzykę do nowego prologu, w którym publiczność pokazuje, jak Rothbart po raz pierwszy przekształca Odette w łabędzia. Ten prolog jest podobny do inscenizacji „Jeziora łabędziego” Vladimira Burmeistera (po raz pierwszy wystawiony w Teatrze Stanisławskiego w Moskwie, 1953), ale ma pewne różnice. Rothbarta w tej produkcji gra dwóch tancerzy; jeden pojawia się jako przystojny młody mężczyzna, który z łatwością jest w stanie zwabić Odette w nowym prologu, a drugi tancerz jest pokryty złowrogim „potwornym makijażem”, który ujawnia prawdziwe oblicze maga. (w filmie Czarny łabędź , Natalie Portman jako Nina śni o tym w sekwencji otwierającej film). W tej produkcji pominięto około pół godziny pełnej partytury. [ potrzebne źródło ]
  • Jezioro łabędzie Graeme'a Murphy'ego zostało po raz pierwszy wystawione w 2002 roku i było luźno oparte na rozpadzie małżeństwa Lady Diany z księciem Karolem i jego związku z Camillą Parker Bowles . Połączył role Rothbarta i Odile z rolą baronowej, a tematem opowieści jest trójkąt miłosny.
  • W 2010 roku Black Swan , film z udziałem Natalie Portman i Mila Kunis , zawierał sekwencje z Swan Lake .
  • W 2010 roku południowoafrykański choreograf i tancerz baletowy Dada Masilo przerobił klasykę Czajkowskiego. Jej wersja była mieszanką klasycznego baletu i tańca afrykańskiego. Dokonała również zwrotu akcji, przedstawiając Odile (czarnego łabędzia) jako homoseksualnego samca łabędzia, a nie samicę łabędzia.
  • Jezioro łabędzie w choreografii Alexandra Ekmana i skomponowane przez Mikaela Karlssona powstało dla Norweskiego Baletu Narodowego . Pierwszy akt to po części taniec, po części teatr, opowiadający o oryginalnej produkcji Jeziora łabędziego , w której występuje dwóch aktorów teatralnych i sopran. W drugim akcie scena jest wypełniona 5000 litrami wody i przedstawia konflikt między Białym Łabędziem a Czarnym Łabędziem.

Oprzyrządowanie

Swan Lake jest przeznaczony dla typowej dużej orkiestry z końca XIX wieku:

Role

  • Księżniczka Odette (Królowa Łabędzi, Biały Łabędź, Księżniczka Łabędzi), piękna księżniczka, która została przemieniona w białego łabędzia
  • Książę Zygfryd, przystojny książę, który zakochuje się w Odetcie
  • Baron Von Rothbart, zły czarnoksiężnik, który oczarował Odettę
  • Odile (Czarny Łabędź), córka Rothbarta
  • Benno von Sommerstern, przyjaciel księcia
  • Królowa, matka księcia Zygfryda
  • Wolfganga, jego nauczyciela
  • Baron von Stein
  • Baronowa, jego żona
  • Freiherr von Schwarzfels
  • Jego żona
  • Herold
  • Lokaj
  • Dworscy panowie i damy, przyjaciele księcia, heroldowie, goście, paziowie, wieśniacy, służący, łabędzie, łabędziątka

Wariacje na temat postaci

W 1895 roku Benno von Sommerstern stał się po prostu „Benno”, a Odette „Królową łabędzi”. Również baron von Stein, jego żona oraz Freiherr von Schwarzfels i jego żona nie byli już identyfikowani w programie. Suwerenna lub rządząca księżniczka jest często tłumaczona jako „Królowa Matka”.

Postać Rothbarta (czasami pisana jako Rotbart) była otwarta na wiele interpretacji. Przyczyna jego klątwy na Odette jest nieznana; kilka wersji, w tym dwa filmy fabularne, sugerowało powody, ale żadna nie jest zazwyczaj wyjaśniana przez balet. Rzadko jest przedstawiany w ludzkiej postaci, z wyjątkiem aktu 3. Zwykle jest przedstawiany jako stworzenie podobne do sowy. W większości produkcji poświęcenie pary skutkuje jego zniszczeniem. Istnieją jednak wersje, w których triumfuje. Jurija Grigorowicza , którą od kilkudziesięciu lat tańczy Balet Bolszoj , znany jest z tego, że zawiera oba zakończenia: Rothbart został pokonany w oryginalnej wersji z 1969 roku, zgodnie z oczekiwaniami czasów sowieckich co do optymistycznego zakończenia, ale w rewizji z 2001 roku Rothbart toczy z Siegfriedem nikczemną grę losu, którą wygrywa w koniec, powodując, że Zygfryd stracił wszystko. W drugim przedstawieniu Jeziora łabędziego American Ballet Theatre gra go dwóch tancerzy: młody, przystojny, który w prologu wabi Odettę ku zagładzie, oraz gadzi stwór. W tej wersji samobójstwo kochanków inspiruje resztę uwięzionych łabędzi Rothbarta do zwrócenia się przeciwko niemu i przezwyciężenia jego zaklęcia.

Odile, córka Rothbarta, zwykle nosi kruczoczarną (chociaż w produkcji z 1895 roku tego nie zrobiła) i pojawia się tylko w akcie 3. W większości współczesnych produkcji jest przedstawiana jako dokładny sobowtór Odette (chociaż podobieństwo wynika z magii Rothbarta), dlatego nie można winić Siegfrieda za przekonanie, że jest Odette. Istnieje sugestia, że ​​w oryginalnej produkcji Odette i Odile tańczyły dwie różne baletnice. Tak jest też w niektórych produkcjach awangardowych.

Streszczenie

Jezioro Łabędzie jest generalnie przedstawiane w czterech aktach, czterech scenach (głównie poza Rosją i Europą Wschodnią) lub trzech aktach, czterech scenach (głównie w Rosji i Europie Wschodniej). Największą różnicą produkcji na całym świecie jest to, że zakończenie, pierwotnie tragiczne, jest teraz czasami zmieniane na szczęśliwe.

Prolog

Niektóre produkcje zawierają prolog, który pokazuje, jak Odette po raz pierwszy spotyka Rothbarta, który zamienia Odette w łabędzia.

akt 1

Wspaniały park przed pałacem

[Scena: Allegro giusto] Książę Zygfryd świętuje swoje urodziny w towarzystwie guwernera, przyjaciół i chłopów [Walc]. Hulanki przerywa jego matka, królowa [Scène: Allegro moderato], zaniepokojona jego beztroskim stylem życia. Mówi mu, że musi wybrać pannę młodą na królewskim balu następnego wieczoru (niektóre produkcje obejmują prezentację niektórych możliwych kandydatek). Jest zły, że nie może się ożenić z miłości. Jego przyjaciel, Benno, i korepetytor próbują poprawić jego niespokojny nastrój. Gdy zapada wieczór [ Sujet ], Benno widzi stado łabędzi lecący nad ich głowami i sugeruje pójście na polowanie [Finale I]. Siegfried i jego przyjaciele biorą kusze i wyruszają w pogoń za łabędziami.

Akt 2

Leśna polana nad jeziorem przy ruinach kaplicy. Księżycowa noc.

„Valse des cygnes” z aktu 2 wydania Jeziora łabędziego Ivanov / Petipa

Zygfryd oddzielił się od swoich przyjaciół. Przybywa na polanę nad jeziorem, jak ląduje stado łabędzi [Scène. Moderato]. Celuje z kuszy [Scène. Allegro moderato], ale zamiera, gdy jedna z nich przemienia się w piękną pannę o imieniu Odette [Scène. Moderato]. Na początku się go boi. Kiedy obiecuje, że jej nie skrzywdzi, wyjaśnia, że ​​ona i jej towarzysze są ofiarami zaklęcia rzuconego przez złego czarnoksiężnika podobnego do sowy o imieniu Rothbart. Za dnia zamieniają się w łabędzie i dopiero nocą nad zaczarowanym jeziorem – powstałym z łez matki Odetty – wracają do ludzkiej postaci. Zaklęcie może zostać złamane tylko wtedy, gdy ktoś, kto nigdy wcześniej nie kochał, przysięga kochać Odettę na zawsze. Nagle pojawia się Rothbart [Scena. allegro na żywo]. Siegfried grozi, że go zabije, ale Odette interweniuje – jeśli umrze, zanim zaklęcie zostanie złamane, nie będzie można go cofnąć.

Gdy Rothbart znika, łabędzie dziewczęta wypełniają polanę [Scena: Allegro, Moderato assai quasi andante]. Siegfried łamie kuszę i zaczyna zdobywać zaufanie Odette, gdy się zakochują. Ale gdy nadchodzi świt, złe zaklęcie przyciąga Odette i jej towarzyszy z powrotem nad jezioro i ponownie zamieniają się w łabędzie.

Akt 3

Bogata sala w pałacu

Goście przybywają do pałacu na bal kostiumowy. Sześć księżniczek zostaje przedstawionych księciu [Wejście Gości i Walc] jako kandydatki do małżeństwa. Rothbart przybywa w przebraniu [Scena: Allegro, Allegro giusto] ze swoją córką Odile, która przemienia się w Odetę. Chociaż księżniczki próbują przyciągnąć Zygfryda swoimi tańcami [ Pas de six ], on ma oczy tylko na Odile. [Scena: Allegro, Tempo di valse, Allegro vivo] Odeta pojawia się w oknie zamku i próbuje go ostrzec, ale on jej nie widzi. Następnie oświadcza sądowi, że poślubi Odile, zanim Rothbart pokaże mu magiczną wizję Odety. Pogrążony w żalu i zdając sobie sprawę ze swojego błędu (przysiągł kochać tylko Odette), spieszy z powrotem nad jezioro.

Akt 4

Nad jeziorem

Scena z aktu 4; Wiedeńska Opera Państwowa , 2004

Odeta jest zrozpaczona. Dziewczęta łabędzi próbują ją pocieszyć. Siegfried wraca nad jezioro i namiętnie przeprasza. Ona mu wybacza, ale jego zdrady nie można cofnąć. Zamiast pozostać łabędziem na zawsze, wybiera śmierć. Decyduje się umrzeć z nią i wskakują do jeziora, gdzie pozostaną razem na zawsze. To łamie zaklęcie Rothbarta nad łabędziami, powodując, że traci nad nimi władzę i umiera. W apoteozie oni, którzy przemienili się z powrotem w zwykłe dziewice, patrzą, jak Zygfryd i Odeta wznoszą się razem do Niebios, na zawsze zjednoczeni w miłości.

Streszczenie libretta z 1877 roku

akt 1

Książę Zygfryd, jego przyjaciele i grupa wieśniaków świętują jego pełnoletność. Jego matka przybywa, aby poinformować go, że pragnie, aby wkrótce się ożenił, aby upewnić się, że nie zhańbi ich linii rodzinnej swoim małżeństwem. Ona zorganizowała bal, na którym ma wybrać swoją narzeczoną spośród córek szlachty. Po uroczystości on i jego przyjaciel Benno zauważają stado latających łabędzi i postanawiają na nie polować.

Akt 2

Siegfried i Benno tropią łabędzie do jeziora, ale znikają. Pojawia się kobieta w koronie i spotyka ich. Mówi im, że ma na imię Odette i była jednym z łabędzi, na które polowali. Opowiada im swoją historię: jej matka, dobra wróżka, poślubiła rycerza, ale zmarła, a on ożenił się ponownie. Macocha Odette jest czarownicą, która chciała ją zabić, ale uratował ją dziadek. Tak bardzo płakał po śmierci jej matki, że swoimi łzami stworzył jezioro. Ona i jej towarzysze mieszkają w nim z nim i mogą zmieniać się w łabędzie, kiedy tylko zechcą. Jej macocha nadal chce ją zabić i prześladuje ją pod postacią sowy, ale ma koronę, która chroni ją przed krzywdą. Kiedy wyjdzie za mąż, jej macocha straci moc, by ją skrzywdzić. Siegfried zakochuje się w niej, ale ona boi się, że jej macocha zrujnuje ich szczęście.

Akt 3

Kilka młodych szlachcianek tańczy na balu Zygfryda, ale on odmawia poślubienia żadnej z nich. Przybywają baron von Rothbart i jego córka Odile. Siegfried uważa, że ​​Odile wygląda jak Odette, ale Benno się z tym nie zgadza. Tańczy z nią, zakochując się w niej coraz bardziej i ostatecznie zgadza się ją poślubić. W tym momencie Rothbart przemienia się w demona, Odile się śmieje, aw oknie pojawia się biały łabędź w koronie. Zygfryd wybiega z zamku.

Akt 4

Ze łzami w oczach Odette mówi swoim przyjaciołom, że Zygfryd nie dotrzymał przysięgi miłości. Widząc, że nadchodzi, wychodzą i namawiają ją, by poszła z nimi, ale ona chce go zobaczyć po raz ostatni. Rozpoczyna się burza. Wchodzi i błaga ją o przebaczenie. Ona odmawia i próbuje odejść. Wyrywa koronę z jej głowy i wrzuca ją do jeziora, mówiąc: „Chcąc czy nie, zawsze będziesz ze mną!” Sowa leci nad głową, unosząc koronę. „Co zrobiłeś? Umieram!” Odetta mówi i wpada mu w ramiona. Jezioro podnosi się z burzy i topi ich. Burza cichnie, a na jeziorze pojawia się grupa łabędzi.

Alternatywne zakończenia

Istnieje wiele różnych zakończeń, od romantycznych po tragiczne.

  • W 1950 roku Konstantin Siergiejew wystawił nowe Jezioro łabędzie dla Baletu Maryjskiego (wówczas Kirowa) po Petipie i Iwanowie, ale zawierał fragmenty Vaganova i Gorsky. W sowieckim reżimie tragiczne zakończenie zostało zastąpione szczęśliwym , więc w wersji Maryjskiego i Bolszoj Odetta i Zygfryd żyli długo i szczęśliwie.
  • W wersji tańczonej dzisiaj przez Balet Maryjski zakończenie jest jednym z „długo i szczęśliwie”, w którym Zygfryd walczy z Rothbartem i odrywa mu skrzydło, zabijając go. Odette zostaje przywrócona do ludzkiej postaci, a ona i Zygfryd są szczęśliwie zjednoczeni. Ta wersja była często używana przez rosyjskie i chińskie zespoły baletowe. Podobne zakończenie zostało użyte w Księżniczce łabędzi .
  • W wersji z 1986 roku , której choreografią był Rudolf Nureyev dla Baletu Opery Paryskiej , Rothbart walczy z Zygfrydem, który zostaje pokonany i umiera, pozostawiając Rothbarta, by triumfalnie zabrał Odettę do nieba.
  • W przedstawieniu Holenderskiego Baletu Narodowego z 1988 r. , w choreografii Rudiego van Dantziga , Siegfried zdał sobie sprawę, że nie może uratować Odetty przed klątwą, więc topi się. Jego przyjaciel Aleksander znajduje jego ciało i niesie je.
  • Chociaż produkcja Baletu Bolszoj z 1969 roku Jurija Grigorowicza zawierała szczęśliwe zakończenie podobne do wersji Baletu Maryjskiego, rewizja z 2001 roku zmieniła zakończenie na tragiczne. Siegfried zostaje pokonany w konfrontacji z Geniuszem Zła, który porywa Odette i zabiera ją w nieznane strony, zanim kochankowie będą mogli się zjednoczyć, a Siegfried zostaje sam nad jeziorem. Wykonanie w tonacji durowej głównego motywu przewodniego i pozostałej części Apoteozy ( zachowanej w przedstawieniu z 1969 roku) zostaje zastąpione zmodyfikowanym, transponowanym powtórzeniem Wstępu, po którym następuje kilka ostatnich taktów nr 10 / nr 14 , zamknięcie baletu na dołku.
  • W wersji, której zakończenie jest bardzo zbliżone do odrodzenia Maryjskiego w 1895 r., Tańczonej przez American Ballet Theatre od 2000 r. (Z nagraniem wideo opublikowanym w 2005 r.), Błędne przyrzeczenie wierności Zygfryda Odile sprawia, że ​​​​Odette pozostaje łabędziem na zawsze. Po uświadomieniu sobie, że zbliża się jej ostatnia chwila człowieczeństwa, Odette popełnia samobójstwo, rzucając się do jeziora. Siegfried podąża za nią na śmierć. Ten akt poświęcenia i miłości łamie moc Rothbarta i zostaje zniszczony. W ostatnim obrazie kochankowie są widziani razem wznoszący się do Nieba w apoteozie.
  • W wersji tańczonej przez New York City Ballet w 2006 roku (z choreografią Petera Martinsa według Lwa Iwanowa, Mariusa Petipy i George'a Balanchine'a ) deklaracja Siegfrieda, że ​​​​pragnie poślubić Odile, stanowi zdradę, która skazuje Odette na pozostanie łabędziem na zawsze. Zostaje wezwana do postaci łabędzia, a Siegfried zostaje sam w smutku, gdy opada kurtyna.
  • W wersji z 2006 roku autorstwa Stantona Welcha dla Houston Ballet , również opartej na Petipie i Iwanowie, w ostatniej scenie Siegfried próbuje zabić Rothbarta swoją kuszą, ale zamiast tego chybia i uderza Odette. Upada, zaklęcie Rothbarta zostało złamane i odzyskuje ludzką postać. Siegfried obejmuje ją, gdy umiera, a następnie przenosi jej ciało do jeziora, gdzie również tonie.
  • W wersji tańczonej przez San Francisco Ballet w 2009 roku Siegfried i Odette rzucają się do jeziora, jak podczas odrodzenia Maryjskiego w 1895 roku, a Rothbart zostaje zniszczony. Następnie widać dwa łabędzie, które miały być kochankami, przelatujące obok Księżyca.
  • W wersji tańczonej przez National Ballet of Canada w 2010 roku Odette wybacza Zygfrydowi jego zdradę, a obietnica pojednania rozświetla się na chwilę, zanim Rothbart wywoła gwałtowną burzę. On i Zygfryd walczą. Kiedy burza cichnie, Odette zostaje sama, by opłakiwać zmarłego Zygfryda.
  • W wersji z 2012 roku, wykonywanej w Blackpool Grand Theatre przez Rosyjski Państwowy Balet Syberii, Siegfried wciąga Rothbarta do jeziora i obaj toną. Odette zostaje jako łabędź.
  • W wersji English National Ballet My First Swan Lake z 2015 roku , odtworzonej specjalnie dla małych dzieci, siła miłości Zygfryda i Odetty pozwala innym łabędziom powstać i pokonać Rothbarta, który upada na śmierć. To łamie klątwę, a Siegfried i Odette żyją długo i szczęśliwie. To jest jak zakończenie "Długo i szczęśliwie" Baletu Maryjskiego . W nowej produkcji z 2018 roku Odile ostatecznie pomaga Siegfriedowi i Odette. Rothbart, który w tej produkcji jest bratem Odile, otrzymuje przebaczenie i porzuca swoją złą moc. Odette i Siegfried żyją długo i szczęśliwie i pozostają przyjaciółmi Rothbarta i Odile. To właściwie jedyna produkcja, która zapewnia pokojowe rozwiązanie i szczęśliwe zakończenie nawet dla Odile i Rothbarta.
  • W produkcji Hübbe i Schandorff Royal Danish Ballet z 2015 i 2016 roku Siegfried zostaje zmuszony przez Rothbarta do poślubienia Odile, po tym, jak skazał Odette na jej klątwę łabędzia na zawsze, błędnie wyznając Odile swoją miłość.
  • W wersji Royal Ballet z 2018 roku Siegfried uratował Odette z jeziora, ale okazuje się, że nie żyje, mimo że zaklęcie zostało złamane.

Struktura

Oryginalna partytura Czajkowskiego (w tym dodatki do oryginalnej produkcji z 1877 r.), Która różni się od partytury poprawionej przez Riccardo Drigo w celu odrodzenia Petipy i Iwanowa, która jest nadal używana przez większość zespołów baletowych. Tytuły dla każdego numeru pochodzą z oryginalnej opublikowanej partytury. Niektóre numery są zatytułowane po prostu jako wskazówki muzyczne, te, które nie są, są tłumaczone z ich oryginalnych francuskich tytułów.

akt 1

Wstęp : Moderato assai – Allegro non-troppo – Tempo I
Wyciąg z aktu 1
Grana przez Ballet Française Symphony Orchestra
Masz problemy z odtwarzaniem tego pliku? Zobacz pomoc dotyczącą multimediów .
Nr 1 Scena : Allegro giusto
Nr 2 Waltz : Tempo di valse
Nr 3 Scena : Allegro moderato
Nr 4 Pas de trois
1. Intrada (lub Entrée): Allegro
2. Andante sostenuto
3. Allegro semplice, Presto
4. Moderato
5. Allegro
6. Coda: Allegro vivace
No. 5 Pas de deux for Two Merry-makers (przekształcony później w Pas de Deux Black Swan )
1. Tempo di valse ma non troppo vivo, quasi moderato
2. Andante – Allegro
3. Tempo di valse
4. Coda: Allegro molto vivace
nr 6 Pas d'action : Andantino quasi moderato – Allegro
nr 7 Sujet (Wprowadzenie do tańca z kielichami )
nr 8 Taniec z kielichami : Tempo di polacca
nr 9 Finał : Sujet, Andante

Akt 2

Wyciąg z aktu 2
Grana przez Ballet Française Symphony Orchestra
Masz problemy z odtwarzaniem tego pliku? Zobacz pomoc dotyczącą multimediów .
Nr 10 Scena : Moderato
Nr 11 Scena : Allegro moderato, Moderato, Allegro vivo
Nr 12 Scena : Allegro, Moderato assai quasi andante
Nr 13 Tańce łabędzi
1. Tempo di valse
2. Moderato assai
3. Tempo di valse
4. Allegro moderato (później słynny Taniec łabędzi )
5. Pas d'action : Andante, Andante non-troppo, Allegro (materiał zapożyczony od Undiny )
6. Tempo di valse
7. Coda: Allegro vivo
Nr 14 Scena: Moderato

Akt 3

Wyciąg z Aktu 3
Grana przez Ballet Française Symphony Orchestra
Masz problemy z odtwarzaniem tego pliku? Zobacz pomoc dotyczącą multimediów .
Nr 15 Scena : Marsz – Allegro giusto
Nr 16 Ballabile : Taniec Korpusu Baletowego i Krasnoludów : Moderato assai, Allegro vivo
Nr 17 Wejście Gości i Walc : Allegro, Tempo di valse
Nr 18 Scena : Allegro , Allegro giusto
nr 19 Pas de sześć
1. Intrada (lub Entrée ): Moderato assai
2. Wariacja 1: Allegro
3. Wariacja 2: Andante con moto (prawdopodobnie używana jako porzekadło po Intradzie ale skomponowana przypadkowo lub opublikowana po pierwszej wariacji)
4. Wariacja 3: Moderato
5. Wariacja 4: Allegro
6. Wariacja 5: Moderato, Allegro semplice
7. Grand Coda: Allegro molto
Dodatek I – Pas de deux pour Mme. Anna Sobeshchanskaya (z oryginalnej muzyki Ludwiga Minkusa , a później w choreografii George'a Balanchine'a jako Czajkowski Pas de deux )
# Intrada: Moderato - Andante
# Variation 1: Allegro moderato
# Variation 2: Allegro
# Coda: Allegro molto vivace
Nr 20 Taniec węgierski : Czardas – Moderato assai, Allegro moderato, Vivace
Dodatek II – Nr 20a Danse russe pour Mlle. Pelageya Karpakova : Moderato, Andante semplice, Allegro vivo, Presto
nr 21 Danse Espagnole : Allegro non-troppo (Tempo di bolero )
nr 22 Danse Napolitaine : Allegro moderato, Andantino quasi moderato, Presto
nr 23 Mazurek : Tempo di mazurka
nr 24 Scena : Allegro, Tempo di valse, Allegro vivo

Akt 4

Wyciąg z aktu 4
Grana przez Ballet Française Symphony Orchestra
Masz problemy z odtwarzaniem tego pliku? Zobacz pomoc dotyczącą multimediów .
Nr 25 Entr'acte : Moderato
Nr 26 Scena : Allegro non-troppo
Nr 27 Taniec łabędzi : Moderato
Nr 28 Scena : Allegro agitato, Molto meno mosso, Allegro vivace
Nr 29 Scena finałowa : Andante, Allegro , Alla breve, Moderato e maestoso, Moderato

Adaptacje i odniesienia

Film akcji na żywo

  • Napisy początkowe pierwszej wersji dźwiękowej Draculi (1931) z Belą Lugosi w roli głównej zawierają zmodyfikowaną wersję motywu łabędzia z aktu 2. Ten sam utwór został później wykorzystany w napisach końcowych Mumia (1932), a także Murders in the Rue Morgue (1932) i jest często używany jako podkład do niemego filmu Phantom of the Opera (1925).
  • Film Byłem poszukiwaczką przygód (1940) zawiera długą sekwencję z baletu.
  • Fabuła brytyjskiej komedii The Intelligence Men z 1965 roku osiąga swój punkt kulminacyjny podczas przedstawienia baletu, podczas którego dochodzi do zamachu na baletnicę wcielającą się w Odette.
  • Amerykański thriller polityczny Torn Curtain z 1966 roku , wyreżyserowany przez Alfreda Hitchcocka , z Paulem Newmanem i Julie Andrews w rolach głównych , zawiera scenę z baletu Jezioro łabędzie . Główna para filmu, grana przez Newmana i Andrewsa, ucieka z Berlina Wschodniego podczas zimnej wojny i bierze udział w przedstawieniu baletu w ramach planu ucieczki. Zostają zauważeni i zgłoszeni na policję przez główną baletnicę ( Tamara Toumanova ) podczas przedstawienia baletowego. Ich dramatyczna ucieczka z teatru podczas baletu to punkt kulminacyjny filmu.
  • W latach 1968–69 Balet Kirowa wraz ze studiami Lenfilm wyprodukował sfilmowaną wersję baletu z Jeleną Jewtejewą w roli Odetty.
  • W filmie Funny Girl (1968) Barbra Streisand , grająca Fanny Brice, tańczy w komediowej parodii Jeziora Łabędziego .
  • Balet jest centralnym elementem fabuły Étoile (1989).
  • W Brain Donors (1992) trzej główni bohaterowie próbują z powodzeniem sabotować fikcyjną produkcję baletu.
  • Czarny łabędź Darrena Aronofsky'ego ( 2010) skupia się na dwóch postaciach z Jeziora Łabędziego - księżniczce Odetcie, czasami nazywanej Białym Łabędziem, i jej złym duplikacie, czarownicy Odile (Czarny Łabędź), i czerpie inspirację z historii baletu, chociaż nie podąża za nim dosłownie. Ścieżka dźwiękowa Clinta Mansella zawiera muzykę z baletu, z bardziej wyszukaną restrukturyzacją, aby pasowała do horroru filmu.
  • W Of Gods and Men (2011) kulminacyjna muzyka Swan Lake jest grana podczas kolacji przypominającej Ostatnią Wieczerzę mnichów.
  • W filmie T-34 można było usłyszeć muzykę z Jeziora łabędziego, podczas gdy główni bohaterowie testowali przechwycony T-34 dla Niemców i wykonywali baletowe ruchy czołgiem.
  • Universal Pictures produkuje adaptację baletu na żywo , napisaną przez zdobywczynię nagrody Oliviera , dramatopisarkę Jessicę Swale, z Felicity Jones w roli głównej .
  • Koniec baletu znajduje się w filmie Kurier (2020).

Animowane produkcje teatralne i direct-to-video

  • Swan Lake (1981) to pełnometrażowe anime wyprodukowane przez japońską firmę Toei Animation i wyreżyserowane przez Koro Yabuki. Adaptacja wykorzystuje partyturę Czajkowskiego i pozostaje stosunkowo wierna historii. Powstały dwa oddzielne angielskie dubbingi, jeden ze zwykłymi aktorami głosowymi, a drugi z celebrytami jako głównymi zleceniodawcami ( Pam Dawber jako Odette, Christopher Atkins jako Siegfried, David Hemmings jako Rothbart i Kay Lenz jako Odille). Drugi dub został nagrany w Golden Sync Studios i wyemitowany American Movie Classics w grudniu 1990 i The Disney Channel w styczniu 1994. Obecnie był dystrybuowany w Stanach Zjednoczonych przez The Samuel Goldwyn Company . Był również dystrybuowany we Francji i Wielkiej Brytanii przez Rouge Citron Production.
  • Swan Lake (1994) to 28-minutowa tradycyjna dwuwymiarowa animacja, której narracją jest Dudley Moore . Jest to jedna z pięciu animacji z Storyteller's Classics . Podobnie jak wersja z 1981 roku, również w całości wykorzystuje muzykę Czajkowskiego i jest dość wierna oryginalnej historii. Tym, co go wyróżnia, jest kulminacyjna scena, w której książę przepływa przez lagunę w kierunku zamku Rothbarta, by uratować przetrzymywaną tam Odettę. Rothbart wskazuje palcem na księcia i uderza go, by zamienić go w kaczkę – ale potem narrator oświadcza: „Czasami nawet magia może pójść bardzo, bardzo źle”. Po chwili kaczka zamienia się w orła i leci do zamku Rothbarta, gdzie książę powraca do swojej ludzkiej postaci i angażuje Rothbarta w bitwę. Ta animacja została wyprodukowana przez Madman Movies dla Komunikacja zamku . Reżyserem był Chris Randall, producentem Bob Burrows, koordynatorem produkcji Lesley Evans, a producentami wykonawczymi Terry Shand i Geoff Kempin. Muzykę wykonała Moskiewska Orkiestra Państwowa . Został pokazany w TVOntario w grudniu 1997 roku i był dystrybuowany na domowe wideo w Ameryce Północnej przez Castle Vision International, Orion Home Video i JL Bowerbank & Associates.
  • Księżniczka łabędzi (1994) to film Nest Entertainment oparty na historii Swan Lake . Pozostaje dość blisko oryginalnej historii, ale zawiera wiele różnic. Na przykład zamiast Swan Maidens dodaliśmy pomocników Puffin the Puffin , Speed ​​the Tortoise i Jean-Bob the Frog . Zmieniono imiona kilku postaci - książę Derek zamiast Zygfryda, jego przyjaciel Bromley zamiast Benno i jego nauczyciel Rogers zamiast Wolfgang; Matka Dereka nazywa się Królowa Uberta. Kolejną różnicą jest to, że Odette i Derek znają się od dzieciństwa, co przedstawia nam ojca Odette, króla Williama i wyjaśnia, jak i dlaczego Odette zostaje porwana przez Rothbarta. Postać Odile zostaje zastąpiona przez starą wiedźmę (nienazwaną w tym filmie, ale znaną jako Bridget w sequelach), jako pomocnik Rothbarta do końca. Ponadto ta wersja zawiera szczęśliwe zakończenie, pozwalające zarówno Odette, jak i Derekowi przetrwać jako ludzie po pokonaniu Rothbarta. Ma dziewięć kontynuacji, Księżniczka łabędzi: Ucieczka z Góry Zamkowej (1997), Księżniczka łabędzi: Tajemnica zaczarowanego królestwa (1998), Gwiazdka księżniczki łabędzi (2012), Księżniczka łabędzi: opowieść rodziny królewskiej (2014), Księżniczka łabędzi: Księżniczka jutro, Pirate Today (2016), Księżniczka łabędzi: Królewsko tajna (2017), Księżniczka łabędzi: Królewska tajemnica (2018), Księżniczka łabędzi: Królestwo muzyki (2019) i Księżniczka łabędzi: Królewskie wesele (2020), które jeszcze bardziej odbiegają od baletu. Żaden z filmów nie zawiera muzyki Czajkowskiego.
  • Barbie z Jeziora Łabędziego (2003) to film dla dzieci z muzyką Czajkowskiego i przechwytywaniem ruchu z New York City Ballet , oparty na historii Jeziora Łabędziego . Historia bardziej odbiega od oryginału niż Księżniczka łabędzi , chociaż zawiera podobieństwa do fabuły Księżniczki łabędzi . W tej wersji Odette nie jest księżniczką z urodzenia, ale córką piekarza i zamiast zostać porwaną przez Rothbarta i zabraną nad jezioro wbrew jej woli, odkrywa Zaczarowany Las, gdy dobrowolnie podąża za jednorożec Tam. W tej wersji zostaje również przekształcona w bardziej dominującą bohaterkę, ponieważ jest deklarowana jako ta, której przeznaczeniem jest ocalenie lasu ze szponów Rothbarta, kiedy uwalnia magiczny kryształ. Kolejną różnicą jest dodanie nowych postaci, takich jak kuzynka Rothbarta, Królowa Wróżek, jednorożec Lila, troll Erasmus oraz wróżki i elfy Królowej Wróżek, które również zostały zamienione przez Rothbarta w zwierzęta. Te wróżki i elfy zastępują Swan Maidens z baletu. Ponadto to magia Królowej Wróżek pozwala Odetcie powrócić do jej ludzkiej postaci w nocy, a nie zaklęcie Rothbarta, które wydaje się trwałe, dopóki Królowa Wróżek nie skontruje. Inne zmiany obejmują zmianę imienia księcia Daniela i szczęśliwe zakończenie zamiast tragicznego zakończenia baletu.
  • Barbie w różowych butach (2013) zawiera adaptację Jeziora łabędziego wśród wielu bajek.

Gry komputerowe/wideo

Taniec

The Silent Violinist , profesjonalny gra uliczny mimów, który nawiązuje do koncepcji „księżniczki łabędzi”.
  • Szwedzki tancerz/choreograf Fredrik Rydman wyprodukował interpretację tańca współczesnego / tańca ulicznego zatytułowaną Swan Lake Reloaded . Przedstawia „łabędzie” jako uzależnione od heroiny prostytutki, które są trzymane w miejscu przez Rothbarta, ich alfonsa. Muzyka do produkcji wykorzystuje motywy i melodie z partytury Czajkowskiego i włącza je do utworów hip-hopowych i techno.

Literatura

  • Amiri & Odette (2009) to werset powtórzony przez Waltera Deana Myersa z ilustracjami autorstwa Javaki Steptoe. Myers osadza historię w Swan Lake Projects w dużym mieście. Amiri to grający w koszykówkę „Książę Nocy”, mistrz asfaltowych kortów w parku. Odette należy do Big Red, dilera, ulicznej potęgi.
  • The Black Swan (1999) to powieść fantasy napisana przez Mercedes Lackey , która na nowo wyobraża sobie oryginalną historię i skupia się głównie na Odile. Córka Rothbarta jest czarodziejką samą w sobie, która zaczyna sympatyzować z Odette.
  • Córka czarnoksiężnika (2003) to powieść fantasy Iriny Izmailowej, będąca powtórzeniem fabuły baletu. Chłopięcy i beztroski Siegfried świadomie preferuje łagodną, ​​równie dziecinną Odile, surową i dumną Odettę od początku pociąga Rothbart (który później okazuje się ukrywającym się prawowitym władcą królestwa).
  • Swan Lake (1989) to powieść dla dzieci napisana przez Marka Helprina i zilustrowana przez Chrisa Van Allsburga , która odtwarza oryginalną historię jako opowieść o konfliktach politycznych w nienazwanym kraju Europy Wschodniej . W nim Odette staje się księżniczką ukrytą od urodzenia przez mistrza lalek (i ostatecznie uzurpatora) za tronem, a historię opowiada się jej dziecku.

Muzyka

musicale

  • Odette - The Dark Side of Swan Lake , musical napisany przez Alexandra S. Bermange i Murraya Woodfielda, został wystawiony w Bridewell Theatre w Londynie w październiku 2007 roku.
  • W Radio City Christmas Spectacular The Rockettes oddają krótki hołd Swan Lake podczas występu „Twelve Days of Christmas (Rock and Dance Version)”, z wersem „Seven Swans A-Swimming” .
  • Billy Elliot the Musical zawiera najsłynniejszą część Jeziora łabędziego Matthew Bourne'a w numerze tanecznym, w którym główny bohater tańczy w cieniu swojego przyszłego, dorosłego siebie.
  • Musical Anastasia zawiera scenę, w której kilku głównych bohaterów bierze udział w przedstawieniu Jeziora łabędziego w Paryżu w pobliżu punktu kulminacyjnego serialu. Czterech bohaterów śpiewa o swoich wewnętrznych konfliktach i pragnieniach, gdy partytura Czajkowskiego wtapia się w melodie musicalu, a tancerze na scenie reprezentują po kolei zarówno postacie z baletu, jak i myśli każdego śpiewaka.

Telewizja

  • W czasach Związku Radzieckiego radziecka telewizja państwowa wyprzedziła duże ogłoszenia nagraniami wideo z Jeziora łabędziego przy czterech niesławnych okazjach. W 1982 r. telewizja państwowa wyemitowała nagrania po śmierci Leonida Breżniewa . W 1984 nagrania wyprzedziły ogłoszenie śmierci Jurija Andropowa . W 1985 roku nagrania uprzedziły zapowiedź śmierci sekretarza generalnego Konstantina Czernienki . Ostatnim i najczęściej cytowanym przypadkiem wykorzystania Jeziora łabędziego w tym kontekście była próba sowieckiego puczu w sierpniu 1991 r . rozpad Związku Sowieckiego .
  • Kiedy niezależny rosyjski kanał informacyjny Dozhd (znany również jako „TV Rain”) został zmuszony do zamknięcia z powodu przepisów cenzury spowodowanych rosyjską inwazją na Ukrainę w 2022 r. , stacja zdecydowała się zakończyć swój ostatni program informacyjny Jeziorem Łabędzim w nawiązaniu do jego użycie w 1991 roku
  • Princess Tutu (2002) to serial telewizyjny anime , którego bohaterka, Duck, nosi kostium przypominający kostium Odette. Jest kaczką przemienioną przez pisarza w dziewczynę (a nie na odwrót), podczas gdy jej antagonistka, Rue, przebrana za Odile, to dziewczyna, którą wychowano w przekonaniu, że jest krukiem . Inni bohaterowie to Mytho w roli Zygfryda, o którym mowa jest nawet pod tym imieniem pod koniec drugiego aktu, oraz Drosselmeyer w roli Rothbarta. Partytura Jeziora łabędziego wraz z partyturą Dziadka do orzechów , jest używany przez cały czas, podobnie jak czasami w choreografii Petipy , zwłaszcza w odcinku 13, w którym Duck tańczy samotnie kulminacyjne pas de deux , wraz z nieudanymi podniesieniami i łapaniami.
  • W drugim sezonie anime Kaleido Star , cyrkowa adaptacja Jeziora łabędziego staje się jednym z najważniejszych i najbardziej udanych programów Kaleido Stage. Główny bohater Sora Naegino gra księżniczkę Odette, z postaciami Leonem Oswaldem jako księciem Zygfrydem i May Wong jako Odile.
  • W odcinku 213 The Muppet Show Rudolf Nureyev wykonuje Swine Lake z gigantyczną świnią baletnicą.
  • W odcinku 105 Cagney i Lacey , Det. Chris Cagney poszła na to ze swoim chłopakiem i tak jej się to nie podobało, że zasnęła w drugim akcie.
  • Swan Lake można było usłyszeć w dwóch odcinkach serialu Playhouse Disney Little Einsteins : „Quincy and the Magic Instruments” oraz „The Blue Footed Boobey Bird Ballet”.
  • W odcinku Tiny Toon Adventures Loon Lake Babs Bunny pomaga Shirley the Loon po tym , jak została wyśmiana przez grupę snobistycznych łabędzi na zajęciach baletowych podczas przygotowań do występu w Jeziorze łabędzim .
  • W odcinku Laboratorium Dextera , Deedeemensional , Dexter, aby przekazać ważną wiadomość swojemu przyszłemu sobie, został zmuszony do zatańczenia Jeziora łabędziego z Dee Dee i jej przyszłym sobą.
  • Odcinek Beavis and Butt-Head „A Very Special Episode” wykorzystuje tę samą aranżację, co w Draculi i The Mummy, podczas gdy Beavis karmi ptaka, którego uratował.
  • W animowanym programie dla dzieci Wonder Pets Linny, Tuck i Ming-Ming pomagają zachęcić małego łabędzia do tańca na swój własny sposób. Wykorzystano muzykę z Jeziora łabędziego .
  • Ścisła aranżacja walca z aktu 1 pojawia się w odcinkach 16, 23 i 78 My Little Pony: Friendship Is Magic , „Sonic Rainboom”, „The Cutie Mark Chronicles” i „Simple Ways”.

Wybrana dyskografia

Audio

Rok Konduktor Orkiestra
1954 Antal Doráti Orkiestra Symfoniczna Minneapolis pierwsze kompletne nagranie, koniec 1953 r., pierwotnie zmasterowane tylko w trybie mono; niektóre problemy z udawanym stereo wydane na LP
1959 Ernesta Ansermeta Orchestre de la Suisse Romande nagrany w stereo od października do listopada 1958, skrócony
1974 Anatole Fistoulari Radio Filharmonisch Orkest z Ruggiero Ricci , skrzypce
1976 Andrzej Previn Londyńska Orkiestra Symfoniczna z Idą Haendel , skrzypce
1977 Richard Bonynge Orkiestra Filharmonii Narodowej z Mincho Minchevem, skrzypce
1979 Seiji Ozawa Bostońska Orkiestra Symfoniczna z Josephem Silversteinem , skrzypce
1982 Johna Lanchbery'ego Orkiestra Filharmonii
1988 Jewgienij Swietłanow Rosyjska Państwowa Orkiestra Symfoniczna
1990 Michaela Tilsona Thomasa Londyńska Orkiestra Symfoniczna
1992 Charles Dutoit Orkiestra Symfoniczna z Montrealu
2006 Walerij Giergiew Orkiestra Teatru Maryjskiego
2013 Neeme Järvi Orkiestra Filharmonii Bergen z Jamesem Ehnesem , skrzypce: wielokanałowe nagranie SACD
2018 Włodzimierza Jurowskiego Państwowa Akademicka Orkiestra Symfoniczna Federacji Rosyjskiej Wersja z 1877 roku

Wideo

Rok Konduktor Balet Zygfryd Odeta / Odile
1957 Jurij Fajer Balet Bolszoj Nikołaj Fadeyechev Maja Plisiecka
1966 Johna Lanchbery'ego Wiedeński Balet Państwowy Rudolf Nurejew Margot Fonteyn
1968 Wiktor Fiedotow Balet Kirowa Jan Markowski Jelena Jewtiejewa
1976 Algis Zhuraitis Balet Bolszoj Aleksander Bogatirew Maja Plisiecka
1980 Ashley Lawrence Królewski Balet Antoniego Dowella Natalii Makarowej
1984 Algis Zhuraitis Balet Bolszoj Aleksander Bogatirew Natalia Bessmertnova
1986 Wiktor Fiedotow Balet Kirowa Konstanty Zakliński Galina Mezentseva
1988 Grahama Bonda Angielski Balet Narodowy Piotra Schaufusa Ewelina Hart
1989 Algis Zhuraitis Balet Bolszoj Jurij Wasiuczenko Ałła Michałczenko
1990 Wiktor Fiedotow Balet Kirowa Igora Zełenskiego Julia Machalina
1992 Aleksander Sotnikow Balet Teatru Perm Aleksiej Fadeyechev Nina Ananiaszwili
1992 Jonathana Darlingtona Balet Opery Paryskiej Patricka Duponda Marie-Claude Pietragalla
1996 Michel Queval [ fr ] Królewski Balet Szwedzki Andersa Nordströma Nathalie Nordquist
1998 Daniela Barenboima Baletu Państwowego w Berlinie Olivera Matza Steffi Scherzer
2004 Jamesa Tuggle'a Balet Teatru La Scala Roberta Bolle'a Swietłana Zacharowa
2005 Ormsby'ego Wilkinsa Amerykański Teatr Baletu Anioł Corella Gillian Murphy
2006 Vello Pahn Balet Opery Paryskiej José Martinez Agnes Letestu
2007 Walerij Gergiew Balet Maryjski Danila Korsuntsev Uliana Łopatkina
2009 Walerij Owsianikow Królewski Balet Thiago Soaresa Marianela Núñez
2009 Władimir Fiedosiejew Balet Zurychu Stanisław Jermakow Polina Semionowa
2014 Aleksandra Ingrama Wiedeński Balet Państwowy Władimir Sziszow Olga Esina
2015 Paweł Sorokin Balet Bolszoj Denisa Rodkina Swietłana Zacharowa
2015 Borys Gruzin Królewski Balet Mateusza Goldinga Natalia Osipowa
2018 Koena Kesselsa Królewski Balet Wadim Muntagirow Marianela Núñez

Źródła

Dalsza lektura

Linki zewnętrzne

Tło

Nagrania wideo

Wyniki

Pobrano z „ https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Swan_Lake&oldid=1144676727 ”