Narcyz w kulturze

W przypadku innych zastosowań zobacz Narcyzm (ujednoznacznienie) .

Narcyzy ( dzwonki wielkanocne lub lilie wielkopostne ) rosnące wiosną w Niemczech

Narcyzy są powszechnie celebrowani w sztuce i literaturze. Powszechnie nazywana żonkilem lub żonkilem , roślina ta jest związana z wieloma tematami w różnych kulturach, od śmierci po szczęście. Jego wczesne kwitnienie jest przywoływane jako symbol wiosny i związanych z nim świąt religijnych, takich jak Wielkanoc, z liliami wielkopostnymi lub dzwonkami wielkanocnymi wśród ich popularnych nazw. Pojawienie się dzikich kwiatów na wiosnę jest również związane z festiwalami w wielu miejscach. Chociaż jest ceniony ze względu na swoją wartość ozdobną, istnieje również starożytny kulturowy związek ze śmiercią, przynajmniej w przypadku czysto białych form.

Historycznie rzecz biorąc, narcyzy pojawiały się w sztukach pisanych i wizualnych od starożytności, znajdując je w grobach ze starożytnego Egiptu. W klasycznej literaturze grecko-rzymskiej narcyz kojarzony jest zarówno z mitem młodzieńca, który zamienił się w ówczesny kwiat, jak iz Boginią Persefoną, porwaną do podziemi, gdy zbierała ich kwiaty. Mówiono, że narcyzy rosną na łąkach w zaświatach. W tych kontekstach często pojawiają się w poezji okresu od Stasinosa do Pliniusza.

W kulturze zachodnioeuropejskiej narcyzy i żonkile należą do najbardziej znanych kwiatów w literaturze angielskiej, od Gowera po Day-Lewisa, a najbardziej znanym wierszem jest prawdopodobnie wiersz Wordswortha. Żonkil jest narodowym kwiatem Walii , kojarzonym z Dniem św. Dawida. W sztukach wizualnych narcyzy są przedstawiane w trzech różnych kontekstach: mitologicznym, kwiatowym lub krajobrazowym, od średniowiecznych ołtarzy po Salvadora Dali.

Narcyz odgrywa również ważną rolę w kulturach wschodnich, od ich związku z Nowym Rokiem w kulturze chińskiej po symboliczne oczy w sztuce islamu. Słowo „żonkil” było szeroko stosowane w kulturze popularnej, od holenderskich samochodów po szwedzkie zespoły rockowe, a wiele organizacji charytatywnych walczących z rakiem używało go jako symbolu zbierania funduszy.

Symbolika

N. triandrus 'Thalia', uważany za kwiat grobowy

Żonkil jest narodowym kwiatem Walii , gdzie tradycyjnie nosi się żonkila lub pora w Dzień Świętego Dawida ( 1 marca). W języku walijskim żonkil jest znany jako „ por Piotra ” ( cenhinen Bedr lub cenin Pedr ), a por ( cenhinen ) jest drugim symbolem narodowym. Narcyz jest także narodowym kwiatem symbolizującym nowy rok lub Newroz w kulturze kurdyjskiej .

Narcyz jest postrzegany na Zachodzie jako symbol próżności, na Wschodzie jako symbol bogactwa i szczęścia (patrz kultury wschodnie ). W klasycznej literaturze perskiej narcyz jest symbolem pięknych oczu, podobnie jak inne kwiaty, które dorównują pięknej twarzy wiosennym ogrodem, takie jak róże na policzkach i fiołki na lśniące ciemne włosy.

W krajach zachodnich żonkil jest kojarzony z wiosennymi świętami, takimi jak Wielki Post i jego następca Wielkanoc . W Niemczech dziki narcyz, N. pseudonarcissus , jest znany jako Osterglocke lub „dzwonek wielkanocny”. W Wielkiej Brytanii, szczególnie w kościelnych , żonkil jest czasami różnie nazywany lilią wielkopostną lub wielkopostną. Tradycja głosi, że żonkil otwiera się w Środę Popielcową , pierwszego dnia Wielkiego Postu, i umiera w Wielkanoc, która oznacza koniec Wielkiego Postu.

Chociaż są cenione jako kwiat ozdobny, niektórzy ludzie uważają narcyzy za przynoszące pecha, ponieważ zwieszają głowy, co oznacza nieszczęście, i dlatego odmawiają posiadania ich w domu. Białe narcyzy są szczególnie kojarzone ze śmiercią, zwłaszcza czysto biały N triandrus 'Thalia' i dlatego są uważane za kwiaty grobowe. Rzeczywiście, w starożytnej Grecji narcyzy sadzone były w pobliżu grobowców. Robert Herrick opisuje je jako zwiastuny śmierci, skojarzenie, które pojawia się również w micie o Persefonie i podziemiach (patrz Sztuka poniżej ).

Sztuki

Antyk

N. tazetta rosnąca w Izraelu

Demeter i Persefona w otoczeniu żonkili - " Demeter radowała się, bo jej córka była u jej boku "

Narcyzy były używane dekoracyjnie przez długi czas, wieniec z białych kwiatów N. tazetta został znaleziony w starożytnym egipskim grobie oraz na freskach na wykopanych ścianach Pompejów . Uważa się, że wspomniano o nim w Biblii, na przykład w Księdze Izajasza . Wspomniana tutaj róża jest oryginalnym tłumaczeniem na język angielski biblijnego hebrajskiego słowa chabatstsileth ( hebr . חבצלת ). Ten tzw" Rose of Sharon ” będąca w rzeczywistości rośliną cebulową, prawdopodobnie N. tazetta , która rośnie w Izraelu na Równinie Sharon , gdzie jest rośliną chronioną . Często pojawiają się w literaturze klasycznej.

kultura grecka

Narcyz często pojawiał się również w literaturze i sztukach wizualnych i stanowi część dwóch ważnych grecko - rzymskich mitów , mitu o młodym Narcyzie (gr. lub Persefona ( gr . Περσεφόνη ; łac . Prozerpina ) córka bogini Demeter ( gr . Δημήτηρ ), porwany do Zaświatów przez boga Hadesa ( gr . Ἅιδης ) podczas zbierania narcyzów. Dlatego narcyz jest wymieniony jako święty zarówno dla Hadesa, jak i Persefony, i rośnie wzdłuż brzegów rzeki Styks ( Στύξ ) w podziemiach.

Grecki poeta Stasinos ( gr . Στασῖνος , rozkwit ok. 800 - 900 pne) wspomniał o nich w Cypria ( Κυπρία ), w której śpiewa o kwiatach wyspy Cypr.

εϊματα μέν χροϊ έστο, τά ο'ι Χάριτες τε και Ώραι ποίησαν και έβαφαν έν άνθεσ ιν είαρινοΐσιν δσσα φέρουσ' ωραι, εν τε κρόκωι έν θ' ΰακ'ινθωι έν τε ϊωι θαλέθοντι ρόδου τ ένι ανθεί καλώι ήδέϊ νεκταρέωι έν τ άμβροσίαις καλνκεσσ ιν άνθεσι ναρκίσσου καλλιρρόου δ' oia Αφροδίτη ώραις παντοίαις τεθνωμένα εϊματα έστο . Ubrała się w szaty, które uszyły dla niej Łaski i Godziny, i ufarbowała się w wiosenne kwiaty – takie, jakie noszą pory roku – w krokusy, hiacynty, kwitnący fiolet i piękny kwiat róży, tak słodki, pyszny i niebiański pąki, kwiaty narcyza i lilii. W takich pachnących szatach Afrodyta nosi się o każdej porze roku

— Stasinos, Cypria Fragment 6 ll. 1 – 7

Legenda o Persefonie dociera do nas przede wszystkim w anonimowym hymnie homeryckim do Demeter z VII wieku p.n.e. ( Εἲς Δημήτραν ). W scenie otwierającej autor opisuje narcyza i jego rolę jako przynęty do złapania w pułapkę młodej Persefony.

νάρκισσόν θ᾽, ὃν φῦσε δόλον καλυκώπιδι κούρῃ Γαῖα Διὸς βουλῇσι χαρ ιζομένη Πολυδέκτῃ, θαυμαστὸν γανόωντα: σέβας τό γε πᾶσιν ἰδέσθαι ἀθανάτ οις τε θεοῖς ἠδὲ θνητοῖς ἀνθρώποις: τοῦ καὶ ἀπὸ ῥίζης ἑκατὸν κάρα ἐξεπεφύκει: κὦζ᾽ ἥδιστ᾽ ὀδμή, πᾶς τ᾽ οὐρανὸς εὐρὺς ὕπερθεν γαῖά τε πᾶσ᾽ ἐγελάσσε καὶ ἁλμυρὸν οἶδμα θαλάσσης
Narcyz, którego Ziemia stworzyła, aby rósł z woli Zeusa i ku zadowoleniu Zastępów Wielu, aby był sidłem dla kwitnącej dziewczyny — cudownego, promiennego kwiatu. Było to rzeczą przerażającą dla nieśmiertelnych bogów lub śmiertelnych ludzi: z jego korzenia wyrosło sto kwiatów i pachniało tak słodko, że całe niebo w górze i cała ziemia i słone morze śmiały się z radości

— Hymny homeryckie, Do Demeter II. 8–14

Kwiat, jak później opowiada matce, był ostatnim kwiatem, po który sięgnęła; „ νάρκισσόν θ᾽, ὃν ἔφυσ᾽ ὥς περ κρόκον εὐρεῖα χθών ” ( l. 428) „i narcyz, którego szeroka ziemia spowodowała żółknięcie jak krokus ".

Inni greccy autorzy odnoszący się do narcyza to Sofokles ( gr . Σοφοκλῆς , ok. 497 - 406 pne) i Plutarch ( gr . Πλούταρχος , ok. 46 ne - 120 ne). Sofokles w swoim Edypie w Kolonie ( Οἰδίπους ἐπὶ Κολωνῷ ) wykorzystuje narcyza w wysoce symboliczny sposób, sugerując płodność i łącząc go z kultami Demeter i jej córki Kore (Persefony) (μεγάλαιν θεαίν, Wielkie Boginie), ale co za tym idzie, poprzez stowarzyszenie Persefony, symbol śmierci. Jebb komentuje tutaj, że νάρκισσος jest kwiatem zbliżającej się śmierci , a jego zapach jest νάρκη lub narkotyczny, co podkreśla bladobiały kolor. Tak jak Persefona sięgająca po kwiat zwiastowała jej zagładę, tak młody Narcyz wpatrujący się we własne odbicie zwiastował jego śmierć.

θάλλει δ ουρανίας υπ άχνας ο καλλίβοτρυς κατ ημαρ αει νάρκισσος, μεγάλαιν θεαίν αρχαιον στεφάνωμ A narcyzy, karmione niebiańską rosą, kwitną dzień po dniu swoimi pięknymi gronami; to starożytna korona Wielkich Bogiń.

— Sofokles, Edyp w Kolonie , 681-684

Plutarch odnosi się do tego w swoich Sympozjach w następujący sposób: „i żonkil, ponieważ odrętwia nerwy i powoduje głupią narkotyczną ciężkość w kończynach, dlatego Sofokles nazywa go starożytnym kwiatem girlandy wielkich (to znaczy ziemskich) bogów ”. To odniesienie do Sofoklesowskiej „korony wielkich bogiń” jest źródłem powszechnie cytowanej w literaturze angielskiej frazy „ Koronka piekielnych bogów” błędnie przypisywanych Sokratesowi .

Fragment Moschusa ( gr . Μόσχος , fl. 100 pne) został błędnie przypisany Teokrytowi ( gr . Θεόκριτος , fl. Ok. 150 pne). Moschus opisuje pachnące narcyzy ( νάρκισσον ἐΰπνοον ) w swoich Idyllach ( Εἰδύλλια ): „Teraz dziewczęta, gdy tylko przybyły na kwitnące łąki, cieszyły się różnymi rodzajami kwiatów, z których można było zrywać narcyzy o słodkim oddechu” ( Europa and the Bull ), a narcyzy miały być częścią kwiatowego nakrycia głowy Europy .

Inny pisarz grecki, Homer ( gr . Ὅμηρος , ok. VII wpne) w swojej Odysei ( Ὀδύσσεια ) w kilku miejscach ( np . Od 11:539; 24.14) opisał świat podziemny jako posiadający łąki elizejskie ( Ἠλύσιον πεδίον ) dywan z kwiaty, choć używając terminu asphodel ( ἀσφοδελὸν ), stąd Asphodel Meadows . W rzeczywistości mógł to być narcyz, z jego skojarzeniami ze światem podziemnym, jak opisał Teofrasta ( Grecki : Θεόφραστος ) i często używany w późniejszej literaturze w odniesieniu do żonkili. Podobną relację podaje Lucian ( gr . Λουκιανὸς , ok. 125 - 180 ne) w swoim Necyomantia lub Menippus ( Μένιππος ἢ Νεκυομαντεία ), opisując asfodel w podziemiach ( Nec . 11: 2; 2 1:10).

Mit młodzieńczego Narcyza podejmuje także Pauzaniasz ( gr . Παυσανίας , ok. 110 – 180 n.e.) w swoim Opisie Grecji ( Ἑλλάδος περιήγησις ). Pauzaniasz, opierając się na Pamfos, uważał, że mit o Persefonie od dawna poprzedza mit o Narcyzie, a zatem odrzuca pomysł, że kwiat został nazwany na cześć młodości.

νάρκισσον δὲ ἄνθος ἡ γῆ καὶ πρότερον ἔφυεν ἐμοὶ δοκεῖν, εἰ τοῖς Π άμφω τεκμαίρεσθαι χρή τι ἡμᾶς ἔπεσι: γεγονὼς γὰρ πολλοῖς πρότερον ἔτ εσιν ἢ Νάρκισσος ὁ Θεσπιεὺς Κόρην τὴν Δήμητρός φησιν ἁρπασθῆναι πα ίζουσαν καὶ ἄνθη συλλέγουσαν, ἁρπασθῆναι δὲ οὐκ ἴοις ἀπατηθεῖσαν ἀλ λὰ ναρκίσσοις. Kwiat narcyza wyrósł, moim zdaniem, wcześniej, jeśli mamy sądzić z wersetów z Pamfos. Poeta ten urodził się wiele lat przed Narcyzem Thespianem i mówi, że dziewica, córka Demeter, została porwana, gdy bawiła się i zbierała kwiaty, i że kwiaty, którymi ją zwiedziono, nie były fiołkami , ale narcyz.

— Pauzaniasz, Opis Grecji . 9 Beocja. 31:9

kultura rzymska

Wergiliusz (Publius Vergilius Maro, 70 pne – 19 ne), pierwszy znany pisarz rzymski , który odniósł się do narcyza, czyni to w kilku miejscach, na przykład dwukrotnie w Georgikach , księga czwarta, l. 122 „ nec sera comantem Narcissum ” (nie przeszedłem też milczeniem późno kwitnący narcyz) i l. 159 „ pars intra septa domorum, Narcissi lacrymam ” (niektórzy w obrębie swoich Uli kładli łzy Narcyza). Wergiliusz odnosi się do korony kwiatu narcyza w kształcie kielicha, która rzekomo zawiera łzy młodego narcyza. Milton czyni podobną analogię w swoich Lycidas „ A żonkile napełniają swoje kubki łzami ”. Wergiliusz również trzykrotnie wspomina o narcyzach w Eklogach . W drugiej księdze l. 48 „ Narcissum et florem jungit bene olentis anenthi ” (łączy narcyza i kwiat słodko pachnącego anyżu), także księga piąta, l. 38 „ pro purpureo narcisso ” (zamiast purpurowego narcyza). Aby zapoznać się z ideą, że narcyz może być fioletowy, zobacz także Dioscorides ( επ ενίων δε πορφυροειδές ) i Pliniusza ( sunt et purpurea lilia ). Uważano, że jest to aluzja do otoczonej purpurą korony N. poeticus . Wreszcie w ósmej księdze Eklog Wergiliusz pisze: l. 53 " narcisso floreat alnus " (olcha z zakwitem narcyza).

Owidiusz (Publius Ovidius Naso, 43 pne - 17 ne) był również zaznajomiony z narcyzami, w swojej opowieści o kochającym siebie młodzieńcu, który został przemieniony w kwiat, w trzeciej księdze swoich Metamorfoz l . 509 „ croceum pro corpore florem inveniunt, foliis medium cingemtibus albis ” (Natrafili na kwiat zamiast ciała, z białymi płatkami otaczającymi żółte serce), a także piąta księga jego Fastil . 201 „ Tu quoque nomen habescultos, Narcisse, per hortos (Ty też, Narcyzie, byłeś znany w ogrodach). Ten temat metamorfozy był szerszy niż tylko narcyz , patrz na przykład krokus ( Krokus ), wawrzynek ( Dafne ) i hiacynt ( Hyacinthus ). Opowiadał się również za użyciem cebulki narcyza jako kosmetyku, w jego Medicamina Faciei Femineae (Kosmetyki dla kobiecej twarzy), ll. 63–64 " adice narcissi bis sex sine cortice bulbos, strenua quos puro marmore dextra terat (dodać dwanaście cebul narcyzów po usunięciu skórki i energicznie rozbić je w moździerzu z czystego marmuru).

Kultura Zachodu

Wędrowałem samotnie jak chmura

Wędrowałem samotnie jak chmura Unosząca się wysoko nad Dolinami i Wzgórzami, Gdy nagle ujrzałem tłum Tłum tańczących Żonkili; Wzdłuż jeziora, pod drzewami, Dziesięć tysięcy tańczących na wietrze. Fale obok nich tańczyły, ale one Prześcignęły iskrzące się fale w radości: – Poeta nie mógł nie być gejem W takim roześmianym towarzystwie: Patrzyłem – i patrzyłem – ale mało myślałem, jakie bogactwo przyniósł mi spektakl : Często bowiem, gdy na sofie leżę W pustce lub w zamyśleniu,



Błyskają w tym wewnętrznym oku, Które jest błogością samotności, I wtedy moje serce wypełnia się radością I tańczy z żonkilami.

William Wordsworth (wersja z 1804 r.)

Geh aus, mein Herz, und suche Freud , Hymn 404 w Praxis Pietatis Melica 1653

Narcyz w sztuce

Poussin : Śmierć Narcyza , 1630

Waterhouse : Echo i Narcyz , 1903

Narcyzy w sztuce

Waterhouse : Narcyz , 1912

Jan van Scorel : Madonna Żonkili z Dzieciątkiem i Darczyńcami , 1535

Vincent van Gogh : Zarośla z dwiema postaciami , 1890

Narcyzy jako symbole religijne

Ukrzyżowanie, Westfälischer Meister ok. 1415

Noli me tangere , Meister des Göttinger Barfüßeraltars c. 1410

Chociaż nie ma wyraźnych dowodów na to, że nazwa kwiatu wywodzi się bezpośrednio z greckiego mitu, ten związek między kwiatem a mitem stał się mocno częścią zachodniej kultury.

Narcyz lub żonkil jest najbardziej ukochaną ze wszystkich angielskich roślin i często pojawia się w literaturze angielskiej. Wielu angielskich pisarzy odniosło się do kulturowego i symbolicznego znaczenia Narcyza , na przykład Elizabeth Kent ( Flora Domestica , 1823), FW Burbidge ( The Narcissus , 1875), Peter Barr ( Ye Narcissus Or Daffodyl Flowere , 1884) i Henry Nicholson Ellacombe ( Wiedza o roślinach i rzemiosło ogrodnicze Szekspira , 1884). Żaden kwiat nie otrzymał bardziej poetyckiego opisu, z wyjątkiem róży i lilii , z wierszami takich autorów jak John Gower , Spenser , Constable , Shakespeare , Addison i Thomson , wraz z Miltonem (patrz kultura rzymska , powyżej), Wordsworth , Shelley i Keats . Często wiersze dotyczą miłości własnej wywodzącej się z relacji Owidiusza. Przykładem tego jest opowieść Owidiusza przez Gowera Metamorfozy :

Albowiem w zimie świeże i piękne Flowres ben, co jest przeciwne rodzajowi, i takie było folie , które spadło z jego surquedrie

— John Gower, Confessio Amantis 1390

Przyjęto, że odniesienie Gowera do żółtego kwiatu z legendy to żonkil lub narcyz , chociaż podobnie jak w przypadku wszystkich odniesień w starszej literaturze do kwiatu, który wyrósł ze śmierci młodzieńca, jest miejsce na debatę co do dokładnego gatunku wskazany kwiat, niektórzy preferują krokusy .

Spenser ogłasza nadejście żonkila w Aprill w swoim kalendarzu Shepheardes (1579), „Obsyp mnie ziemią Daffadowndillies”. Constable porównuje obiekt uczuć do żonkila,

DIAPHENIA jak żonkil puchowy, Biała jak słońce, piękna jak lilia, Hej ho, jak ja cię kocham!

— Henry Constable, Diaphenia 1600

Szekspir, który często używa obrazów kwiatowych , dwukrotnie odnosi się do żonkili w Opowieści zimowej (Autolycus akt IV, sc. 3 (1) „Kiedy żonkile zaczynają się przyglądać” i Perdita akt iv, sc. 4 (118) „Żonkile, które nadchodzą zanim jaskółka odważy się i weźmie Wiatry marca z pięknem” 1623)., a także w Dwóch szlachetnych krewnych (akt IV, sc. 1 (94) „koronki na głowach żonkili” 1634). Jednak Szekspir używa również terminu „Narcyz” w tym ostatnim (akt II, sc. 2 (130) „Co to za kwiat? Nazywa się Narcyz, proszę pani”).

Robert Herrick w Hesperides (1648) nawiązuje do ich związku ze śmiercią w wielu wierszach, takich jak To Daffadills („Faire Daffadills, które płaczemy, aby zobaczyć, spieszysz się tak szybko”) i Divination by a Daffadill ;

Kiedy zobaczę żonkila, Zwieszającego ku mnie głowę, Zgaduję, kim muszę być. Po pierwsze, odrzucę głowę; Po drugie, będę martwy: wreszcie bezpiecznie pochowany

— Herrick, Wróżenie przez żonkila , Hesperydy 1648

Wśród angielskich pisarzy ruchu romantycznego żaden nie jest lepiej znany niż krótki wiersz Williama Wordswortha z 1804 roku I Wandered Lonely as a Cloud (The Daffodils), który w powszechnej świadomości został powiązany z żonkilami, które tworzą jego główny obraz, tutaj kojarzony z witalnością i przyjemność. Wordsworth umieścił żonkila także w innych wierszach, takich jak Foresight . Jednak opis żonkili podany przez jego siostrę Dorotę jest równie poetycki, jeśli nie bardziej, tyle tylko, że jej poezja była prozą i wydaje się niemal nieświadomą imitacją pierwszej części Homera Hymn do Demeter (patrz kultura grecka powyżej);

Nigdy nie widziałem żonkili tak pięknych, że rosły pośród omszałych kamieni wokół nich, niektóre opierały głowy na tych kamieniach jak na poduszce ze zmęczenia, a reszta rzucała się, zataczała i tańczyła i wydawało się, że naprawdę śmiały się z wiatrem, który wiał patrząc na nich nad jeziorem, wyglądali tak wesoło, że ciągle się zmieniali

- Dorothy Wordsworth, Grasmere Journal 15 kwietnia 1802

Wśród im współczesnych Keats zalicza żonkile do tych rzeczy, które mogą przynieść „radość na zawsze”;

Rzecz piękna jest wieczną radością: ... Jakiś kształt piękna odsuwa całun ... i takie są żonkile, Z zielonym światem, w którym żyją

— Keats, Endymion 1818

podczas gdy Shelley wraca do legendy w swoim opisie kwiatu;

I narcyzy, najpiękniejsze ze wszystkich, Które patrzą sobie w oczy w zagłębieniu strumienia, Aż umrą z własnej drogiej piękności

— Shelley, Wrażliwa roślina 1820

AE Housman , używając jednej z bardziej symbolicznych nazw żonkila (patrz Symbole ), napisał wiosenny wiersz The Lent Lily w swoim zbiorze A Shropshire Lad , opisując tradycyjną wielkanocną śmierć żonkila:

I jest wielkopostna lilia, Która nie ma długo czekać, I umiera w dzień wielkanocny

— Housman, Wielkopostna lilia , 1896

Później Cecil Day-Lewis napisał:

Teraz pełne gardła żonkile, Nasi trębacze w złocie, Wzywają zmartwychwstanie z ziemi, I każą rokowi być odważnym

— C Day Lewis, Od piór do żelaza , 1931

W Black Narcissus (1939) Rumer Godden opisuje dezorientację angielskich zakonnic w indyjskich Himalajach i nadaje roślinie nieoczekiwany zwrot, nawiązując zarówno do narcyzmu , jak i wpływu perfum Narcisse Noir ( Caron ) na innych. Powieść została później dostosowana do brytyjskiego filmu o tym samym tytule z 1947 roku .

Narcyz pojawia się również w literaturze niemieckiej. Paul Gerhardt , pastor i autor hymnów, napisał:

Narzissus und die Tulipan Die ziehen sich viel schöner an Als Salomonis Seide Żonkil i tulipan są ubrane piękniej niż jedwab Salomona

— Paul Gerhardt, Geh aus, mein Herz, und suche Freud , 1653 (druga zwrotka)

W sztukach wizualnych narcyzy są przedstawiane w trzech różnych kontekstach: mitologicznym (Narcyz, Persefona), kwiatowym lub pejzażowym. Historia Narcyza była popularna wśród malarzy, a młodzież jest często przedstawiana z kwiatami, aby wskazać to skojarzenie, na przykład François Lemoyne , John William Waterhouse i Poussin przedstawiający kwiaty wyrastające wokół umierającego Narcyza lub Metamorfoza Salvadora Dali Narcyza . Motyw Persefony jest również typowy dla Waterhouse'a w jego Narcyzie , kwiatowym motyw van Scorela i pejzaż z Undergrowth Van Gogha .

Narcyzy po raz pierwszy pojawili się w sztuce zachodniej późnego średniowiecza , na malowidłach tablicowych , zwłaszcza tych przedstawiających ukrzyżowanie . Na przykład w Wallraf-Richartz-Museum w Kolonii znajduje się scena ukrzyżowania autorstwa Westfälischer Meister w Kolonii (ok. 1415 – 1435) , gdzie żonkile symbolizują nie tylko śmierć, ale także nadzieję na zmartwychwstanie , ponieważ są wieloletnie i kwitną w Wielkanoc . Innym przykładem z tego okresu jest tablica ołtarzowa Noli me tangere z Magdalenenkirche , Hildesheim Niemcy, przez Meister des Göttinger Barfüßeraltars (ok. 1410). Na środku panelu, między ręką Jezusa i Marii Magdaleny , widać rosnące żonkile.

kultury wschodnie

Narcyzy w kulturze Wschodu

chińska święta lilia

Chińska ozdobna rzeźbiona żarówka narcyza

Pola narcyzów, wyspa Awaji , Japonia

W kulturze chińskiej zainteresowanie narcyzami koncentruje się na Narcyzie tazetta , który można uprawiać w pomieszczeniach. Narcyz tazetta subsp. chinensis jest szeroko uprawiana w Chinach jako roślina ozdobna i często znana poza Chinami jako chińskie święte lilie ( N. tazetta 'Chinese Sacred Lily', 水仙花) lub kwiaty joss. Żonkile Tazetta zostały prawdopodobnie sprowadzone do Chin, gdzie zostały naturalizowane, przez arabskich kupców podróżujących Jedwabnym Szlakiem na jakiś czas przed początkiem dynastii Song (tj. przed 960 r.), przypuszczalnie ze względu na deklarowane właściwości lecznicze. Kwitnące wiosną kojarzą się z chińskim Nowym Rokiem , oznaczającym pomyślność, pomyślność i powodzenie. Jeśli narcyz zakwitnie w Chiński Nowy Rok, mówi się, że przyniesie dodatkowe bogactwo i szczęście przez cały rok. Jego słodki zapach jest również bardzo czczony w kulturze chińskiej. Kwiat ma wiele nazw w kulturze chińskiej, w tym narcyz wodny (ponieważ można go uprawiać w wodzie) i seui sin faa (kwiaty nieśmiertelne w wodzie). W starożytnej kulturze chińskiej narcyz jest określany jako bogini wody Rzeka Xiang ( chińskie : 水仙 ; pinyin : shuǐ xiān ) lub „bogini stojąca nad falami” ( lingbo xianzi ), również tłumaczona jako „wróżka nad falującymi wodami”. W kulturze chińskiej istnieje wiele legend związanych z Narcyzem , w tym jedna o biednym, ale dobrym człowieku, któremu ten kwiat przyniósł wielkie bogactwo.

Marianne Beuchert , znawczyni chińskiej sztuki ogrodowej , w przeciwieństwie do Zachodu narcyzy nie odegrały znaczącej roli w chińskiej sztuce ogrodowej, ale stały się symbolem szczęścia, w którym wielogłowy kwiatostan N. tazetta symbolizował sto głowa wody duch. Jednak Zhao Mengjian (趙 孟 堅, ok. 1199 - 1267) w południowej dynastii Song był znany z przedstawiania narcyzów, a miłość Zhao do kwiatu jest celebrowana przez lojalistycznego poetę Song Qiu Yuan (ok. 1247 - 1327).

Rzeźbienie i uprawa cebulek narcyzów stało się sztuką zbliżoną do japońskich bonsai . Cebule można wyrzeźbić, aby utworzyć zwijające się liście (kultura pazurów kraba). Cebule mogą wytworzyć od sześciu do jedenastu łodyg kwiatowych z jednej cebulki, z których każda ma średnio osiem pachnących kwiatów. Dzięki dodatkowemu użyciu rekwizytów, takich jak wstążki, sztuczne oczy, wiązania i drut florystyczny, można tworzyć jeszcze bardziej wyszukane scenariusze przedstawiające tradycyjne tematy, takie jak koguty , żurawie , kosze z kwiatami, a nawet czajniki.

Japońska powieść wizualna Narcissu zawiera wiele odniesień do narcyzów, a główni bohaterowie wyruszają na słynne pola narcyzów na wyspie Awaji , gdzie N. tazetta również się naturalizował.

kultura islamu

Narcyzy (May Snow) rosnące w pobliżu Montreux w maju

Islamska uczona Annemarie Schimmel twierdzi, że narcyzy (zwane po persku نرگس narges , skąd potoczne nazwy arabskie, tureckie i urdu) są jedną z najpopularniejszych roślin ogrodowych w kulturze islamu . Mówi się, że perski władca Khosrau I ( r. 531–579 ) nie był w stanie tolerować ich na ucztach, ponieważ przypominały mu oczy, skojarzenie, które trwa do dziś. Perskie wyrażenie نرگس شهلا ( narges-e šahlâ , dosłownie „czerwonawo-niebieski narcyz”) jest dobrze znaną metonimią „oka (oczu) kochanki” w klasycznych poezjach języków perskiego, tureckiego i urdu; do dziś również rodzime nazwy niektórych odmian narcyza (na przykład Shahla-ye Shiraz i Shahla-ye Kazerun ). Jak opisał poeta Ghalib (1797–1869), „Bóg dał oku narcyza moc widzenia”. Obrazy mogą być również negatywne, takie jak ślepota (białe oko), bezsenność lub tęsknota za miłością. Obrazy oka można również znaleźć w wielu wierszach Abu Nuwasa (756–814). W jednym ze swoich najsłynniejszych wierszy o narcyzach pisze: „oczy ze srebra ze źrenicami ze stopionego złota połączone szmaragdową łodygą”. Schimmel opisuje arabską legendę, że pomimo pozornej grzeszności większości jego poezji, same wiersze narcyza zapewniłyby mu miejsce w raju . Innym poetą, który nawiązuje do narcyzów, jest Rumi (1207–1273). Mówi się, że nawet prorok Mahomet wychwalał narcyza: „Kto ma dwa bochenki chleba, sprzedaj jeden i kup narcyzy, bo chleb odżywia ciało, a narcyz karmi duszę”.

Kultura popularna

Słowo „żonkil” było szeroko stosowane w kulturze popularnej, od holenderskich samochodów po szwedzkie zespoły rockowe .

Festiwale

Na niektórych obszarach, gdzie dzikie narcyzy są szczególnie rozpowszechnione, ich wiosenne kwitnienie obchodzone jest podczas festiwali. Zbocza wokół Montreux w Szwajcarii i związanej z nim riwiery ożywają co roku w maju ( majowy śnieg ) i są kojarzone z Festiwalem Narcyzów. Jednak narcyzy są obecnie uważane za zagrożone. Festiwale odbywają się w wielu innych krajach i regionach, w tym we Fryburgu (Szwajcaria), Austrii oraz w Stanach Zjednoczonych , w tym na Hawajach (Chiński Nowy Rok) i stanie Waszyngton Festiwal żonkili .

Rak

Różne organizacje charytatywne zajmujące się rakiem na całym świecie, w tym American Cancer Society , New Zealand Cancer Society, Cancer Council Australia , Irish Cancer Society i Marie Curie Great Daffodil Appeal (Wielka Brytania) używają emblematu żonkila jako symbolu zbierania funduszy. „Daffodil Days”, po raz pierwszy ustanowione w Toronto w 1957 roku przez Canadian Cancer Society , są organizowane w celu zebrania funduszy poprzez ofiarowanie kwiatów w zamian za darowiznę.

Bibliografia

Antyk

• Anonimowy (1914). Hugh G. Evelyn-Biała (red.). „Εἲς Δημήτραν (Homeric Hymn do Demeter)” . Cyfrowa biblioteka Perseusza . Cambridge, MA: Harvard University Press . Źródło 3 października 2014 r .
•   Dioscuridis Anazarbei, Pedanii (1906). Wellman, Max (red.). De materia medica libri quinque. Tom II . Berlin: Apud Weidmannos. OL 20439608M .
• Lucjan (1905). „Menippus: nekromantyczny eksperyment” . Internetowe archiwum świętych tekstów . przetłumaczone przez HW Fowlera i FG Fowlera. Oxford University Press . Źródło 9 października 2014 r .
• Moschusa (1919). „Εὐρώπη” . W Edmonds, John Maxwell (red.). Moschus. Greccy poeci bukoliczny . Cyfrowa biblioteka Perseusza . Cambridge, MA: Harvard University Press . Źródło 8 listopada 2014 r .
• Owidiusz Naso, Publiusz (Owidiusz) (1930). „Medicamina Faciei Femineae” [Sztuka piękna]. Internetowe archiwum świętych tekstów (w języku łacińskim i angielskim). przetłumaczone przez Juliana Lewisa maja . Źródło 2 grudnia 2014 r .
• Pauzaniasz (1918). Jones, WHS (red.). „Opis Grecji” . Cyfrowa biblioteka Perseusza . Cambridge, MA: Harvard University Press . Źródło 19 października 2014 r .
• Pliniusz Secundus, Gajusz (Pliniusz Starszy) (1906). Mayhoff, Karl Friedrich Theodor (red.). „Historia naturalistyczna” . Cyfrowa biblioteka Perseusza . Lipsk: Teubner . Źródło 3 października 2014 r .
• Sofoklesa (1889). Jebb, Sir Richard Claverhouse (red.). Sofokles: sztuki i fragmenty z krytycznymi uwagami, komentarzami i tłumaczeniem w prozie angielskiej. Część druga. Edyp Coloneus (wyd. 2). Wydawnictwo Uniwersytetu Cambridge.
• Stasino (1914). „Homerica: Cypria (fragmenty)” . Internetowe archiwum świętych tekstów . przetłumaczone przez Hugh G. Evelyn-White. Wydawnictwo Uniwersytetu Harvarda . Źródło 23 listopada 2014 r .
• Teokryt ; Bion ; Moschusa (1880). Lang, Andrew (red.). Theocritus, Bion i Moschus przetłumaczone na angielską prozę . Londyn: Macmillan . Źródło 8 listopada 2014 r .
• Wergiliusz Maro, Publiusz (Wergiliusz) (1770). Davidson, Józef (red.). Dzieła Wergiliusza: przetłumaczone na angielską prozę, tak blisko oryginału, jak pozwolą na to różne idiomy języka łacińskiego i angielskiego itp. (Wyd. 5). Londyn: J Beecroft i in . Źródło 27 września 2014 r .
•   Zachód, Martin L., wyd. (2003). Greckie fragmenty epopei od VII do V wieku pne (w języku greckim i angielskim). Cambridge, MA: Harvard University Press. ISBN 978-0-674-99605-2 . Źródło 25 listopada 2014 r .

Średniowiecze i wczesna nowożytność

• Gower, Jan (1900). Macauley, GC (red.). „Confessio Amantis, czyli Opowieści o siedmiu grzechach głównych. Liber primus” . Projekt Gutenberg . Oxford University Press . Źródło 2 grudnia 2014 r . (patrz także faksymile wydania oryginalnego )
• Hale, Tomasz (1757). Hill, John (red.). Eden, czyli kompletny zbiór ogrodnictwa: zawierający proste i znajome wskazówki dotyczące uprawy kilku użytecznych produktów ogrodowych, owoców, korzeni i ziół, z praktyki ogrodników odnoszących największe sukcesy i będących wynikiem długiego doświadczenia . Londyn: Osborne . Źródło 3 listopada 2014 r .
• Szekspir, William (1623). „Zimowa opowieść” . Wszystkie dzieła Williama Szekspira . Źródło 6 listopada 2014 r .
• Szekspir, William (1634). „Dwóch szlachetnych krewnych” . Biblioteka literatury klasycznej . Źródło 26 listopada 2014 r .
• Spenser, Edmund (1579). „Kalendarz Shepheardesów” . Wydania renesansowe . Źródło 25 listopada 2014 r .

Dziewiętnasty wiek

• Anonimowy (1823). „Narcyz” . Flora Domestica, czyli przenośny ogród kwiatowy: ze wskazówkami dotyczącymi pielęgnacji roślin w doniczkach i ilustracjami z dzieł poetów . Londyn: Taylor i Hessey. s. 264–269 . Źródło 21 grudnia 2014 r . Później przypisywana Elizabeth Kent i Leigh Hunt .
• Anonimowy (maj – październik 1887). „Botanik Homer” . Magazyn Macmillana . Londyn: Macmillan and Company. 56 : 428–436 . Źródło 3 listopada 2014 r .
•   Barr, Piotr; Burbidge, FW (1884). Ye Narcissus Or Daffodyl Flowere, zawierający Hys Historie and Culture, & C., Z kompletną listą wszystkich gatunków i odmian znanych angielskim amatorom . Londyn: Barre & Sonne. ISBN 978-1104534271 . Źródło 2 listopada 2014 r .
• Burbidge, Fryderyk Wilhelm (1875). Narcyz: jego historia i kultura: z kolorowymi tablicami i opisami wszystkich znanych gatunków i głównych odmian . Londyn: L. Reeve & Company . Źródło 28 września 2014 r . ( dostępny również w formacie pdf )
• Constable, Henry (1859). Hazlitt, WC (red.). Diana: Sonety i inne wiersze Henry'ego Constable'a . Londyn: Basil Montagu Pickering . Źródło 25 listopada 2014 r .
• Earley, W (1877). „Narcyz” . Willa Ogrodnik cz. 7 (grudzień) . Londyn. s. 394–396 . Źródło 8 listopada 2014 r .
•   Ellacombe, Henry Nicholson (1884). The Plant-lore & Garden-craft of Shakespeare (wyd. 2). Londyn: W Satchell and Co. ISBN 9781548627416 . Źródło 26 listopada 2014 r .
• Housman, AE (1896). Chłopak z Shropshire (wyd. 1919). Gutenberga . Źródło 11 listopada 2014 r .
• Keats, John (1818). „Dzieła poetyckie Johna Keatsa. 1884. 32: Endymion” . Świetne książki online . Bartleby'ego . Źródło 22 grudnia 2014 r .
• Wcześniej Richard Chandler Alexander (1870). O popularnych nazwach roślin brytyjskich, będących wyjaśnieniem pochodzenia i znaczenia nazw naszych rodzimych i najczęściej uprawianych gatunków (wyd. 2). Londyn: Williams & Norgate . Źródło 6 października 2014 r .
• Shelley, Percy Bysshe (1820). „Wrażliwa roślina” . The Complete Poetical Works, Percy Bysshe Shelley: Tom 25. Wiersze napisane w 1820 r. 1 . Uniwersytet w Adelajdzie. Zarchiwizowane od oryginału (wydanie Oxford 1914, pod redakcją Thomasa Hutchinsona) w dniu 22 grudnia 2014 r . Źródło 22 grudnia 2014 r .
• Singer, Samuel Weller , wyd. (1846). Hesperydy: czyli dzieła Roberta Herricka zarówno humanitarne, jak i boskie, tom 1 . Londyn: William Pickering . Źródło 1 października 2014 r .
• Wordsworth, Dorota (1802). „Fragment Grasmere Journal Dorothy Wordsworth, 15 kwietnia 1802” . Dzienniki Dorothy Wordsworth: The Alfoxden Journal 1798, The Grasmere Journals 1800-1803, wyd. Mary Moorman (wyd. 1971). Nowy Jork: Oxford University Press. s. 109–110. Zarchiwizowane od oryginału w dniu 5 września 2017 r . Źródło 22 grudnia 2014 r .
• Wordsworth, William (1807). Wiersze w dwóch tomach, tom. II . Longman, Hurst, Rees i Orme . Źródło 12 października 2014 r .

Współczesny

• Graves, Robert (1949). Asfodel pospolity (wyd. 1970). Nowy Jork: Haskell. s. 327–330 . Źródło 20 listopada 2014 r .
•   Lewis, C. Dzień (1992). Kompletne wiersze . Stanford, Kalifornia: Stanford University Press. ISBN 978-0804725859 . Źródło 5 listopada 2014 r .
•   Masefield, Richard (2014). siarka . Wydawnictwo Red Door. ISBN 978-1783013326 . Źródło 17 listopada 2014 r . jeśli nie jesteś tak biały jak lentern lilia

islamski i wschodni

• Anonimowy (12 września 1946). „Legenda chińskiej lilii” . Gippsland Times . P. 10 . Źródło 20 listopada 2014 r .
• Bailey, LH (1890). „Legenda chińskiej lilii (Narcissus Orientalis)” (The American Garden, tom XI) . Wydawnictwo Wiejskie . Źródło 20 listopada 2014 r .
• Hanafi, A.; Schnitzler, W. (2007). Materiały z VIII Międzynarodowego Sympozjum Upraw Chronionych w Klimatze Łagodnej Zimy . Międzynarodowe Towarzystwo Nauk Ogrodniczych.
•   Hearn, Maxwell K. (2008). Jak czytać chińskie obrazy . Nowy Jork: Metropolitan Museum of Art. ISBN 978-1588392817 . Źródło 17 listopada 2014 r .
•   Hu, William C. (1989). Narcyz, kwiat chińskiego nowego roku: legendy i folklor . Ann Arbor, Michigan: Ars Ceramica z Honolulu Academy of Arts. ISBN 978-0893440350 .
•   Meisami, Julie Scott; Starkey, Paul, wyd. (1998). Encyklopedia literatury arabskiej, tom. 2 . Londyn: Routledge. ISBN 978-0415185721 . Źródło 16 października 2014 r .
• Naravane, VS (1999). Róża i słowik: poszukiwania w kulturze indyjskiej .
• Nathani, S. (1992). Urdu dla przyjemności dla miłośników Ghazal .
•   Schimmel, Annemarie (1984). Stern und Blume: die Bilderwelt der persischen Poesie . Wiesbaden: O. Harrassowitz. ISBN 978-3447024341 . Źródło 16 października 2014 r .
•   Schimmel, Annemarie (1992). Dwukolorowy brokat: obrazowanie perskiej poezji . Uniwersytet Północnej Karoliny. ISBN 978-0807856208 . Źródło 15 października 2014 r .
•   Schimmel, Annemarie (1998). Die Träume des Kalifen: Träume und ihre Deutung in der islamischen Kultur . Monachium: Beck. ISBN 978-3406440564 . Źródło 16 października 2014 r .
•   Schimmel, Annemarie (2001). Kleine Paradiese: Blumen und Gärten im Islam . Fryburg Bryzgowijski: Pasterz. ISBN 978-3451051920 .

Biogeografia

• „Międzynarodowe Centrum Konferencyjne Awaji Yumebutai” . Wyspa Awaji , Japonia. 2006. Zarchiwizowane od oryginału (pola narcyzów) w dniu 3 stycznia 2015 r . Źródło 17 listopada 2014 r .
• Złoto, Saro; Eszel, Amram; Płotnizki, Abraham (2014). „Dzikie kwiaty Izraela” . Źródło 7 października 2014 r .

Prace botaniczne

•     Bastida, Jaume; Lavilla, Rodolfo; Viladomat, Francesc Viladomat (2006). Cordell, GA (red.). Chemiczne i biologiczne aspekty alkaloidów "narcyza" . Alkaloidy: chemia i biologia . Tom. 63. s. 87–179. doi : 10.1016/S1099-4831(06)63003-4 . ISBN 9780124695634 . PMC 7118783 . PMID 17133715 .
•   Hanks, Gordon R. (2002). Narcyz i żonkil: rodzaj Narcyz . Londyn: Taylor i Francis. ISBN 978-0415273442 . Źródło 2 października 2014 r .
•   Krausch, Heinz D (2012). „Kaiserkron und Päonien rot?”: Entdeckung und Einführung unserer Gartenblumen . Monachium: Dölling und Galitz Verlag G. ISBN 978-3862180226 . Źródło 16 października 2014 r .

Krytyka historyczna i literacka

•   Cyrino, Monica S. (2010). Afrodyta . Milton Park, Abingdon, Oxon: Routledge. ISBN 978-0415775229 . Źródło 23 listopada 2014 r .
•   Jaszemski, Wilhelmina Feemster; Meyer, Frederick G., wyd. (2002). Historia naturalna Pompejów . Nowy Jork: Cambridge University Press. ISBN 978-0521800549 . Źródło 19 października 2014 r .
•   Markantonatos, Andreas (2002). Narracja tragiczna: studium narratologiczne Edypa Sofoklesa w Kolonie . Berlin: Walter de Gruyter. ISBN 978-3110895889 . Źródło 23 listopada 2014 r .
•   Yeager, RF (1990). Poetyka Johna Gowera: poszukiwanie nowego Ariona . Cambridge: Brewer. ISBN 978-0859912808 . Źródło 30 listopada 2014 r .

Materiał referencyjny

• Jamieson, John (1879). Słownik etymologiczny języka szkockiego (red. Forgotten Books). Paisley: Aleksander Ogrodnik . Źródło 25 listopada 2014 r .
•   Wright, Józef (1905). Słownik dialektów języka angielskiego . Oksford: Frowde. ISBN 9785880963072 . Źródło 25 listopada 2014 r .

• Media związane z Narcyzem w sztuce w Wikimedia Commons