Paratekst

W interpretacji literackiej paratekst to materiał otaczający opublikowany tekst główny (np. opowiadanie, opis literatury faktu, wiersze itp.) dostarczony przez autorów, redaktorów, drukarzy i wydawców. Te dodane elementy tworzą ramę dla tekstu głównego i mogą zmienić odbiór tekstu lub jego interpretację przez odbiorców. Paratekst jest najczęściej kojarzony z książkami , ponieważ zazwyczaj zawierają one okładkę (wraz z powiązaną okładką ), tytuł, okładkę (dedykację, informacje wstępne, przedmowę), okładkę (wyklejki, kolofony) przypisy i wiele innych materiałów nie sporządzonych przez autora. Inne decyzje redakcyjne również mogą należeć do kategorii paratekstu, takie jak formatowanie lub typografia. Ze względu na ich ścisły związek z tekstem mogłoby się wydawać, że autorzy powinni mieć decydujący głos w sprawie materiałów paratekstowych, ale często tak nie jest. Jednym z przykładów kontrowersji wokół paratekstu jest powieść Liar dla młodych dorosłych z 2009 roku , która została pierwotnie opublikowana z wizerunkiem białej dziewczyny na okładce, chociaż narrator opowieści został zidentyfikowany w tekście jako czarny.

Pojęcie paratekstu jest ściśle związane z pojęciem hipotekstu , czyli wcześniejszego tekstu, który służy jako źródło tekstu bieżącego.

Teoria

Teoretyk literatury Gérard Genette definiuje paratekst jako te rzeczy w opublikowanej pracy, które towarzyszą tekstowi, takie jak nazwisko autora, tytuł, przedmowa lub wstęp lub ilustracje . Stwierdza: „Więcej niż granica lub zapieczętowana granica, paratekst jest raczej progiem”. Jest to „strefa między tekstem a tekstem pozatekstowym, strefa nie tylko przejścia, ale także transakcji: uprzywilejowane miejsce pragmatyki i strategii wpływu na publiczność, wpływu, który… służy lepszemu przyjęciu tekstu i bardziej trafnemu odczytaniu go ”. Potem cytując Philippe Lejeune , Genette dalej opisuje paratekst jako „frędzle tekstu drukowanego, który w rzeczywistości kontroluje całe czytanie tekstu”. Próg ten składa się z perytekstu, na który składają się takie elementy jak tytuły, tytuły rozdziałów, przedmowy i przypisy. Zawiera również epitekst, na który składają się takie elementy jak wywiady, ogłoszenia reklamowe, recenzje i adresy krytyków, listy prywatne i inne dyskusje autorskie i redakcyjne – „poza” omawianym tekstem. Paratekst to suma perytekstu i epitekstu.

Zobacz też

• Diegeza
• Mimesis

Bibliografia

• Genette, Gérard: Seuils . Paryż: Éditions du Seuil, 1987. (przetłumaczone jako Paratexts. Progi interpretacji , Cambridge: CUP, 1997)
• Pellatt, Valerie. Tekst, ekstratekst, metatekst i paratekst w tłumaczeniu. Newcastle upon Tyne: Cambridge Scholars Publishing, 2013.
• Huber, Alexander: Paratexte in der englischen Erzählprosa des 18. Jahrhunderts [Parateksty w XVIII-wiecznej angielskiej prozie] . (Praca magisterska [w języku niemieckim]). Monachium: Ludwig-Maximilians-Universität (LMU) München, 1997. [omawia Toma Jonesa Henry'ego Fieldinga, A Tale of a Tub Jonathana Swifta i Tristrama Shandy Laurence'a Sterne'a ]
• Müllerová, Lenka: Reklamní aspekty sekundárních knižních textů v devadesátých letech 20. století (Thesis). Dostępne na stronie http://is.muni.cz/th/117754/ff_d/?lang=en;id=121545
•   Collins, Ronald KL; Skover, David M. (luty 1992). „Parateksty”. Przegląd prawa Stanforda . 44 (3): 509–552. doi : 10.2307/1228974 . JSTOR 1228974 .
• Stanitzek, Georg (wrzesień 2005). Przetłumaczone przez Kleina, Ellen. „Teksty i parateksty w mediach” . Krytyczne zapytanie (przesłany manuskrypt). 32 (1): 27–42. doi : 10.1086/498002 .
• Skare, Roswita. „Paratekst dokumentów cyfrowych”. Dziennik Dokumentacji 77, nr. 2 (2021): 449–60.