Stabat Mater

Przedstawienie Maryi pod Krzyżem autorstwa Pietro Perugino , 1482. ( National Gallery, Waszyngton )

Stabat Mater to XIII-wieczny chrześcijański hymn ku czci Maryi , który przedstawia jej cierpienie jako matki Jezusa Chrystusa podczas jego ukrzyżowania . Jej autorem może być albo franciszkanin Jacopone da Todi , albo papież Innocenty III . Tytuł pochodzi od pierwszego wersu , „Stabat Mater dolorosa”, co oznacza „stała bolesna matka”.

Hymn śpiewany jest podczas liturgii we wspomnienie Matki Boskiej Bolesnej . Stabat Mater zostało ustawione do muzyki przez wielu zachodnich kompozytorów.

Data

Stabat Mater często przypisywano Jacopone da Todi , OFM (ok. 1230-1306), ale zostało to mocno zakwestionowane przez odkrycie najwcześniejszej zapisanej kopii Stabat Mater w XIII-wiecznym graduale należącym do mniszek dominikanek w Bolonii (Museo Civico Medievale MS 518, k. 200v-04r).

Stabat Mater było dobrze znane pod koniec XIV wieku, a Georgius Stella pisał o jego użyciu w 1388 roku, podczas gdy inni historycy odnotowują jego użycie później w tym samym wieku. W Prowansji około 1399 roku używano go podczas dziewięciodniowych procesji.

Jako sekwencja liturgiczna , Stabat Mater, wraz z setkami innych sekwencji, zostało zniesione przez Sobór Trydencki , ale przywrócone do mszału przez papieża Benedykta XIII w 1727 r. na Święto Siedmiu Boleści Najświętszej Maryi Panny .

Tekst i tłumaczenie

Poniższy tekst łaciński pochodzi z Brewiarza Rzymskiego z 1853 roku i jest jedną z wielu zachowanych wersji poematu. Pierwsze angielskie tłumaczenie Edwarda Caswalla nie jest dosłowne, ale zachowuje schemat rymów trochaicznych tetrametrycznych i sens oryginalnego tekstu. Druga wersja angielska jest bardziej formalnym tłumaczeniem równoważności .

1. Stabat mater dolorósa
juxta Crucem lacrimósa,
dum pendébat Fílius.
2. Cuius ánimam geméntem,
contristátam et doléntem
pertransívit gládius.
3. O quam tristis et afflícta
fuit illa benedícta,
mater Unigéniti!
4. Quae mœrébat et dolébat,
pia Mater, dum vidébat
nati pœnas ínclyti.
5. Quis est homo qui non fleret,
matrem Christi si vidéret
in tanto supplício?
6. Quis non posset contristári
Christi Matrem contemplári

doléntem cum Fílio?
7. Pro peccátis suæ gentis
vidit Jésum in torméntis,
et flagéllis súbditum.
8. Vidit suum dulcem Natum
moriéndo desolátum,
dum emísit spíritum.
9. Eja, Mater, fons amóris
me sentíre vim dolóris
fac, ut tecum lúgeam.
10. Fac, ut árdeat cor meum
in amándo Christum Deum
ut sibi compláceam.
11. Sancta Mater, istud agas,
crucifíxi fige plagas
cordi meo válide.
12. Tui Nati vulneráti,

tam dignáti pro me pati,
pœnas mecum dívide.
13. Fac me tecum pie flere,
crucifíxo condolére,
donec ego víxero.
14. Juxta Crucem tecum stare,
et me tibi sociáre
in planctu desídero.
15. Virgo vírginum præclára,
mihi iam non sis amára,
fac me tecum plángere.
16. Fac ut portem Christi mortem,
passiónis fac consórtem,
et plagas recólere.
17. Fac me plagis vulnerári,
fac me Cruce inebriári,
et cruóre Fílii.
18.

Flammis ne urar succénsus,
per te, Virgo, sim defénsus
in die iudícii.
19. Christe, cum sit hinc exire,
da per Matrem me veníre
ad palmam victóriæ.
20. Quando corpus moriétur,
fac, ut ánimæ donétur
paradísi glória.
Amen.

Pod krzyżem stała żałośnie zapłakana Matka, blisko Jezusa aż do końca: przez jej serce, dzieląc z nim smutek, całą gorzką udrękę znoszącą, wreszcie miecz przeminął. O, jakże smutna i bolesna była ta Matka błogosławiona Jednorodzonego ! Chrystus na górze w mękach wisi; Ona w dole widzi boleści swego umierającego chwalebnego Syna. Czy jest ktoś, kto by nie płakał, pogrążony w nieszczęściu tak głębokim,

ukochana Matka Chrystusa do zobaczenia? Czy ludzkie serce może powstrzymać się od udziału w jej bólu, W niewypowiedzianym bólu tej Matki? Posiniaczona, wyszydzona, przeklęta, splugawiona, Ujrzała swoje delikatne Dziecko Wszystko z krwawymi biczami rozerwanymi; Za grzechy własnego narodu, Widział, jak wisiał w pustce, Aż zesłał Swego Ducha. O Ty Matko! źródło miłości! Dotknij mojego ducha z góry, Spraw, aby moje serce było Twoją zgodą: Spraw, abym czuł się tak, jak Ty czułeś; Spraw, aby moja dusza jaśniała i topniała

Z miłością Chrystusa, mojego Pana. Swieta matka! przebij mnie; W sercu moim odnawia się każda Rana Mojego ukrzyżowanego Zbawiciela: Pozwól mi dzielić z Tobą Jego boleść, Który za wszystkie moje grzechy został zabity, Który za mnie w mękach umarł. Pozwól mi zlewać się z tobą łzami, Opłakując Tego, który mnie opłakiwał, Przez wszystkie dni, w których mogę żyć: Pod krzyżem, aby zostać z tobą; Tam z tobą płakać i modlić się; To wszystko, o co cię proszę. Błogosławiona Dziewico nad wszystkimi dziewicami! Wysłuchaj mojej serdecznej prośby: Pozwól mi dzielić twój boski ból;

Pozwól mi, aż do mego ostatniego tchnienia, W moim ciele nieść śmierć Twojego umierającego Syna. Zraniona każdą jego raną, Zanurz moją duszę, aż omdleje, W Jego samej krwi; Bądź blisko mnie, Dziewico, Bym w płomieniach nie spłonął i nie umarł, W jego strasznym dniu sądu . Chryste, kiedy mnie stąd zawołasz, Bądź Matką Twoją moją obroną, Bądź Krzyżem moim zwycięstwem; Podczas gdy moje ciało tu gnije, Niech moja dusza chwali twoją dobroć, Bezpieczna w Raju z Tobą.

- Tłumaczenie Edwarda Caswalla

Bolejąca Matka stała obok krzyża płacząc, podczas gdy Syn wisiał. Której jęczącą duszę, przygnębioną i opłakującą, przeszedł miecz. O, jak smutna i dotknięta była ta błogosławiona [niewiasta], matka Jednorodzonego [jednego]! Która smuciła się i cierpiała, pobożna Matka, gdy patrzyła na kary chwalebnego syna. Kim jest osoba, która nie płakałaby, gdyby widziała matkę Chrystusa w tak wielkim cierpieniu? Któż nie mógłby być zasmucony

widzieć Matkę Chrystusa opłakującą Syna? Za grzechy swego ludu widziała Jezusa w mękach i biczowaniu. Widziała, jak jej słodki Syn umiera, opuszczony, podczas gdy on wysyła [swego] ducha. Przyjdź teraz, o Matko, źródło miłości. Daj mi odczuć moc smutku , abym mogła opłakiwać Cię razem z Tobą. Spraw, aby moje serce płonęło w miłości do Chrystusa Boga , abym mógł Mu się podobać. O Święta Matko, spraw, abym to uczyniła, zasklepiła mocno rany krzyża w moim sercu.

Twojego zranionego syna, [który] raczył cierpieć za mnie, Podziel się ze mną [swoimi] karami. Spraw, abym posłusznie płakała z Tobą, aby cierpieć (z Nim) na krzyżu, dopóki żyję. Stanąć z Tobą pod krzyżem, zjednoczyć się z Tobą w płaczu [tego] pragnę. O szlachetna Dziewico nad dziewicami, Nie bądź teraz na mnie zgorzkniała, Spraw, abym smuciła się z Tobą. Spraw, abym mógł ponieść śmierć Chrystusa, uczyń mnie braterskim w męce i kontempluj rany. Uczyń mnie zranionym przez rany,

upoj mnie Krzyżem i Krwią Syna. Abym nie został spalony przez płomienie, przez Ciebie, Dziewico, obym był broniony w dniu sądu. O Chryste, kiedy nadejdzie czas odejścia stąd, daj mi dojść przez Matkę do palmy zwycięstwa . Kiedy ciało się rozpadnie, spraw, aby dusza [moja] została obdarzona chwałą raju. Amen.