Kosmologia buddyjska

Kosmologia buddyjska opisuje płaszczyzny i sfery, w których wszystkie istoty mogą się odrodzić. Kosmologia przestrzenna składa się z kosmologii pionowej, różnych płaszczyzn bytów, w których istoty odradzają się ze względu na swoje zasługi i rozwój; oraz kosmologia pozioma, rozkład tych systemów-światów na „pozornie” nieskończony arkusz „światów”. Kosmologia czasowa opisuje rozpiętość czasową tworzenia i rozpadu alternatywnych wszechświatów w różnych eonach. Cały wszechświat składa się z pięciu podstawowych elementów: Ziemi , Wody , Ognia , Powietrza i Przestrzeni . Kosmologia buddyjska jest również spleciona z wiarą w karmę . W rezultacie niektóre epoki są wypełnione dobrobytem i pokojem dzięki powszechnej dobroci, podczas gdy inne epoki są wypełnione cierpieniem, nieuczciwością i krótkim życiem.

Znaczenie i pochodzenie

Wat Arun zostały zbudowane i zlokalizowane w celu symulacji buddyjskiej kosmologii

Kurs odrodzenia i wyzwolenia

Kosmologia buddyjska nie jest dosłownym opisem kształtu wszechświata ; jest to raczej wszechświat widziany przez divyacakṣus (pali: dibbacakkhu दिब्बचक्खु), „boskie oko”, przez które Budda lub arhat może postrzegać wszystkie istoty powstające (rodzące się) i przemijające (umierające) w różnych światach; i mogą powiedzieć, z jakiego stanu się odrodzili i w jakim stanie się odrodzą.

Istoty mogą odrodzić się jako dewy (bogowie i Brahmy), ludzie, zwierzęta, asury (tytani), prety („głodne duchy”) oraz jako mieszkańcy królestw piekielnych.

Proces, w którym czujące istoty migrują z jednego stanu istnienia do drugiego, zależy od przyczyn i warunków. Trzy przyczyny to dawanie lub jałmużna, postępowanie moralne, rozwój medytacyjny i ich przeciwieństwa. Odrodzenie w Kama-loce (sferze pragnień) zależy od moralnego postępowania danej osoby i praktyki dawania. Ponowne narodziny w rupa-loce (królestwie formy) i arupa-loce (królestwie bez formy) również wymagają rozwoju medytacji. Wyzwolenie od wszelkiego odrodzenia wymaga mądrości oprócz moralnego postępowania i medytacji.

Pochodzenie

Kosmologia buddyjska przedstawiona w komentarzach i dziełach Abhidharmy zarówno w tradycji Theravāda , jak i Mahāyāna , jest produktem końcowym analizy i uzgodnienia komentarzy kosmologicznych znajdujących się w buddyjskich tradycjach sutr i winaya . Żadna pojedyncza sutra nie określa całej struktury wszechświata, ale w kilku sutrach Budda opisuje inne światy i stany istnienia, a inne sutry opisują pochodzenie i zniszczenie wszechświata. Porządek płaszczyzn można znaleźć w różnych dyskursach Gautamy Buddy w Sutta Pitaka. W Saleyyaka Sutcie z Majjhima Nikaya Budda wspomniał o płaszczyznach powyżej płaszczyzny ludzkiej w porządku rosnącym. W kilku suttach w Anguttara Nikaya Budda opisał przyczyny odradzania się na tych płaszczyznach w tej samej kolejności.

Synteza tych danych w jeden kompleksowy system musiała mieć miejsce już na początku historii buddyzmu, gdyż system opisany w tradycji palijskiej wibhajjawady ( reprezentowanej przez dzisiejszych therawadinów) zgadza się, pomimo pewnych drobnych niespójności nomenklatury, z tradycją sarwastiwady , która jest zachowany przez buddystów mahajany.

Kosmologia przestrzenna

Plan kompleksu świątynnego Borobudur na Jawie odzwierciedla trzy główne poziomy buddyjskiej kosmologii. Najwyższy punkt pośrodku symbolizuje Stan Buddy.

Widok z lotu ptaka na Borobudur

Kosmologia przestrzenna przedstawia różne światy, w których istoty mogą się odrodzić. Kosmologię przestrzenną można również podzielić na dwie gałęzie. Kosmologia pionowa (lub cakravāḍa; Devanagari: चक्रवाड ) opisuje układ światów w układzie pionowym, z których niektóre są wyższe, a inne niższe. Z kolei pozioma (sahasra) opisuje grupowanie tych pionowych światów w zbiory tysięcy, milionów lub miliardów.

Kosmologia pionowa - Trzy Sfery

Trzy królestwa

Zobacz także: Trailokya i Dhyāna w buddyzmie

Kosmologia wertykalna jest podzielona na trzy sfery, czyli dhātus : sferę bezforemną ( Ārupyadhātu ), odpowiadającą bezforemnym jhanom; sfera formy ( Rūpadhātu ), odpowiadająca jhānom rūpa ; i królestwo pragnień ( Kamadhātu ). Trzy światy zawierają łącznie trzydzieści jeden poziomów egzystencji, z których każdy odpowiada innemu typowi mentalności. Te trzy królestwa ( tridhātu , trailokya ) to królestwo bez formy ( Ārūpyadhātu ), które składa się z czterech planów; sfera form ( Rūpadhātu ), która składa się z szesnastu planów; oraz Kraina Przyjemności ( Kāmadhātu ), która składa się z piętnastu poziomów.

Świat to nie tyle miejsce, co istoty, które go tworzą; jest podtrzymywany przez ich karmę , a jeśli wszystkie istoty na świecie umierają lub znikają, świat również znika. Podobnie świat powstaje, gdy rodzi się w nim pierwsza istota. Fizyczna separacja nie jest tak ważna, jak różnica w stanie psychicznym; ludzie i zwierzęta, chociaż częściowo dzielą te same środowiska fizyczne, nadal należą do różnych światów, ponieważ ich umysły inaczej postrzegają te środowiska i reagują na nie.

Devy i Brahma

W niektórych przypadkach wszystkie istoty urodzone w Ārupyadhātu i Rūpadhātu są nieformalnie klasyfikowane jako „bogowie” lub „bóstwa” ( devāḥ ), razem z bogami Kamadhātu, pomimo faktu, że bóstwa Kāmadhātu bardziej różnią się od tych z Ārupyadhātu niż u ludzi. Należy rozumieć, że deva jest nieprecyzyjnym terminem odnoszącym się do każdej istoty żyjącej dłużej i ogólnie bardziej błogo w stanie niż ludzie. Większość z nich nie jest „bogami” w powszechnym tego słowa znaczeniu, mającymi niewielkie lub żadne zainteresowanie ludzkim światem i rzadko, jeśli w ogóle, wchodzą z nim w interakcje; tylko najniższe bóstwa Kāmadhātu odpowiadają bogom opisanym w wielu politeistycznych religiach.

Termin Brahma jest używany zarówno jako nazwa, jak i jako ogólne określenie jednego z wyższych dewów. W najszerszym znaczeniu może odnosić się do każdego z mieszkańców Ārūpyadhātu i Rūpadhātu. W bardziej ograniczonym znaczeniu może odnosić się do mieszkańca jednego z jedenastu niższych światów Rūpadhātu lub w najwęższym znaczeniu do trzech najniższych światów Rūpadhātu (Płaszczyzny orszaku Brahmy). Wiele dewów używa imienia „Brahma”, np. Brahma Sahampati (ब्रह्मा सहम्पत्ति), Brahma Sanatkumāra (ब्रह्मा सनत् कुमारः), Baka Brahmā (बकब्रह्मा) itp. Nie zawsze jest jasne, do jakiego świata należą, chociaż zawsze musi być jednym ze światów Rūpadhātu. Według Ayacana Sutta, Brahmā Sahampati, który błaga Buddę, aby nauczał świat Dhammy, przebywa w światach Suddhāvāsa.

Kraina bez formy (Ārūpyadhātu)

Kraina Bez Formy ( Ārūpyadhātu ( sanskryt ) lub Arūpaloka ( pali )) należy do tych dewów, które osiągnęły i pozostały w Czterech Bezforemnych Absorpcjach ( catuḥ-samāpatti चतुःसमापत्ति ) arūpadhyānas w poprzednim życia, a teraz ciesz się owocami ( vipāka ). dobrą karmę tego osiągnięcia. Jednak bodhisattwowie nigdy nie rodzą się w Ārupyadhātu, nawet jeśli osiągnęli arūpadhāna.

Bezkształtna Kraina nie miałaby miejsca w czysto fizycznej kosmologii, ponieważ żadna z zamieszkujących ją istot nie ma ani kształtu, ani lokalizacji; i odpowiednio, królestwo również nie ma lokalizacji. Mieszkańcy tych światów są całkowicie opętani przez umysł. Nie mając fizycznej formy ani miejsca, nie są w stanie słuchać nauk Dhammy .

Istnieją cztery typy planów Bezforemnych Devów, odpowiadające czterem typom arūpadhyān:

• „Sfera ani percepcji, ani braku percepcji” ( Naivasaṃjñānāsaṃjñāyatana नैवसंज्ञानासंज्ञायतन lub Nevasaññānāsaññāyatana न ेवसञ्ञानासञ्ञायतन). Ponowne narodziny na tej płaszczyźnie są wynikiem osiągnięcia w poprzednim życiu czwartej bezforemnej jhāny . W tej sferze Bezkształtne Devy wyszły poza zwykłą negację percepcji i osiągnęły stan liminalny, w którym nie angażują się w „percepcję” ( samjñā , rozpoznawanie szczegółów po ich znakach), ale nie są całkowicie nieświadome. To była sfera, do której dotarł Udraka Rāmaputra (pali: Uddaka Rāmaputta), drugi z pierwotnych nauczycieli Buddy, który uważał ją za równoznaczną z oświeceniem . Całkowita długość życia na tym królestwie w latach ludzkich - 84 000 Maha Kalpa (Maha Kalpa = 4 Asankya Kalpa). Ta sfera jest umieszczona 5 580 000 Yojanów (1 Yojana = 16 mil) nad Planem Nicości (Ākiṃcanyāyatana).
• „Sfera nicości” (dosłownie „brakuje czegokolwiek”) ( Ākiṃcanyāyatana आकिंचन्यायतना lub Ākiñcaññāyatana आकिञ्चञ्ञायत न). Ponowne narodziny na tej płaszczyźnie są rezultatem osiągnięcia w poprzednim życiu trzeciej jhāny bezforemnej. W tej sferze przebywają Dewy Bezkształtne kontemplując myśl, że „nic nie istnieje”. Jest to uważane za formę percepcji, choć bardzo subtelną. To była sfera, do której dotarł Ārāḍa Kālāma (pali: Āḷāra Kālāma ), pierwszy z oryginalnych nauczycieli Buddy ; uważał to za równoznaczne z oświeceniem. Całkowita długość życia na tym królestwie w ludzkich latach – 60 000 Maha Kalpa. Sfera ta jest umieszczona 5 580 000 yojanów ponad Planem Nieskończonej Świadomości (Vijñānānantyāyatana).
• „Sfera nieskończonej świadomości” ( Vijñānānantyāyatana विज्ञानानन्त्यायतन lub Viññāṇānañcāyatana विञ्ञाणा नञ्चायतन lub częściej zakontraktowana forma Viññāṇañcāyatana ). Ponowne narodziny na tej płaszczyźnie są rezultatem osiągnięcia drugiej bezforemnej jhāny . W tej sferze przebywają Bezkształtne Devy, medytując nad swoją świadomością ( vijñāna ) jako nieskończenie wszechobecną. Całkowita długość życia na tym królestwie w ludzkich latach – 40 000 Maha Kalpa. Ta sfera jest umieszczona 5 580 000 yojanów nad płaszczyzną nieskończonej przestrzeni (Ākāśānantyāyatana)
• „Kula nieskończonej przestrzeni” ( Ākāśānantyāyatana अाकाशानन्त्यायतन lub Ākāsānañcāyatana आकासानञ्चा यतन). Ponowne narodziny na tej płaszczyźnie są rezultatem osiągnięcia pierwszej bezforemnej jhāny . W tej sferze mieszkają Bezkształtne Devy, medytując nad przestrzenią lub rozciągłością (ākāśa) jako nieskończenie wszechobecną. Całkowita długość życia na tym królestwie w ludzkich latach – 20 000 Maha Kalpa. Ta sfera jest umieszczona 5 580 000 yojanów powyżej Akanittha Brahma Loka – Najwyższej płaszczyzny czystych siedzib.

Forma królestwa (Rūpadhātu)

Rūpadhātu ( sanskryt : रूपधातु ; Pali : रूपलोक , zromanizowany: rūpaloka ; tybetański : གཟུགས་ ཀྱི་ ཁམས་ , Wylie : g zugs kyi khams , chiński : 色界 , japoński : 色界 , latynizowany : shiki-kai , birmański : ရူပဗြဟ္မာဘုံ ; Tajski : รูปโลก / รูปธาตุ ) lub „królestwo form” jest, jak sama nazwa wskazuje, pierwszym z królestw fizycznych; wszyscy jego mieszkańcy mają swoje miejsce i ciała, chociaż ciała te składają się z subtelnej substancji, która sama w sobie jest niewidoczna dla mieszkańców Kāmadhātu. Według Janavasabha Sutta, kiedy brahma (istota ze świata Brahmy w Rūpadhātu) chce odwiedzić devę z nieba Trāyastriṃśa (w Kāmadhātu), musi przyjąć „grubszą formę”, aby być widocznym do nich. W tekstach buddyzmu jest 16–22 Rūpadhātu, najpowszechniejszym powiedzeniem jest 18.

Istoty z królestwa Formy nie podlegają skrajnym przyjemnościom i bólom ani nie rządzą pragnieniami rzeczy przyjemnych dla zmysłów, tak jak istoty z Kāmadhātu. Ciała istot z sfery Formy nie mają różnic płciowych.

Podobnie jak istoty z Ārupyadhātu, mieszkańcy Rūpadhātu mają umysły odpowiadające dhjanom ( pali: jhānas). W ich przypadku są to cztery niższe dhyany lub rūpadhyāny (रुपध्यान) . Jednakże, chociaż istoty Rupadhātu można podzielić na cztery szerokie stopnie odpowiadające tym czterem dhjanom, każda z nich jest podzielona na dalsze stopnie, po trzy dla każdej z czterech dhjan i pięć dla dewów Śuddhāvāsa, co daje w sumie siedemnaście stopni (tradycja Theravāda liczy o jeden stopień mniej w najwyższej dhjanie, co daje w sumie szesnaście).

Fizycznie Rūpadhātu składa się z szeregu samolotów ułożonych jeden na drugim, z których każdy składa się z serii stopni o połowę mniejszych od poprzedniego, gdy jeden schodzi. Po części odzwierciedla to fakt, że dewy są również uważane za fizycznie większe na wyższych planach. Najwyższe płaszczyzny są również szersze niż te niższe, jak omówiono w części poświęconej kosmologii Sahasry . Wysokość tych płaszczyzn jest wyrażana w yojanach , miarach długości bardzo niepewnych, ale czasami przyjmuje się, że są one około 4000 razy wyższe od wzrostu człowieka, a więc około 4,54 mili (7,31 km).

Czyste siedziby (nie-powracający)

Główny artykuł: Czyste siedziby

Suddhāvāsa ( sanskryt : शुद्धावास ; Pali : सुद्धावास , zromanizowany: suddhāvāsa ; tybetański : གནས་ གཙང་མ ་ , Wylie : gnas gtsang ma ; chiński : 净居天/凈居天 ; tajski : สุทฺธาวสฺสภูมิ ) światy, czyli „ Czyste siedziby ”, różnią się od innych światów Rūpadhātu tym, że nie zamieszkują tam istoty, które urodziły się tam dzięki zwykłym zasługom lub osiągnięciom medytacyjnym, ale tylko Anāgāmins („ Nie -powracający”), trzeci poziom na ścieżce oświecenia, którzy są już na ścieżce do stanu arhata i którzy osiągną oświecenie bezpośrednio ze światów Śuddhāvāsa bez odradzania się na niższym poziomie. Te Czyste Siedziby są dostępne tylko dla tych, którzy zniszczyli pięć niższych kajdan, składających się z poglądu na siebie, sceptycznych wątpliwości, przywiązania do rytuałów i ceremonii, pragnień zmysłowych i złej woli. Zniszczą pozostałe kajdany pragnienia wspaniałej materialnej egzystencji, pragnienia niematerialnej egzystencji, zarozumiałości, niepokoju i ignorancji podczas swojego istnienia w Czystych Siedzibach. Ci, którzy odradzają się tutaj, nazywani są „niepowracającymi”, ponieważ nie wracają z tamtego świata, ale osiągają tam ostateczną nibbānę bez powrotu. Dlatego każda deva Suddhavasa jest obrońcą buddyzmu. Strzegą i chronią buddyzm na ziemi i przejdą do oświecenia jako arhaci , kiedy odejdą ze światów Suddhavasa . Brahma Sahampati , mieszkaniec tych światów, który zwrócił się do nowo oświeconego Buddy o nauczanie, był Anagami pod rządami poprzedniego Buddy. Ponieważ deva Śuddhāvāsa nigdy nie odrodzi się poza światami Śuddhāvāsa, żaden bodhisattwa nigdy nie rodzi się w tych światach, ponieważ bodhisattwa musi ostatecznie odrodzić się jako istota ludzka.

Ponieważ te dewy wznoszą się z niższych poziomów tylko dzięki naukom Buddy, mogą pozostać puste przez bardzo długi czas, jeśli żaden Budda nie powstanie. Jednak w przeciwieństwie do niższych światów, światy Śuddhāvāsa nigdy nie są niszczone przez klęski żywiołowe. Dewy Śuddhāvāsa przepowiadają nadejście Buddy i przybierając postać braminów, objawiają ludziom znaki, po których można rozpoznać Buddę. Zapewniają również, że Bodhisattwa w swoim ostatnim życiu zobaczy cztery znaki, które doprowadzą go do wyrzeczenia.

Pięć światów Suddhavasa to:

• Akaniṣṭha (sanskryt: अकनिष्ठ ; pali: अकनिठ्ठ , zlatynizowany: akaniṭṭha ; chiński: 色究竟天 ; tajski: อกนิฏฺฐา, อกนิษฐา ) - Świat dewów „równych w randze” (dosłownie: nie mając nikogo jako najmłodszego). Najwyższy ze wszystkich światów Rūpadhātu, jest często używany w odniesieniu do najwyższego krańca wszechświata. Obecny Śakra ostatecznie się tam urodzi. Czas życia w Akaniṣṭha wynosi 16 000 kalp (tradycja Vibhajyavāda). Mówi się, że mieszka tu Maheśvara , władca trzech królestw samsary . Wysokość tego świata wynosi 167 772 160 yojanów nad Ziemią.
• Sudarśana (sanskryt: सुदर्शन ; pali: सुदस्सी , zromanizowany: sudassī ; chiński: 善现天 ; tajski: สุทัสสี, สุทา รฺศฺน ) - Dewy „przejrzyste” żyją w świecie podobnym i przyjaznym świat Akanisthy . Wysokość tego świata wynosi 83 886 080 yojanów nad Ziemią.
• Sudṛśa (sanskryt: सुदृश ; Pali: सुदस्स , zlatynizowany: sudassa ; chiński: 善见天 ; tajski: สุทัสสา, สุทรรศา ) – Mówi się, że świat „pięknych” dewów jest miejscem odrodzenia pięć rodzajów anāgāmin. Wysokość tego świata wynosi 41 943 040 yojanów nad Ziemią.
• Atapa (sanskryt: अतप ; pali: अतप्प , zromanizowany: atappa ; chiński: 无热天 ; tajski: อตัปปา, อตปา ) – świat „niespokojnych” dewów, których towarzystwa pragną ci z niższych królestw . Wysokość tego świata wynosi 20 971 520 yojanów nad Ziemią.
• Avṛha (sanskryt: अवृह ; pali: अविह , zromanizowany: aviha ; chiński: 无烦天 ; tajski: อวิหา, อวรรหา ) – świat „nie upadających” dewów, być może najczęstszy cel podróży odrodzeni Anāgāminowie . Wielu osiąga stan arhata bezpośrednio w tym świecie, ale niektórzy odchodzą i odradzają się w kolejno wyższych światach Czystych Siedzib, aż w końcu odradzają się w świecie Akanisthy . Są one nazywane w Pāli uddhaṃsotas „ci, których strumień idzie w górę”. Czas życia w Avṛha wynosi 1000 kalp (tradycja Vibhajyavāda). Wysokość tego świata wynosi 10 485 760 yojanów nad Ziemią.

Światy Bṛhatphala (czwarta dhjana)

Stan psychiczny dewów ze światów Bṛhatphala (Chn:四禅九天/四禪九天; Jpn: 四禅九天 ; tajski: เวหปฺปผลา) odpowiada czwartej dhjanie i charakteryzuje się spokojem ( upek sa ). Światy Bṛhatphala stanowią górną granicę zniszczenia wszechświata przez wiatr na końcu mahākalpy (patrz kosmologia czasowa poniżej), to znaczy oszczędzono im takiego zniszczenia.

• Asaññasatta असञ्ञसत्त (sanskryt: Asaṃjñasattva असंज्ञसत्त्व; chiński: 无想天; tajski: อสัญ ฺญสัตฺตา lub อสํชญสตฺวา) (tylko tradycja Vibhajyavāda) - „Istoty nieświadome”, które mają tylko ciała bez świadomości, są dewy, które osiągnęły wysoką dhjanę (podobną do tej z Bezkształtnego Królestwa) i pragnąc uniknąć niebezpieczeństw związanych z percepcją, osiągnęły stan braku percepcji, w którym pozostają przez pewien czas. Odrodzenie na tej płaszczyźnie wynika z praktyki medytacyjnej mającej na celu stłumienie świadomości. Ci, którzy podejmują tę praktykę, zakładają, że uwolnienie od cierpienia można osiągnąć poprzez osiągnięcie nieświadomości. Jednak kiedy okres życia w tym królestwie się kończy, percepcja pojawia się ponownie, istoty odchodzą i rodzą się w innych płaszczyznach, gdzie powraca świadomość.
• Bṛhatphala बृहत्फल lub Vehapphala वेहप्फल (chiński: 广果天; tybetański : འབྲས་ བུ་ ཆེ་ , Wylie : „ staniki bu che ; tajski: เวหัปปผลา lub พรฺหตฺผลา) - Dewy „mające wspaniałe owoce”. Ich żywotność wynosi 500 mahākalpas. (tradycja wibhajjawady). Niektórzy Anāgāminowie odradzają się tutaj. Wysokość tego świata wynosi 5 242 880 yojanów nad Ziemią. W Jhana Sutta z Anguttara Nikaya Budda powiedział: „Dewy Vehapphala, mnisi, mają długość życia 500 eonów. Przeciętna osoba, która tam przebywała, zużyła cały okres życia tych devas, idzie do piekła, do łona zwierząt, do stanu głodnych cieni”.
• Puṇyaprasava पुण्यप्रसव (tylko tradycja Sarvāstivāda; chiński:福生天; tybetański : བསོད་ནམས་སྐྱེས་ , Wylie : bs od nams skyes ; tajski: ปณฺยปรัสวา) - Świat dewów, które są „potomstwem zasługi” . Wysokość tego świata wynosi 2 621 440 yojanów nad Ziemią.
• Anabhraka अनभ्रक (tylko tradycja Sarvāstivāda; chiński:无云天; tybetański : སྤྲིན་མེད་ , Wylie : sprin med ; tajski อนภร๎กา) – świat „bezchmurne” dewy. Wysokość tego świata wynosi 1 310 720 yojanów nad Ziemią.

Śubhakṛtsna (trzecia dhjana)

Stan psychiczny dewów ze światów Śubhakṛtsna (Chn/jpn:三禅三天; dewanagari: शुभकृत्स्न; tajski: ศุภกฤตฺสนาภู มิ) odpowiada trzeciej dhjanie i charakteryzuje się cichą radością ( sukha ) . Te dewy mają ciała, które promieniują stałym światłem. Światy Śubhakṛtsna stanowią górną granicę zniszczenia wszechświata przez wodę na końcu mahākalpy (patrz kosmologia czasowa poniżej), to znaczy powódź wody nie podnosi się wystarczająco wysoko, aby do nich dotrzeć.

• Subhakṛtsna शुभकृत्स्न lub Subhakiṇṇa / Subhakiṇha सुभकिण्ण/सुभकिण्ह (chiński: 遍净天; tybetański : དགེ་ རྒྱས་ , Wylie : dge rgyas ; tajski: สุภกิณหา lub ศุภกฤตฺสนา) – Świat dewów „całkowitego uroda". Ich żywotność wynosi 64 mahākalpas (niektóre źródła: 4 mahākalpas) zgodnie z tradycją Vibhajyavāda. 64 mahākalpas to przerwa między zniszczeniem wszechświata przez wiatr, włączając w to Śubhakṛtsna . Wysokość tego świata wynosi 655 360 yojanów nad Ziemią. Budda powiedział: „Przeciętna osoba, która tam przebywała, zużyła całe życie tych dewów, idzie do piekła, do zwierzęcego łona, do stanu głodnych cieni”.
• Apramāṇaśubha अप्रमाणशुभ lub Appamāṇasubha अप्पमाणसुभ (chiński:无量净天; tybetański : ཚད་མེད ་དགེ་ , Wylie : tshad med dge ; tajski: อัปปมาณสุภา lub อัปรมาณศุภา) - Świat dewów „nieograniczonych uroda". Ich żywotność wynosi 32 mahākalpas (tradycja Vibhajyavāda). Posiadają „wiarę, cnotę, naukę, hojność i mądrość”. Wysokość tego świata wynosi 327 680 yojanów nad Ziemią.
• Parīttaśubha परीत्तशुभ lub Parittasubha परित्तसुभ (chiński:少净天; tybetański : དགེ་ཆུང་ , Wylie : dge ch ung ; tajski: ปริตฺตสุภา lub ปรีตฺตศุภา) – Świat dewów „ograniczonego piękna”. Ich żywotność wynosi 16 mahākalpas. Wysokość tego świata wynosi 163 840 yojanów nad Ziemią.

Światy Ābhāsvara (druga dhjana)

Stan psychiczny dewów ze światów Ābhāsvara आभास्वर (Chn / Jpn:二禅三天; tajski: อาภัสสราภูมิ/อาภาส วราธาตุ) odpowiada drugiej dhjanie i charakteryzuje się zachwytem (prīti ) jako jak również radość ( sukha ); mówi się, że dewy Ābhāsvara krzyczą głośno ze swojej radości, wołając aho sukham! ("O radości!"). Te dewy mają ciała, które emitują migające promienie światła jak błyskawice. Mówi się, że mają podobne ciała (do siebie), ale różne postrzeganie.

Światy Ābhāsvara stanowią górną granicę zniszczenia wszechświata przez ogień na końcu mahākalpy (patrz kosmologia czasowa poniżej), to znaczy kolumna ognia nie wznosi się wystarczająco wysoko, aby do nich dotrzeć. Po zniszczeniu świata, na początku vivartakalpa, światy są najpierw zaludniane przez istoty odrodzone ze światów Ābhāsvara.

• Ābhāsvara आभास्वर lub Ābhassara आभस्सर (chiński:光音天; tybetański : འོད་གསལ་ , Wylie : ' od gsal ; tajski: อ าภัสสรา lub อาภาสวรา) - Świat dewów „posiadających splendor”. Długość życia dewów Ābhāsvara wynosi 8 mahākalpów (inne: 2 mahākalpy). Osiem mahākalp to przerwa między zniszczeniem wszechświata przez wodę, która obejmuje światy Ābhāsvara. Wysokość tego świata wynosi 81 920 yojanów nad Ziemią.
• Apramāṇābha अप्रमाणाभ lub Appamāṇābha अप्पमाणाभ (chiński:无量光天; tybetański : ཚད་མེད་འ ོད་ , Wylie : tshad med 'od ; tajski: อัปปมาณาภา lub อัปรมาณาภา) – Świat dewów „nieograniczonych światło”, koncepcja, nad którą medytują. Ich żywotność wynosi 4 mahākalpas. Wysokość tego świata wynosi 40 960 yojanów nad Ziemią.
• Parīttābha परीत्ताभ lub Parittābha परित्ताभ (chiński:少光天; tybetański : འོད་ཆུང་ , Wylie : ' od chung ; tajski: ปริตฺตาภา lub ปรีตตาภา) - Świat dewów „ograniczonego światła”. Ich żywotność wynosi 2 mahākalpy. Wysokość tego świata wynosi 20 480 yojanów nad Ziemią.

Światy Brahmy (pierwsza dhjana)

Główny artykuł: Brahma (buddyzm)

Stan psychiczny dewów ze światów Brahmy (Chn / Jpn:初禅三天; tajski: พรหมภูมิ) odpowiada pierwszej dhyānie i charakteryzuje się obserwacją ( vitarka ) i refleksją ( vicāra ), a także zachwytem ( prīti ) i radość ( sukha ). Światy Brahmy, wraz z innymi niższymi światami wszechświata, są niszczone przez ogień na końcu mahākalpy (patrz Kosmologia czasowa poniżej). Jednym ze sposobów na odrodzenie się w świecie brahmy jest opanowanie pierwszej jhāny. Innym jest medytacja o miłującej dobroci, współczuciu, altruistycznej radości i równowadze. Budda uczy bramina Subhę, jak narodzić się w świecie Brahmy, w Subha Sutcie, gdy go o to poprosi.

• Mahābrahmā महाब्रह्मा ( tybetański : ཚངས་པ་ཆེན་པོ་ , Wylie : tshangs pa chen po ; Chn/Jpn: 大梵天 Daibonten ; tajski: มหาพรหฺมฺา) - Brahmaloka to świat „Wielkiego Brahmy”, w który wierzy wielu być stwórcą świata i mając za imię Mahabrahma , Zdobywca, Niezwyciężony, Wszechwidzący, Wszechpotężny, Pan, Twórca i Stwórca, Władca, Wyznaczający i Zarządzający, Ojciec Wszystkiego, Który Był i będzie.” Według Brahmajāla Sutta (DN.1), Mahabrahma jest istotą ze światów Ābhāsvara, która wpada do niższego świata z powodu wyczerpania swoich zasług i odradza się samotnie w świecie Brahmy; zapominając o swoim dawnym istnienia, wyobraża sobie, że powstał bez przyczyny. Zauważ, że nawet tak wysokiej rangi bóstwo nie ma wewnętrznej wiedzy o światach ponad jego własnym. Mahabrahma ma 1 1 ⁄ 2 yojanów . Jego długość życia jest różnie określana jako 1 kalpa (tradycja Vibhajyavāda) lub 1 1 ⁄ 2 kalp (tradycja Sarvāstivāda), chociaż wydawałoby się, że nie może być dłuższa niż 3 ⁄ 4 mahākalpa, czyli cała mahākalpa z wyjątkiem Saṃvartasthāyikalpa , ponieważ jest to całkowita długość czasu między odbudową niższego świata a jego zniszczeniem. Nie jest jasne, do jakiego okresu czasu odnosi się „kalpa” w tym przypadku. Wysokość tego świata wynosi 10 240 yojanów nad Ziemią.
• Brahmapurohita ब्रह्मपुरोहित (chiński:梵辅天; tybetański : ཚངས་འཁོར་ , Wylie : tshangs 'khor ; tajski: พรหฺ มปุโรหิตา) – „Ministrowie Brahmy” to istoty, również pochodzące ze światów Ābhāsvara, które rodzą się jako towarzysze Mahabrahmy po tym, jak spędził on samotnie trochę czasu. Ponieważ pojawiają się po jego myśli o pragnieniu towarzyszy, wierzy, że jest ich twórcą, a oni podobnie wierzą, że jest ich stwórcą i panem. Mają 1 yojana wzrostu, a ich długość życia jest różnie określana jako 1 ⁄ 2 kalpy (tradycja Vibhajyavāda) lub cała kalpa (tradycja Sarvāstivāda). Jeśli później odrodzą się w niższym świecie i przypomną sobie jakąś część swojego ostatniego istnienia, nauczają doktryny Brahmy jako stwórcy jako prawdy objawionej. Wysokość tego świata wynosi 5120 yojanów nad Ziemią.
• Brahmapāriṣadya ब्रह्मपारिषद्य lub Brahmapārisajja ब्रह्मपारिसज्ज ( chiński :梵众天; tybetański : ཚངས་ རིས་ , Wylie : tshangs ris ; tajski : พรหฺมปริสัชชา lub พรหฺมปาริษัตย า) - „Radni Brahmy” lub dewy „należące do zgromadzenia Brahmy”. Są oni również nazywani Brahmakayikami , ale tej nazwy można używać w odniesieniu do każdego z mieszkańców światów Brahmy. Mają połowę jodźany wzrostu, a 1/2 kalpy ich długość 1/3 . życia jest różnie określana na kalpy (tradycja Vibhajyavāda) lub (tradycja Sarvāstivāda) Wysokość tego świata wynosi 2560 yojanów nad Ziemią.

Kraina pragnień ( Kāmadhātu )

Główny artykuł: Kraina pożądania

Istoty urodzone w Kāmadhātu कामधातु (pali: Kāmaloka कामलोक; tybetański : འདོད་ པའི་ ཁམས་ , Wylie : ' dod pa'i khams ; Chn/Jpn:欲界 Yoku-kai ; tajski: กามภูมิ) różnią się stopniem szczęście, ale wszyscy oni, poza Anagamami , Arhatami i Buddami , znajdują się pod panowaniem Māry i są związani zmysłowym pragnieniem, które powoduje u nich cierpienie. Narodziny w tych płaszczyznach mają miejsce w wyniku naszej karmy. Sfera Zmysłów (Pragnień) jest najniższą z trzech sfer. Siłą napędową w tym królestwie jest zmysłowe pożądanie.

Niebiosa

Następujące cztery światy to ograniczone płaszczyzny, każdy o powierzchni 80 000 jodżan, które unoszą się w powietrzu nad szczytem góry Sumeru . Chociaż wszystkie światy zamieszkałe przez dewy (to znaczy wszystkie światy aż do świata Cāturmahārājikakāyika, a czasem włącznie z asurami) są czasami nazywane „niebiosami”. Te dewy cieszą się przyjemnościami estetycznymi, długim życiem, pięknem i pewnymi mocami. Każdy, kto prowadził zdrowe życie, może się w nich urodzić.

Wyższe Niebiosa (Wyższa Kama Loka)

Te dewy żyją w czterech niebiosach, które unoszą się w powietrzu, pozostawiając je wolne od kontaktu z konfliktami niższego świata. W zachodnim znaczeniu słowa „niebo” termin ten najlepiej odnosi się do czterech światów wymienionych poniżej:

• Parinirmita-vaśavartin परिनिर्मितवशवर्ती lub Paranimmita-vasavatti परनिम्मितवसवत्ति ( tybetański : གཞན་ འཕྲུལ་དབང་ བྱེད་ , Wylie : gzhan 'phrul dbang byed ; Chn/Jpn:他化自在天 Takejizai-ten ; birmański: ပရ နိမ္မိတဝသဝတ္တီ ; tajski: ปรนิม มิตวสวัตฺติ lub ปริเนรมิตวศวรติน) - Niebo dewów „z władzą nad stworzeniami (innymi)”. Te dewy nie tworzą przyjemnych form, których pragną dla siebie, ale ich pragnienia są spełniane przez czyny innych dewów, które pragną ich łaski. Władca tego świata nazywa się Vaśavartin (pali: Vasavatti), który ma dłuższe życie, większe piękno, więcej mocy i szczęścia oraz bardziej zachwycające obiekty zmysłowe niż inne dewy z jego świata. Ten świat jest także domem devaputry (istoty boskiej rasy) zwanej Māra , która stara się utrzymać wszystkie istoty z Kāmadhātu w uścisku zmysłowych przyjemności. Māra jest również czasami nazywana Vaśavartin, ale na ogół ci dwaj mieszkańcy tego świata są różni. Istoty tego świata mają 1400 m wysokości i żyją 9 216 000 000 lat (tradycja Sarvāstivāda). Wysokość tego świata wynosi 1280 yojanów nad Ziemią.
• Nirmanarati निर्माणरति lub Nimmānaratī निम्माणरती ( tybetański : འཕྲུལ་ དགའ་ , Wylie : ' p hrul dga ' ; Chn: 化乐天/化樂天; Jpn: 化楽天 Keraku-ten ; birmański: နိမ္မာနရတိ ; tajski: นิมมานรติ lub น ิรมาณรติ)– The świat dewów „rozkoszujących się swoimi tworami”. Devy tego świata są w stanie przybrać dowolny wygląd, aby zadowolić samych siebie. Pan tego świata nazywa się Sunirmita ( pali : Sunimmita); jego żona jest odrodzeniem Visākhā, byłej szefowej upāsikās ( świeckich wielbicielek) Buddy. Istoty tego świata mają 1140 m wysokości i żyją 2 304 000 000 lat (tradycja Sarvāstivāda). Wysokość tego świata wynosi 640 yojanów nad Ziemią.
• Tuṣita तुषित lub Tusita तुसित ( tybetański : དགའ་ ལྡན་ , Wylie : dga 'ldan ; Chn / Jpn :兜率天 Tosotsu-ten ; birmański : တုသိ တာ ; tajski: ดุสิต, ตุสิตา lub ตุษิตา) – świat „radosne” dewy. Ten świat jest najbardziej znany jako świat, w którym bodhisattwa żyje przed odrodzeniem się w świecie ludzi. Jeszcze kilka tysięcy lat temu bodhisattwą tego świata był Śvetaketu (pali: Setaketu), który odrodził się jako Siddhārtha, który miał zostać Buddą Śākyamunim ; od tego czasu bodhisattwą był Nātha (lub Nāthadeva), który odrodzi się jako Ajita i stanie się Buddą Maitreyą (pali Metteyya). Podczas gdy ten Bodhisattwa jest najważniejszym z mieszkańców Tuṣita , władcą tego świata jest inny deva zwany Santusita (pali: Santusita). Istoty tego świata mają 3000 stóp (910 m) wysokości i żyją 576 000 000 lat (tradycja Sarvāstivāda). Wysokość tego świata wynosi 320 jodźan nad Ziemią.
• Yāma याम ( tybetański : འཐབ་ བྲལ་ , Wylie : ' tab bral ; Chn / Jpn :夜摩天 Yama-ten ; birmański : ယာမာ ; tajski : ยามา) - Czasami nazywany „niebem bez walki”, ponieważ jest najniższy niebios, aby były fizycznie oddzielone od zgiełku ziemskiego świata. Te dewy żyją w powietrzu, wolne od wszelkich trudności. Jego władcą jest deva Suyama; według niektórych jego żona jest odrodzeniem Sirimy, kurtyzany Rājagṛhy z czasów Buddy, która była hojna dla mnichów. Istoty tego świata mają 2250 stóp (690 m) wysokości i żyją 144 000 000 lat (tradycja Sarvāstivāda). Wysokość tego świata wynosi 160 jodźan nad Ziemią.

Niższe Niebiosa (Światy Sumeru)

Główny artykuł: Sumeru

Światowa góra Sumeru सुमेरु (Sineru सिनेरु; tajski: เขาพระสุเมรุ, สิเนรุบรร พต) to ogromny szczyt o dziwnym kształcie, który wznosi się w centrum świata, wokół którego krążą Słońce i Księżyc. Jej podstawa spoczywa na rozległym oceanie, a otacza ją kilka pierścieni mniejszych pasm górskich i oceanów. Wszystkie trzy wymienione poniżej światy znajdują się na Sumeru lub w jego pobliżu: Trāyastriṃśa żyją na jego szczycie, deva Cāturmahārājikakāyika żyją na jego zboczach, a Asury żyją w oceanie u jego podstawy. Sumeru i otaczające go oceany i góry są domem nie tylko tych bóstw, ale także ogromnych zgromadzeń istot z popularnej mitologii, które rzadko wkraczają do ludzkiego świata. Są jeszcze bardziej namiętni niż wyższe dewy i nie tylko dobrze się bawią, ale także angażują się w spory i walki.

• Trāyastriṃśa त्रायस्त्रिंश lub Tāvatiṃsa तावतिंस ( tybetański : སུམ་ ཅུ་རྩ་ གསུམ་པ་ , Wylie : sum cur rtsa gsum pa ; Chn/Jpn: 忉利天/三十三天 Tōri-ten ; တာဝတိံသာ ; tajski: ดาวดึงส์ , ไตร ตรึงศ์, ตาวติํสา lub ตฺรายสฺตฺริศ) - Świat „z trzydziestu trzech (dewów)” to szeroka płaska przestrzeń na szczycie góry Sumeru, wypełniona ogrodami i pałace dewów. Jego władcą jest Śakro devānām indra , शक्रो देवानामिन्द्रः „Śakra, pan dewów lub król dewów”. Małżonka Śakry, Shachi devi, żyje w tym niebie. Oprócz tytułowych trzydziestu trzech milionów bogów i bogiń, mieszka tu wiele innych dewów i istot nadprzyrodzonych, znanych jako Waruna i Vayu , w tym słudzy dewów i wiele niebiańskich kurtyzan ( apsary lub nimfy). Sakka i dewy czczą mędrców i świętych mężów. Wiele mieszkających tu dewów mieszka w rezydencjach w powietrzu. Istoty tego świata mają 1500 stóp (460 m) wysokości i żyją 36 000 000 lat (tradycja Sarvāstivāda) lub 3/4 wzrostu yojana i żyją 30 000 000 lat (tradycja Vibhajyavāda). Wysokość tego świata wynosi 80 jodźan nad Ziemią.
• Cāturmahārājikakāyika चातुर्महाराजिक lub Cātummahārājika चातुम्महाराजिक ( tybetański : ར ྒྱལ་ཆེན་བཞི་ , Wylie : rgyal chen bzhi ; Chn:四天王天; Jpn:四大王衆天 Shidaiōshu-ten ; စတုမဟာရာဇ ် ; tajski: จาตุมฺมหาราชิกา lub จาตุรมหาราชิก กายิกา) - Świat „Czterech Wielkich Królów” znajduje się na niższych zboczach góry Sumeru, chociaż niektórzy jego mieszkańcy żyją w powietrzu wokół góry. Jego władcami są czterej wielcy królowie o imieniu Virūḍhaka विरूढकः , król kierunku południowego, jest panem kumbandów; Dhṛtarāṣṭra धृतराष्ट्रः , król kierunku wschodniego, jest panem gandhabbas; Virupākṣa विरूपाक्षः , król Zachodniego Kierunku, jest panem nagów; a ich przywódca Vaiśravaṇa वैश्रवणः , znany również jako Kuvera, który rządzi jako król Kierunku Północnego, jest panem yakkhów, ale ostatecznie wszyscy są odpowiedzialni przed Sakrą. To wojowniczy królowie, którzy strzegą czterech stron świata. Garudy i dewy, które kierują Słońcem i Księżycem, są również uważane za część tego świata, podobnie jak orszaki czterech królów, złożone z Kumbhāṇḍas कुम्भाण्ड (krasnoludy), Gandharvas गन्धर्व (wróżki), Nāgas नाग (smoki) i Jaksza यक्ष (gobliny). Te dewy zamieszkują również odległe obszary, takie jak lasy, wzgórza i opuszczone jaskinie. Żyjąc w nędzy, mają potencjał przebudzenia i osiągnięcia ścieżki i owoców życia duchowego. Istoty tego świata mają 750 stóp (230 m) wysokości i żyją 9 000 000 lat (tradycja Sarvāstivāda) lub 90 000 lat (tradycja Vibhajyavāda). Wysokość tego świata wynosi od poziomu morza do 40 yojanów nad Ziemią.
• Asura असुर ( tybetański : ལྷ་མ་ ཡིན་ , Wylie : lha ma yin ; Chn/Jpn: 阿修羅 Ashura ; birmański: အသူရာ ; tajski: อสุรก าย) – Świat Asurów to przestrzeń u podnóża góry Sumeru, znacznie z których jest głęboki ocean. Nie jest to pierwotny dom Asurów, ale miejsce, w którym się znaleźli po tym, jak zostali wyrzuceni, pijani, z Trāyastriṃśa , gdzie wcześniej mieszkali. Asury zawsze walczą o odzyskanie utraconego królestwa na szczycie góry Sumeru, ale nie są w stanie przełamać straży Czterech Wielkich Królów. Asury są podzielone na wiele grup i nie mają jednego władcy, ale wśród ich przywódców są Vemacitrin वेमचित्री (pali: Vepacitti वेपचित्ती) i Rāhu. W późniejszych tekstach znajdujemy królestwo Asura jako jeden z czterech nieszczęśliwych stanów odrodzenia, ale dowody Nikāya nie pokazują jednak, że królestwo Asura było uważane za stan cierpienia.

Podstawy ziemi Wszystkie struktury ziemi, Sumeru i reszta, rozciągają się w dół do głębokości 80 000 yojanów poniżej poziomu morza – tyle samo, co wysokość Sumeru nad poziomem morza. Poniżej znajduje się warstwa „złotej ziemi”, substancji zwartej i wystarczająco twardej, aby utrzymać ciężar Sumeru. Ma głębokość 320 000 yojanów i rozciąga się do 400 000 yojanów poniżej poziomu morza. Z kolei warstwa złotej ziemi spoczywa na warstwie wody, która ma głębokość 8 000 000 yojanów, schodząc do 8 400 000 yojanów poniżej poziomu morza. Pod warstwą wody znajduje się „krąg wiatru”, który ma głębokość 16 000 000 yojanów i jest znacznie szerszy, podtrzymując na nim 1000 różnych światów. Jodżany odpowiadają około 13 km (8 mil).

Ziemskie królestwa

• Manuṣyaloka मनुष्यलोक ( tybetański : མི་ , Wylie : mi ; Chn/Jpn: 人 nin ; birmański: မနုဿဘုံ ; tajski: มนุสสภู มิ lub มนุษยโลก) – To jest świat ludzi i istot podobnych do ludzi żyjących na powierzchni Ziemia. Narodziny na tej płaszczyźnie wynikają z dawania i moralnej dyscypliny średniej jakości. Jest to sfera moralnego wyboru, w której można kierować przeznaczeniem. Khana Sutta wspomina, że ​​ta płaszczyzna jest wyjątkową równowagą przyjemności i bólu. Ułatwia rozwój cnót i mądrości, aby wyzwolić się z całego cyklu lub odrodzeń. Z tego powodu według Chiggala Sutta odrodzenie jako istoty ludzkiej jest uważane za cenne. Pierścienie górskie otaczające Sumeru są otoczone rozległym oceanem, który wypełnia większość świata. Ocean jest z kolei otoczony okrągłym murem górskim zwanym Cakravāḍa चक्रवाड (pali: Cakkavāḷa चक्कवाळ ; tajski: จักรวาล lub จกฺกว าฬ), która wyznacza poziomą granicę świata. Na tym oceanie znajdują się cztery kontynenty, które są stosunkowo małymi wyspami. Z powodu ogromu oceanu nie można do nich dotrzeć zwykłymi żaglowcami, chociaż w przeszłości, kiedy rządzili królowie cakravartin, komunikacja między kontynentami była możliwa za pomocą skarbu zwanego cakraratna ( pali cakkaratana ) . którego król cakravartin i jego świta mogliby używać do latania w powietrzu między kontynentami. Cztery kontynenty to:
  • Jambudvipa जम्वुद्वीप lub Jambudipa जम्बुदीप ( tybetański : འཛམ་ བུའི་ གླིང་ , Wylie : ' dzam bu gling ; Chn/Jpn: 閻浮提 Enbudai ,贍部洲; birmański; ဇမ္ဗုဒီပ ; tajski: ชมพูทวีป) znajduje się na południu i jest mieszkanie zwykłych ludzi. Mówi się, że ma kształt „wozu”, a raczej trójkąta z tępym nosem i czubkiem skierowanym na południe. (Ten opis prawdopodobnie odzwierciedla kształt linii brzegowej południowych Indii). Ma zasięg 10 000 yojanów (tradycja Vibhajyavāda) lub ma obwód 6000 yojanów (tradycja Sarvāstivāda), do których można dodać południowe wybrzeże o długości zaledwie 3,5 yojanów . Kontynent wziął swoją nazwę od gigantycznego drzewa Jambu ( Syzygium cumini ) o wysokości 100 yojanów, które rośnie w środku kontynentu. Na każdym kontynencie znajduje się jedno z tych gigantycznych drzew. Wszyscy Buddowie pojawiają się w Jambudvipie. Ludzie tutaj mają od pięciu do sześciu stóp wzrostu, a ich długość życia waha się od 10 do około 10 ¹⁴⁰ lat (Asankya Aayu).
  • Pūrvavideha पूर्वविदेह lub Pubbavideha पुब्बविदेह ( tybetański : ལུས་ འཕགས་ པོ་ , Wylie : lus 'phags po ; birmański : ပုဗ္ဗဝိဒေဟ ; tajski : ปุพพวิเทหทีป lub บูรพวิเทหทวี ป;Chn/Jpn:勝身洲) jest znajduje się na wschodzie i ma kształt półkola z płaską stroną skierowaną na zachód (tj. w kierunku Sumeru). Ma 7000 yojanów w zasięgu (tradycja Vibhajyavāda) lub ma obwód 6350 yojanów, z których płaska strona ma długość 2000 yojanów (tradycja Sarvāstivāda). Jego drzewem jest akacja lub Albizia lebbeck (tradycja Sukhōthai). Ludzie tutaj mają około 12 stóp (3,7 m) wzrostu i żyją 700 lat. Ich głównym zajęciem jest handel i kupowanie materiałów.
  • Aparagodānīya अपरगोदानीय lub Aparagoyāna अपरगोयान ( tybetański : བ་ ལང་ སྤྱོད་ , Wylie : ba lang spyod ; birmański: အပရဂေါယာ န; tajski: อปรโคยานทวีป lub อปรโคทานียทวีป;chn/jp n:牛貨洲) jest znajduje się na zachodzie i ma kształt koła o obwodzie około 7500 yojanów (tradycja Sarvāstivāda). Drzewem tego kontynentu jest gigantyczne drzewo Kadamba ( Anthocephalus chinensis ). Ludzcy mieszkańcy tego kontynentu nie mieszkają w domach, lecz śpią na ziemi. Ich głównym środkiem transportu jest wózek Bullock . Mają około 24 stóp (7,3 m) wysokości i żyją 500 lat.
  • Uttarakuru उत्तरकुरु ( tybetański : སྒྲ་ མི་སྙན་ , Wylie : sgra mi snyan ; birmański; ဥတ္တရကုရု ; tajski: อุตรกุรุทวีป;Chn/Jpn:俱盧州; ) znajduje się na północy i ma kształt kwadratu. Ma obwód 8000 yojanów, czyli 2000 yojanów z każdej strony. Drzewo tego kontynentu nazywane jest kalpavṛkṣa कल्पवृक्ष (pali: kapparukkha कप्परुक्ख) lub kalpa-drzewo, ponieważ trwa przez całą kalpę. Mieszkańcy Uttarakuru mają miasta zbudowane w powietrzu. Mówi się, że są niezwykle bogaci, nie muszą zarabiać na życie – ponieważ ich żywność rośnie sama – i nie mają własności prywatnej. Mają około 15 metrów wzrostu i żyją 1000 lat i są pod ochroną Vaiśravany .
• Tiryagyoni-loka तिर्यग्योनिलोक lub Tiracchāna-yoni तिरच्छानयोनि ( tybetański : དུད་འག ྲོ་ , Wylie : dud 'gro ; Chn/Jpn: 畜生 chikushō ; birmański: တိရစ္ဆာန်ဘုံ ; tajski: เดรัจฉานภูมิ lub ต ิรยคฺโยนิโลก) – ten świat obejmuje wszystkich członków królestwa zwierząt, którzy są zdolni do odczuwania cierpienia, niezależnie od wielkości. Świat zwierząt obejmuje zwierzęta, owady, ryby, ptaki, robaki itp.
• Pretaloka प्रेतलोक lub Petaloka पेतलोक ( tybetański : ཡི་ དྭགས་ , Wylie : yi dwags ; birmański: ပြိတ္တာ ; tajski: เปรตภูมิ lub เปตฺตโลก) - Pretas, czyli „głodne duchy”, to głównie mieszkańcy ziemi, choć z powodu do swojego stanu psychicznego postrzegają go zupełnie inaczej niż ludzie. Żyją w większości na pustyniach i pustkowiach. Jest to królestwo, w którym duchy i duchy nieszczęśliwe wędrują na próżno, beznadziejnie w poszukiwaniu zmysłowego spełnienia.

Piekła (Narakowie)

Główny artykuł: Naraka (buddyzm)

Naraka नरक lub Niraya निरय ( Tybetańczyk : དམྱལ་བ་ , Wylie : DMYAL BA ; Birmese; င ရဲ ရဲ ; င ရဲ ရဲ ရဲ นรก นรก) to nazwa jednego z światów największego cierpienia, zwykle tłumaczonego na angielski jak „piekło” lub „czyśćca” ". Są to sfery skrajnych cierpień. Podobnie jak w innych światach, istota rodzi się w jednym z tych światów w wyniku swojej karmy i przebywa tam przez skończony czas, aż jej karma osiągnie swój pełny rezultat, po czym odrodzi się w jednym z wyższych światów w wyniku wcześniejszej karmy, która jeszcze nie dojrzała. Mentalność istoty w piekle odpowiada stanom skrajnego strachu i bezradnej udręki u ludzi.

Fizycznie Naraka jest uważana za serię warstw rozciągających się poniżej Jambudvipy w głąb ziemi. Istnieje kilka schematów liczenia tych Naraka i wyliczania ich udręk. Jednym z bardziej powszechnych jest Osiem Zimnych Narakas i Osiem Gorących Narakas.

Osiem Wielkich Zimnych Naraków

• Arbuda अर्बुद - „blister” Naraka
• Nirarbuda निरर्बुद - „pęknięcie pęcherza” Naraka
• Ataṭa अतट – Naraka dreszczy
• Hahava हहव - Naraka lamentu
• Huhuva हुहुव – Naraka szczękających zębów
• Utpala उत्पल - Naraka skóry, która staje się niebieska jak niebieski lotos
• Padma पद्म – Naraka pękającej skóry
• Mahāpadma महापद्म – Naraka rozpadających się zamrożonych ciał

Każde życie tych Naraka jest dwadzieścia razy dłuższe niż poprzednie.

Osiem świetnych gorących naraków

• Sañjīva सञ्जीव (birmański: သိဉ္ဇိုး ငရဲ ; tajski: สัญชีวมหานรก) - „odradzający się” Naraka. Życie w tym Naraka ma długość 162 × 10 ¹⁰ lat.
• Kālasutra कालसूत्र (birmański: ကာဠသုတ် ငရဲ ; tajski: กาฬสุตตมหานรก/กาล สูตร) ​​– „czarna nić” Naraka. Życie w tym Naraka ma długość 1296 × 10 ¹⁰ lat.
• Saṃghāta संघात (birmański: သင်္ဃာတ ငရဲ ; tajski: สังฆาฏมหานรก lub สํฆาต) - „ miażdżący" Naraka. Życie w tym Naraka ma długość 10 368 × 10 ¹⁰ lat.
• Raurava / Rīrava रौरव / रीरव (birmański: ရောရုဝ ငရဲ ; tajski: โรรุวมหานรก) - „krzyczący” Naraka. Życie w tym Naraka ma długość 82 944 × 10 ¹⁰ lat.
• Maharaurava/Mahārīrava महारौरव/महारीरव (birmański: မဟာရောရုဝ ငရဲ ; tajski: มหาโร รุวมหานรก) - „wielki krzyczący” Naraka. Życie w tym Naraka ma długość 663 552 × 10 ¹⁰ lat.
• Tāpana / Tapana तापन / तपन (birmański: တာပန ငရဲ ; tajski: ตาปนมหานรก) - „ogrzewanie” Naraka. Życie w tym Naraka ma długość 5 308 416 × 10 ¹⁰ lat.
• Mahātāpana महातापन (birmański: မဟာတာပန ငရဲ ; tajski: มหาตาปนมหานรก) - „wielkie ogrzewanie” Naraka. Życie w tym Naraka ma długość 42 467 328 × 10 ¹⁰ lat.
• Avīci अवीचि (birmański: အဝီစိ ငရဲ ; tajski: อเวจีมหานรก/อวิจี) - „nieprzerwany” Naraka. Życie w tym Naraka ma długość 339 738 624 × 10 ¹⁰ lat.

Każde życie tych Naraka jest osiem razy dłuższe niż poprzednie.

Kosmologia pozioma – kosmologia Sahasra

Sahasra oznacza „tysiąc”. Wszystkie płaszczyzny, od płaszczyzny ani percepcji, ani niepercepcji (nevasanna-asanna-ayatana) w dół do Avīci – niraya „bez przerw” – tworzą pojedynczy system światów, Cakkavāla (wskazujący na coś okrągłego, „ koło ", ale etymologia jest niepewna), opisane powyżej. We współczesnym języku nazwałoby to „ Układem Słonecznym ”. Zbiór tysiąca systemów słonecznych nazywany jest „tysiąckrotnie mniejszym systemem-światem” ( Culanika Lokadhātu ). Albo mały chiliocosm. Zbiór 1000 razy 1000 systemów słonecznych (tysiąc do kwadratu) to „tysiąckrotność średniego systemu światowego drugiej potęgi” ( Dvisahassi Majjhima Lokadhātu ). Lub średni dichiliokosm.

Największa grupa, która składa się z tysiąca sześciennych systemów słonecznych, nazywa się ( Trisahassi Mahasassi Lokadhātu ), Galaktyka Lub wielki trichiliokosm. Tathagata, gdyby sobie tego życzył, mógłby oddziaływać swoim głosem i boską mocą na cały wielki trichiliokosm. Czyni to poprzez nasycenie trichiliokosmosu swoim blaskiem, w którym to momencie mieszkańcy tych systemów-światów dostrzegą to światło, a następnie rozszerzy swój głos i moce na całą tę sferę.

Według Sutry Buddhāvataṃsaka , w całym wszechświecie istnieją niezliczone galaktyki ( Sarva Lokadhātu ).

• W kierunku północnym znajdują się Tri sahasra Lokadhātu (Galaktyki) liczne jak ziarnka piasku w rzece Ganges .
• W kierunku wschodnim znajdują się Trisahassi Mahasassi Lokadhātu (Galaktyki) liczne jak ziarnka piasku w rzece Ganges.
• W kierunku południowym znajdują się Trisahassi Mahasassi Lokadhātu (Galaktyki) liczne jak ziarnka piasku w rzece Ganges.
• W kierunku zachodnim znajdują się Trisahassi Mahasassi Lokadhātu (Galaktyki) liczne jak ziarnka piasku w rzece Ganges.
• W górnym kierunku (Zenith) znajdują się Trisahassi Mahasassi Lokadhātu (Galaktyki) liczne jak ziarnka piasku w rzece Ganges.
• W dolnym kierunku (Nadir) znajdują się Trisahassi Mahasassi Lokadhātu (Galaktyki) liczne jak ziarnka piasku w rzece Ganges.

Każda galaktyka rządzona przez tylko jednego Buddę z jego Transcendentną Mocą i Wszystkie inne Galaktyki rządzone przez Wszechmocnych Buddów z ich własnymi Transcendentnymi Mocami.

Kosmologia czasowa

Buddyjska kosmologia czasowa opisuje, w jaki sposób wszechświat powstaje i ulega rozpadowi. Podobnie jak inne kosmologie indyjskie, zakłada nieskończoną rozpiętość czasu i jest cykliczna. Nie oznacza to, że te same zdarzenia zachodzą w identyczny sposób w każdym cyklu, ale jedynie, że podobnie jak w przypadku cykli dnia i nocy, lata i zimy, pewne zdarzenia naturalne zachodzą w kółko, aby nadać czasowi pewną strukturę.

Podstawową jednostką miary czasu jest mahākalpa lub „Wielki Eon” (Chn/Jpn: 大劫 daigō ; tajski: มหากัปป์ lub มหากัลป์; dewanagari: महाकल्प / महाकप्प). Długość tego czasu w ludzkich latach nigdy nie jest dokładnie określona, ​​ale ma być bardzo długa, mierzona w miliardach lat, jeśli nie dłużej.

Maha Kalpa

Słowo kalpa oznacza „moment”. Maha kalpa składa się z czterech momentów (kalpa), z których pierwszym jest stworzenie. Moment stworzenia polega na stworzeniu „pojemnika” i zejściu istot z wyższych sfer do bardziej prymitywnych form egzystencji. Przez resztę chwili stworzenia świat jest zaludniony. Istoty ludzkie, które istnieją w tym momencie, nie mają limitu długości życia. Drugi moment to moment trwania, początek tego momentu jest oznaczony przez pierwszą czującą istotę, która wchodzi do piekła (niraya), piekła i niraye nie istnieją lub są puste przed tym momentem. Chwila trwania składa się z dwudziestu „pośrednich” momentów (antarakappa), które rozgrywają się w dramacie długości ludzkiego życia malejącej od 80 000 lat do 10, a następnie z powrotem do 80 000. Przerwa między dwoma z tych „pośrednich” momentów to „siedmiodniowa czystka”, podczas której różni ludzie zabijają się nawzajem (nie znając się lub nie rozpoznając), niektórzy ludzie ukrywają się. Pod koniec tej czystki wyjdą z ukrycia i ponownie zaludnią świat. Po tej czystce żywotność wzrośnie do 80 000, osiągnie szczyt i spadnie, w którym to momencie czystka nastąpi ponownie.

W czasie trwania „momentu” ten cykl oczyszczania i powtarzania wydaje się mieć miejsce około 18 razy, pierwszy „pośredni” moment składa się tylko z zejścia z 80 000 – drugi pośredni moment obejmuje wznoszenie się i opadanie, a ostatni składa się tylko z wejście.

Po tym, jak czas trwania „momentu” jest momentem rozpadu, piekła będą stopniowo opróżniane, podobnie jak wszystkie prymitywne formy istnienia. Istoty zgromadzą się w sferach form (rupa dhatu), nastąpi zniszczenie ognia, oszczędzając wszystko ze sfer „promiennych” bogów i wyżej (abha deva).

Po 7 z tych zniszczeń przez „ogień” następuje zniszczenie przez wodę i wszystko z domen „przyjemnych” bogów i wyżej zostaje oszczędzone (subha deva).

Po 64 zniszczeniach przez ogień i wodę, czyli 56 zniszczeń przez ogień i 7 przez wodę, następuje zniszczenie przez wiatr, co eliminuje wszystko poniżej królestw „owocnych” dewów (vehapphala devas, dosłownie „wielki owoc "). Czyste siedziby (suddhavasa, co oznacza coś w rodzaju czystego, niezmieszanego, podobnego do konotacji „rasowego owczarka niemieckiego”), nigdy nie są niszczone. Chociaż bez pojawienia się Buddy, królestwa te mogą pozostać puste przez długi czas. Mieszkańcy tych królestw żyją niezwykle długo.

Światy bez formy nigdy nie ulegają zniszczeniu, ponieważ nie składają się z formy (rupa). Powodem, dla którego świat jest niszczony przez ogień, wodę i wiatr, a nie przez ziemię, jest to, że ziemia jest „naczyniem”.

Po chwili rozwiązania ten konkretny system światowy pozostaje rozwiązany przez długi czas, nazywa się to momentem „pustym”, ale bardziej dokładnym określeniem byłby „stan rozwiązania”. Istoty, które dawniej zamieszkiwały tę sferę, będą migrować do innych systemów światowych i być może wrócą, jeśli ich podróże zawiodą tutaj ponownie.

Mahākalpa jest podzielona na cztery kalpy lub „eony” (Chn / Jpn: 劫 kō ; tajski: กัป; अन्तरकल्प), z których każdy różni się od innych etapem ewolucji wszechświata podczas tej kalpy. Cztery kalpy to:

• Vivartakalpa विवर्तकल्प „Eon ewolucji” - podczas tej kalpy powstaje wszechświat.
• Vivartasthāyikalpa विवर्तस्थायिकल्प „Eon czasu trwania ewolucji” - podczas tej kalpy wszechświat istnieje w stanie ustalonym.
• Saṃvartakalpa संवर्तकल्प „Eon rozpadu” - podczas tej kalpy wszechświat rozpuszcza się.
• Saṃvartasthāyikalpa संवर्तस्थायिकल्प „Eon czasu trwania rozwiązania” - podczas tej kalpy wszechświat pozostaje w stanie pustki.

Każda z tych kalp jest podzielona na dwadzieścia antarakalp अन्तरकल्प (pali: antarakappa अन्तरकप्प ; Chn/Jpn:中劫, „wewnątrz eonów”; tajski: อันต รกัป) każdy o mniej więcej tej samej długości. Dla Saṃvartasthāyikalpa ten podział jest jedynie nominalny, ponieważ nic nie zmienia się z jednej antarakalpy na drugą; ale dla pozostałych trzech kalp oznacza wewnętrzny cykl w obrębie kalpy.

Wiwartakalpa

Vivartakalpa rozpoczyna się wraz z powstaniem pierwotnego wiatru, który rozpoczyna proces budowania struktur wszechświata, które zostały zniszczone pod koniec ostatniej mahākalpy. Ponieważ zakres zniszczenia może być różny, natura tej ewolucji może być również różna, ale zawsze przybiera ona formę narodzin istot z wyższego świata w niższym świecie. Przykład Mahabrahmy będącego odrodzeniem zmarłego Ābhāsvara deva jest tylko jednym z przykładów tego, co trwa przez Vivartakalpa, aż wszystkie światy zostaną wypełnione od Brahmaloki do piekła Avīci . Podczas Vivartakalpy pojawiają się pierwsi ludzie; nie są jak dzisiejsi ludzie, ale są istotami świecącymi własnym światłem, zdolnymi do poruszania się w powietrzu bez pomocy mechanicznej, żyjącymi bardzo długo i nie wymagającymi pożywienia; bardziej przypominają rodzaj niższego bóstwa niż dzisiejsi ludzie.

Z biegiem czasu nabywają upodobania do fizycznego pożywienia, a gdy je spożywają, ich ciała stają się cięższe i bardziej przypominają ludzkie ciała; tracą zdolność świecenia i zaczynają nabywać różnice w wyglądzie, a ich długość życia maleje. Różnicują się na dwie płcie i zaczynają być aktywne seksualnie. Wtedy pojawia się wśród nich chciwość, kradzież i przemoc, ustanawiają podziały społeczne i rządy oraz wybierają króla, który ma nimi rządzić, zwanego Mahāsammata. महासम्मत , „wielki wyznaczony”. Niektórzy z nich zaczynają polować i jeść mięso zwierząt, które już powstały.

Vivartasthāyikalpa

Pierwsza antarakalpa

Vivartasthāyikalpa rozpoczyna się, gdy pierwsza istota rodzi się w Narace, wypełniając w ten sposób cały wszechświat istotami. Podczas pierwszej antarakalpy tego eonu długość ludzkiego życia spada z ogromnej, ale nieokreślonej liczby lat (ale przynajmniej kilkudziesięciu tysięcy lat) do współczesnej długości życia poniżej 100 lat. Na początku antarakalpy ludzie są na ogół nadal szczęśliwi. Żyją pod rządami uniwersalnego monarchy lub „króla obracającego kołem” (sanskryt: cakravartin चक्रवर्ति ; jpn:転輪聖王 Tenrin Jō-ō ; tajski: พระเจ้าจักรพ รรดิ), którzy podbijają . Mahāsudassana-sutta (DN.17) opowiada o życiu króla cakravartinów, Mahāsudassany (sanskryt: Mahāsudarśana), który żył 336 000 lat. Cakkavatti-sīhanāda-sutta (DN.26) opowiada o późniejszej dynastii cakravartinów, Daḷhanemi (sanskryt: Dṛḍhanemi ) i pięciu jego potomkach, którzy żyli ponad 80 000 lat. Siódmy z tej linii cakravartinów zerwał z tradycjami swoich przodków, odmawiając abdykacji ze stanowiska w pewnym wieku, przekazania tronu swojemu synowi i rozpoczęcia życia śramana श्रमण . W wyniku jego późniejszych złych rządów wzrosło ubóstwo; w wyniku ubóstwa zaczęły się kradzieże; w wyniku kradzieży orzeczono karę śmierci; w wyniku tej pogardy dla życia szerzyły się morderstwa i inne przestępstwa.

Ludzka długość życia szybko się teraz zmniejszyła z 80 000 do 100 lat, najwyraźniej zmniejszając się o około połowę z każdym pokoleniem (być może nie należy tego brać dosłownie), podczas gdy z każdym pokoleniem wzrastały inne zbrodnie i zło: kłamstwo, chciwość, nienawiść, niewłaściwe zachowanie seksualne, brak szacunku dla starszych. W tym okresie, według Mahāpadāna-sutta (DN.14), żyło trzech z czterech Buddów tej antarakalpy: Budda Kakusandha क्रकुच्छन्दः (pali: Kakusandha ककुन्ध), w czasie, gdy długość życia wynosiła 40 000 lat; Kanakamuni कनकमुनिः Budda (pali: Konāgamana कोनागमन), kiedy długość życia wynosiła 30 000 lat; i Kāśyapa काश्यपः Buddha (pali: Kassapa कस्सप), kiedy długość życia wynosiła 20 000 lat.

Przyjmuje się, że nasz obecny czas przypada na koniec pierwszej antarakalpy tego Vivartasthāyikalpa, kiedy długość życia jest mniejsza niż 100 lat, po życiu Śākyamuniego शाक्यमुनिः Buddy (pali: Sakyamuni), który dożył 80 lat.

Przepowiada się, że pozostała część antarakalpy będzie nieszczęśliwa: długość życia będzie się zmniejszać, a wszystkie złe tendencje z przeszłości osiągną swój ostateczny poziom destrukcji. Ludzie będą żyć nie dłużej niż dziesięć lat, a żenić się będą w wieku pięciu lat; żywność będzie uboga i bez smaku; żadna forma moralności nie zostanie uznana. Najbardziej pogardliwi i nienawistni ludzie staną się władcami. Kazirodztwo będzie powszechne. Nienawiść między ludźmi, nawet członkami tej samej rodziny, będzie rosła, dopóki ludzie nie będą myśleć o sobie nawzajem tak, jak myśliwi o swojej ofierze.

W końcu wybuchnie wielka wojna, w której najbardziej wrogo nastawieni i agresywni uzbroją się w miecze w dłoniach i pójdą się pozabijać. Mniej agresywni ukryją się w lasach i innych tajnych miejscach, podczas gdy szaleje wojna. Ta wojna oznacza koniec pierwszej antarakalpy.

Druga antarakalpa

Pod koniec wojny ocaleni wyjdą ze swoich kryjówek i pokutują ze swoich złych nawyków. Gdy zaczną czynić dobro, wydłuży się ich długość życia, a wraz z tym zwiększy się zdrowie i dobrobyt rasy ludzkiej. Po długim czasie potomkowie tych, którzy żyją 10 lat, będą żyli 80 000 lat iw tym czasie będzie król cakravartin o imieniu Sankha शंख . Podczas jego panowania obecny bodhisattwa w Tuṣita zstąpi i odrodzi się pod imieniem Ajita अजित. Wstąpi w życie śramana i osiągnie doskonałe oświecenie jako Budda; i będzie wtedy znany pod imieniem Maitreya (मैत्रेयः, pali: Metteyya मेत्तेय्य).

Po czasach Maitrei świat ponownie się pogorszy, a długość życia będzie stopniowo zmniejszać się z 80 000 lat do 10 lat, a każda antarakalpa zostanie oddzielona od następnej przez niszczycielską wojnę, ze szczytami wysokiej cywilizacji i moralności pośrodku. Po 19 antarakalpie długość życia wzrośnie do 80 000, a potem już nie spadnie, ponieważ Vivartasthāyikalpa dobiegnie końca.

Saṃvartakalpa

Saṃvartakalpa zaczyna się , gdy istoty przestają się rodzić w Naraka. To zaprzestanie narodzin postępuje następnie w odwrotnej kolejności w górę kosmologii pionowej, tj. pretas następnie przestają się rodzić, potem zwierzęta, potem ludzie i tak dalej, aż do domen bóstw.

Kiedy te światy aż po Brahmalokę są pozbawione mieszkańców, wielki ogień pochłania całą fizyczną strukturę świata. Spala wszystkie światy poniżej światów Ābhāsvara. Kiedy zostaną zniszczone, Saṃvartasthāyikalpa .

Saṃvartasthāyikalpa

Nie ma nic do powiedzenia na temat Saṃvartasthāyikalpy , ponieważ nic się w niej nie dzieje poniżej światów Ābhāsvara. Kończy się, gdy pierwotny wiatr zaczyna wiać i ponownie budować strukturę światów.

Inne zniszczenia

Zniszczenie przez ogień jest normalnym rodzajem zniszczenia, które ma miejsce na końcu Saṃvartakalpy . Ale co ósmy mahākalpa, po siedmiu zniszczeniach przez ogień, następuje zniszczenie przez wodę. Jest to bardziej niszczycielskie, ponieważ eliminuje nie tylko światy Brahmy, ale także światy Ābhāsvara.

Co sześćdziesiątą czwartą mahākalpa, po pięćdziesięciu sześciu zniszczeniach przez ogień i siedmiu zniszczeniach przez wodę, następuje zniszczenie przez wiatr. To jest najbardziej niszczycielskie ze wszystkich, ponieważ niszczy również Śubhakṛtsna . Wyższe światy nigdy nie są niszczone.

Zobacz też

• Buddyzm i ewolucja
• Czternaście pytań bez odpowiedzi
• Kosmologia hinduska
• Indeks artykułów związanych z buddyzmem
• Kosmologia Jainów
• Kosmologia religijna
• świecki buddyzm
• Sześć ścieżek

Źródła

• Snelling, John (1987), Podręcznik buddyjski , Rider

Dalsza lektura

•   Roberta E. Buswella Jr .; Donald S. Lopez Jr. (2013). Słownik buddyzmu Princeton . Princeton, New Jersey : Princeton University Press . ISBN 978-1400848058 . Źródło 22 czerwca 2015 r .
•   Buswell, Robert E., wyd. (2004). Encyklopedia buddyzmu (kosmologia) . Macmillan Referencje US. s. 183–187. ISBN 0-02-865718-7 .
•   Trener, Kevin (2004). Buddyzm: ilustrowany przewodnik . Oksford : Oxford University Press . ISBN 978-0195173987 . Źródło 22 czerwca 2015 r .
• Kosmologia buddyjska (PDF) . Otwarty Uniwersytet Dhammakaja.