Dionizos
| Dionizos (Bachus) | |
|---|---|
Bóg wina, roślinności, płodności, świętowania, rytualnego szaleństwa, religijnej ekstazy i teatru | |
| Członek Dwunastu Olimpijczyków Rzymski posąg | |
| |
| Siedziba | góra Olimp |
| Zwierząt | Byk, pantera , tygrys lub lew, koza, wąż |
| Symbol | Tyrs , winorośl, bluszcz, maski teatralne , fallus |
| Festiwale | Bacchanalia (rzymskie), Dionizja |
| Informacje osobiste | |
| Rodzice | |
| Rodzeństwo | Aeacus , Angelos , Apollo , Ares , Artemida , Atena , Eileithyia , Enyo , Eris , Ersa , Hebe , Helena Trojańska , Hefajstos , Herakles , Hermes , Minos , Pandia , Persefona , Perseusz , Rhadamanthus , Tantal , Łaski , Horae , Litae , Muzy , Moirai |
| Małżonek | Ariadna |
| Dzieci | Priapus , Hymen , Thoas , Staphylus , Oenopion , Comus , Phtonus , Łaski , Deianira |
| odpowiedniki | |
| odpowiednik rzymski | Bachus, Liber |
| Odpowiednik etruski | Fufluny |
| odpowiednik egipski | Ozyrys |
| odpowiednik Majów | Puszka |
W starożytnej greckiej religii i mitu Dionizos ( / d aɪ . ə n aɪ s ə s , święta / ; starogrecki : Διόνυσος Dionysos ) jest bogiem zbiorów winogron, winiarstwa, sadów i owoców, roślinności, płodności , szaleństwa rytualnego szaleństwa, religijnej ekstazy i teatru . Rzymianie nazywali go Bachusem ( / b ć k ə s Βάκχος / lub / baccheia b ɑː k ə s / ; starogrecki : Bacchos ) za szał, który podobno wywołuje zwany . Jako Dionizos Eleutherios („wyzwoliciel”), jego wino, muzyka i ekstatyczny taniec uwalniają jego wyznawców od samoświadomego strachu i troski oraz obalają opresyjne ograniczenia potężnych. Jego tyrs , berło z łodygi kopru włoskiego, czasami owinięte bluszczem i ociekające miodem, jest zarówno dobroczynną różdżką, jak i bronią używaną do niszczenia tych, którzy sprzeciwiają się jego kultowi i wolności, które reprezentuje. Uważa się, że ci, którzy uczestniczą w jego tajemnicach, zostają opętani i wzmocnieni przez samego boga.
Jego pochodzenie jest niepewne, a jego kulty przybierały różne formy; niektóre są opisywane przez starożytne źródła jako trackie , inne jako greckie. W religii orfickiej był różnie synem Zeusa i Persefony ; chtoniczny lub podziemny aspekt Zeusa; lub podwójnie narodzony syn Zeusa i śmiertelnej Semele . Tajemnice eleuzyńskie utożsamiają go z Iacchusem , synem lub mężem Demeter . Większość relacji mówi, że urodził się w Tracji, podróżował za granicę i przybył do Grecji jako obcokrajowiec. Jego atrybut „obcości” jako przybywającego boga-outsidera może być nieodłączny i niezbędny dla jego kultów, ponieważ jest bogiem objawienia , czasami nazywanym „bogiem, który przychodzi”.
Wino było religijnym punktem kultu Dionizosa i było jego ziemskim wcieleniem. Wino mogło łagodzić cierpienie, przynosić radość i inspirować boskie szaleństwo. Festiwale Dionizosa obejmowały wystawianie sakralnych dramatów przedstawiających jego mity, które były początkową siłą napędową rozwoju teatru w kulturze zachodniej . Kult Dionizosa jest także „kultem dusz”; jego menady karmią zmarłych poprzez krwawe ofiary, a on działa jako boski pośrednik między żywymi a umarłymi. Czasami jest klasyfikowany jako umierający i odradzający się bóg .
Rzymianie utożsamiali Bachusa z własnym Liber Paterem , „Ojcem Wolnym” festiwalu Liberaliów , patronem uprawy winorośli, wina i męskiej płodności oraz strażnikiem tradycji, rytuałów i swobód związanych z pełnoletnością i obywatelstwem, ale państwo rzymskie traktowało niezależne, popularne festiwale Bachusa ( Bacchanalia ) jako wywrotowe, częściowo dlatego, że ich swobodne mieszanie klas i płci przekraczało tradycyjne ograniczenia społeczne i moralne. Obchody bachanaliów były karane śmiercią, z wyjątkiem stonowanych form i znacznie zmniejszonych kongregacji zatwierdzonych i nadzorowanych przez państwo. Święta Bachusa połączyły się ze świętami Libera i Dionizosa.
Nazwa
Etymologia
Przedrostek dio- w starogreckim Διόνυσος (Diónūsos; /di.ó.nyː.sos/) był od starożytności kojarzony z Zeusem ( dopełniacz Dios ), a warianty nazwy wydają się wskazywać na oryginalne *Dios-nysos . Najwcześniejszym poświadczeniem jest mykeńska grecka forma celownika 𐀇𐀺𐀝𐀰 (di-wo-nu-so) , znajdująca się na dwóch tabliczkach znalezionych w mykeńskim Pylos i datowany na XII lub XIII wiek pne. W tamtym czasie nie było pewności, czy rzeczywiście był to teonim , ale podczas grecko-szwedzkich wykopalisk prowadzonych w latach 1989–90 na wzgórzu Kastelli w Chanii odkryto między innymi cztery artefakty z inskrypcjami linearnymi B; wśród nich uważa się, że inskrypcja na pozycji KH Gq 5 potwierdza wczesny kult Dionizosa. Zeus ma postać di-wo . Drugi element -nūsos jest nieznanego pochodzenia. Być może jest to związane z Górą Nysa , miejsce narodzin boga w mitologii greckiej, gdzie karmiły go nimfy ( Nysiady ) , chociaż Pherecydes z Syros postulował nũsa jako archaiczne słowo oznaczające „drzewo” już w VI wieku pne. Na wazonie Sophilosa Nysiadowie nazywają się νύσαι ( nusae ). Kretschmer twierdził, że νύση ( nusē ) to trackie słowo, które ma takie samo znaczenie jak νύμφη ( nýmphē ), słowo podobne do νυός ( nuos ) (synowa, albo panna młoda, IE *snusós, sanskr. snusā ). Zasugerował, że forma męska to νῦσος ( nūsos ), co uczyniłoby Dionizosa „synem Zeusa”. Jane Ellen Harrison uważała, że imię Dionizos oznacza „młody Zeus”. Robert SP Beekes zasugerował przedgreckie pochodzenie nazwy, ponieważ wszelkie próby znalezienia indoeuropejskiej etymologii są wątpliwe.
Znaczenie i warianty
Późniejsze warianty obejmują Dionūsos i Diōnūsos w Boeotii ; Dien(n)ūsos w Tesalii ; Deonūsos i Deunusos w Ionii ; i Dinnūsos w Eolii , oprócz innych wariantów. Przedrostek Dio występuje w innych nazwach, takich jak Dioscures , i może pochodzić od Dios , dopełniacza imienia Zeusa .
Nonnus w swojej Dionysiaca pisze, że imię Dionizos oznacza „Zeus utykający” i że Hermes tak nazwał nowo narodzonego Dionizosa, „ponieważ Zeus, niosąc swój ciężar, podniósł jedną stopę utykając pod ciężarem uda, a nysos w języku syrakuz oznacza utykanie”. W swojej notatce do tych wersetów WHD Rouse pisze: „Trudno powiedzieć, że te etymologie są błędne”. Sudy _ , bizantyjska encyklopedia oparta na źródłach klasycznych, podaje, że Dionizos został tak nazwany „od spełnienia [διανύειν] dla każdego z tych, którzy prowadzą dzikie życie. Lub od zapewnienia [διανοεῖν] wszystkiego tym, którzy żyją na wolności”.
Pochodzenie
Akademicy w XIX wieku, korzystając z badań filologicznych i mitologii porównawczej , często uważali Dionizosa za obce bóstwo, które stosunkowo późno zostało przyjęte do standardowego greckiego panteonu, opierając się na jego mitach, które często poruszają ten temat – boga, który spędza większość czasu na ziemi za granicą i walczy o akceptację po powrocie do Grecji. Jednak nowsze dowody wykazały, że Dionizos był w rzeczywistości jednym z najwcześniejszych bogów potwierdzonych w kulturze Grecji kontynentalnej. Najwcześniejsze pisemne wzmianki o kulcie Dionizosa pochodzą z mykeńskiej Grecji , szczególnie w Pałacu Nestora w Pylos i wokół niego , datowanym na około 1300 pne. Szczegóły jakiejkolwiek religii otaczającej Dionizosa w tym okresie są skąpe, a większość dowodów pochodzi tylko z jego imienia, zapisanego jako di-wo-nu-su-jo („Dionysoio” = „Dionizosa”) w linearnym B , zachowane na fragmentach glinianych tabliczek, które wskazują na związek z ofiarami lub płatnościami za wino, które zostało opisane jako „z Dionysoio”. Odkryto również odniesienia do „kobiet z Oinoa”, „miejsca wina”, które mogą odpowiadać dionizyjskim kobietom z późniejszych okresów.
Inne mykeńskie zapiski z Pylos odnotowują kult boga o imieniu Eleuther, który był synem Zeusa i któremu składano w ofierze woły. Związek zarówno z Zeusem, jak i wołami, a także powiązania etymologiczne między imieniem Eleuther lub Eleutheros a łacińską nazwą Liber Pater wskazuje, że mogło to być inne imię Dionizosa. Według Károly Kerényi te wskazówki sugerują, że nawet w XIII wieku pne istniała podstawowa religia Dionizosa, podobnie jak jego ważne mity. W Knossos na minojskiej Krecie , mężczyznom często nadano imię „Penteusz”, który jest postacią z późniejszego mitu dionizyjskiego i co również oznacza „cierpienie”. Kerényi argumentował, że nadanie dziecku takiego imienia implikuje silny związek religijny, potencjalnie nie odrębną postać Penteusza, który cierpi z rąk wyznawców Dionizosa w późniejszych mitach, ale jako epitet samego Dionizosa, którego mitologia opisuje boga który musi znieść cierpienie, zanim zatriumfuje nad nim. Według Kerényi tytuł „człowieka, który cierpi” prawdopodobnie pierwotnie odnosił się do samego boga, a w miarę rozwoju mitu był stosowany tylko do różnych postaci. Najstarszy znany wizerunek Dionizosa, któremu towarzyszy jego imię, znajduje się na dinos przez garncarza strychowego Sophilosa około 570 pne i znajduje się w British Museum . W VII wieku ikonografia znaleziona na ceramice pokazuje, że Dionizosa czczono już jako coś więcej niż tylko boga kojarzonego z winem. Kojarzony był z weselami, śmiercią, ofiarami i seksualnością, a jego orszak satyrów i tancerzy był już ustalony. Częstym tematem tych wczesnych przedstawień była metamorfoza, dokonana ręką boga, jego wyznawców w stworzenia hybrydowe, zwykle reprezentowane zarówno przez oswojonych, jak i dzikich satyrów , przedstawiający przejście od cywilizowanego życia z powrotem do natury jako sposób na ucieczkę.
epitety
Dionizos był różnie znany z następującymi epitetami :
Acratophorus , Ἀκρατοφόρος („dawca niezmieszanego wina”) w Phigaleia w Arkadii .
Akroreitów w Sicyon .
Adoneus , rzadki archaizm w literaturze rzymskiej, zlatynizowana forma Adonisa , używana jako epitet dla Bachusa.
Aegobolus Αἰγοβόλος („strzelec do kóz”) w Potniae w Beocji .
Aesymnetes Αἰσυμνήτης („władca” lub „pan”) w Aroe i Patrae w Achai .
Agrios Ἄγριος („dziki”) w Macedonii .
Androgynos Ἀνδρόγυνος ( androgyniczny , szczególnie podczas stosunku płciowego) odnoszący się do boga przyjmującego zarówno aktywną rolę męską, jak i bierną rolę żeńską.
Anthroporraistes , Ἀνθρωπορραίστης („niszczyciel ludzi”), tytuł Dionizosa w Tenedos.
Bassareus , Βασσαρεύς trackie imię Dionizosa, wywodzące się od bassaris lub „lisiej skóry”, które to przedmioty nosili jego kultyści w swoich misteriach.
Bougenes , Βουγενής lub Βοηγενής („noszony przez krowę”), w Tajemnicach Lerneńskich .
Braetes , Βραίτης („związany z piwem”) w Tracji .
Briseus Βρῑσεὐς („ten, który zwycięża”) w Smyrnie .
Bromios Βρόμιος („ryczenie”, jak wiatr, odnoszące się głównie do głównego elementu mitu dotyczącego śmierci / zmartwychwstania, ale także przemian boga w lwa i byka oraz hałaśliwości tych, którzy piją alkohol. Również spokrewniony z „rykiem grzmotu”, co odnosi się do ojca Dionizosa, Zeusa „grzmotu”.)
Choiropsalas χοιροψάλας („skubiący świnie”: greckie χοῖρος = „świnia”, używane również jako slangowe określenie żeńskich genitaliów). Odniesienie do roli Dionizosa jako bóstwa płodności.
Chthonios Χθόνιος („podziemia”)
Cittophorus Κιστοφόρος („nosiciel kosza, nosiciel bluszczu”), Nawiązuje do koszy, które są święte dla boga.
Dimetor Διμήτωρ („dwukrotnie urodzony”) Odnosi się do dwóch narodzin Dionizosa.
Dendryty Δενδρίτης („ten z drzew”), jako bóg płodności.
Dithyrambos , Διθύραμβος używany na swoich świętach, odnosząc się do jego przedwczesnych narodzin.
Eleutherios Ἐλευθέριος („wyzwoliciel”), epitet wspólny z Erosem .
Endendros („on na drzewie”).
Enorches („z jajami”), w odniesieniu do jego płodności, lub „w jądrach” w odniesieniu do wszycia przez Zeusa małego Dionizosa „w jego udo”, rozumianego jako jego jądra). używany na Samos i Lesbos .
Eridromos („dobrze działający”), w Dionysiaca Nonnusa.
Erikryptos Ἐρίκρυπτος („całkowicie ukryty”) w Macedonii.
Euaster (Εὐαστήρ), od okrzyku „euae”.
Euius ( Euios ), od okrzyku „euae” we fragmentach lirycznych oraz w sztuce Eurypidesa Bachantki .
Iacchus , Ἴακχος możliwy epitet Dionizosa, związany z misteriami eleuzyjskimi . W Eleusis znany jest jako syn Zeusa i Demeter . Nazwa „Iacchus” może pochodzić od Ιακχος ( Iakchos ), hymnu śpiewanego na cześć Dionizosa.
Indoleci , Ἰνδολέτης , czyli zabójca/zabójca Indian. Ze względu na jego kampanię przeciwko Indianom.
Isodaetes , Ισοδαίτης , co oznacza „ten, który rozdziela równe porcje”, kultowy epitet wspólny również z Heliosem.
Kemilius , Κεμήλιος ( kemas : „młody jeleń, świerszcz”).
Liknici („ten z wiejającego wachlarza”), jako bóg płodności związany z religiami misteryjnymi . Do oddzielania plew od ziarna stosowano wentylator przewiewający.
Lenaius , Ληναίος („bóg prasy do wina”)
Lyaeus lub Lyaios (Λυαῖος, „wyzwoliciel”, dosłownie „rozluźniacz”), ten, który uwalnia od trosk i niepokoju.
Lysius , Λύσιος („dostarczanie, uwalnianie”). W Tebach znajdowała się świątynia Dionizosa Lysiusa.
Melanaigis Μελάναιγις („z czarnej koziej skóry”) na festiwalu Apaturia .
Morychus Μόρυχος („rozmazany”); na Sycylii, ponieważ jego ikona została wysmarowana osadem winnym na winobranie.
Mystes Μύστης („z tajemnic”) w Tegea w Arkadii .
Nysian Nύσιος , według Filostratusa , tak nazywali go starożytni Indianie . Najprawdopodobniej dlatego, że według legendy założył miasto Nysa .
Oeneus , Οἰνεύς („ciemne wino”) jako bóg prasy do wina .
Omadios („mięsożerca”), Euzebiusz pisze w Przygotowanie do Ewangelii , że Euelpis z Carystus stwierdza, że na Chios i Tenedos składali ofiary z ludzi Dionizosowi Omadiosowi.
Phallen ( Φαλλήν ) (prawdopodobnie „spokrewniony z fallusem ”) na Lesbos .
Phleus („związany z rozkwitem rośliny”).
Pseudanor Ψευδάνωρ (dosłownie „fałszywy mężczyzna”, odnosząc się do jego kobiecych cech) w Macedonii .
Perikioniusz , Περικιόνιος („wspinaczka po kolumnie (bluszcz)”, imię Dionizosa w Tebach.
Semeleios ( Semeleius lub Semeleus ), niejasny epitet oznaczający „On z Ziemi”, „syn Semele”. Pojawia się również w wyrażeniu Semeleios Iakchus plutodotas („Syn Semele, Iakchus, dawca bogactwa”).
Skyllitas , Σκυλλίτας („związany z gałązką winorośli”) na Kos.
Sykites , Συκίτης („związany z figami”), w Lakonii.
Taurophagus , Ταυροφάγος („jedzący byki”).
Tauros Ταῦρος („byk”) występuje jako nazwisko Dionizosa.
Theoinus , Θέοινος (bóg wina festiwalu w Attyce).
Τhyiοn , Θυίων („z święta Dionizosa 'Thyia' (Θυῐα) w Elis”).
Thyllophorus , Θυλλοφόρος („niosący liście”), na Kos.
W greckim panteonie Dionizos (wraz ze Zeusem ) przejmuje rolę Sabaziosa , bóstwa trackiego / frygijskiego . W rzymskim panteonie Sabazius stał się alternatywną nazwą Bachusa.
Uwielbienie i święta w Grecji
| Część serii o |
| religii starożytnej Grecji |
|---|
 |
Kult Dionizosa został mocno ugruntowany w VII wieku pne. Mógł być czczony już w c. 1500-1100 pne przez Greków mykeńskich ; a ślady kultu typu dionizyjskiego znaleziono również na starożytnej minojskiej Krecie .
Dionizja
Dionysia , Haloa , Ascolia i Lenaia były poświęcone Dionizosowi. Wiejska Dionizja (lub Mała Dionizja) była jednym z najstarszych świąt poświęconych Dionizosowi, zapoczątkowana w Attyce i prawdopodobnie celebrowana uprawa winorośli. Odbywało się w zimowym miesiącu Posejdeona (okres wokół przesilenia zimowego, współczesny grudzień lub styczeń). Wiejska Dionizja skupiała się na procesji, podczas której uczestnicy nieśli fallusy, długie bochenki chleba, dzbany z wodą i winem oraz inne ofiary, a młode dziewczęta niosły kosze. Po procesji odbył się szereg przedstawień dramatycznych i konkursów teatralnych.
Miasto Dionysia (lub Greater Dionysia) miało miejsce w ośrodkach miejskich, takich jak Ateny i Eleusis i był późniejszym rozwojem, prawdopodobnie rozpoczynającym się w VI wieku pne. Odbywający się trzy miesiące po Wiejskiej Dionizji Wielki Festiwal przypadał w pobliżu równonocy wiosennej w miesiącu Elaphebolion (współczesny marzec lub kwiecień). Procesja miasta Dionysia była podobna do tej z uroczystości wiejskich, ale bardziej wyszukana i prowadzona przez uczestników niosących drewniany posąg Dionizosa, w tym byki ofiarne i bogato ubrane chóry. W konkursach dramatycznych Wielkiej Dionizji występowali także bardziej znani poeci i dramatopisarze, a także nagrody dla dramaturgów i aktorów w wielu kategoriach.
antesteria
Anthesteria (Ἀνθεστήρια) była ateńskim świętem celebrującym początek wiosny . Trwało to trzy dni: Pithoigia (Πιθοίγια, „otwieranie słoika”), Choes (Χοαί, „nalewanie”) i Chythroi (Χύτροι „garnki”). Mówiono, że umarli powstali ze świata podziemnego podczas trwania festiwalu. Wraz z duszami zmarłych, Kere również wędrowali po mieście i musieli zostać wygnani po zakończeniu festiwalu. Pierwszego dnia zostały otwarte kadzie z winem. Wino zostało otwarte i zmieszane na cześć boga. Pokoje i naczynia do picia zostały ozdobione kwiatami wraz z dziećmi powyżej trzeciego roku życia.
Drugiego dnia wraz z piciem odbywał się uroczysty rytuał ku czci Dionizosa. Ludzie przebierali się, czasem jak członkowie świty Dionizosa, i odwiedzali innych. Choes był również okazją do uroczystej i tajnej ceremonii. W jednym z sanktuariów Dionizosa w Leneum, które przez resztę roku było zamknięte. Basilissa (lub basilinna), żona basileusa, przeszła przez symboliczne ceremonialne małżeństwo z bogiem, prawdopodobnie reprezentującym gamos Hieros . Bazylisie towarzyszyło czternaście ateńskich matron (zwanych Gerarai ), które zostały wybrane przez basileusa i zobowiązane do zachowania tajemnicy.
Ostatni dzień poświęcony był zmarłym. Ofiary były również oferowane Hermesowi , ze względu na jego połączenie ze światem podziemnym. Uważano go za dzień zabawy. Niektórzy wylewali libacje na groby zmarłych krewnych. Chythroi zakończył się rytualnym okrzykiem mającym na celu nakazanie duszom zmarłych powrotu do podziemi. Keres również zostali wygnani z festiwalu ostatniego dnia.
Aby chronić się przed złem, ludzie żuli liście białcznika i smarowali drzwi smołą, aby się chronić. Święto pozwalało również sługom i niewolnikom wziąć udział w uroczystościach.
Tajemnice bachiczne
Centralny kult religijny Dionizosa znany jest jako misteria bachiczne lub dionizyjskie . Dokładne pochodzenie tej religii nie jest znane, chociaż Orfeusz wynalazł tajemnice Dionizosa. Dowody sugerują, że wiele źródeł i rytuałów zwykle uważanych za część podobnych tajemnic orfickich w rzeczywistości należy do tajemnic dionizyjskich. Niektórzy uczeni sugerowali ponadto, że nie ma różnicy między tajemnicami dionizyjskimi a tajemnicami Persefony , ale że były to wszystkie aspekty tej samej tajemniczej religii i że zarówno Dionizos, jak i Persefona odegrali w niej ważną rolę. Wcześniej uważane za głównie wiejską i peryferyjną część religii greckiej, główny ośrodek miejski Aten odegrał główną rolę w rozwoju i rozprzestrzenianiu się tajemnic bachicznych.
Tajemnice bachiczne odegrały ważną rolę w tworzeniu tradycji rytualnych dla przemian w życiu ludzi; pierwotnie przede wszystkim dla mężczyzn i męskiej seksualności, ale później stworzyła również przestrzeń do rytualizacji zmieniających się ról kobiet i celebrowania zmian statusu w życiu kobiety. Symbolizowało to często spotkanie z bogami rządzącymi śmiercią i przemianami, takimi jak Hades i Persefona, ale także z matką Dionizosa Semele, która prawdopodobnie pełniła rolę związaną z wtajemniczeniem w misteria.
Religia Dionizosa często obejmowała rytuały polegające na składaniu ofiar z kóz lub byków, a przynajmniej niektórzy uczestnicy i tancerze nosili drewniane maski kojarzone z bogiem. W niektórych przypadkach zapisy pokazują, że bóg uczestniczący w rytuale za pomocą zamaskowanego i ubranego filaru, słupa lub drzewa jest używany, podczas gdy jego wyznawcy jedzą chleb i piją wino. Znaczenie masek i kóz w kulcie Dionizosa wydaje się sięgać najwcześniejszych dni jego kultu, a symbole te znaleziono razem w grobowcu minojskim w pobliżu Fajstos na Krecie.
Tajemnice eleuzyńskie
_-_Google_Art_Project.jpg)
Już w V wieku pne Dionizos został utożsamiony z Iacchusem , pomniejszym bóstwem z tradycji misteriów eleuzyjskich . To skojarzenie mogło powstać z powodu homofonii imion Iacchus i Bacchus. Dwa czarnofigurowe lekythoi (ok. 500 pne) prawdopodobnie stanowią najwcześniejszy dowód na taki związek. Niemal identyczne wazony, jedna w Berlinie, druga w Rzymie, przedstawiają Dionizosa wraz z napisem IAKXNE , możliwym błędem w zapisie IAKXE . Więcej wczesnych dowodów można znaleźć w dziełach ateńskich tragików Sofoklesa i Eurypidesa z V wieku pne . W Antygonie Sofoklesa (ok. 441 pne) oda do Dionizosa zaczyna się od zwrócenia się do Dionizosa jako „Boga o wielu imionach” ( πολυώνυμε ), który rządzi dolinami Eleusis Demeter, a na koniec utożsamia go z „Iacchusem Dawcą”, który przewodzi „chórowi gwiazd, których oddech jest ogniem” i którego „thyiady towarzyszące” tańczą w „nocnym szaleństwie” . A we fragmencie zaginionej sztuki Sofokles opisuje Nysę , tradycyjne miejsce wychowania Dionizosa: „Stąd ujrzałem Nysę, miejsce pobytu Bachusa, słynną wśród śmiertelników, którą Jachus z rogów byka uważa za swoją ukochaną opiekunkę”. W bachantach Eurypidesa _ (ok. 405 pne), posłaniec, opisując bachiczne hulanki na górze Cithaeron , kojarzy Iacchusa z Bromiusem , innym imieniem Dionizosa, mówiąc: „zaczęli machać tyrsosem… wzywając Iacchusa, syna Zeusa , Bromius, zjednoczonym głosem”.
Inskrypcja znaleziona na kamiennej steli (ok. 340 pne), znalezionej w Delfach , zawiera pean na cześć Dionizosa, opisujący jego podróże. Z Teb , gdzie się urodził, udał się najpierw do Delf , gdzie pokazał swoje „gwiaździste ciało”, i wraz z „dziewczętami delfickimi” zajął „miejsce na fałdach Parnasu”, potem obok Eleusis , gdzie nazywany jest „Iacchusem”. ":
- I w dłoni wymachując nocnym
- płomieniem, z opętanym przez Boga szaleństwem
- udałeś się do dolin Eleusis
- …
- gdzie cały lud ziemi Hellady
- wraz z twoimi rodzimymi świadkami
- świętych tajemnic wzywa cię
- jako Iacchusa : dla śmiertelników z ich bólu
- otworzyłeś przystań bez trudu.
Strabon mówi, że Grecy „nadają imię„ Iacchus ”nie tylko Dionizosowi, ale także naczelnemu przywódcy tajemnic”. W szczególności Iacchus był utożsamiany z orfickim Dionizosem, który był synem Persefony. Sofokles wspomina „Iacchusa z byczych rogów”, a według historyka Diodora Siculusa z I wieku p.n.e. to właśnie ten starszy Dionizos był przedstawiany na obrazach i rzeźbach z rogami, ponieważ „wyróżniał się mądrością i był pierwszym, który próbował jarzmo wołów i przy ich pomocy dokonanie zasiewu”. Arriana , grecki historyk z II wieku, napisał, że to właśnie temu Dionizosowi, synowi Zeusa i Persefony, „nie tebańskiemu Dionizosowi, śpiewa się mistyczną pieśń„ Iacchus ”. Poeta Lucian z II wieku również odniósł się do „rozczłonkowania Iacchusa”.
Nonnus z IV lub V wieku powiązał imię Iacchus z „trzecim” Dionizosem. Opisał ateńskie uroczystości obchodzone dla pierwszego Dionizosa Zagreusa , syna Persefony , drugiego Dionizosa Bromiosa , syna Semele , i trzeciego Dionizosa Iacchusa:
- Oni [Ateńczycy] czcili go jako boga następnego po synu Persefony i po synu Semele; ustanowili ofiary dla Dionizosa późno urodzonego i Dionizosa pierworodnego, a po trzecie, zaintonowali nowy hymn dla Iacchosa. Podczas tych trzech uroczystości w Atenach hulało się; w ostatnio wykonanym tańcu Ateńczycy wybili razem krok na cześć Zagreusa, Bromiosa i Iacchosa.
Według niektórych relacji Iacchus był mężem Demeter. Kilka innych źródeł identyfikuje Iacchusa jako syna Demeter. Najwcześniejsze takie źródło, fragment wazonu z IV wieku pne w Oksfordzie, przedstawia Demeter trzymającą na kolanach małego Dionizosa. W I wieku pne Demeter karmiąca Iacchusa stała się tak powszechnym motywem, że łaciński poeta Lukrecjusz mógł użyć go jako pozornie rozpoznawalnego przykładu eufemizmu kochanka. Scholiasta Arystydesa z II wieku naszej ery wyraźnie wymienia Demeter jako matkę Iacchusa.
orfizm
W tradycji orfickiej „pierwszy Dionizos” był synem Zeusa i Persefony i został rozczłonkowany przez tytanów , zanim się odrodził. Dionizos był bogiem patronem orfików, których łączyli ze śmiercią i nieśmiertelnością, a także symbolizował tego, który kieruje procesem reinkarnacji .
Ten orficki Dionizos jest czasami określany alternatywnym imieniem Zagreus ( gr . Ζαγρεύς ). Najwcześniejsze wzmianki o tym imieniu w literaturze opisują go jako partnera Gai i nazywają go najwyższym bogiem. Ajschylos połączył Zagreusa z Hadesem, jako syna Hadesa lub samego Hadesa. Zwracając uwagę na „tożsamość Hadesa jako katachthonios alter ego Zeusa”, Timothy Gantz uważał za prawdopodobne, że Zagreus, być może pierwotnie syn Hadesa i Persefony, później połączył się z orfickim Dionizosem, synem Zeusa i Persefony. Jednak żadne znane źródła orfickie nie używają nazwy „Zagreus” w odniesieniu do orfickiego Dionizosa. Możliwe, że związek między nimi był znany już w III wieku pne, kiedy poeta Kallimach mógł o tym pisać w zaginionym źródle. Kallimach, podobnie jak współczesny mu Euforion , opowiadał historię rozczłonkowania małego Dionizosa i bizantyjskiego źródła cytują Kallimacha jako odnoszącego się do narodzin „Dionizosa Zagreusa”, wyjaśniając, że Zagreus to imię poetów określające chtoniczny aspekt Dionizosa. Najwcześniejsze definitywne odniesienie do przekonania, że Zagreus to inne imię orfickiego Dionizosa, znajduje się w pismach Plutarcha z końca I wieku . Grecki poeta Nonnus Dionysiaca z V wieku opowiada historię tego orfickiego Dionizosa, w którym Nonnus nazywa go „starszym Dionizosem… niefortunnym Zagreusem”, „Zagreusem rogatym dzieckiem”, „Zagreusem, pierwszym Dionizosem”, „Zagreusem, starożytnym Dionizosem” i „Dionizos Zagreus ".
Uwielbienie i święta w Rzymie
Liber i import do Rzymu
_-_Napoli_MAN_9449_-_01.jpg)
Misteryjny kult Bachusa został sprowadzony do Rzymu z greckiej kultury południowych Włoch lub za pośrednictwem wpływów greckich Etrurii . Został założony około 200 rpne w gaju Stimula na Awentynie przez kapłankę z Kampanii , w pobliżu świątyni , w której Liber Pater („Wolny Ojciec”) miał usankcjonowany przez państwo kult ludowy. Liber był rodowitym rzymskim bogiem wina, płodności i proroctwa, patronem Rzymu plebejuszy (obywateli-plebejuszy) oraz jeden z członków triady awentyńskiej wraz z matką Ceres i siostrą lub małżonką Liberą. Świątynia Triady została wzniesiona na Awentynie w 493 roku p.n.e. wraz z ustanowieniem obchodów święta Liberaliów . Kult triady stopniowo przejmował coraz większe wpływy greckie, a do 205 rpne Liber i Libera zostali formalnie utożsamieni z Bachusem i Prozerpiną . Liber był często utożsamiany zamiennie z Dionizosem i jego mitologią, chociaż ta identyfikacja nie była powszechnie akceptowana. Cyceron nalegał na „brak tożsamości Libera i Dionizosa” i opisał Libera i Liberę jako dzieci Ceres.
Liber, podobnie jak jego towarzysze z Awentynu, przeniósł różne aspekty swoich starszych kultów do oficjalnej religii rzymskiej. Chronił różne aspekty rolnictwa i płodności, w tym winorośl i „miękkie nasiona” jej winogron, wino i naczynia do wina oraz męską płodność i męskość. Pliniusz nazwał Libera „pierwszym, który ustanowił praktykę kupna i sprzedaży; wynalazł także diadem, emblemat rodziny królewskiej i procesję triumfalną”. Rzymskie mozaiki i sarkofagi świadczą o różnych przedstawieniach egzotycznej procesji triumfalnej przypominającej Dionizosa. W rzymskich i greckich źródłach literackich z późnej epoki republiki i cesarstwa kilka godnych uwagi triumfów zawiera podobne, wyraźnie „bachiczne” elementy procesji, przypominające rzekomo historyczny „Triumf Liber”.
Liber i Dionizos mogli mieć związek, który istniał przed klasyczną Grecją i Rzymem, w postaci mykeńskiego boga Eleutherosa, który miał wspólny rodowód i ikonografię Dionizosa, ale którego imię ma to samo znaczenie co Liber. Już przed importem kultów greckich Liber był silnie kojarzony z bachicznymi symbolami i wartościami, w tym winem i nieskrępowaną wolnością, a także wywrotem możnych. Kilka przedstawień z późnej epoki Republiki przedstawia procesje przedstawiające „Triumf Liber”.
Bachanalia
.jpg)
W Rzymie najbardziej znanymi świętami Bachusa były Bachanalia , wzorowane na wcześniejszych greckich świętach Dionizji. Mówiono, że te rytuały bachiczne obejmowały omofagiczne , takie jak rozrywanie żywych zwierząt i zjadanie ich w całości na surowo. Ta praktyka służyła nie tylko jako odtworzenie śmierci niemowlęcia i odrodzenia Bachusa, ale także jako środek, za pomocą którego praktykujący Bacchic wywoływali „entuzjazm”: etymologicznie, aby pozwolić bogu wejść do ciała praktykującego lub sprawić, by stała się jednym z Bachusem.
W relacji Liwiusza tajemnice bachiczne były nowością w Rzymie; pierwotnie ograniczone do kobiet i przetrzymywane tylko trzy razy w roku, zostały skorumpowane przez wersję etrusko-grecką, a następnie pijani, pozbawieni zahamowań mężczyźni i kobiety w każdym wieku i z różnych klas społecznych bawili się w seksualnym wolnym dla wszystkich pięć razy w miesiącu. Liwiusz opowiada o ich różnych zniewagach przeciwko rzymskim prawom cywilnym i religijnym oraz tradycyjnej moralności ( mos maiorum ); skryta, wywrotowa i potencjalnie rewolucyjna kontrkultura. Źródła Liwiusza i jego własny opis kultu prawdopodobnie w dużym stopniu czerpały z rzymskiego gatunku dramatycznego znany jako „sztuki Satyra”, oparty na greckich oryginałach. Kult został stłumiony przez państwo z wielką zaciekłością; z 7 000 aresztowanych większość została stracona. Współczesna nauka traktuje większość relacji Liwiusza ze sceptycyzmem; z pewnością edykt senatorski, Senatus consulting de Bacchanalibus, został rozprowadzony po całych rzymskich i sprzymierzonych Włoszech. Zakazał działalności dawnych organizacji kultu bachicznego. Każde spotkanie musi uzyskać uprzednią zgodę senatora za pośrednictwem pretora . Na jednym spotkaniu mogły przebywać nie więcej niż trzy kobiety i dwóch mężczyzn, a tym, którzy przeciwstawiali się edyktowi, groziła kara śmierci.
Bachus został wcielony do oficjalnego rzymskiego panteonu jako aspekt Liber, a jego święto zostało włączone do Liberaliów . W kulturze rzymskiej Liber, Bachus i Dionizos stali się praktycznie wymiennymi odpowiednikami. Dzięki swojej mitologii obejmującej podróże i zmagania na ziemi Bachus został euhemeryzowany jako bohater historyczny, zdobywca i założyciel miast. Był bóstwem patronem i bohaterem-założycielem Leptis Magna , miejsca narodzin cesarza Septymiusza Sewera , który propagował swój kult. W niektórych źródłach rzymskich rytualna procesja Bachusa w rydwanie zaprzężonym w tygrysa, otoczona menadami, satyrami i pijakami, upamiętnia triumfalny powrót boga z podboju Indii. Pliniusz uważał, że jest to historyczny prototyp rzymskiego triumfu .
Kult postklasyczny
Późna starożytność
W neoplatońskiej filozofii i religii późnej starożytności bogowie olimpijscy byli czasami uważani za numer 12 na podstawie ich stref wpływów. Na przykład, według Salustiusza , „Jowisz, Neptun i Wulkan tworzą świat; Ceres, Junona i Diana go ożywiają; Merkury, Wenus i Apollo harmonizują go; i wreszcie Westa, Minerwa i Mars rządzą nim z moc opiekuńcza”. Mnóstwo innych bogów w tym systemie wierzeń istnieje w obrębie głównych bogów, a Salustiusz nauczał, że Bachus istniał w Jowiszu.
W tradycji orfickiej wyrocznia Apolla rzekomo dała powiedzenie, że „ Zeus , Hades , [i] Helios -Dionizos” to „trzej bogowie w jednym bóstwie”. To stwierdzenie najwyraźniej łączyło Dionizosa nie tylko z Hadesem, ale także jego ojcem Zeusem i sugerowało szczególnie bliską identyfikację z bogiem słońca Heliosem. Cytując to w Hymnie do króla Heliosa , cesarz Julian zastąpił imię Dionizosa imieniem Serapisa , którego egipski odpowiednik Ozyrys był również utożsamiany z Dionizosem.
Kult od średniowiecza do czasów nowożytnych
Trzy wieki po panowaniu Teodozjusza I , który był świadkiem zdelegalizowania kultu pogańskiego w całym Cesarstwie Rzymskim, sobór Quinisext w Konstantynopolu z 692 r. Uznał za konieczne ostrzeżenie chrześcijan przed uczestnictwem w utrzymującym się wiejskim kulcie Dionizosa. Sobór potępił bachiczne obrzędy święta Brumalia , „publiczne tańce kobiet”, rytualne przebieranie się, noszenie masek dionizyjskich i wzywanie imienia Bachusa podczas „wyciskania wina w prasach”. ” lub „podczas nalewania wina do słoików”.
Według kroniki Lanercost , podczas Wielkanocy 1282 roku w Szkocji proboszcz z Inverkeithing poprowadził młode kobiety do tańca na cześć Priapa i Ojca Libera , powszechnie utożsamianego z Dionizosem. Ksiądz tańczył i śpiewał z przodu, niosąc na słupie przedstawienie fallusa. Został zabity przez chrześcijański tłum rok później. Historyk CS Watkins uważa, że Ryszard z Durham, autor kroniki, utożsamiał występowanie magii apotropaicznej ze swoją wiedzą o starożytna religia grecka , zamiast odnotować rzeczywisty przypadek przetrwania pogańskich rytuałów.
Późnośredniowieczny bizantyjski uczony Gemistos Pletho potajemnie opowiadał się za powrotem do pogaństwa w średniowiecznej Grecji. [ potrzebne źródło ]
W XVIII wieku Hellfire Clubs pojawiły się w Wielkiej Brytanii i Irlandii . Chociaż zajęcia były różne w różnych klubach, niektóre z nich były bardzo pogańskie i obejmowały świątynie i ofiary. Dionizos był jednym z najpopularniejszych bóstw, obok bóstw takich jak Wenus i Flora . Dziś wciąż można zobaczyć posąg Dionizosa pozostawiony w Jaskiniach Piekielnego Ognia .
W 1820 roku Ephraim Lyon założył Kościół Bachusa w Eastford w stanie Connecticut . Ogłosił się Arcykapłanem i dodał miejscowych pijaków do listy członków. Utrzymywał, że ci, którzy zmarli jako członkowie, pójdą do bachanaliów na życie pozagrobowe.
Współczesne grupy pogańskie i politeistyczne często włączają kult Dionizosa do swoich tradycji i praktyk, przede wszystkim grupy, które starały się ożywić helleński politeizm , takie jak Najwyższa Rada Etnicznych Hellenów (YSEE). Oprócz libacji winem współcześni czciciele Dionizosa ofiarowują bogu winorośl, bluszcz i różne formy kadzideł, zwłaszcza styraksu . Mogą również obchodzić rzymskie święta, takie jak Liberalia (17 marca, w pobliżu równonocy wiosennej ) czy Bacchanalia (Różne daty) oraz różne greckie święta, takie jak Anthesteria , Lenaia oraz Większe i Małe Dionizje , których daty są obliczane na podstawie kalendarza księżycowego .
Identyfikacja z innymi bogami
Ozyrys
W greckiej interpretacji egipskiego panteonu Dionizos był często utożsamiany z Ozyrysem . Historie o rozczłonkowaniu Ozyrysa oraz ponownym złożeniu i zmartwychwstaniu przez Izydę są bardzo podobne do opowieści o orfickim Dionizosa i Demeter. Według Diodora Siculusa już w V wieku pne obaj bogowie zostali zsynchronizowani jako jedno bóstwo znane jako Dionizos-Ozyrys . Najbardziej godnym uwagi zapisem tego przekonania jest Herodot „ Historie ”. Plutarch opisał również swoje przekonanie, że Ozyrys i Dionizos byli identyczni, stwierdzając, że każdy, kto zna tajemne rytuały związane z obydwoma bogami, rozpozna oczywiste podobieństwa, a ich mity o rozczłonkowaniu i związane z nimi publiczne symbole są wystarczającym dodatkowym dowodem na to, że są tym samym bogiem czczonym przez dwóch różne kultury.
Z tego połączenia powstały inne synkretyczne bóstwa grecko-egipskie, w tym z bogami Serapis i Hermanubis . Uważano, że Serapis był zarówno Hadesem, jak i Ozyrysem, a cesarz rzymski Julian uważał go za tego samego, co Dionizosa. Dionizos-Ozyrys był szczególnie popularny w Egipcie Ptolemeuszy, ponieważ Ptolemeusze twierdzili, że pochodzą od Dionizosa, a jako faraonowie rościli sobie pretensje do rodowodu Ozyrysa. To skojarzenie było najbardziej zauważalne podczas ceremonii deifikacji, podczas której Marek Antoniusz stał się Dionizosem-Ozyrysem, obok Kleopatry jako Izydy-Afrodyty.
Egipskie mity o Priapie powiedział, że Tytani spiskowali przeciwko Ozyrysowi, zabili go, podzielili jego ciało na równe części i „potajemnie wynieśli ich z domu”. Wszystko oprócz penisa Ozyrysa, którego żaden z nich „nie chciał zabrać ze sobą”, wrzucili do rzeki. Izyda, żona Ozyrysa, wytropiła i zabiła Tytanów, złożyła części ciała Ozyrysa „na kształt postaci ludzkiej” i przekazała je „kapłanom z rozkazem, aby oddawali Ozyrysowi cześć boga”. Ale ponieważ nie była w stanie odzyskać penisa, nakazała kapłanom „oddawać mu cześć boga i ustawić go w swoich skroniach w pozycji wyprostowanej”.
Hades
Heraklit z V-IV wieku pne , jednocząc przeciwieństwa, oświadczył, że Hades i Dionizos, istota niezniszczalnego życia ( zoë ) , są tym samym bogiem. Wśród innych dowodów Karl Kerényi zauważa w swojej książce, że homerycki hymn „Do Demeter”, wotywne obrazy z marmuru i epitety łączą Hades z byciem Dionizosem. Zauważa również, że pogrążona w żałobie bogini Demeter odmówiła picia wina, twierdząc, że byłoby to sprzeczne z temidą żeby piła wino, które jest darem Dionizosa, po porwaniu Persefony, z powodu tego skojarzenia; wskazując, że Hades mógł w rzeczywistości być „przykrywką” podziemnego Dionizosa. Sugeruje, że ta podwójna tożsamość mogła być znana tym, którzy zetknęli się z Tajemnicami . Jednym z epitetów Dionizosa było „Chthonios”, co oznacza „podziemne”.
Dowody na związek z kultem są dość obszerne, szczególnie w południowych Włoszech, zwłaszcza biorąc pod uwagę duże zaangażowanie symboliki śmierci zawartej w kulcie dionizyjskim; posągi Dionizosa znalezione w Ploutonion w Eleusis dostarczają dalszych dowodów, ponieważ znalezione posągi są uderzająco podobne do posągu Eubouleusa, zwanego także Aides Kyanochaites (Hades o rozwianych ciemnych włosach), znany jako młodzieńczy wizerunek Pana Podziemi. Posąg Eubouleusa jest opisany jako promienny, ale ujawniający dziwną wewnętrzną ciemność. Starożytne portrety przedstawiają Dionizosa trzymającego w dłoni kantharos, dzban wina z dużymi uchwytami i zajmujący miejsce, w którym można by się spodziewać Hadesu. Archaiczny artysta Ksenokles przedstawiał po jednej stronie wazonu Zeusa, Posejdona i Hadesa, każdy ze swoimi emblematami mocy; z głową Hadesa odwróconą do przodu, a po drugiej stronie Dionizos idący naprzód na spotkanie swojej narzeczonej Persefony z kantharos w dłoni na tle winogron. Dionizos podzielił się także kilkoma epitetami z Hadesem, takimi jak Chtonios , Eubuleusz i Eukliusz .
Zarówno Hades, jak i Dionizos byli związani z boskim trójdzielnym bóstwem z Zeusem . Czasami wierzono, że Zeus, podobnie jak Dionizos, ma postać ze świata podziemnego, ściśle utożsamianą z Hadesem, do tego stopnia, że czasami uważano ich za tego samego boga.
Według Marguerite Rigoglioso, Hades to Dionizos, a tradycja eleuzyjska wierzyła, że ten podwójny bóg zapłodnił Persefonę. To doprowadziłoby Eleuzyjczyka do harmonii z mitem, w którym Zeus, a nie Hades, zapłodnił Persefonę, aby urodziła pierwszego Dionizosa. Rigoglioso argumentuje, że razem wzięte mity te sugerują przekonanie, że wraz z Persefoną Zeus / Hades / Dionizos stworzył (w kategoriach cytowanych z Kerényi) „drugiego, małego Dionizosa”, który jest również „podziemnym Zeusem”. Zjednoczenie Hadesa, Zeusa i Dionizosa jako jednego trójdzielnego boga zostało użyte do przedstawienia narodzin, śmierci i zmartwychwstania bóstwa oraz do zjednoczenia „lśniącego” królestwa Zeusa i ciemnego królestwa podziemnego Hadesu. Według Rosemarie Taylor-Perry,
często wspomina się, że Zeusowi, Hadesowi i Dionizosowi przypisywano bycie dokładnie tym samym bogiem… Będąc trójdzielnym bóstwem Hades to także Zeus, podwajając się jako Bóg Nieba lub Zeus, Hades porywa swoją „córkę” i kochankę Persefonę. Zajęcie Kory przez Hadesa jest aktem, który pozwala na poczęcie i narodziny drugiej siły integrującej: Iacchos (Zagreus-Dionizos), znany również jako Liknites, bezradna niemowlęca postać tego Bóstwa, które jednoczy mroczny świat podziemny (chtoniczny ) królestwo Hadesu i olimpijskie („Lśniące”) królestwo Zeusa.
Sabazios i Jahwe
Frygijski bóg Sabazios był na przemian utożsamiany z Zeusem lub Dionizosem . Bizantyjska encyklopedia grecka Suda (ok. X w.) podaje:
Sabazios ... to to samo co Dionizos. Otrzymał tę formę zwracania się z odnoszącego się do niego obrzędu; bo barbarzyńcy nazywają okrzyk bachiczny „sabazein”. Stąd też niektórzy Grecy idą w ich ślady i nazywają okrzyk „sabasmos”; w ten sposób Dionizos [staje się] Sabaziosem. Nazywali też „saboi” te miejsca, które były poświęcone jemu i jego bachantom … Demostenes [w przemówieniu] „W imieniu Ktesiphona” [wspomina o nich]. Niektórzy mówią, że Saboi to termin określający tych, którzy są oddani Sabaziosowi, to znaczy Dionizosowi, tak jak ci [oddani] Bakkhos [są] Bakkhoi. Mówią, że Sabazios i Dionizos to to samo. Dlatego też niektórzy twierdzą, że Grecy nazywają Bakkhoi Saboi.
Strabon w I wieku łączył Sabaziosa z Zagreusem wśród ministrów frygijskich i uczestników świętych obrzędów Rei i Dionizosa. Sycylijski współczesny Strabona, Diodorus Siculus , połączył Sabazios z tajemniczym Dionizosem, zrodzonym z Zeusa i Persefony, jednak tego związku nie potwierdzają żadne zachowane inskrypcje, które w całości dotyczą Zeusa Sabaziosa .
Kilka starożytnych źródeł odnotowuje pozornie rozpowszechnione przekonanie w świecie klasycznym, że bóg czczony przez naród żydowski , Jahwe , był identyfikowany jako Dionizos lub Liber poprzez jego identyfikację z Sabaziosem. Tacyt, Lidus, Korneliusz Labeo i Plutarch wszyscy albo dokonali tego skojarzenia, albo dyskutowali o nim jako o istniejącym przekonaniu (chociaż niektórzy, jak Tacyt, podnieśli to specjalnie, aby je odrzucić). Według Plutarcha jednym z powodów identyfikacji jest to, że Żydzi witali swojego boga słowami „Euoe” i „Sabi”, okrzykiem typowo kojarzonym z kultem Sabaziusa. Według uczonego Sean M. McDonough , możliwe, że źródła Plutarcha pomyliły okrzyk „Iao Sabaoth” (zwykle używany przez greckojęzycznych w odniesieniu do Jahwe) z sabazyjskim okrzykiem „Euoe Saboe”, powodując zamieszanie i połączenie dwóch bóstw . Okrzyk „Sabi” mógł być również powiązany z żydowskim terminem „sabat”, dodając do dowodów, które starożytni widzieli, że Jahwe i Dionizos / Sabazjusz to to samo bóstwo. Dalszym wzmocnieniem tego związku byłyby monety używane przez Machabeuszy które obejmowały obrazy związane z kultem Dionizosa, takie jak winogrona, liście winorośli i kielichy. Jednak przekonanie, że żydowski bóg był identyczny z Dionizosem/Sabazjuszem, było na tyle rozpowszechnione, że moneta datowana na 55 pne przedstawiająca klęczącego króla została oznaczona jako „Bachus Judaeus” (BACCHIVS IVDAEVS ), a w 139 pne pretor Korneliusz Scypion Hispalus deportował ludność żydowską na próbując „zarażać rzymskie zwyczaje kultem Jowisza Sabaziusa”.
Mitologia
W starożytnym świecie istniały różne relacje i tradycje dotyczące pochodzenia, narodzin i życia Dionizosa na ziemi, skomplikowane przez jego kilka odrodzeń. W pierwszym wieku pne niektórzy mitografowie próbowali zharmonizować różne relacje o narodzinach Dionizosa w jedną narrację obejmującą nie tylko narodziny mnogie, ale także dwie lub trzy różne manifestacje boga na ziemi w całej historii w różnych wcieleniach. Historyk Diodorus Siculus powiedział, że według „niektórych autorów mitów” było dwóch bogów o imieniu Dionizos, starszy, który był synem Zeusa i Persefony, ale „młodszy odziedziczył również czyny starszego, i tak ludzie z późniejszych czasów, nieświadomi prawdy i oszukani z powodu tożsamości ich imion, myśleli, że był tylko jeden Dionizos”. Powiedział również, że Dionizos „uważano, że ma dwie formy… starożytna z długą brodą, ponieważ wszyscy mężczyźni w dawnych czasach nosili długie brody, a młodsza była młodzieńcza, zniewieściała i młoda”.
Chociaż w wielu dziełach literatury klasycznej wspomniano o zróżnicowanej genealogii Dionizosa, tylko kilka z nich zawiera rzeczywiste mity narracyjne otaczające wydarzenia z jego wielokrotnych narodzin. Należą do nich Bibliotheca Historica z I wieku pne autorstwa greckiego historyka Diodora , która opisuje narodziny i czyny trzech wcieleń Dionizosa; krótka opowieść o narodzinach podana przez rzymskiego autora Hyginusa z I wieku naszej ery , która opisuje podwójne narodziny Dionizosa; oraz dłuższa relacja w formie eposu Dionysiaca greckiego poety Nonnusa , który omawia trzy wcielenia Dionizosa, podobne do relacji Diodora, ale skupia się na życiu trzeciego Dionizosa, urodzonego przez Zeusa i Semele.
Pierwsze narodziny
Chociaż Diodorus wspomina o pewnych tradycjach, które mówią, że istniał starszy, indyjski lub egipski Dionizos, który wynalazł wino, nie ma żadnych opowieści o jego narodzinach ani życiu wśród śmiertelników, a większość tradycji przypisuje wynalezienie wina i podróże po Indiach ostatniemu Dionizosowi. Według Diodora Dionizos był pierwotnie synem Zeusa i Persefony (lub alternatywnie Zeusa i Demeter ). Jest to ten sam rogaty Dionizos opisany przez Hyginusa i Nonnusa w późniejszych relacjach oraz Dionizos czczony przez orfików, który został rozczłonkowany przez tytanów, a następnie odrodził się. Nonnus nazywa tego Dionizosem Zagreusem , podczas gdy Diodorus mówi, że jest również uważany za identycznego z Sabaziusem . Jednak w przeciwieństwie do Hyginusa i Nonnusa, Diodorus nie podaje narracji o narodzinach tego wcielenia boga. Mówiono, że to ten Dionizos nauczył śmiertelników, jak używać wołów do orania pól, zamiast robić to ręcznie. Mówiono, że jego wyznawcy uhonorowali go za to, przedstawiając go z rogami.
Grecki poeta Nonnus podaje narrację o narodzinach Dionizosa w swoim eposie Dionysiaca pod koniec IV lub na początku V wieku naszej ery . Opisał w nim, jak Zeus „zamierzał sprawić, by dorósł nowy Dionizos, kopia starszego Dionizosa w kształcie byka”, który był egipskim bogiem Ozyrysem. (Dionysiaca 4) Zeus przybrał postać węża („ drakon ") i "porwał dziewictwo niezamężnej Persefonii." Według Nonnusa, chociaż Persefona była "małżonką odzianego w czarną szatę króla podziemia", pozostała dziewicą i została ukryta w jaskini przez matkę, aby uniknąć wielu bogów, którzy byli jej zalotnikami, ponieważ „wszyscy mieszkańcy Olimpu zostali oczarowani przez tę jedną dziewczynę, rywale w miłości do służącej przeznaczonej do wydania za mąż” (Dionysiaca 5) Po jej zjednoczeniu z Zeusem łono Persefony „napełniło się żywymi owocami” i urodziła rogate dziecko o imieniu Zagreus. Zagreus, pomimo swojego niemowlęctwa, był w stanie wspiąć się na tron Zeusa i wymachiwać piorunami, oznaczając go jako spadkobiercę Zeusa. Hera to zobaczyła i zaalarmowała Tytanów, którzy rozmazali ich twarze kredą i zaatakowali małego Zagreusa, „gdy kontemplował swoje odmienione oblicze odbite w lustrze”. Zaatakowali go. Jednak według Nonnusa „gdzie jego kończyny zostały pocięte na kawałki przez stal tytanową, koniec jego życia był początek nowego życia jako Dionizos.” Zaczął zmieniać się w wiele różnych form, w których odwzajemniał atak, w tym Zeusa, Kronos , dziecko i „szalony młodzieniec z kwiatem pierwszego puchu, który zaznaczał czarny zaokrąglony podbródek”. Następnie przekształcił się w kilka zwierząt, aby zaatakować zebranych Tytanów, w tym lwa, dzikiego konia, rogatego węża, tygrysa i wreszcie byka. Hera interweniowała, zabijając byka krzykiem, a Tytani w końcu go zarżnęli i pocięli na kawałki. Zeus zaatakował Tytanów i uwięził ich w Tartaros . Spowodowało to matkę Tytanów, Gaję , cierpieć, a jej objawy były widoczne na całym świecie, powodując pożary i powodzie oraz wrzące morza. Zeus zlitował się nad nią i aby ochłodzić płonącą ziemię, sprowadził na świat wielkie deszcze . (Dionizjaka 6)
Interpretacja
W tradycji orfickiej Dionizos był po części bogiem związanym ze światem podziemnym. W rezultacie orficy uznali go za syna Persefony i wierzyli, że został poćwiartowany przez tytanów, a następnie odrodził się. Do mitu rozczłonkowania Dionizosa nawiązał już w IV wieku p.n.e. Platon w swoim Fedonie , w którym Sokrates twierdzi, że inicjacje misteriów dionizyjskich są podobne do inicjacji ścieżki filozoficznej. Późni neoplatończycy, tacy jak Damascius, szczegółowo badali konsekwencje tego. Rozczłonkowanie Dionizosa (tzw sparagmos ) jest często uważany za najważniejszy mit orfizmu.
Wiele współczesnych źródeł identyfikuje tego „orfickiego Dionizosa” z bogiem Zagreusem , chociaż wydaje się, że tego imienia nie używał żaden ze starożytnych orfików, którzy nazywali go po prostu Dionizosem. Zrekonstruowana historia, złożona z różnych starożytnych źródeł, zwykle podawana przez współczesnych uczonych, wygląda następująco. Zeus odbył stosunek z Persefoną w postaci węża, tworząc Dionizosa. Niemowlę zostało zabrane na górę Ida , gdzie, podobnie jak mały Zeus, było strzeżone przez tańczących Curetes . Zeus chciał, aby Dionizos był jego następcą jako władcą kosmosu, ale zazdrosna Hera podżegała Tytanów do zabicia dziecka. Damascius twierdzi, że został wyśmiany przez Tytanów, którzy dali mu łodygę kopru włoskiego ( thyrsus ) zamiast należnego mu berła.
Diodorus opowiada, że Dionizos jest synem Zeusa i Demeter, bogini rolnictwa, a jego opowieść o narodzinach jest alegorią generatywnej mocy bogów działających w przyrodzie. Kiedy „Synowie Gai” (tj. Tytani) ugotowali Dionizosa po jego narodzinach, Demeter zebrała jego szczątki, umożliwiając mu ponowne narodziny. Diodorus zwrócił uwagę na symbolikę, jaką ten mit miał dla swoich wyznawców: Dionizos, bóg winorośli, narodził się z bogów deszczu i ziemi. Został rozerwany na strzępy i ugotowany przez synów Gai, czyli „urodzonych na ziemi”, symbolizujących proces zbioru i produkcji wina. Tak jak szczątki nagich winorośli wracają na ziemię, aby przywrócić jej płodność, tak szczątki młodego Dionizosa zostały zwrócone Demeter, pozwalając mu narodzić się na nowo.
Drugie narodziny
Narracja o narodzinach podana przez Gajusza Juliusza Hyginusa (ok. 64 pne - 17 ne) w Fabulae 167 zgadza się z tradycją orficką, że Liber (Dionizos) był pierwotnie synem Jowisza (Zeusa) i Prozerpiny (Persefony). Hyginus pisze, że Tytani rozdarli Libera, więc Jowisz wziął fragmenty jego serca i włożył je do napoju, który dał Semele , córce Harmonii i Kadmosa , króla i założyciela Teb . Spowodowało to, że Semele zaszła w ciążę. Juno ukazał się Semele w postaci jej pielęgniarki, Beroe, i powiedział jej: „Córko, poproś Jowisza, aby przyszedł do ciebie, gdy przyjdzie do Junony, abyś wiedziała, jaka to przyjemność spać z bogiem”. Kiedy Semele poprosiła Jowisza, aby to zrobił, została zabita przez piorun. Następnie Jowisz wyjął niemowlę Liber z jej łona i oddał go pod opiekę Nysusa. Hyginus stwierdza, że „z tego powodu nazywa się go Dionizosem, a także tym, który ma dwie matki” ( dimētōr ).
Nonnus opisuje, jak życie zostało odmłodzone po potopie, brakowało mu hulanki pod nieobecność Dionizosa. „ Pory roku , te córki lichtgangu, wciąż bez radości, pleciły bogom girlandy tylko z trawy łąkowej. Brakowało bowiem Wina. Bez Bacchosa, który inspirował taniec, jego wdzięk był tylko w połowie pełny i zupełnie bez pożytku; oczarował tylko oczy towarzystwa, gdy krążący tancerz poruszał się w zakrętach i tumultach kroków, mając tylko kiwanie głową za słowa, dłoń za usta, palce za głos”. Zeus oświadczył, że wyśle swojego syna Dionizosa, aby nauczył śmiertelników, jak uprawiać winogrona i wytwarzać wino, aby złagodzić ich trud, wojnę i cierpienie. Po tym, jak został obrońcą ludzkości, obiecuje Zeus, Dionizos będzie walczył na ziemi, ale zostanie przyjęty „przez jasne górne powietrze, by świecić obok Zeusa i dzielić biegi gwiazd”. (Dionizjaka 7).
.jpg)
Śmiertelna księżniczka Semele miała wtedy sen, w którym Zeus zniszczył drzewo owocowe piorunem, ale nie uszkodził owocu. Wysłał ptaka, aby przyniósł mu jeden z owoców i wszył go w jego udo, aby był zarówno matką, jak i ojcem nowego Dionizosa. Zobaczyła, jak mężczyzna w kształcie byka wyłania się z jego uda, a potem zdała sobie sprawę, że to ona sama była drzewem. Jej ojciec Kadmos, bojąc się proroczego snu, polecił Semele złożyć ofiary Zeusowi. Zeus przyszedł do Semele w jej łóżku, ozdobionym różnymi symbolami Dionizosa. Przemienił się w węża, a „Zeus długo zabiegał i krzyczał„ Euoi! ”, Jakby tłocznia była blisko, gdy spłodził syna, który pokochałby wołanie”. Łóżko i komnaty Semele natychmiast porosły winoroślą i kwiatami, a ziemia się roześmiała. Następnie Zeus przemówił do Semele, ujawniając swoją prawdziwą tożsamość i mówiąc jej, by była szczęśliwa: „Urodzisz syna, który nie umrze, a ciebie nazwę nieśmiertelną. Szczęśliwa kobieto! poczęłaś syna, który sprawi, że śmiertelnicy zapomną o swoich nieszczęścia, przyniesiecie radość bogom i ludziom”. (Dionizjaka 7).
Podczas ciąży Semele cieszyła się wiedząc, że jej syn będzie boski. Ubierała się w girlandy z kwiatów i wianki z bluszczu, a gdy tylko usłyszała muzykę, biegała boso po łąkach i lasach, by się bawić. Hera stała się zazdrosna i bała się, że Zeus zastąpi ją Semele jako królową Olimpu. Poszła do Semele w przebraniu starej kobiety, która była mamką Cadmusa. Sprawiła, że Semele była zazdrosna o uwagę, jaką Zeus poświęcał Herie, w porównaniu z ich własnym krótkim związkiem, i sprowokowała ją, by poprosiła Zeusa, aby pojawił się przed nią w pełnej boskości. Semele modlił się do Zeusa, aby się ukazał. Zeus odpowiedział na jej modlitwy, ale ostrzegł ją, że żaden inny śmiertelnik nigdy nie widział go, gdy trzymał pioruny. Semele wyciągnęła rękę, by ich dotknąć i spłonęła na popiół. (Dionizjaka 8). Ale mały Dionizos przeżył, a Zeus uratował go z płomieni, wszywając go w udo. „Więc zaokrąglone udo w czasie porodu stało się kobietą, a chłopiec, który urodził się zbyt wcześnie, został wydany na świat, ale nie na sposób matki, przechodząc z łona matki do ojca”. (Dionizjaka 9). W chwili narodzin miał parę rogów w kształcie półksiężyca. The Pory roku ukoronowały go bluszczem i kwiatami, a jego własne rogi owinęły rogate węże.
Alternatywną narrację o narodzinach podaje Diodorus z tradycji egipskiej. W nim Dionizos jest synem Ammona , którego Diodorus uważa zarówno za boga stwórcę, jak i quasi-historycznego króla Libii . Ammon ożenił się z boginią Reą , ale miał romans z Amalteią , która urodziła Dionizosa. Ammon obawiał się gniewu Rhei, gdyby odkryła dziecko, więc zabrał małego Dionizosa do Nysy (tradycyjnego domu rodzinnego Dionizosa). Ammon wprowadził Dionizosa do jaskini, gdzie miała się nim opiekować Nysa, córka bohatera Aristaeusa . Dionizos stał się sławny dzięki swoim umiejętnościom w sztuce, pięknu i sile. Mówiono, że sztukę winiarstwa odkrył już w dzieciństwie. Jego sława zwróciła na niego uwagę Rei, która była wściekła na Ammona za jego oszustwo. Próbowała podporządkować sobie Dionizosa, ale nie mogąc tego zrobić, opuściła Ammona i poślubiła Kronosa .
Interpretacja
Nawet w starożytności relacja o narodzinach Dionizosa ze śmiertelniczki doprowadziła niektórych do argumentu, że był on postacią historyczną, która z czasem została ubóstwiona, sugestia euhemeryzmu (wyjaśnienie mitycznych wydarzeń mających korzenie w historii śmiertelników) często stosowana do półbogowie. Cesarz rzymski i filozof Julian z IV wieku napotkał przykłady tego przekonania i napisał argumenty przeciwko niemu. W swoim liście do cynika Heracleiosa Julian napisał: „Słyszałem, jak wielu ludzi mówiło, że Dionizos był śmiertelnikiem, ponieważ urodził się z Semele i że stał się bogiem dzięki znajomości teugia i Tajemnice, i podobnie jak nasz pan Herakles ze względu na jego królewską cnotę został przeniesiony na Olimp przez swojego ojca Zeusa. ”Jednak dla Juliana mit narodzin Dionizosa (i Heraklesa) był alegorią głębszej duchowej prawdy. narodziny Dionizosa, argumentuje Julian, nie były „żadnymi narodzinami, ale boską manifestacją” dla Semele, który przewidział, że wkrótce pojawi się fizyczna manifestacja boga Dionizosa. Jednak Semele niecierpliwił się na przyjście boga i zaczął również ujawniać swoje tajemnice wcześnie, za swój występek została powalona przez Zeusa. Kiedy Zeus zdecydował, że nadszedł czas, aby narzucić ludzkości nowy porządek, aby „przeszła od koczowniczego trybu życia do bardziej cywilizowanego”, wysłał swojego syna Dionizosa z Indie jako bóg uwidocznił, szerząc swój kult i dając winorośl jako symbol swego objawienia się wśród śmiertelników. W interpretacji Juliana Grecy „nazywali Semele matką Dionizosa z powodu przepowiedni, którą uczyniła, ale także dlatego, że bóg uhonorował ją jako pierwszą prorokinię jego nadejścia, gdy miało to jeszcze nastąpić.” Alegoryczny mit narodzin Dionizosa, według Juliana, został rozwinięty, aby wyrazić zarówno historię tych wydarzeń, jak i ująć prawdę o jego narodzinach poza generatywnych procesów śmiertelnego świata, ale wchodząc w niego, chociaż jego prawdziwe narodziny miały miejsce bezpośrednio od Zeusa aż do zrozumiała sfera .
Dzieciństwo
Według Nonnusa Zeus oddał małego Dionizosa pod opiekę Hermesa . Hermes dał Dionizosa Lamidom, czyli córkom Lamosa, które były rzecznymi nimfami. Ale Hera doprowadziła Lamides do szaleństwa i spowodowała, że zaatakowali Dionizosa, którego uratował Hermes. Następnie Hermes przywiózł niemowlę do Ino w celu opieki przez jej opiekunkę Mystis, która nauczyła go obrzędów tajemnic (Dionysiaca 9). W relacji Apollodorusa Hermes poinstruował Ino, aby wychowała Dionizosa jako dziewczynę, aby ukryć go przed gniewem Hery. Jednak Hera go znalazła i poprzysiągła zniszczyć dom powodzią; jednak Hermes ponownie uratował Dionizosa, tym razem zabierając go w góry Lidia . Hermes przyjął postać Fanesa , najstarszego z bogów, więc Hera skłoniła się przed nim i pozwoliła mu przejść. Hermes oddał niemowlę bogini Rei , która opiekowała się nim przez cały okres dojrzewania.
Inna wersja głosi, że Dionizos został zabrany do nyskich nimf deszczowych , które wykarmiły jego niemowlęctwo i dzieciństwo, a za ich opiekę Zeus wynagrodził je, umieszczając je jako Hiady wśród gwiazd (patrz gromada gwiazd Hiady ) . W jeszcze innej wersji mitu jest wychowywany przez swojego kuzyna Macrisa na wyspie Eubea .
Dionizos w mitologii greckiej jest bogiem obcego pochodzenia i chociaż Nysa jest miejscem mitologicznym, niezmiennie jest położona daleko na wschód lub na południe. Hymn homerycki 1 do Dionizosa umieszcza go „daleko od Fenicji , blisko egipskiego strumienia ”. Inni umieścili go w Anatolii lub w Libii („daleko na zachodzie nad wielkim oceanem”), w Etiopii (Herodot) lub Arabii (Diodorus Siculus). Według Herodota :
Grecka opowieść głosi, że gdy tylko Dionizos się urodził, Zeus zaszył mu udo i zabrał do Nysy w Etiopii poza Egipt ; a co do Pana , Grecy nie wiedzą, co się z nim stało po urodzeniu. Dlatego jest dla mnie jasne, że Grecy nauczyli się imion tych dwóch bogów później niż imion wszystkich innych, a narodziny obu śledzą do czasu, kiedy zdobyli tę wiedzę.
— Herodot, Historie 2.146.2
Bibliotheca podąża za Ferecydesem, który opowiada, jak mały Dionizos, bóg winorośli, był pielęgnowany przez nimfy deszczowe, Hiady w Nysie. Mówiono również, że młody Dionizos był jednym z wielu słynnych uczniów centaura Chirona . Według Ptolemeusza Chennusa w Bibliotece Focjusza „Dionizosa kochał Chiron, od którego uczył się śpiewów i tańców, obrzędów bachicznych i inicjacji”.
Podróże i wynalezienie wina
Kiedy Dionizos dorósł, odkrył kulturę winorośli i sposób pozyskiwania jej cennego soku, będąc pierwszym, który to zrobił; ale Hera uderzyła go szaleństwem i wypędziła go jako wędrowca przez różne części ziemi. We Frygii bogini Kybele , lepiej znana Grekom jako Rea, uzdrowiła go i nauczyła swoich obrzędów religijnych, po czym wyruszył w podróż przez Azję, ucząc lud uprawy winorośli. Najbardziej znaną częścią jego wędrówek jest wyprawa do Indii , która trwała podobno kilka lat. Według legendy, kiedy Aleksander Wielki dotarli do miasta zwanego Nysa w pobliżu rzeki Indus , miejscowi mówili, że ich miasto zostało założone przez Dionizosa w odległej przeszłości i było poświęcone bogu Dionizosowi. Te podróże przybrały coś w rodzaju podbojów militarnych; według Diodora Siculusa podbił cały świat z wyjątkiem Wielkiej Brytanii i Etiopii .
Inny mit według Nonnusa dotyczy Ampelusa , satyra , który był kochany przez Dionizosa. Jak relacjonował Owidiusz , Ampelus stał się konstelacją Vindemitor , czyli „zbieraczem winogron”:
...nie ucieknie ci zbieracz winogron. Pochodzenie tej konstelacji również można pokrótce opowiedzieć. Mówi się, że nie strzyżony Ampelus, syn nimfy i satyra, był kochany przez Bachusa na wzgórzach Ismaru. Bóg obdarzył go winoroślą, która wyrosła z liściastych konarów wiązu, a mimo to winorośl wzięła od chłopca swoje imię. Podczas gdy pochopnie zbierał jaskrawe winogrona na gałęzi, upadł; Liber zaniósł zagubioną młodość do gwiazd”.
Inną historię Ampelusa opowiedział Nonnus : w wypadku przewidzianym przez Dionizosa młodzieniec zginął podczas jazdy na byku oszalałym od żądła bąka wysłanego przez Selene , boginię księżyca . Losy dały Ampelusowi drugie życie jako winorośl, z której Dionizos wycisnął pierwsze wino .
Powrót do Grecji
Wracając triumfalnie do Grecji po swoich podróżach po Azji, Dionizos zaczął być uważany za założyciela procesji triumfalnej. Podjął starania, by wprowadzić swoją religię do Grecji, ale sprzeciwili się jej władcy, którzy się jej bali, ze względu na zamieszanie i szaleństwo, jakie ze sobą niosła.
W jednym z mitów, zaadaptowanym w sztuce Eurypidesa „Bachantki” , Dionizos powraca do swojego miejsca urodzenia, Teb , rządzonych przez jego kuzyna Penteusza . Penteusz, a także jego matka Agave i jego ciotki Ino i Autonoe nie wierzą w boskie narodziny Dionizosa. Pomimo ostrzeżeń ślepego proroka Tejrezjasza , wypierają się jego kultu i potępiają go za nakłanianie Teb do szaleństwa.
Dionizos używa swoich boskich mocy, by doprowadzić Penteusza do szaleństwa, a następnie zaprasza go do szpiegowania ekstatycznych rytuałów menad w lasach góry Cithaeron . Penteusz, chcąc być świadkiem seksualnej orgii , ukrywa się na drzewie. Menady go zauważają; oszalały przez Dionizosa, biorą go za lwa zamieszkującego góry i atakują go gołymi rękami. Są wśród nich ciotki Penteusza i jego matka Agave, które rozdzierają go na strzępy. Agave zakłada głowę na szczupaka i zabiera trofeum swojemu ojcu Cadmusowi.
Opis Eurypidesa tego sparagmosu był następujący:
„Ale ona pieniła się na ustach, jej oczy przewracały się dookoła; jej umysł był teraz bezmyślny. Trzymana przez boga, nie zwracała uwagi na mężczyznę. Chwyciła jego lewe ramię tuż poniżej łokcia: wciskając stopę w żebra ofiary, wyrwała mu ramię – nie siłą; bóg uczynił łatwym wszystko, czego dotkną. Na jego prawym ramieniu pracowała Ino, rozdzierając ciało; Autonoë i tłum menad chwycili go, krzycząc jak jeden mąż. Kiedy miał oddech, płakał, ale oni krzyczeli o zwycięstwie. Jeden wziął rękę, drugi stopę, but i tak dalej. Rozebrali jego tors, plamiąc paznokcie krwią, a potem rzucali kulami mięsa. Ciało Penteusza leży teraz we fragmentach: na twardych skałach i zmieszane z liśćmi zakopanymi w lesie, które trudno znaleźć. Jego matka potknęła się o jego głowę: biedna głowa! Chwyciła go i przyczepiła do swojego thrysusa, jak lwa, aby pomachać radośnie i triumfalnie podczas polowania.
Szaleństwo mija. Dionizos przybywa w swojej prawdziwej, boskiej postaci, wypędza Agawę i jej siostry oraz przemienia Cadmusa i jego żonę Harmonię w węże. Tylko Tejrezjasz zostaje oszczędzony.
W Iliadzie, kiedy król Likurg z Tracji usłyszał, że Dionizos jest w jego królestwie, uwięził wyznawców Dionizosa, menady . Dionizos uciekł i schronił się u Tetydy i zesłał suszę , która podburzyła lud do buntu. Następnie bóg doprowadził króla Likurga do szaleństwa i kazał mu pociąć siekierą własnego syna na kawałki w przekonaniu, że jest on skrawkiem bluszczu, świętej rośliny Dionizosa. wyrocznia stwierdziła, że ziemia pozostanie sucha i jałowa tak długo, jak długo będzie żył Likurg, a jego lud kazał go wyciągnąć i poćwiartować . Uspokojony śmiercią króla Dionizos zdjął klątwę. W alternatywnej wersji, czasami przedstawianej w sztuce, Likurg próbuje zabić Ambrozję, wyznawcę Dionizosa, który został przemieniony w winorośl, która okręciła się wokół rozwścieczonego króla i powoli go udusiła.
Niewola i ucieczka
Hymn homerycki 7 do Dionizosa opowiada, jak gdy siedział na brzegu morza, zauważyli go niektórzy żeglarze, wierząc, że jest księciem. Próbowali go porwać i odpłynąć, aby sprzedać go jako okup lub w niewolę. Żadna lina go nie zwiąże. Bóg zmienił się w dzikiego lwa i wypuścił niedźwiedzia na pokład, zabijając wszystkich na swojej drodze. Ci, którzy wyskoczyli ze statku, zostali litościwie zamienieni w delfiny. Jedynym ocalałym był sternik Acoetes , który rozpoznał boga i od samego początku próbował powstrzymać jego żeglarzy.
W podobnej historii Dionizos wynajął tyrreński statek piracki, aby popłynął z Ikarii na Naksos . Kiedy był na pokładzie, popłynęli nie na Naksos, ale do Azji, zamierzając sprzedać go jako niewolnika. Tym razem bóg zamienił maszt i wiosła w węże, a statek wypełnił bluszczem i dźwiękiem fletów, tak że żeglarze oszaleli i skacząc do morza zamienili się w delfiny. W Metamorfozach Owidiusza Bachus zaczyna tę historię jako małe dziecko znalezione przez piratów, ale na pokładzie przemienia się w boskiego dorosłego .
Wiele mitów dotyczy obrony Dionizosa przed sceptykami. Malcolm Bull zauważa, że „miarą niejednoznacznej pozycji Bachusa w mitologii klasycznej jest to, że w przeciwieństwie do innych olimpijczyków musiał podróżować łodzią na wyspy, z którymi jest związany, iz powrotem”. Paola Corrente zauważa, że w wielu źródłach incydent z piratami ma miejsce pod koniec czasów Dionizosa wśród śmiertelników. W tym sensie służy jako ostateczny dowód jego boskości i często następuje po nim jego zejście do Hadesu, aby odzyskać matkę, z których oboje mogą następnie wstąpić do nieba, aby żyć obok innych bogów olimpijskich.
Zejście do podziemi
Pauzaniasz w księdze II swojego Opisu Grecji opisuje dwa warianty tradycji dotyczących katabasis Dionizosa , czyli zejścia do podziemi. Obaj opisują, jak Dionizos wkroczył w zaświaty, aby uratować swoją matkę Semele i zabrać ją na należne jej miejsce na Olympusie. Aby to zrobić, musiał walczyć z piekielnym psem Cerberem , którego powstrzymał dla niego Herakles . Po odzyskaniu Semele Dionizos wyłonił się wraz z nią z niezgłębionych wód laguny na wybrzeżu Argolidy w pobliżu prehistorycznego miejsca Lerna , zgodnie z lokalną tradycją. To mityczne wydarzenie zostało upamiętnione corocznym nocnym festiwalem, którego szczegóły utrzymywała miejscowa religia w tajemnicy. Według Paoli Corrente, pojawienie się Dionizosa z wód laguny może oznaczać formę odrodzenia zarówno dla niego, jak i dla Semele, gdy ponownie wyłonili się z podziemi. Wariant tego mitu stanowi podstawę komedii Arystofanesa Żaby .
Według chrześcijańskiego pisarza Klemensa z Aleksandrii Dionizos był prowadzony w swojej podróży przez Prosymnusa lub Polimnusa, który w nagrodę poprosił o bycie kochankiem Dionizosa. Prosymnus zmarł, zanim Dionizos mógł dotrzymać swojej obietnicy, więc aby zaspokoić cień Prosymnusa, Dionizos wykonał fallusa z gałązki figowej i przeniknął nim w grobie Prosymnusa. Ta historia przetrwała w całości tylko w źródłach chrześcijańskich, których celem było zdyskredytowanie mitologii pogańskiej, ale wydaje się, że służyła również do wyjaśnienia pochodzenia tajemnych przedmiotów używanych przez misteria dionizyjskie .
Ten sam mit o zejściu Dionizosa do świata podziemnego jest relacjonowany zarówno przez Diodora Siculusa w jego dziele Bibliotheca Historica z pierwszego wieku pne , jak i przez Pseudo- Apololodorusa w trzeciej księdze jego dzieła Bibliotheca z pierwszego wieku naszej ery . W tym ostatnim Apollodorus opowiada, jak po ukryciu się przed gniewem Hery Dionizos podróżował po świecie, sprzeciwiając się tym, którzy zaprzeczali jego boskości, ostatecznie udowadniając to, przemieniając swoich pirackich porywaczy w delfiny. Następnie kulminacją jego życia na ziemi było zejście, by odzyskać matkę z podziemi. Zmienił imię swojej matki Thyone i wstąpiła z nią do nieba, gdzie stała się boginią. W tym wariancie mitu sugeruje się, że Dionizos zarówno musi udowodnić śmiertelnikom swoją boskość, jak i legitymizować swoje miejsce na Olimpu, udowadniając swój rodowód i podnosząc swoją matkę do boskiego statusu, zanim zajmie miejsce wśród bogów olimpijskich.
Mity wtórne
Złoty dotyk Midasa
Dionizos odkrył, że jego stary nauczyciel i przybrany ojciec, Silenus , zaginął. Starzec odszedł pijany i został znaleziony przez kilku wieśniaków, którzy zanieśli go do swojego króla Midasa (alternatywnie stracił przytomność w różanym ogrodzie Midasa). Król przyjął go gościnnie, ucztując go przez dziesięć dni i nocy, podczas gdy Silenus zabawiał go opowieściami i pieśniami. Jedenastego dnia Midas przyprowadził Silenusa z powrotem do Dionizosa. Dionizos zaoferował królowi wybraną nagrodę.
Midas poprosił, aby wszystko, czego dotknie, zamieniło się w złoto. Dionizos zgodził się, choć żałował, że nie dokonał lepszego wyboru. Midas cieszył się swoją nową mocą, którą pospiesznie wystawił na próbę. Dotknął i zamienił w złoto gałązkę dębu i kamień, ale jego radość zniknęła, gdy odkrył, że jego chleb, mięso i wino również zmieniły się w złoto. Później, kiedy jego córka go objęła, ona również zamieniła się w złoto.
Przerażony król starał się pozbawić Dotyku Midasa i modlił się do Dionizosa o uratowanie go od śmierci głodowej. Bóg zgodził się, każąc Midasowi umyć się w rzece Pactolus . Gdy to zrobił, moc przeszła w nich, a piaski rzeczne zmieniły kolor na złoty: ten etiologiczny mit wyjaśniał złote piaski Pactolus.
Miłosne afery
Kiedy Tezeusz porzucił Ariadnę śpiącą na Naksos, Dionizos ją znalazł i poślubił. Urodziła mu syna o imieniu Oenopion, ale popełniła samobójstwo lub została zabita przez Perseusza . W niektórych wariantach Dionizos miał swoją koronę umieszczoną na niebie jako konstelację Corona; w innych zstąpił do Hadesu , aby przywrócić ją bogom Olimpu. Inna relacja twierdzi, że Dionizos nakazał Tezeuszowi porzucić Ariadnę na wyspie Naksos, ponieważ Dionizos widział ją, gdy Tezeusz niósł ją na statek i postanowił ją poślubić. [ potrzebne źródło ] Psalacantha , nimfa, obiecała pomóc Dionizosowi zabiegać o względy Ariadny w zamian za jego przysługi seksualne; ale Dionizos odmówił, więc Psalakanta odradził Ariadnie pójście z nim. W tym celu Dionizos zamienił ją w roślinę o tej samej nazwie.
Dionizos zakochał się w nimfie o imieniu Nicea , w niektórych wersjach przez związanie Erosa . Nicea była jednak zaprzysiężoną dziewicą i gardziła jego próbami zabiegania o nią. Pewnego dnia, kiedy jej nie było, zastąpił wodę ze źródła, z którego piła, winem. Pod wpływem alkoholu Nicea straciła przytomność, a Dionizos zgwałcił ją we śnie. Kiedy się obudziła i zdała sobie sprawę, co się stało, odszukała go, aby go skrzywdzić, ale nigdy go nie znalazła. Urodziła mu Telete , Satyrusa i innych synów. Dionizos nazwał jej imieniem starożytne miasto Nicea .
W Dionysiaca Nonnusa Eros sprawił, że Dionizos zakochał się w Aurze , dziewiczej towarzyszce Artemidy , jako część sztuczki mającej na celu ukaranie Aury za obrazę Artemidy. Dionizos użył tej samej sztuczki, co w przypadku Nicei, aby ją zasnąć, związał ją, a następnie zgwałcił. Aura próbowała się zabić, z niewielkim sukcesem. Kiedy urodziła synów bliźniaków Dionizosa, Iacchusa i innego chłopca, zjadła jednego bliźniaka, zanim utopiła się w rzece Sangarius .
Również w Dionysiaca Nonnus opowiada, jak Dionizos zakochał się w przystojnym satyrze imieniem Ampelos , który został zabity przez Selene, ponieważ rzucił jej wyzwanie. Po jego śmierci Dionizos zamienił go w pierwszą winorośl.
Inne mity
Trzecie zejście Dionizosa do Hadesu zostało wymyślone przez Arystofanesa w jego komedii Żaby . Dionizos, jako patron ateńskiego festiwalu dramatycznego Dionizja , chce przywrócić do życia jednego z wielkich tragików. Po slamie poetyckim Ajschylos zostaje wybrany zamiast Eurypidesa .
Kiedy Hefajstos przywiązał Herę do magicznego krzesła, Dionizos upił go i przywiózł z powrotem na Olimp po tym, jak stracił przytomność. [ potrzebne źródło ]
Callirrhoe była kalidońską kobietą, która gardziła Coresusem , kapłanem Dionizosa, który groził, że dotknie wszystkie kobiety Calydonu szaleństwem (patrz Maenad ). Kapłanowi nakazano poświęcić Callirhoe, ale zamiast tego popełnił samobójstwo. Callirhoe rzuciła się do studni, którą później nazwano jej imieniem. [ potrzebne źródło ]
Dionizos wysłał także lisa, którego przeznaczeniem było nigdy nie zostać złapanym w Tebach. Kreon , król Teb, wysłał Amfitriona , aby schwytał i zabił lisa. Amphitryon otrzymał od Cefalosa psa, którego jego żona Procris dostała od Minosa , który miał łapać wszystko, za czym gonił. [ potrzebne źródło ]
Inna relacja o pochodzeniu Dionizosa wskazuje, że jest on synem Zeusa i Gê (Gaia), zwanego także Themelê (fundacja), zepsutym w Semele .
Hyginus opowiada, że Dionizos dał kiedyś osłowi ludzką mowę. Następnie osioł rzucił wyzwanie Priapusowi w konkursie o to, który z nich ma lepszego penisa; osioł przegrał. Priapus zabił osła, ale Dionizos umieścił go wśród gwiazd, nad Krabem .
Dzieci
| Potomstwo | Matki |
|---|---|
| (?) Charites lub Graces ( Pasithea , Euphrosyne , Thalia ) | Afrodyta czy Koronis |
| Ceramus, Enyeus , Euanthes , Eurymedon , Latramys, Maron , Oenopion , Phanus, Peparethus , Phlias , Staphylus , Tauropolis, Thoas | Ariadna |
| Carmanora | Alexirrhoe |
| Iacchus i jego brat bliźniak | Aura |
| Medus | alfezybea |
| Phlias | Araethyrea lub Chthonophyle |
| Priap | Afrodyta lub Chione lub Percote |
| Telete , Satyrus , inni synowie | Nicea |
| Narceusz | Physcoa |
| Comus , Methe , Sabazius , Tysa | Nieznany |
Ikonografia i przedstawienia
Symbolika
Najwcześniejsze kultowe obrazy Dionizosa przedstawiają dojrzałego mężczyznę, brodatego i odzianego w szatę. Trzyma z kopru włoskiego , zakończoną szyszką sosnową i zwaną tyrsem . Późniejsze obrazy przedstawiają go jako pozbawionego brody, zmysłowego, nagiego lub półnagiego androgynicznego młodzieńca: literatura opisuje go jako kobiecego lub „męsko-kobiecego”. W swojej w pełni rozwiniętej formie, jego centralne kultowe obrazy przedstawiają jego triumfalne, nieuporządkowane przybycie lub powrót, jakby z miejsca spoza granic tego, co znane i cywilizowane. Jego orszak ( thiasus ) składa się z dzikich wyznawczyń ( menad ) i brodatych satyry ze wyprostowanymi penisami ; niektórzy uzbrojeni są w tyrsy , inni tańczą lub grają. Sam bóg jest ciągnięty rydwanem, zwykle przez egzotyczne bestie, takie jak lwy czy tygrysy, a czasami towarzyszy mu brodaty, pijany Silenus . Uważa się, że ta procesja jest kultowym wzorem dla wyznawców jego Misteriów dionizyjskich . Dionizos jest reprezentowany przez religie miejskie jako obrońca tych, którzy nie należą do konwencjonalnego społeczeństwa, a tym samym symbolizuje chaotyczne, niebezpieczne i nieoczekiwane wszystko, co wymyka się ludzkiemu rozumowi i co można przypisać jedynie nieprzewidywalnemu działaniu bogów.
Dionizos był bogiem zmartwychwstania i był silnie związany z bykiem . W kultowym hymnie z Olimpii , na święto Hery, Dionizos zostaje zaproszony jako byk; „z wściekłością byka”. Walter Burkert relacjonuje: „Dość często [Dionizosa] jest przedstawiany z rogami byka, aw Kyzikos ma tauromorficzny wizerunek”, a także odnosi się do archaicznego mitu, w którym Dionizos zostaje zabity jako byk i bezbożnie zjedzony przez Tytanów .
Wąż i fallus były symbolami Dionizosa w starożytnej Grecji oraz Bachusa w Grecji i Rzymie. Zwykle nosi skórę pantery lub lamparta i nosi tyrs. Jego ikonografia czasami zawiera menady , które noszą wieńce z bluszczu i węży wokół włosów lub szyi.
Kult Dionizosa był ściśle związany z drzewami, w szczególności z drzewem figowym , a niektóre z jego imion na to wskazują, na przykład Endendros „on na drzewie” lub Dendritēs „on z drzewa”. Peters sugeruje pierwotne znaczenie jako „ten, który biegnie wśród drzew” lub „biegacz w lesie”. Janda (2010) akceptuje etymologię, ale proponuje bardziej kosmologiczną interpretację „tego, który napędza drzewo (świata)”. Ta interpretacja wyjaśnia, w jaki sposób Nysa można było ponownie zinterpretować ze znaczenia „drzewo” na nazwę góry: Axis mundi mitologii indoeuropejskiej jest reprezentowane zarówno jako drzewo-świat , jak i jako góra-świat .
Dionizos jest również ściśle związany z przejściem między latem a jesienią. W śródziemnomorskim lecie, naznaczonym wschodem psiej gwiazdy Syriuszem , pogoda staje się niezwykle gorąca, ale jest to również czas, kiedy obietnica nadchodzących zbiorów rośnie. Późne lato, kiedy Orion znajduje się na środku nieba, było w starożytnej Grecji czasem winobrania. Platon opisuje dary tego sezonu jako zebrane owoce, a także dionizyjską radość. Pindar opisuje „czyste światło pełni lata” jako blisko związane z Dionizosem, a być może nawet ucieleśnieniem samego boga. Obraz narodzin Dionizosa z uda Zeusa nazywają go „światłem Zeusa” ( Dios phos ) i kojarzyć go ze światłem Syriusza.
Sztuka klasyczna
_(3470740119).jpg)
Bóg, a jeszcze częściej jego zwolennicy, byli powszechnie przedstawiani na malowanej ceramice starożytnej Grecji , z których większość była przeznaczona do przechowywania wina. Ale poza niektórymi płaskorzeźbami menad , tematy dionizyjskie rzadko pojawiały się w dużych rzeźbach przed okresem hellenistycznym, kiedy stały się powszechne. W nich traktowanie samego boga wahało się od surowej archaizacji lub Neo Attic, takich jak Dionysus Sardanapalus, do typów przedstawiających go jako leniwego i androgynicznego młodego mężczyznę, często nagiego . Hermes i mały Dionizos jest prawdopodobnie greckim oryginałem w marmurze, a grupa Ludovisi Dionysus jest prawdopodobnie rzymskim oryginałem z II wieku naszej ery. Do znanych hellenistycznych rzeźb poddanych dionizyjskich, które przetrwały w kopiach rzymskich, należą Barberini Faun , Belvedere Torso , Resting Satyr . Centaury Furietti i Sleeping Hermaphroditus odzwierciedlają pokrewne tematy, które do tego czasu zostały wciągnięte na orbitę dionizyjską. Marmurowy Tancerz Pergamonu jest oryginałem, podobnie jak brąz Tańczący Satyr z Mazara del Vallo , niedawny powrót do zdrowia po morzu.
Świat dionizyjski w okresie hellenistycznym był hedonistycznym, ale bezpiecznym sielanką , do której dokooptowano inne półboskie stworzenia wiejskie, takie jak centaury , nimfy i bogowie Pan i Hermafrodyta . „Nimfa” na tym etapie „oznacza po prostu idealną samicę dionizyjskiego pleneru, niedziką bachantkę”. Rzeźba hellenistyczna po raz pierwszy obejmuje również duże tematy rodzajowe dzieci i chłopów, z których wielu nosi cechy dionizyjskie, takie jak wieńce z bluszczu, i „większość z nich powinna być postrzegana jako część jego królestwa. Łączy ich z satyrami i nimfami to, że są stworzenia na zewnątrz i są bez prawdziwej tożsamości osobistej.” IV wiek pne Derveni Krater , unikalne przetrwanie najwyższej jakości klasycznego lub hellenistycznego metalowego naczynia na bardzo dużą skalę, przedstawia Dionizosa i jego zwolenników.
Dionizos odwoływał się do hellenistycznych monarchii z wielu powodów, poza tym, że był jedynie bogiem przyjemności: był człowiekiem, który stał się bogiem, przybył ze Wschodu i podbił go, był przykładem stylu życia i wspaniałości ze swoim śmiertelnikiem zwolenników i często był uważany za przodka. Nadal apelował do bogatych cesarskiego Rzymu, którzy zaludniali swoje ogrody rzeźbami dionizyjskimi, a do II wieku naszej ery często chowano ich w sarkofagach z wyrzeźbionymi zatłoczonymi scenami Bachusa i jego świty.
Lycurgus Cup z IV wieku naszej ery w British Museum to spektakularny puchar w klatce , który zmienia kolor, gdy światło wpada przez szkło; przedstawia związanego króla Likurga wyśmiewanego przez boga i atakowanego przez satyra; mogło to być używane do celebracji tajemnic dionizyjskich. Elizabeth Kessler wysunęła teorię, że mozaika pojawiająca się na triclinium Domu Aiona w Nea Pafos , Cypr, opisuje monoteistyczny kult Dionizosa. W mozaice pojawiają się inni bogowie, ale mogą to być tylko pomniejsze reprezentacje centralnie narzuconego Dionizosa. Środkowo-bizantyjska trumna Veroli pokazuje tradycję utrzymującą się w Konstantynopolu około 1000 rne, ale prawdopodobnie niezbyt dobrze poznaną.
Wczesna sztuka nowoczesna
Tematy bachiczne w sztuce powróciły we włoskim renesansie i wkrótce stały się prawie tak popularne jak w starożytności, ale jego „silny związek z kobiecą duchowością i mocą prawie zniknął”, podobnie jak „idea, że destrukcyjne i twórcze moce boga były nierozerwalnie połączony". W posągu Michała Anioła (1496–97) „szaleństwo stało się wesołością”. Posąg próbuje sugerować zarówno pijacką niezdolność, jak i podwyższoną świadomość, ale być może zostało to utracone przez późniejszych widzów i zazwyczaj te dwa aspekty były później rozdzielone, z wyraźnie pijanym Silenusem reprezentującym ten pierwszy i młodzieńczym Bachusem często pokazywanym ze skrzydłami, ponieważ przenosi umysł do wyższych miejsc.
_-_Sine_Cerere_et_Libero_friget_Venus_(Without_Ceres_and_Bacchus,_Venus_Would_Freeze)_-_Google_Art_Project.jpg)
Bachus i Ariadna Tycjana (1522–23) oraz Bachanał Andrian (1523–26), oba namalowane do tego samego pokoju , oferują wpływową heroiczną sielankę, podczas gdy Diego Velázquez w Triumfie Bachusa (lub Los borrachos – „ pijący”, ok. 1629) i Jusepe de Ribera w swoim Drunken Silenus wybierają realizm gatunkowy. Flamandzkie malarstwo barokowe często malowało wyznawców Bacchic, jak w Drunken Silenus Van Dycka i wiele dzieł Rubensa ; Poussin był kolejnym stałym malarzem scen bachicznych.
Częstym tematem w sztuce początku XVI wieku było przedstawienie Bachusa i Ceres opiekujących się przedstawieniem miłości – często Wenus, Kupidyna czy Amory. Tradycja ta wywodzi się z cytatu rzymskiego komika Terence'a (ok. 195/185 - ok. 159 pne), który stał się popularnym przysłowiem we wczesnej nowożytności : Sine Cerere et Baccho friget Venus („bez Ceres i Bachusa Wenus zamarza” ). Jego najprostszym poziomem znaczenia jest to, że miłość potrzebuje jedzenia i wina, aby się rozwijać. Sztuka oparta na tym powiedzeniu była popularna w latach 1550-1630, zwłaszcza w Północny manieryzm w Pradze i Niderlandach , a także Rubens . Ze względu na swój związek ze winobraniem Bachus stał się bogiem jesieni, a on i jego zwolennicy często byli pokazywani w zestawach przedstawiających pory roku.
Współczesna literatura i filozofia
Dionizos pozostał inspiracją dla artystów, filozofów i pisarzy do czasów nowożytnych . W Narodzinach tragedii (1872) niemiecki filozof Friedrich Nietzsche zaproponował, że napięcie między apollińskimi i dionizyjskimi zasadami estetycznymi leży u podstaw rozwoju tragedii greckiej ; Dionizos reprezentował to, co niepohamowane, chaotyczne i irracjonalne, podczas gdy Apollo reprezentował to, co racjonalne i uporządkowane. Ta koncepcja rywalizacji lub opozycji między Dionizosem a Apollem została scharakteryzowana jako „nowoczesny mit”, ponieważ jest wynalazkiem współczesnych myślicieli, takich jak Nietzsche i Johann Joachim Winckelmann , i nie występuje w źródłach klasycznych. Jednak akceptacja i popularność tego tematu w kulturze zachodniej była tak duża, że jego podłoże wpłynęło na wnioski klasycznej nauki.
Nietzsche twierdził również, że najstarsze formy greckiej tragedii były w całości oparte na cierpiącym Dionizosa. W dziele Nietzschego Poza dobrem i złem z 1886 r. , a później w Zmierzchu bożków , Antychryst i Ecce Homo , Dionizos jest postrzegany jako ucieleśnienie niepohamowanej woli mocy . W Hellenic Religion of the Suffering God (1904) oraz Dionysus and Early Dionysianism (1921) poeta Wiaczesław Iwanow rozwija teorię dionizjanizmu , śledząc początki literatury, a zwłaszcza tragedii , w starożytnych misteriach dionizyjskich. Iwanow powiedział, że cierpienie Dionizosa „było charakterystyczną cechą kultu”, tak jak cierpienie Chrystusa jest znaczące dla chrześcijaństwa. Karl Kerényi charakteryzuje Dionizosa jako przedstawiciela psychologicznej siły życiowej (gr. Zoê ). Inne interpretacje psychologiczne stawiają na pierwszym planie emocjonalność Dionizosa , skupiając się na radości , przerażeniu lub histerii związanej z bogiem. Zygmunt Freud określił, że jego prochy powinny być przechowywane w starożytnej greckiej wazie pomalowanej dionizyjskimi scenami z jego kolekcji, która pozostaje na wystawie w Golders Green Crematorium w Londynie.
Współczesna sztuka filmowa i performance
Walt Disney przedstawił Bachusa w części „ Pastoralnej ” filmu animowanego Fantasia jako postać podobną do Silenusa . W 1969 roku wykonano adaptację Bachantek , zatytułowaną Dionizos w '69 . Z tego samego występu nakręcono film . Produkcja wyróżniała się udziałem publiczności, nagością i teatralnymi innowacjami. W 1974 roku Stephen Sondheim i Burt Shevelove zaadaptowali komedię Arystofanesa Żaby do współczesnego musicalu , który trafił na Broadway w 2004 roku i został reaktywowany w Londynie w 2017 roku. Musical kontynuuje zejście Dionizosa do Hadesu, aby przywrócić dramatopisarza; Jednak dramatopisarze są aktualizowani do czasów współczesnych, a Dionizos jest zmuszony wybierać między George'em Bernardem Shawem a Williamem Shakespeare'em .
W 2006 roku The Orion Experience na albumie Cosmicandy umieściło piosenkę zatytułowaną „Cult of Dionysus”. Piosenka przywołuje motywy z kultu boga. Cały album jest opisywany jako „krótki, ostry i ostatecznie zapadający w pamięć, promieniujący dawno zapomnianą energią disco-synth”. Ogólnie rzecz biorąc, piosenka porusza motywy boga związane z byciem przebiegłym i buntowaniem się przeciwko normom społecznym.
W 2014 roku Dionizos pojawia się w Smite jako grywalny bóg pod swoim imieniem Roman Bacchus.
W 2018 roku Dionysus pojawił się w Hades , niezależnej grze akcji typu dungeon crawler, opracowanej i opublikowanej przez Supergiant Games . Jest jednym z kuzynów głównego bohatera i grywalnej postaci, Zagreusa, który próbuje uciec z podziemia i odnaleźć swoją matkę, podczas gdy jego ojciec, Hades, próbuje go powstrzymać. Dionizos oferuje dobrodziejstwa i pomaga Synowi Hadesa w jego próbach ucieczki z podziemi. Wszystkie jego dobrodziejstwa i moce są oparte na jego kluczowych cechach z jego Mitów, koncentrując się na zdolnościach związanych z alkoholem i negatywnym wpływie na wrogów, aby pomóc bohaterowi. Jego charakterystyka w grze nawiązuje do wielu jego historii i cech z historii postaci. Jego interakcje z innymi bogami również podkreślają jego charakter jako psotnika, miłośnika uroczystości i oczywiście wina. Istnieje również odniesienie do bohatera noszącego imię Zagreus , uważany za pierwsze narodziny Dionizosa. Głosu użyczył mu Cyrus Nemati.
W 2018 roku australijski projekt muzyczny Dead Can Dance wydał album zatytułowany Dionysus . Muzyk Brendan Perry opisał inspirację dla albumu jako transowe, „dionizyjskie” doświadczenie, które miał na festiwalu podczas podróży do wiejskiej Hiszpanii . „To wiosenne festiwale, takie jak ten, podczas których można zobaczyć prawdziwe pozostałości świąt dionizyjskich. Są one w całym basenie Morza Śródziemnego, w odległych miejscach, gdzie wpływy chrześcijańskie nie były tak duże. ... Ludzie noszą maski i tańczą w kręgach prawie jak czas się zatrzymał w ich świętowaniu”. Perry zdecydował się wykorzystać śródziemnomorskie instrumenty ludowe, które naśladują naturalne dźwięki oprócz chóru wokalnego, aby przywołać atmosferę starożytnego festiwalu.
W 2019 roku południowokoreański boysband BTS wydał utwór rap-rock - synth-pop - hip hop . o nazwie „ Dionizos ” jako część ich albumu Map of the Soul: Persona . Nazwa tej piosenki pochodzi od skojarzenia imiennika z rozpustą i nadmiarem, co znajduje odzwierciedlenie w jej tekście mówiącym o „upijaniu się sztuką” - grając na koreańskich słowach oznaczających „alkohol” (술 sul ) i „sztuka” ( 예술 takul ) jako przykład – wraz z wyrażeniami dotyczącymi ich sławy, dziedzictwa i integralności artystycznej. Lider zespołu RM w komunikacie prasowym opisał piosenkę jako „radość i ból tworzenia czegoś” oraz „uczciwy utwór”.
Paralele z chrześcijaństwem
Wielu uczonych porównywało narracje dotyczące chrześcijańskiej postaci Jezusa z narracjami związanymi z Dionizosem.
Śmierć i zmartwychwstanie
Niektórzy badacze mitologii porównawczej identyfikują zarówno Dionizosa, jak i Jezusa z mitologicznym archetypem umierającego i odradzającego się boga . Z drugiej strony zauważono, że szczegóły śmierci i odrodzenia Dionizosa są wyraźnie różne zarówno pod względem treści, jak i symboliki od Jezusa. Te dwie historie rozgrywają się w bardzo różnych kontekstach historycznych i geograficznych. Również sposób śmierci jest inny; w najpopularniejszym micie Dionizos został rozdarty na kawałki i zjedzony przez tytanów , ale „ostatecznie przywrócony do nowego życia” z serca, które zostało.
Test
Inną paralelę można dostrzec w Bachantach gdzie Dionizos pojawia się przed królem Penteuszem pod zarzutem twierdzenia o boskości, co porównuje się do nowotestamentowej sceny przesłuchania Jezusa przez Poncjusza Piłata. Jednak wielu uczonych kwestionuje tę paralelę, ponieważ konfrontacja Dionizosa z Penteuszem kończy się śmiercią Penteusza rozszarpanego przez szalone kobiety, podczas gdy proces Jezusa kończy się skazaniem go na śmierć. Rozbieżności między tymi dwiema historiami, w tym ich rozwiązania, skłoniły wielu uczonych do uznania historii Dionizosa za radykalnie odmienną od tej o Jezusie, z wyjątkiem paraleli z aresztowaniem, która jest szczegółem, który pojawia się również w wielu biografiach.
Inne paralele
E. Kessler argumentował, że kult dionizyjski rozwinął się w ścisły monoteizm w IV wieku naszej ery; wraz z mitraizmem i innymi sektami kult ten stanowił przykład „pogańskiego monoteizmu” w bezpośredniej konkurencji z wczesnym chrześcijaństwem w późnej starożytności . Uczeni począwszy od XVI wieku, zwłaszcza Gerard Vossius , dyskutowali również o podobieństwach między biografiami Dionizosa/Bachusa i Mojżesza (Vossius nazwał swoich synów Dionizy i Izaak ). Takie porównania pojawiają się w detalach obrazów Poussina.
John Moles argumentował, że kult dionizyjski wpłynął na wczesne chrześcijaństwo, a zwłaszcza na sposób, w jaki chrześcijanie rozumieli siebie jako „nową” religię skupioną wokół bóstwa zbawiciela. W szczególności argumentuje, że opis pochodzenia chrześcijańskiego w Dziejach Apostolskich był pod silnym wpływem Bachantek Eurypidesa . Moles sugeruje również, że Apostoł Paweł mógł częściowo oprzeć swoją relację o Wieczerzy Pańskiej na rytualnych posiłkach odprawianych przez członków kultu dionizyjskiego.
Galeria
Sarkofag z rzymskiego marmuru z Triumfem Dionizosa i porami roku (około 260–270 ne)
Triumf Dionizosa
Puchar Dionizosa , kylix z VI wieku pne z Dionizosem płynącym z piratami, które przekształcił w delfiny
Dionizos trzymający jajko i koguta, terakota z Tanagry , Grecja, ok. 350 pne
Dionizos jadący na lamparcie , macedońska mozaika z Pelli , Grecja (IV wiek pne)
Posąg Dionizosa (Sardanapalus) ( Museo Palazzo Massimo Alle Terme , Rzym)
![Bronze head of Dionysus (50 BC – 50 AD) in the British Museum[322]](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6f/Bronze_Head_of_Dionysos.JPG/120px-Bronze_Head_of_Dionysos.JPG)
Brązowa głowa Dionizosa (50 pne - 50 ne) w British Museum
Posąg Dionizosa w Remich Luksemburg
Stół z motywem Bachusa - blat wykonano we Florencji (ok. 1736), a podstawę z pozłacanego drewna w Wielkiej Brytanii lub Irlandii (ok. 1736–1740).
Głowa posągu dionizyjskiego, 310-290 pne, Muzeum Palatynu
Bachus – Giovanni Francesco Romanelli (XVII wiek)
Amfora dionizyjska
Dzban Dionizyjski
z terakoty w kształcie głowy Dionizosa (ok. 410 pne) - na wystawie w Muzeum Starożytnej Agory w Atenach , mieszczącym się w Stoa Attalusa
Amfora z kultową maską Dionizosa, autorstwa malarza Antimenesa, ok. 520 pne, Altes Museum
Marmurowa głowa Dionizosa, z Gimnazjum Salaminy, II wne, Muzeum Cypryjskie , Nikozja , Cypr
Kultowa maska Dionizosa z Beocji , IV wpne
Marmurowa statuetka Dionizosa, początek III wieku pne, Metropolitan Museum
.jpg)
![Bronze head of Dionysus (50 BC – 50 AD) in the British Museum[322]](https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Bronze_Head_of_Dionysos.JPG)
.jpg)
.jpg)
Genealogia
| Drzewo genealogiczne Dionizosa | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Zobacz też
- Alpos i Nonnus
- Anthesteria , Ascolia , Dionysia i Lenaia
- Tajemnice dionizyjskie i kult Dionizosa
- Pan (bóg) , Ampelos , Kybele i Silenus
- Teatr Dionizosa
Notatki
- Aristides , Aristides ex recensione Guilielmi Dindorfii, tom 3 , Wilhelm Dindorf , Weidmann, G. Reimer, 1829. Hathi Trust Digital Library .
- Arystofanes , Żaby , Matthew Dillon, wyd., Perseus Digital Library, Tufts University, 1995. Wersja online w Perseus Digital Library .
- Arnobius z Sicca , The Seven Books of Arnobius Adversus Gentes , przetłumaczone przez Archibalda Hamiltona Bryce'a i Hugh Campbella, Edinburg: T. & T. Clark. 1871. Archiwum internetowe .
- Arrian , Anabasis of Alexander , tom I: Księgi 1–4 , przekład PA Brunt. Loeb Classical Library nr 236. Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press , 1976. ISBN 978-0-674-99260-3 . Wersja online w Harvard University Press .
- Arrian , Anabasis of Alexander , tom II: Księgi 5–7 , przekład PA Brunt. Loeb Classical Library nr 269. Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press , 1976. ISBN 978-0-674-99297-9 . Wersja online w Harvard University Press .
- Beekes, Robert SP (2009). Słownik etymologiczny języka greckiego . Skarp. ISBN 978-90-04-32186-1 .
- Bowie, AM, Arystofanes: mit, rytuał i komedia , Cambridge University Press , 1993. ISBN 0521440122 .
- Bowie, EL, „Czas i miejsce, narracja i mowa w Philicus, Philodams i Limenius” w Hymnic Narrative and the Narratology of Greek Hymns , pod redakcją Andrew Faulknera, Owen Hodkinson, Brill, 2015. ISBN 9789004289512 .
- Bull, Malcolm, Zwierciadło bogów, jak artyści renesansu ponownie odkryli pogańskich bogów , Oxford UP, 2005, ISBN 9780195219234
- Burkert, Walter , Religia grecka , Harvard University Press , 1985. ISBN 0-674-36281-0 .
- Klemens Aleksandryjski , Napomnienie do Greków. Zbawienie bogacza. Do nowo ochrzczonych . Przetłumaczone przez GW Butterwortha. Loeb Classical Library nr 92. Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press , 1919. ISBN 978-0-674-99103-3 . Wersja online w Harvard University Press . Archiwum internetowe wydanie z 1960 r . .
- Collard, Christopher i Martin Cropp, Eurypides Fragmenty: Edyp-Chrysippus: Inne fragmenty , Loeb Classical Library nr 506. Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press , 2008. ISBN 978-0-674-99631-1 . Wersja online w Harvard University Press .
- Dalby, Andrew (2005). Opowieść o Bachusie . Londyn: British Museum Press. ISBN 0-7141-2255-6 .
- Diodorus Siculus , Diodorus Siculus: Biblioteka historii . Przetłumaczone przez CH Oldfather. Dwanaście tomów. Biblioteka klasyczna Loeba . Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press; Londyn: William Heinemann, Ltd. 1989. Wersja online autorstwa Billa Thayera
- Edmonds, Radcliffe (1999), „Rozdzieranie mitu Zagreusa: kilka pogardliwych uwag na temat orfizmu i grzechu pierworodnego”, Classical Antiquity 18 (1999): 35–73. PDF .
- Encinas Reguero, M. Carmen, „Imiona Dionizosa w Bacchae Eurypidesa i język retoryczny Teirezjasza”, w redefinicji Dionysos , redaktorzy: Alberto Bernabé, Miguel Herrero de Jáuregui, Ana Isabel Jiménez San Cristóbal, Raquel Martín Hernández. Walter de Gruyter, 2013. ISBN 978-3-11-030091-8 .
- Eurypides , Bacchae , przetłumaczone przez TA Buckley w The Tragedies of Eurypides , Londyn. Henryka G. Bohna. 1850. Wersja online w Bibliotece Cyfrowej Perseusza .
- Eurypides , Cyclops , w Eurypides, z angielskim tłumaczeniem autorstwa Davida Kovacsa , Cambridge. Wydawnictwo Uniwersytetu Harvarda. nadchodzący. Wersja online w Bibliotece Cyfrowej Perseusza .
- Eurypides , Ion , przetłumaczone przez Roberta Pottera w The Complete Greek Drama , pod redakcją Whitneya J. Oatesa i Eugene'a O'Neilla Jr., tom 1. Nowy Jork. Losowy Dom. 1938. Wersja online w Bibliotece Cyfrowej Perseusza .
- Eurypides , Trojanki , w The Plays of Eurypides , przetłumaczone przez EP Coleridge. Tom I. Londyn. George Bell i synowie. 1891. Wersja online w Bibliotece Cyfrowej Perseusza .
- Fantuzzi, Marco, „Sung Poetry: The Case of Inscribed Peeans” w A Companion to Hellenistic Literature , redaktorzy: James J. Clauss, Martine Cuypers, John Wiley & Sons, 2010. ISBN 9781405136792 .
- Farnell, Lewis Richard , The Cults of the Greek States, tom 5, Clarendon Press, Oxford, 1909 Internet Archive ; por. Rozdział IV, „Kulty Dionizosa”; Rozdział V, „Rytuał dionizyjski”; Rozdział VI, „Kult-pomniki Dionizosa”; Rozdział VII, „Idealne typy dionizyjskie”.
- Fowler, RL (2013), Wczesna mitologia grecka: tom 2: komentarz , Oxford University Press, 2013. ISBN 978-0198147411 .
- Lightfoot, kolekcja hellenistyczna JL : Philitas. Aleksander z Etolii. Hermesianax. euforia. Parteniusz. Zredagowane i przetłumaczone przez JL Lightfoot. Loeb Classical Library nr 508. Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press, 2010. ISBN 978-0-674-99636-6 . Wersja online w Harvard University Press .
- Fox, William Sherwood, Mitologia wszystkich ras , t. 1, grecki i rzymski , 1916, redaktor generalny, Louis Herbert Gray.
- Gantz, Timothy , Early Greek Myth: A Guide to Literary and Artistic Sources , Johns Hopkins University Press, 1996, dwa tomy: ISBN 978-0-8018-5360-9 (tom 1), ISBN 978-0-8018-5362 -3 (tom 2).
- Graf, F. (1974), Eleusis und die orphische Dichtung Athens in vorhellenistischer Zeit , Walter de Gruyter, 1974. ISBN 9783110044980 .
- Graf, F. (2005), „Iacchus” w Brill's New Pauly: Encyclopaedia of the Ancient World . Starożytność, tom 6 , Lieden-Boston 2005.
- Grimal, Pierre, Słownik mitologii klasycznej , Wiley-Blackwell, 1996, ISBN 978-0-631-20102-1 .
- Guthrie, WKC , Orfeusz i religia grecka: studium ruchu orfickiego , Princeton University Press, 1935. ISBN 978-0-691-02499-8 .
- Hard, Robin, The Routledge Handbook of Greek Mythology: na podstawie „Podręcznika mitologii greckiej” HJ Rose'a , Psychology Press, 2004, ISBN 978-0-415-18636-0 .
- Harder, Annette, Callimachus: Aetia: Wprowadzenie, tekst, tłumaczenie i komentarz , Oxford University Press, 2012. ISBN 978-0-19-958101-6 . (zestaw dwóch tomów). książki Google
- Harrison, Jane Ellen , Prolegomena to the Study of Greek Religion , wydanie drugie, Cambridge: Cambridge University Press , 1908. Internet Archive
- Herodot ; Historie , AD Godley (tłumacz), Cambridge: Harvard University Press , 1920; ISBN 0674991338 . Wersja online w Bibliotece Cyfrowej Perseusza .
- Hezjod , Teogonia , w The Homeric Hymns and Homerica with an English Translation by Hugh G. Evelyn-White , Cambridge, MA, Harvard University Press; Londyn, William Heinemann Ltd. 1914. Wersja online w Perseus Digital Library .
- Homer , Iliada z tłumaczeniem na język angielski autorstwa dr AT Murraya w dwóch tomach . Cambridge, Massachusetts, Harvard University Press; Londyn, William Heinemann, Ltd. 1924. Wersja online w Perseus Digital Library .
- Homera ; Odyseja z tłumaczeniem na język angielski autorstwa AT Murray, PH.D. w dwóch tomach . Cambridge, Massachusetts, Harvard University Press; Londyn, William Heinemann, Ltd. 1919. Wersja online w Perseus Digital Library .
- Hyginus, Gaius Julius , Fabulae w Bibliotece Apollodorusa i Hyginus' Fabulae : dwa podręczniki mitologii greckiej, przetłumaczone, ze wstępami R. Scotta Smitha i Stephena M. Trzaskomy , Hackett Publishing Company, 2007. ISBN 978-0-87220-821 -6 .
- Janda, Michael, Die Musik nach dem Chaos , Innsbruck 2010.
- Jameson, Michał. „Aseksualność Dionizosa”. Maski Dionizosa . wyd. Thomasa H. Carpentera i Christophera A. Faraone. Itaka: Cornell UP, 1993. ISBN 0-8014-8062-0 . 44–64.
- Jiménez San Cristóbal, Anna Isabel, 2012, „Iacchus in Plutarch” w Plutarch in the Religious and Philosophical Discourse of Late Antiquity , pod redakcją Fernando Lautaro Roig Lanzillotta i Israel Mu Oz Gallarte, Brill, ISBN 9789004234741 .
- Jiménez San Cristóbal, Anna Isabel 2013, „The Sophoclean Dionysos” w redefinicji Dionysus , redaktorzy: Alberto Bernabé, Miguel Herrero de Jáuregui, Ana Isabel Jiménez San Cristóbal, Raquel Martín Hernández, Walter de Gruyter. ISBN 978-3-11-030091-8 .
- Kerényi, Karl 1967, Eleusis: Archetypowy obraz matki i córki , Princeton University Press , 1991. ISBN 9780691019154 .
- Kerényi, Karl 1976, Dionysos: Archetypowy obraz niezniszczalnego życia , Princeton University Press , 1996. ISBN 9780691029153 .
- Linforth, Ivan M. , The Arts of Orpheus , Berkeley, University of California Press, 1941. Wersja online w HathiTrust
- Lloyd-Jones, Hugh , Sophocles: Fragments , zredagowane i przetłumaczone przez Hugh Lloyda-Jonesa, Loeb Classical Library nr 483. Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press , 1996. ISBN 978-0-674-99532-1 . Wersja online w Harvard University Press .
- Kern, Otto . Orphicorum Fragmenta , Berlin, 1922. Archiwum internetowe
- Lukrecjusz , De Rerum Natura , William Ellery Leonard. PE Dutton. 1916. Wersja online w Bibliotece Cyfrowej Perseusza .
- Marcovich, Miroslav, Studies in grecko-rzymskich religii i gnostycyzmu , Brill, 1988. ISBN 9789004086241 .
- March, Jenny, Cassell's Dictionary of Classical Mythology , Casell & Co, 2001. ISBN 0-304-35788-X . Archiwum internetowe
- McDonough, Sean M. (1999), YHWH at Patmos: Rev. 1:4 w jego hellenistycznym i wczesnożydowskim otoczeniu , Wissenschaftliche Untersuchungen zum Neuen Testament 2. Reihe, tom. 107, Tybinga, Niemcy: Mohr Siebeck, ISBN 978-3-16-147055-4 , ISSN 0340-9570
- Nauck, Johann August , Tragicorum graecorum fragmenta , Lipsk, Teubner, 1989. Internet Archive
- Nilsson, Martin, P., „Wczesne ruchy orfizmu i pokrewnych religii”, The Harvard Theological Review , tom. 28, nr 3 (VII 1935), s. 181–230. JSTOR 1508326
- Nonnus , Dionysiaca ; przetłumaczone przez Rouse, WHD , I Księgi I – XV. Loeb Classical Library nr 344, Cambridge, Massachusetts, Harvard University Press; Londyn, William Heinemann Ltd. 1940. Internet Archive
- Nonnus , Dionysiaca ; przetłumaczone przez Rouse, WHD , III Książki XXXVI – XLVIII. Loeb Classical Library nr 346, Cambridge, Massachusetts, Harvard University Press; Londyn, William Heinemann Ltd. 1940. Internet Archive .
- Ogden, Daniel, Drakōn: mit smoka i kult węża w świecie greckim i rzymskim , Oxford University Press, 2013. ISBN 978-0-19-955732-5 .
- Owidiusz , Metamorfozy , Brookes More. Boston. Cornhill Publishing Co. 1922. Wersja online w Bibliotece Cyfrowej Perseusza .
- Parker, Robert (2002), „Early Orphism” w The Greek World , pod redakcją Antona Powella, Routledge, 2002. ISBN 978-1-134-69864-6 .
- Parker, Robert (2005) Politeizm i społeczeństwo w Atenach , OUP Oxford, 2005. ISBN 9780191534522 .
- Pauzaniasz , Pauzaniasz Opis Grecji z tłumaczeniem na język angielski autorstwa WHS Jones, Litt.D. i HA Ormerod, MA, w 4 tomach. Cambridge, Massachusetts, Harvard University Press; Londyn, William Heinemann Ltd. 1918. Wersja online w Perseus Digital Library .
- Sara Peterson, Relacja z obecności dionizyjskiej w sztuce i kulturze Indii . Academia.edu, 2016
- Pickard-Cambridge, Arthur, Teatr Dionizosa w Atenach , 1946.
- Plutarch , Moralia, tom V: Izyda i Ozyrys. E w Delfach. Wyrocznie w Delfach nie są już podane wierszem. Starzenie się wyroczni . Przetłumaczone przez Franka Cole'a Babbitta. Loeb Classical Library nr 306. Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press, 1936. ISBN 978-0-674-99337-2 . Wersja online w Harvard University Press .
- Powell, Barry B., Mit klasyczny, wydanie 5, 2007.
- Pseudo-Plutarch , De fluviis , w moralności Plutarcha, tom V , zredagowane i przetłumaczone przez Williama Watsona Goodwina , Boston: Little, Brown & Co., 1874. Wersja online w Perseus Digital Library .
- Ridgeway, William, Origin of Tragedy , 1910. Kessinger Publishing (czerwiec 2003). ISBN 0-7661-6221-4 .
- Ridgeway, William, Dramaty i tańce dramatyczne ras pozaeuropejskich ze szczególnym uwzględnieniem pochodzenia tragedii greckiej, z dodatkiem dotyczącym pochodzenia komedii greckiej , 1915.
- Riu, Xavier, Dionysism and Comedy , Rowman and Littlefield Publishers (1999). ISBN 0-8476-9442-9 .
- Rose, Herbert Jennings , „Iacchus” w The Oxford Classical Dictionary , wydanie drugie, Hammond, NGL i Howard Hayes Scullard (redaktorzy), Oxford University Press , 1992. ISBN 0-19-869117-3 .
- Rutherford, Ian, (2016) Interakcje grecko-egipskie: literatura, tłumaczenie i kultura, 500 pne – 300 ne , Oxford University Press, 2016. ISBN 9780191630118 .
- Rutherford, William G., (1896) Scholia Aristphanica , Londyn, Macmillan and Co. i Nowy Jork, 1896. Internet Archive * Seaford, Richard. „Dionizos”, Routledge (2006). ISBN 0-415-32488-2 .
- Smith, RRR, Hellenistic Sculpture, podręcznik , Thames & Hudson, 1991, ISBN 0500202494
- Smith, William ; Słownik biografii i mitologii greckiej i rzymskiej , Londyn (1873). Wersja online w Bibliotece Cyfrowej Perseusza
- Smyth, Herbert Weir , Ajschylos, z angielskim tłumaczeniem Herberta Weira Smytha , tom II, Londyn: Heinemann, 1926. Internet Archive
- Sommerstein, Alan H., Ajschylos: Fragmenty. Zredagowane i przetłumaczone przez Alana H. Sommersteina. Loeb Classical Library nr 505. Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press , 2009. ISBN 978-0-674-99629-8 . Wersja online w Harvard University Press .
- Sofokles , Antygona Sofoklesa, pod redakcją ze wstępem i notatkami Sir Richarda Jebba , Sir Richarda Jebba. Cambridge. Wydawnictwo Uniwersytetu Cambridge. 1891. Wersja online w Perseus Digital Library
- Strabon , Geografia , przetłumaczone przez Horace'a Leonarda Jonesa; Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press ; Londyn: William Heinemann, Ltd. (1924). Książki 6–14 w Bibliotece Cyfrowej Perseusza
- Sutton, Dana F., Ancient Comedy , Twayne Publishers (sierpień 1993). ISBN 0-8057-0957-6 .
- Tripp, Edward, Crowell's Handbook of Classical Mythology , Thomas Y. Crowell Co; Wydanie pierwsze (czerwiec 1970). ISBN 069022608X .
- Versnel, HS, „ΙΑΚΧΟΣ. Kilka uwag sugerowanych przez niepublikowanego Lekythosa w Villa Giulia”, Talanta 4 , 1972, 23–38. PDF
- Zachód, ML (1983), wiersze orfickie , Clarendon Press. ISBN 978-0-19-814854-8 .
Dalsza lektura
- Liwiusz , Historia Rzymu, księga 39:13 , Opis zakazanych bachanaliów w Rzymie i we Włoszech
- Detienne, Marcel , Dionizos na wolności , tr. przez Arthura Goldhammera , Harvard University Press, 1989. ISBN 0-674-20773-4 . (Oryginalnie w języku francuskim jako Dionysos à ciel ouvert , 1986)
- Albert Henrichs, Między miastem a krajem: kultowe wymiary Dionizosa w Atenach i Attyce (1 kwietnia 1990). Wydział Klasyki, UCB. Gabinet Muz: Rosenmeyer Festschrift. Papierowy festschrift18.
- Sara Peterson, Relacja z obecności dionizyjskiej w sztuce i kulturze Indii . Akademia, 2016
- Frazer, James „Złota gałąź”
- Kern, O. Dionysos (2) w Paulys Realencyclopädie der classischen Altertumswissenschaft , tr. na angielski
- Walter F. Otto „Dionizos: mit i kult”
- Redifining Dionysos , duże wspólne badanie akademickie na temat Dionizosa i jego kultu w starożytności.
- Richard Seaford, Routledge „Dionizos”
- Henk Versnel „Heis Dionysus - One Dionysus? Perspektywa politeistyczna” badanie religii greckiej i samego Dionizosa.
Linki zewnętrzne
|
Zasoby biblioteczne dotyczące Dionizosa |
-
Media związane z Dionizosem w Wikimedia Commons -
Słownikowa definicja Dionizosa w Wikisłowniku - Projekt Theoi, mity Dionizosa z oryginalnych źródeł, kult, sztuka klasyczna
- Około 2000 obrazów Bachusa w ikonograficznej bazie danych Instytutu Warburga zarchiwizowano 15.05.2012 w Wayback Machine
- Motywy ikonograficzne w sztuce: Bachus |Dionizos
- Traktat o tajemnicach bachicznych
- Starożytne teksty na temat Dionizosa , z Tiresias: The Ancient Mediterranean Religions Source Database
|
Seria greckich bóstw
| |||||
|---|---|---|---|---|---|
|
| |||||
| Plemiona | |||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Królowie |
|
||||||||||||||||
|
|||||||||||||||||
Wojny z Cesarstwem Rzymskim |
|
||||||||||||||||
| Dacja rzymska |
|
||||||||||||||||
| Badania | |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
| Ogólny | |
|---|---|
| Biblioteki Narodowe | |
| Inny | |
- Bogowie rolnictwa
- Bogowie sztuki
- Bóstwa bydła
- Dzieci Zeusa
- Istoty chtoniczne
- Małżonkowie Afrodyty
- bogowie daccy
- Czyny Hery
- Czyny Hermesa
- Bóstwa w Iliadzie
- Bóstwa wina i piwa
- Dionizos
- Bogowie płodności
- greccy bogowie
- Bogowie żniw
- Historia wina
- Bóstwa homoseksualizmu i biseksualności
- Motywy LGBT w mitologii greckiej
- Bogowie życia, śmierci i odrodzenia
- Metamorfozy postaci
- Bogowie muzyki i śpiewu
- Mitologiczni gwałciciele
- Mitologia Heraklesa
- Zmiennokształtni w mitologii greckiej