Żydzi sefardyjscy

Żydzi

יהדות <a i=3>sefardyjskiego
‎ Posąg
Statue of the Sephardic rabina i filozofa Majmonidesa w Kordobie Hiszpania
sefardyjscy , , ספרד _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ : izraelski hebrajski , sefardyjski hebrajski (liturgiczne), francuskie, angielskie, hiszpańskie, portugalskie, włoskie, tureckie, arabskie i inne lokalne języki
Religia
Judaizm
Powiązane grupy etniczne
Żydzi mizrachijscy , Żydzi aszkenazyjscy , Żydzi latynoscy , inne żydowskie grupy etniczne i Samarytanie

Żydzi sefardyjscy lub sefardyjscy ( hebr . יהדות ספרד , zlatynizowany : Yahadut Sefarad , tłum.   Jewry of Hispania ; ladino : Djudíos Sefardíes ), także Żydzi sefardyjscy lub latynoscy , to populacja diaspory żydowskiej związana z Półwyspem Iberyjskim . Termin wywodzący się z hebrajskiego Sepharad ( dosł.   „Hiszpania”) może również odnosić się do Żydów Mizrahi z Azji Zachodniej i Afryki Północnej , na których również wpłynęło prawo i zwyczaje sefardyjskie . Wielu iberyjskich wygnańców żydowskich również później szukało schronienia w społecznościach żydowskich Mizrahi, co doprowadziło do integracji z tymi społecznościami.

Społeczności żydowskie na Półwyspie Iberyjskim prosperowały przez wieki pod muzułmańskim panowaniem Al-Andalus po podboju Hispanii przez Umajjadów , ale ich fortuny zaczęły podupadać wraz z kampanią Christian Reconquista mającą na celu odzyskanie Hiszpanii. W 1492 r. Dekret z Alhambry wydany przez katolickich monarchów Hiszpanii wezwał do wypędzenia Żydów, aw 1496 r. Król Portugalii Manuel I wydał podobny edykt w sprawie wypędzenia zarówno Żydów, jak i muzułmanów . Działania te zaowocowały połączeniem migracji wewnętrznych i zewnętrznych, masowych nawróceń i egzekucji. Pod koniec XV wieku Żydzi sefardyjscy zostali w dużej mierze wypędzeni z Hiszpanii i rozproszeni po całej Afryce Północnej , Azji Zachodniej , Europie Południowej i Południowo-Wschodniej , osiedlając się w pobliżu istniejących społeczności żydowskich lub jako pierwsi na nowych granicach, takich jak wzdłuż Jedwabnego Szlaku .

Historycznie rzecz biorąc, języki narodowe Żydów sefardyjskich i ich potomków były wariantami hiszpańskiego lub portugalskiego , chociaż przyjęli oni również i dostosowali inne języki. Historyczne formy języka hiszpańskiego, którymi różne społeczności sefardyjskie mówiły wspólnie, były związane z datą ich wyjazdu z Iberii i ich ówczesnym statusem jako nowych chrześcijan lub Żydów. Judeo-hiszpański , zwany także ladino , to język romański wywodzący się ze starohiszpańskiego tak mówili wschodni sefardyjscy Żydzi, którzy osiedlili się we wschodniej części Morza Śródziemnego po wypędzeniu ich z Hiszpanii w 1492 r.; Haketia (znana również jako „ Tetuani Ladino ” w Algierii), odmiana języka judeo-hiszpańskiego z wpływami arabskimi , była używana przez północnoafrykańskich Żydów sefardyjskich, którzy osiedlili się w regionie po wypędzeniu Hiszpanii w 1492 roku.

W 2015 roku, ponad pięć wieków po wypędzeniu, zarówno Hiszpania, jak i Portugalia uchwaliły prawa zezwalające Żydom sefardyjskim, którzy mogli udowodnić swoje rodowe pochodzenie w tych krajach, na ubieganie się o obywatelstwo; podczas gdy hiszpańskie prawo, które oferowało Żydom sefardyjskim przyspieszone obywatelstwo, wygasło w 2019 r., prawo portugalskie zostało skutecznie zniesione dla nowych wnioskodawców w 2022 r.

Etymologia

,    Nazwa sefardyjska oznacza „hiszpański” lub „latynoski”, wywodząca się z Sepharad ( hebrajski : סְפָרַד <a i=7>, współczesny : Sfarád , tyberyjski : Səp̄āráḏ ), lokalizacja biblijna. Położenie biblijnego Sefaradu wskazuje na Półwysep Iberyjski, wówczas najbardziej wysuniętą na zachód placówkę fenickiego handlu morskiego. Uważa się, że obecność Żydów na Półwyspie Iberyjskim rozpoczęła się za panowania króla Salomona , którego akcyza nakładała podatki na wygnańców z Iberii. Chociaż pierwsza data przybycia Żydów na Półwysep Iberyjski jest przedmiotem trwających badań archeologicznych, istnieją dowody na to, że społeczności żydowskie istniały już w I wieku CE .

,    W innych językach i pismach „sefardyjski” można przetłumaczyć jako liczbę mnogą hebrajski : סְפָרַדִּים <a i=5>, współczesny : sfaraddim , tyberyjski : səp̄āraddîm ; hiszpański : Sefardíes ; portugalski : Sefarditas ; kataloński : Sefardyci ; aragoński : Safardís ; baskijski : Sefardiak ; francuski : Sefarady ; galicyjski : Sefardís ; włoski : Sefardyjczycy ; Grecki : Σεφαρδίτες , Sefardyjczycy ; serbski : Сефарди , Sefardi ; serbski , judeo-hiszpański : Sefaradies/Sefaradim ; i arabski : سفارديون , Safārdiyyūn .

Definicja

Festiwal Żydowski w Tetuanie , Alfred Dehodencq , 1865, Muzeum Sztuki i Historii Żydów w Paryżu

Wąska definicja etniczna

W węższej definicji etnicznej Żyd sefardyjski jest potomkiem Żydów mieszkających na Półwyspie Iberyjskim pod koniec XV wieku, tuż przed wydaniem dekretu z Alhambry z 1492 r . 1496 w Portugalii na rozkaz króla Manuela I.

W języku hebrajskim termin „Sefardyjczycy Tehorim” ( ספרדים טהורים , dosłownie „Czysty Sefardyjczyk”) wywodzi się z niezrozumienia inicjałów ס”ט „Samekh Tet” tradycyjnie używanych z niektórymi nazwami własnymi (które oznaczają sofo tov , „może niech jego koniec będzie dobry” ), był ostatnio używany w niektórych kręgach do odróżnienia właściwych Sefardyjczyków, „którzy wywodzą się z populacji iberyjskiej / hiszpańskiej”, od Sefardyjczyków w szerszym sensie religijnym. To rozróżnienie zostało również dokonane w odniesieniu do odkryć genetycznych XXI wieku w badaniach „czystych sefardyjczyków”, w przeciwieństwie do innych dzisiejszych społeczności Żydów, które są częścią szerokiej klasyfikacji sefardyjczyków.

Etniczni Żydzi sefardyjscy byli obecni w Afryce Północnej i różnych częściach Morza Śródziemnego i Azji Zachodniej z powodu ich wypędzenia z Hiszpanii. W Ameryce Południowej i Indiach istniały również społeczności sefardyjskie.

Szeroka definicja religijna

Zobacz także: prawo i zwyczaje sefardyjskie , sefardyjscy charedim , Żydzi z Maghrebi , Żydzi z Maszriqi , Żydzi mizrachijscy i żydowskie podziały etniczne

Współczesna izraelska hebrajska definicja sefardyjczyków jest znacznie szerszą , opartą na religii definicją, która generalnie wyklucza względy etniczne. W swojej najbardziej podstawowej formie ta szeroka religijna definicja Sefardyjczyka odnosi się do każdego Żyda o dowolnym pochodzeniu etnicznym, który przestrzega zwyczajów i tradycji Sefaradu. Ze względów religijnych we współczesnym Izraelu słowo „Sefardyjczycy” jest najczęściej używane w tym szerszym znaczeniu. Obejmuje większość Żydów nieaszkenazyjskich, którzy nie są etnicznie Sefardyjczykami, ale w większości przypadków są pochodzenia zachodnioazjatyckiego lub północnoafrykańskiego. Są klasyfikowani jako sefardyjscy, ponieważ powszechnie używają sefardyjskiego stylu liturgii; stanowi to większość Żydzi mizrachijscy w XXI wieku.

Termin sefardyjski w szerokim znaczeniu opisuje nusach ( język hebrajski , „tradycja liturgiczna”) używany przez Żydów sefardyjskich w ich Siddur (modlitewniku). Nusach jest definiowany przez wybór modlitw tradycji liturgicznej, kolejność modlitw, tekst modlitw i melodie używane w śpiewaniu modlitw . Sefardyjczycy tradycyjnie modlą się, używając Minhag Sefarad.

Termin Nusach Sefard lub Nusach Sfarad nie odnosi się do liturgii ogólnie recytowanej przez sefardyjczyków właściwych, a nawet sefardyjczyków w szerszym znaczeniu, ale raczej do alternatywnej liturgii wschodnioeuropejskiej używanej przez wielu chasydów , którzy są aszkenazyjczykami .

Ponadto etiopscy Żydzi , których gałąź praktykowanego judaizmu znana jest jako Haymanot , zostali włączeni pod nadzór i tak już szerokiego naczelnego rabinatu sefardyjskiego w Izraelu .

Podziały

Dzisiejsze podziały wśród Sefardyjczyków i ich potomków są w dużej mierze wynikiem konsekwencji królewskich edyktów wypędzeń. Zarówno korony hiszpańska, jak i portugalska nakazały swoim poddanym żydowskim wybrać jedną z trzech opcji:

1. nawrócić się na katolicyzm i mieć pozwolenie na pozostanie w królestwie,
2. pozostać Żydem i opuścić lub zostać wydalonym w wyznaczonym terminie, lub
3. zostać i ostatecznie zostać ściganym przez Inkwizycję i straconym jako Żydzi.

W przypadku dekretu z Alhambry z 1492 r., głównym celem było wyeliminowanie wpływów Żydów na dużą populację converso w Hiszpanii i zapewnienie, że nie powrócą oni do judaizmu. Ponad połowa hiszpańskich Żydów nawróciła się w XIV wieku w wyniku prześladowań religijnych i pogromów, które miały miejsce w 1391 roku. Oni i ich katoliccy potomkowie nie podlegali dekretowi ani wypędzeniu, ale byli inwigilowani przez hiszpańską inkwizycję. Tak powiedział brytyjski uczony Henry Kamen

„prawdziwym celem edyktu z 1492 r. prawdopodobnie nie było wypędzenie, ale przymusowa konwersja i asymilacja wszystkich hiszpańskich Żydów, proces, który trwał przez wiele stuleci. Rzeczywiście, dalsza liczba tych Żydów, którzy jeszcze nie przystąpili do converso społeczność ostatecznie zdecydowała się nawrócić i uniknąć wydalenia w wyniku edyktu. W wyniku dekretu z Alhambry i prześladowań w poprzednim stuleciu od 200 000 do 250 000 Żydów przeszło na katolicyzm i od jednej trzeciej do połowy pozostałych 100 000 nie- nawróceni Żydzi wybrali wygnanie, z nieokreśloną liczbą powracających do Hiszpanii w latach następujących po wypędzeniu”.

Przewidując negatywne skutki gospodarcze podobnej ucieczki Żydów z Portugalii, cztery lata później król Manuel wydał dekret — przypuszczalnie po to, aby spełnić warunek wstępny, jaki postawili mu hiszpańscy monarchowie, aby umożliwić mu poślubienie ich córki Izabeli . Chociaż postanowienia portugalskiego dekretu były podobne, król Manuel w dużej mierze uniemożliwił wyjazd portugalskich Żydów, blokując portugalskie porty wyjściowe. Zdecydował, że Żydzi, którzy pozostali, domyślnie przyjęli katolicyzm, ogłaszając ich nowymi chrześcijanami dekretem królewskim. fizyczne przymusowe konwersje były również udziałem Żydów w całej Portugalii.

Żydzi sefardyjscy obejmują Żydów wywodzących się od tych Żydów, którzy opuścili Półwysep Iberyjski jako Żydzi przed upływem odpowiednich ustalonych terminów. Ta grupa jest dalej podzielona na tych, którzy uciekli na południe do Afryki Północnej , w przeciwieństwie do tych, którzy uciekli na wschód, na Bałkany , do Azji Zachodniej i dalej. Inni uciekli na wschód do Europy, a wielu osiedliło się w północnych Włoszech. Wśród Żydów sefardyjskich są również ci, którzy wywodzą się z conversos „ nowych chrześcijan ”, ale powrócili do judaizmu po opuszczeniu Półwyspu Iberyjskiego, głównie po dotarciu do Europy Południowej i Zachodniej.

Z tych regionów wielu ponownie wyemigrowało później, tym razem na terytoria obu Ameryk inne niż iberyjskie. Oprócz wszystkich tych sefardyjskich grup żydowskich są potomkowie tych nowochrześcijańskich conversos, którzy albo pozostali na Półwyspie Iberyjskim, albo przenieśli się z Iberii bezpośrednio do iberyjskich posiadłości kolonialnych w różnych krajach Ameryki Łacińskiej . Z przyczyn i okoliczności historycznych większość potomków tej grupy conversos nigdy formalnie nie powróciła do religii żydowskiej.

Wszystkie te podgrupy są definiowane przez połączenie geografii, tożsamości, ewolucji religii, ewolucji języka i ram czasowych ich powrotu (dla tych, którzy w międzyczasie przeszli tymczasową nominalną konwersję na katolicyzm) lub braku powrotu do judaizmu .

Te podgrupy sefardyjskie są oddzielone od wszelkich istniejących wcześniej lokalnych społeczności żydowskich, które napotkali na nowych obszarach osadnictwa. Z dzisiejszej perspektywy wydaje się, że pierwsze trzy podgrupy rozwinęły się jako odrębne gałęzie, z których każda ma własne tradycje.

We wcześniejszych wiekach, aż do redagowania Encyklopedii Żydowskiej na początku XX wieku, Sefardyjczycy byli zwykle uważani za tworzących razem kontinuum. Społeczność żydowska Livorno we Włoszech działała jako izba rozrachunkowa personelu i tradycji wśród pierwszych trzech podgrup; rozwinął się również jako główny ośrodek wydawniczy.

Wschodni Sefardyjczycy

Główny artykuł: wschodni sefardyjczycy

Sefardyjska para Żydów z Sarajewa w tradycyjnych strojach (1900)

Wschodni Sefardyjczycy to potomkowie wypędzonych z Hiszpanii, którzy wyjechali jako Żydzi w 1492 roku lub wcześniej. Ta podgrupa Sefardyjczyków osiedliła się głównie w różnych częściach Imperium Osmańskiego , które obejmowało wówczas obszary Bliskiego Wschodu Azji Zachodniej, takie jak Anatolia , Lewant i Egipt; w Europie Południowo-Wschodniej, na niektórych Dodekanezu i na Bałkanach . Osiedlali się zwłaszcza w europejskich miastach rządzonych przez Imperium Osmańskie, w tym w Salonikach na terenie dzisiejszej Grecji; Konstantynopol , który dziś jest znany jako Stambuł w europejskiej części współczesnej Turcji; i Sarajewo , w dzisiejszej Bośni i Hercegowinie . Żydzi sefardyjscy mieszkali również w Bułgarii , gdzie wchłonęli do swojej społeczności Żydów romskich, których już tam mieszkali. Byli także obecni na Wołoszczyźnie , w dzisiejszej południowej Rumunii, gdzie nadal funkcjonuje synagoga sefardyjska. Ich tradycyjny język jest określany jako Judezmo („żydowski [język]”). To judeo-hiszpański , czasami znany również jako ladino, który składał się ze średniowiecznego hiszpańskiego i portugalskiego, którymi mówili na Półwyspie Iberyjskim, z domieszką hebrajskiego i języków wokół nich, zwłaszcza tureckiego. Ten judeo-hiszpański język był często zapisywany pismem Raszi .

Wydanie La Epoca z 1902 r . , gazety ladino z Salonik ( Saloniki )

Jeśli chodzi o Bliski Wschód , niektórzy Sefardyjczycy udali się dalej na wschód, do zachodnioazjatyckich terytoriów Imperium Osmańskiego , osiedlając się wśród istniejących od dawna arabskojęzycznych społeczności żydowskich w Damaszku i Aleppo w Syrii, a także w Ziemi Izraela i aż do jak Bagdad w Iraku. Chociaż technicznie rzecz biorąc Egipt był północnoafrykańskim regionem osmańskim, Żydzi, którzy osiedlili się w Aleksandrii , należą do tej grupy ze względu na kulturową bliskość Egiptu do innych prowincji Azji Zachodniej pod panowaniem osmańskim.

W większości wschodni sefardyjczycy nie utrzymywali własnych, odrębnych sefardyjskich instytucji religijnych i kulturalnych od wcześniej istniejących Żydów. Zamiast tego miejscowi Żydzi przybyli, aby przyjąć zwyczaje liturgiczne niedawnych przybyszów sefardyjskich. Wschodni Sefardyjczycy w europejskich obszarach Imperium Osmańskiego, a także w Palestynie, zachowali swoją kulturę i język, ale ci z innych części części zachodnioazjatyckiej porzucili swój język i przyjęli lokalny dialekt judeo-arabski. To ostatnie zjawisko jest tylko jednym z czynników, które dziś doprowadziły do ​​szerszej i eklektycznej definicji religijnej Żydów sefardyjskich.

Tak więc społeczności żydowskie w Libanie, Syrii i Egipcie są częściowo pochodzenia hiszpańskiego i są zaliczane do właściwych Sefardyjczyków. Zdecydowana większość społeczności żydowskich w Iraku i wszystkie te w Iranie, wschodniej Syrii, Jemenie i wschodniej Turcji to potomkowie wcześniej istniejących rdzennych społeczności żydowskich. Przyjęli sefardyjskie obrzędy i tradycje poprzez dyfuzję kulturową i są właściwie nazywani Żydami Mizrahi .

Idąc jeszcze dalej w Azję Południową, kilku wschodnich Sefardyjczyków podążało szlakami handlu przyprawami aż do wybrzeża Malabaru w południowych Indiach, gdzie osiedlili się wśród ustalonej społeczności żydowskiej Cochin . Ich kultura i obyczaje zostały wchłonięte przez miejscowych Żydów. . Ponadto w portugalskiej kolonii Goa istniała duża społeczność Żydów i krypto-Żydów pochodzenia portugalskiego . Gaspara Jorge de Leão Pereira , pierwszy arcybiskup Goa, chciał stłumić lub wypędzić tę społeczność, wzywając do wszczęcia inkwizycji Goa przeciwko sefardyjskim Żydom w Indiach .

W ostatnim czasie, głównie po 1948 roku, większość wschodnich Sefardyjczyków przeniosła się do Izraela, a inni do Stanów Zjednoczonych i Ameryki Łacińskiej.

Wschodni Sefardyjczycy nadal często noszą wspólne nazwiska hiszpańskie, a także inne specyficznie sefardyjskie nazwiska z XV-wiecznej Hiszpanii wywodzące się z języka arabskiego lub hebrajskiego (takie jak Azoulay , Abulafia , Abravanel ), które od tego czasu zniknęły z Hiszpanii, gdy ci, którzy pozostali w tyle jako conversos adoptowali nazwiska pochodzenia wyłącznie hiszpańskiego. Od tego czasu inni wschodni sefardyjczycy również przetłumaczyli swoje latynoskie nazwiska na języki regionów, w których się osiedlili, lub zmodyfikowali je, aby brzmiały bardziej lokalnie.

Sefardyjczycy z Afryki Północnej

XIX-wieczna marokańsko-sefardyjska suknia ślubna

Główny artykuł: Sefardyjczycy z Afryki Północnej

Sefardyjczycy z Afryki Północnej składają się z potomków wypędzonych z Hiszpanii, którzy również wyjechali jako Żydzi w 1492 r. Ta gałąź osiedliła się w Afryce Północnej (z wyjątkiem Egiptu, patrz powyżej wschodni Sefardyjczycy). Osiedlając się głównie w Maroku i Algierii , mówili odmianą języka judeo-hiszpańskiego znaną jako Haketia . W większości przypadków mówili także po judeoarabsku . Osiedlili się na terenach, na których istniały już arabskojęzyczne społeczności żydowskie w Afryce Północnej i ostatecznie połączyli się z nimi, tworząc nowe społeczności oparte wyłącznie na zwyczajach sefardyjskich.

Kilku marokańskich Żydów wyemigrowało z powrotem na Półwysep Iberyjski, tworząc trzon gibraltarskich Żydów .

W XIX wieku współczesny hiszpański, francuski i włoski stopniowo zastępowały haketię i judeoarabski jako język ojczysty większości marokańskich sefardyjczyków i innych sefardyjczyków z Afryki Północnej.

W ostatnim czasie, wraz z exodusem Żydów z krajów arabskich i muzułmańskich , głównie po utworzeniu Izraela w 1948 r., Większość Sefardyjczyków z Afryki Północnej przeniosła się do Izraela (całkowita liczba ludności szacowana na 1 400 000 w 2015 r.), A większość innych do Francji (361 000) i Stany Zjednoczone (300 000), a także inne kraje. Od 2015 r. W Maroku nadal istniała znacząca społeczność (10 000).

Północnoafrykańscy Sefardyjczycy nadal często noszą popularne nazwiska hiszpańskie, a także inne specyficznie sefardyjskie nazwiska z XV-wiecznej Hiszpanii, wywodzące się z języka arabskiego lub hebrajskiego (takie jak Azoulay , Abulafia , Abravanel ), które od tego czasu zniknęły z Hiszpanii, gdy ci, którzy pozostali w tyle jako conversos przyjęli nazwiska pochodzenia wyłącznie hiszpańskiego. Od tego czasu inni sefardyjczycy z Afryki Północnej również przetłumaczyli swoje latynoskie nazwiska na języki lokalne lub zmodyfikowali je, aby brzmiały lokalnie.

Zachodni Sefardyjczycy

Główny artykuł: Żydzi hiszpańscy i portugalscy

Zobacz też: Anusim , Marrano i Crypto-judaism

Pierwszy Cmentarz Synagogi Hiszpańskiej i Portugalskiej , Shearith Israel (1656–1833) na Manhattanie w Nowym Jorku

Emma Lazarus , amerykańska poetka. Urodzony w dużej nowojorskiej rodzinie sefardyjskiej.

Zachodni Sefardyjczycy (znani również bardziej niejednoznacznie jako „Żydzi hiszpańscy i portugalscy”, „Żydzi hiszpańscy”, „Żydzi portugalscy” i „Żydzi narodu portugalskiego”) to społeczność byłych nawróconych Żydów, których rodziny początkowo pozostały w Hiszpanii i Portugalii jako pozorni Nowi Chrześcijanie , to znaczy jako Anusim lub „zmuszeni [nawróceni]”. Zachodni Sefardyjczycy są dalej podzieleni na Starego Świata i gałąź Nowego Świata .

Henry Kamen i Joseph Perez szacują, że z całej populacji pochodzenia żydowskiego w Hiszpanii w momencie wydania dekretu z Alhambry ci, którzy zdecydowali się pozostać w Hiszpanii, stanowili większość, do 300 000 z całkowitej populacji pochodzenia żydowskiego liczącej 350 000. Ponadto znaczna liczba powróciła do Hiszpanii w latach następujących po wypędzeniu, pod warunkiem przejścia na katolicyzm, przy czym Korona gwarantowała im odzyskanie majątku po tej samej cenie, za jaką został sprzedany.

Niemniej jednak dyskryminacja tej dużej społeczności conversos pozostała, a ci, którzy potajemnie praktykowali wiarę żydowską, szczególnie cierpieli z powodu poważnych prześladowań ze strony Inkwizycji. Ostatni epizod prześladowań miał miejsce w połowie XVIII wieku. Zewnętrzne migracje z Półwyspu Iberyjskiego zbiegły się z tymi epizodami wzmożonych prześladowań ze strony Inkwizycji.

W wyniku tej dyskryminacji i prześladowań niewielka liczba marranos (conversos, którzy potajemnie praktykowali judaizm) wyemigrowała później do bardziej tolerancyjnych religijnie krajów Starego Świata poza iberyjską sferą kulturową, takich jak Holandia, Belgia, Francja, Włochy, Niemcy, Anglia. Na tych ziemiach conversos powracali do judaizmu, dołączając ponownie do społeczności żydowskiej, czasami nawet w trzecim, a nawet czwartym pokoleniu po początkowych dekretach przewidujących nawrócenie, wypędzenie lub śmierć. To właśnie ci powracający do judaizmu reprezentują zachodnich Sefardyjczyków ze Starego Świata.

Z drugiej strony Sefardyjczycy z Nowego Świata są potomkami nowochrześcijańskich konwertytów pochodzenia żydowskiego, którzy towarzyszyli milionom starochrześcijańskich Hiszpanów i Portugalczyków, którzy wyemigrowali do obu Ameryk. Mówiąc dokładniej, zachodni sefardyjczycy z Nowego Świata to ci zachodni sefardyjczycy, których przodkowie konwertyci wyemigrowali do różnych kolonii innych niż iberyjskie w obu Amerykach, w których jurysdykcjach mogli powrócić do judaizmu.

Zachodni Sefardyjczycy z Nowego Świata są zestawiani z kolejną grupą potomków konwersów, którzy osiedlili się w koloniach iberyjskich w obu Amerykach, którzy nie mogli powrócić do judaizmu. Obejmują one pokrewną, ale odrębną grupę znaną jako sefardyjscy Bnei Anusim (patrz sekcja poniżej).

Ze względu na obecność hiszpańskiej i portugalskiej inkwizycji na terytoriach Ameryki Iberyjskiej, początkowo imigracja konwertytów była zabroniona w większości Ibero-Ameryki. Z tego powodu bardzo niewielu imigrantów konwertytów w iberyjskich koloniach amerykańskich kiedykolwiek powróciło do judaizmu. Spośród tych conversos w Nowym Świecie, którzy powrócili do judaizmu, byli to głównie ci, którzy przybyli dzięki początkowemu wytchnieniu schronienia w Holandii i / lub osiedlali się w holenderskich koloniach Nowego Świata, takich jak Curaçao i obszar znany wówczas jako Nowy Holandia (zwana także holenderską Brazylią ). Holenderska Brazylia była północną częścią kolonii Brazylii rządzonej przez Holendrów przez mniej niż ćwierć wieku, zanim przypadła również Portugalczykom, którzy rządzili pozostałą częścią Brazylii. Żydzi, którzy dopiero niedawno powrócili do holenderskiej Brazylii, musieli ponownie uciekać do innych rządzonych przez Holendrów kolonii w obu Amerykach, w tym dołączając do braci na Curaçao, ale także migrując do Nowego Amsterdamu , na dzisiejszym Dolnym Manhattanie w Nowym Jorku.

Wszystkie najstarsze kongregacje w nieiberyjskich posiadłościach kolonialnych w obu Amerykach zostały założone przez zachodnich Sefardyjczyków, z których wielu przybyło do rządzonego wówczas przez Holendrów Nowego Amsterdamu , a ich synagogi były zgodne z tradycją „hiszpańskich i portugalskich Żydów”.

Szczególnie w Stanach Zjednoczonych kongregacja Shearith Israel , założona w 1654 r., w dzisiejszym Nowym Jorku, jest najstarszą kongregacją żydowską w Stanach Zjednoczonych. Jej obecny budynek pochodzi z 1897 r. Kongregacja Jeshuat Israel w Newport w stanie Rhode Island jest datowana na jakiś czas po przybyciu tam zachodnich Sefardyjczyków w 1658 r. I przed zakupem w 1677 r. Cmentarza komunalnego, obecnie znanego jako Cmentarz Touro . Zobacz także Lista najstarszych synagog w Stanach Zjednoczonych .

Przerywany okres zamieszkania w Portugalii (po początkowej ucieczce z Hiszpanii) przodków wielu zachodnich Sefardyjczyków (czy to ze Starego, czy Nowego Świata) jest powodem, dla którego nazwiska wielu zachodnich Sefardyjczyków są zwykle portugalskimi odmianami popularnych nazwisk hiszpańskich, chociaż niektórzy nadal są Hiszpanami.

z zachodnich Sefardyjczyków są obecny prezydent Wenezueli Nicolás Maduro i były zastępca sędziego Sądu Najwyższego Stanów Zjednoczonych Benjamin N. Cardozo . Obaj pochodzą od zachodnich Sefardyjczyków, którzy wyjechali z Portugalii do Holandii, aw przypadku Nicolása Maduro z Holandii do Curaçao i ostatecznie do Wenezueli.

Sefardyjskie Bnei Anusim

Główny artykuł: sefardyjski Bnei Anusim

Zobacz także: Converso i New Christian

Rodzina sefardyjska z prowincji Misiones, Argentyna, około 1900 r.

Sefardyjska Bnei Anusim składa się ze współczesnych iw dużej mierze nominalnych chrześcijańskich potomków zasymilowanych sefardyjskich anusim z XV wieku . Ci potomkowie hiszpańskich i portugalskich Żydów , zmuszeni lub zmuszeni do przejścia na katolicyzm , pozostali jako conversos na Półwyspie Iberyjskim lub przenieśli się do iberyjskich posiadłości kolonialnych w różnych krajach Ameryki Łacińskiej podczas hiszpańskiej kolonizacji obu Ameryk .

Ze względów historycznych i okoliczności sefardyjscy Bnei Anusim nie byli w stanie powrócić do wiary żydowskiej w ciągu ostatnich pięciu stuleci, chociaż w czasach nowożytnych, zwłaszcza w ciągu ostatnich dwóch dekad, zaczęło pojawiać się publicznie coraz więcej. Z wyjątkiem różnych stopni rzekomo prymitywnych zwyczajów i tradycji żydowskich, które zostały zachowane jako tradycje rodzinne wśród poszczególnych rodzin, sefardyjscy Bnei Anusim stali się w pełni zasymilowaną podgrupą w populacjach chrześcijańskich pochodzenia iberyjskiego w Hiszpanii, Portugalii, Ameryce latynoskiej i Brazylii. W ciągu ostatnich 5 do 10 lat jednak „zorganizowane grupy [sefardyjskich] Benei Anusim w Brazylii, Kolumbii , Kostaryce , Chile , Ekwadorze , Meksyku, Puerto Rico , Wenezueli , Republice Dominikany i na samym Sefarad [Iberia]” zostały utworzone, niektórzy z których członkowie formalnie powrócili do judaizmu , co doprowadziło do powstania neozachodnich sefardyjczyków (patrz grupa poniżej).

Agencja Żydowska dla Izraela szacuje populację sefardyjską Bnei Anusim na miliony. Ich populacja jest kilkakrotnie większa niż trzech połączonych z Żydami podgrup potomków Sefardyjczyków, składających się ze wschodnich Sefardyjczyków , północnoafrykańskich Sefardyjczyków i byłych konwertytów zachodnich Sefardyjczyków (zarówno gałęzie Nowego Świata, jak i Starego Świata).

Chociaż sefardyjski Bnei Anusim przewyższa liczebnie, jest jednak najmniej znaną lub znaną podgrupą potomków Sefardyjczyków. Sefardyjscy Bnei Anusim są również ponad dwukrotnie liczniejsi od całej światowej populacji Żydów, która sama obejmuje również Żydów aszkenazyjskich , Żydów mizrachijskich i różne inne mniejsze grupy .

W przeciwieństwie do Anusimów („zmuszonych [nawróconych]”), którzy byli konwertytami do trzeciego, czwartego lub piątego pokolenia (w zależności od żydowskiej responsy), którzy później powrócili do judaizmu, Bnei Anusim („[później] synowie/dzieci / potomkowie [z] przymusowych [nawróconych]”) to kolejne pokolenia potomków Anusimów, którzy pozostawali w ukryciu od czasu Inkwizycji na Półwyspie Iberyjskim i jej franczyz w Nowym Świecie. Przynajmniej trochę sefardyjskich Anusimów w Hispanosferze (na Półwyspie Iberyjskim, ale zwłaszcza w swoich koloniach w Ibero-Ameryce) również początkowo próbowali powrócić do judaizmu lub przynajmniej zachować prywatność krypto-żydowskich praktyk. Nie było to jednak wykonalne na dłuższą metę w tym środowisku, ponieważ judaizujący conversos w Iberii i Ibero-Ameryce byli prześladowani, ścigani i podlegali skazaniu i egzekucji. Sama Inkwizycja została ostatecznie formalnie rozwiązana dopiero w XIX wieku.

Dokumentacja historyczna rzucająca nowe światło na różnorodność składu etnicznego imigrantów iberyjskich do hiszpańskich kolonii obu Ameryk w epoce podboju sugeruje, że liczba nowych chrześcijan pochodzenia sefardyjskiego, którzy aktywnie uczestniczyli w podboju i osadnictwie, była większa niż poprzednio szacowany. Potwierdzono, że wielu hiszpańskich zdobywców, administratorów, osadników było pochodzenia sefardyjskiego. Ostatnie rewelacje pojawiły się dopiero w wyniku współczesnych dowodów DNA i nowo odkrytych zapisów w Hiszpanii, które albo zostały utracone, albo ukryte, dotyczące nawróceń, małżeństw, chrztów i procesów Inkwizycji rodziców, dziadków i pradziadków Iberyjscy imigranci pochodzenia sefardyjskiego.

Ogólnie szacuje się obecnie, że do 20% współczesnych Hiszpanów i 10% kolonialnych osadników iberyjskich w Ameryce Łacińskiej mogło być pochodzenia sefardyjskiego, chociaż regionalne rozmieszczenie ich osad było nierówne w koloniach. Tak więc iberyjscy osadnicy pochodzenia nowochrześcijańskiego sefardyjskiego wahali się od zera na większości obszarów do nawet 1 na 3 (około 30%) osadników iberyjskich na innych obszarach. Obecna populacja Ameryki Łacińskiej wynosi blisko 590 milionów ludzi, z których większość składa się z osób o pełnym lub częściowym pochodzeniu iberyjskim (zarówno Latynosi z Nowego Świata, jak i Brazylijczycy , niezależnie od tego, czy są to criollos , mestizos czy mulatowie ), szacuje się, że do 50 milionów z nich ma do pewnego stopnia sefardyjskie żydowskie pochodzenie.

Na Półwyspie Iberyjskim osady znanych i potwierdzonych populacji Bnei Anusim obejmują osady w Belmonte w Portugalii i Xuetes w Palma de Mallorca w Hiszpanii. W 2011 roku rabin Nissim Karelitz , czołowy rabin i autorytet halachiczny oraz przewodniczący sądu rabinicznego Beit Din Tzedek w Bnei Brak w Izraelu, uznał całą społeczność Xuete z Bnei Anusim w Palma de Mallorca za Żydów. Sama ta populacja reprezentowała około 18 000 osób, czyli nieco ponad 2% całej populacji wyspy. Ogłoszenie przez króla Portugalii domyślnej akceptacji katolicyzmu przez Żydów spowodowało faktycznie wysoki odsetek asymilacji wśród ludności portugalskiej. Oprócz Xuetów to samo dotyczy Hiszpanii.

Prawie wszyscy sefardyjscy Bnei Anusim noszą nazwiska, o których wiadomo, że były używane przez sefardyjczyków w XV wieku. Jednak prawie wszystkie z tych nazwisk nie są specyficznie sefardyjskie jako takie , a większość z nich to w rzeczywistości nazwiska pochodzenia hiszpańskiego lub portugalskiego, które stały się powszechne wśród Bnei Anusim, ponieważ celowo przyjęli je podczas konwersji na katolicyzm, próbując ukryć swoje żydowskie dziedzictwo. Biorąc pod uwagę, że konwersja spowodowała, że ​​nowi chrześcijanie podlegali ściganiu inkwizycji jako katolicy, krypto-Żydzi formalnie rejestrowali chrześcijańskie imiona i nazwiska gojowskie, które miały być publicznie używane jako ich aliasy w dokumentach notarialnych, stosunkach rządowych i działalności handlowej, zachowując jednocześnie swoje imiona hebrajskie i nazwiska żydowskie w tajemnicy . W rezultacie bardzo niewielu sefardyjskich Bnei Anusim nosi nazwiska, które są szczególnie pochodzenia sefardyjskiego lub które występują wyłącznie wśród Bnei Anusim.

Dystrybucja

przed 1492 r

Przed 1492 r. W większości prowincji hiszpańskich i portugalskich istniały znaczne populacje żydowskie. Wśród większych społeczności żydowskich w rzeczywistej liczbie były społeczności żydowskie w miastach takich jak Lizbona , Toledo , Kordoba , Sewilla , Malaga i Granada . Jednak w tych miastach Żydzi stanowili jedynie znaczną mniejszość ogółu ludności. Jednak w kilku mniejszych miastach Żydzi stanowili większość lub wiele , ponieważ miasta były zakładane lub zamieszkiwane głównie przez Żydów. Wśród tych miast były Ocaña , Guadalajara , Buitrago del Lozoya , Lucena , Ribadavia , Hervás , Llerena i Almazán .

W Kastylii , Aranda de Duero , Ávila , Alba de Tormes , Arévalo , Burgos , Calahorra , Carrión de los Condes , Cuéllar , Herrera del Duque , León , Medina del Campo , Ourense , Salamanca , Segovia , Soria i Villalón były domem dla dużych społeczności żydowskie lub aljamy . Aragon miał znaczne społeczności żydowskie w Zewach Girony , Barcelonie , Tarragonie , Walencji i Palmie ( Majorka ) , z Synagogą w Gironie służącą jako centrum katalońskiego żydostwa

Pierwsi Żydzi, którzy opuścili Hiszpanię, osiedlili się w dzisiejszej Algierii po różnych prześladowaniach , które miały miejsce w 1391 roku.

Wypędzenie Żydów z Hiszpanii (w roku 1492) Emilio Sala Francés

Po 1492 roku

Dekret z Alhambry ( znany również jako edykt o wypędzeniu) był edyktem wydanym 31 marca 1492 r. Przez połączonych katolickich monarchów Hiszpanii ( Izabelę I Kastylijską i Ferdynanda II Aragońskiego ) nakazujący wypędzenie praktykujących Żydów z królestw Kastylii i Aragonii oraz jej terytoriów i posiadłości do dnia 31 lipca tego roku. Głównym celem było wyeliminowanie ich wpływu na dużą konwersję w Hiszpanii ludności i upewnić się, że nie powrócili do judaizmu. Ponad połowa hiszpańskich Żydów nawróciła się w wyniku prześladowań religijnych i pogromów, które miały miejsce w 1391 r ., i jako tacy nie podlegała Dekretowi ani wypędzeniu. Dalsza liczba pozostałych zdecydowała się uniknąć wydalenia w wyniku edyktu. W wyniku dekretu z Alhambry i prześladowań we wcześniejszych latach ponad 200 000 Żydów przeszło na katolicyzm, a od 40 000 do 100 000 zostało wydalonych, a nieokreślona liczba powróciła do Hiszpanii w latach następujących po wypędzeniu.

Hiszpańscy Żydzi, którzy zdecydowali się opuścić Hiszpanię zamiast nawrócić się, rozproszyli się po całym regionie Afryki Północnej znanym jako Maghreb . W tych regionach często mieszali się z istniejącymi już społecznościami arabskojęzycznymi Mizrahi , stając się przodkami społeczności żydowskich marokańskich, algierskich, tunezyjskich i libijskich.

Wielu hiszpańskich Żydów uciekło do Imperium Osmańskiego , gdzie udzielono im schronienia. Sułtan Imperium Osmańskiego Bajazyd II , dowiedziawszy się o wypędzeniu Żydów z Hiszpanii, wysłał flotę osmańską , aby bezpiecznie sprowadziła Żydów na ziemie osmańskie, głównie do miast Saloniki (obecnie Saloniki , obecnie w Grecji) i Smyrny (obecnie znanej w angielski jako İzmir , obecnie w Turcji). Niektórzy uważają, że żydostwo perskie ( irańscy Żydzi), jako jedyna społeczność Żydów żyjących pod rządami szyitów, prawdopodobnie ucierpieli bardziej niż jakakolwiek społeczność sefardyjska (perscy Żydzi nie są pochodzenia sefardyjskiego). Wielu z tych Żydów osiedliło się również w innych częściach Bałkanów rządzonych przez Turków, takich jak obszary dzisiejszej Bułgarii, Serbii i Bośni.

W całej historii uczeni podawali bardzo różne liczby Żydów wypędzonych z Hiszpanii. Jednak liczba ta jest prawdopodobnie preferowana przez minimalistycznych uczonych, aby liczba ta była niższa niż 100 000 Żydów - podczas gdy inni sugerują większą liczbę - którzy jeszcze nie nawrócili się na chrześcijaństwo do 1492 r., Prawdopodobnie tak niska jak 40 000 i nawet 200 000 (podczas gdy Don Isaac Abarbanel stwierdził , że wyprowadzili 300 000 Żydów z Hiszpanii) nazywani „ Megorashim ” („Wypędzeni”, w przeciwieństwie do miejscowych Żydów, których spotkali, których nazywali „ Toszawim ” – „Obywatele”) w języku hebrajskim, którym mówili. Wielu poszło do Portugalia , zyskując zaledwie kilka lat wytchnienia od prześladowań . Społeczność żydowska w Portugalii (być może wówczas około 10% populacji tego kraju) została następnie ogłoszona chrześcijanami dekretem królewskim, chyba że wyjechała.

Takie liczby nie uwzględniają znacznej liczby Żydów, którzy wrócili do Hiszpanii z powodu wrogiego przyjęcia, jakie otrzymali w krajach schronienia, zwłaszcza w Fezie . Sytuację reemigrantów zalegalizowano rozporządzeniem z 10 listopada 1492 r., które stanowiło, że świadkami chrztu powinny być władze świeckie i kościelne, aw przypadku, gdy zostali ochrzczeni przed przybyciem, wymagane były dowody i świadkowie chrztu. Ponadto osoby powracające mogły odzyskać całe mienie po tej samej cenie, po jakiej zostało sprzedane. Powracający są udokumentowani dopiero w 1499 r. Z drugiej strony postanowienie Rady Królewskiej z 24 października 1493 r. Nałożyło surowe sankcje na tych, którzy oczerniali tych nowych chrześcijan obraźliwymi określeniami, takimi jak: tornada .

W wyniku niedawnego exodusu Żydów z ziem arabskich , wielu Sefardyjczyków Tehorim z Azji Zachodniej i Afryki Północnej przeniosło się do Izraela lub Francji, gdzie stanowią obecnie znaczną część społeczności żydowskich. Inne znaczące społeczności Sefardyjczyków Tehorim również migrowały w ostatnich czasach z Bliskiego Wschodu do Nowego Jorku , Argentyny, Kostaryki, Meksyku, Montrealu , Gibraltaru , Puerto Rico i Dominikany . Z powodu biedy i zamieszek w Ameryce Łacińskiej kolejna fala Żydów sefardyjskich dołączyła do innych Latynosów, którzy wyemigrowali do Stanów Zjednoczonych, Kanady, Hiszpanii i innych krajów Europy.

Trwałość Sefardyjczyków w Hiszpanii

Według badań genetycznych „The Genetic Legacy of Religious Diversity and Intolerance: Paternal Lineages of Christians, Jewish, and Muslims in the Iberian Peninsula” na Uniwersytecie Pompeu Fabra w Barcelonie i Uniwersytecie w Leicester, kierowanym przez Brytyjczyka Marka Joblinga, Francesca Calafella i Elena Bosch, opublikowane przez American Journal of Human Genetics, markery genetyczne pokazują, że prawie 20% Hiszpanów ma sefardyjskie markery żydowskie (bezpośrednie pochodzenie męskie męskie dla Y, równoważna waga dla żeńskich mitochondriów); mieszkańcy Katalonii mają około 6%. To pokazuje, że istniały historyczne małżeństwa mieszane między etnicznymi Żydami a innymi Hiszpanami i zasadniczo, że niektórzy Żydzi pozostali w Hiszpanii. Podobnie badanie wykazało, że około 11% populacji ma DNA związane z Maurami.

Sefardyjczycy we współczesnej Iberii

Według Federacji Gmin Żydowskich w Hiszpanii obecnie w Hiszpanii mieszka około 50 000 uznanych Żydów. Mała społeczność żydowska w Portugalii liczy od 1740 do 3000 osób. Chociaż niektórzy są pochodzenia aszkenazyjskiego, większość to Żydzi sefardyjscy, którzy powrócili do Hiszpanii po zakończeniu protektoratu nad północnym Marokiem. Gibraltarze żyje społeczność 600 sefardyjskich Żydów .

W 2011 r. rabin Nissim Karelitz , czołowy rabin i autorytet halachiczny oraz przewodniczący sądu rabinicznego Beit Din Tzedek w Bnei Brak w Izraelu, uznał całą społeczność potomków Sefardyjczyków w Palma de Mallorca , Chuetas , za Żydów. Liczą one około 18 000 osób, czyli nieco ponad 2% całej populacji wyspy.

Ze społeczności Bnei Anusim w Belmonte w Portugalii niektórzy oficjalnie powrócili do judaizmu w latach 70. W 1996 roku otworzyli synagogę Bet Eliahu . Jednak cała społeczność Belmonte w Bnei Anusim nie zyskała jeszcze takiego samego uznania jako Żydzi, jakie Chuetas z Palma de Mallorca osiągnęli w 2011 roku.

Obywatelstwo hiszpańskie pochodzenia iberyjsko-sefardyjskiego

Zobacz także: hiszpańskie prawo dotyczące obywatelstwa § Żydzi sefardyjscy

W 1924 r. dyktatura Primo de Rivera zatwierdziła dekret umożliwiający Żydom sefardyjskim uzyskanie obywatelstwa hiszpańskiego. Chociaż pierwotnym terminem był koniec 1930 r., Dyplomata Ángel Sanz Briz wykorzystał ten dekret jako podstawę do wydawania dokumentów obywatelstwa hiszpańskiego węgierskim Żydom podczas drugiej wojny światowej, aby spróbować uratować ich przed nazistami.

Obecnie hiszpańskie prawo dotyczące obywatelstwa zasadniczo wymaga okresu zamieszkania w Hiszpanii, zanim będzie można ubiegać się o obywatelstwo. Od dawna było to złagodzone z dziesięciu do dwóch lat dla Żydów sefardyjskich, Amerykanów pochodzenia latynoskiego i innych osób mających historyczne powiązania z Hiszpanią. W tym kontekście Żydów sefardyjskich uważano za potomków Żydów hiszpańskich, którzy zostali wypędzeni lub uciekli z kraju pięć wieków temu po wypędzeniu Żydów z Hiszpanii w 1492 r.

W 2015 r. rząd Hiszpanii przyjął ustawę 12/2015 z dnia 24 czerwca, na mocy której Żydzi sefardyjscy mający powiązania z Hiszpanią mogli uzyskać obywatelstwo hiszpańskie w drodze naturalizacji, bez wymogu zwykłego pobytu. Kandydaci muszą udowodnić swoje sefardyjskie pochodzenie i pewien związek z Hiszpanią oraz zdać egzaminy z języka, rządu i kultury Hiszpanii.

Ustawa ustanawia prawo do obywatelstwa hiszpańskiego Żydów sefardyjskich związanych z Hiszpanią, którzy złożą wniosek w ciągu trzech lat od 1 października 2015 r. Ustawa definiuje Żydów sefardyjskich jako Żydów, którzy mieszkali na Półwyspie Iberyjskim aż do ich wypędzenia pod koniec XV wieku, oraz ich potomków . Ustawa przewiduje przedłużenie terminu o rok, do 1 października 2019 r.; został przedłużony w marcu 2018 r. Został zmodyfikowany w 2015 r. w celu usunięcia przepisu, zgodnie z którym osoby nabywające obywatelstwo hiszpańskie zgodnie z ustawą 12/2015 muszą zrzec się wszelkich innych posiadanych obywatelstw. Większość kandydatów musi zdać testy znajomości języka hiszpańskiego i kultury hiszpańskiej, ale osoby poniżej 18 roku życia lub osoby niepełnosprawne są zwolnione. Rezolucja z maja 2017 r. zwolniła również osoby w wieku powyżej 70 lat.

Ustawa o obywatelstwie sefardyjskim miała wygasnąć w październiku 2018 r., ale została przedłużona o dodatkowy rok przez rząd hiszpański.

Ustawa stanowi, że obywatelstwo hiszpańskie zostanie przyznane „obcokrajowcom pochodzenia sefardyjskiego, którzy wykażą ten [sefardyjski] status i szczególny związek z naszym krajem, nawet jeśli nie mają legalnego pobytu w Hiszpanii, bez względu na ich [obecną] ideologię, religię lub wierzenia."

Kryteria kwalifikowalności w celu udowodnienia sefardyjskiego pochodzenia obejmują: zaświadczenie wydane przez Federację Gmin Żydowskich w Hiszpanii lub przedstawienie zaświadczenia od właściwego organu rabinicznego, prawnie uznawanego w kraju zwykłego pobytu wnioskodawcy, lub inny dokument, który może być uznane za odpowiednie do tego celu; lub przez uzasadnienie włączenia jako potomka sefardyjskiego lub bezpośredniego potomka osób znajdujących się na liście chronionych rodzin sefardyjskich w Hiszpanii, o której mowa w dekrecie-ustawie z dnia 29 grudnia 1948 r., lub potomków tych, którzy uzyskali naturalizację w drodze królewskiego Dekret z 20 grudnia 1924 r.; lub przez połączenie innych czynników, w tym nazwiska wnioskodawcy, mówionego języka rodzinnego (hiszpański, ladino, haketia) oraz innych dowodów potwierdzających pochodzenie od Żydów sefardyjskich i pokrewieństwo z Hiszpanią. Same nazwiska, sam język lub inne dowody nie będą decydujące w przyznaniu obywatelstwa hiszpańskiego.

Związek z Hiszpanią można ustalić, jeśli pokrewieństwo z rodziną znajdującą się na liście rodzin sefardyjskich w Hiszpanii nie jest dostępne, poprzez udowodnienie studiowania historii lub kultury Hiszpanii, dowód działalności charytatywnej, kulturalnej lub gospodarczej związanej z Hiszpanami, lub organizacji lub kultury sefardyjskiej.

Droga do obywatelstwa hiszpańskiego dla wnioskodawców sefardyjskich pozostawała kosztowna i żmudna. Rozstrzygnięcie każdej sprawy zajmuje hiszpańskiemu rządowi około 8–10 miesięcy. Do marca 2018 roku około 6432 osób otrzymało zgodnie z prawem obywatelstwo hiszpańskie. W sumie wpłynęło około 132 000 wniosków, z czego 67 000 w miesiącu poprzedzającym termin 30 września 2019 r. Wnioski o obywatelstwo portugalskie dla Sefardyjczyków pozostały otwarte. Termin wypełnienia wymagań został przedłużony do września 2021 r. ze względu na opóźnienia spowodowane pandemią Covid-19 , ale tylko dla osób, które złożyły wstępny wniosek do 1 października 2019 r.

W czymś, co wydawało się być wzajemnym gestem, Natan Sharansky , przewodniczący quasi-rządowej Agencji Żydowskiej dla Izraela , powiedział: „państwo Izrael musi ułatwić im powrót”, odnosząc się do milionów potomków conversos w Ameryce Łacińskiej i Iberia. Być może setki tysięcy szuka sposobów na powrót do narodu żydowskiego. .

Obywatelstwo portugalskie pochodzenia portugalskiego sefardyjskiego

Zobacz także: portugalskie prawo dotyczące obywatelstwa § żydowskie prawo powrotu

W kwietniu 2013 r. Portugalia zmieniła swoją ustawę o obywatelstwie , aby nadać obywatelstwo potomkom portugalskich Żydów sefardyjskich, którzy zostali wypędzeni z kraju pięć wieków temu po portugalskiej inkwizycji.

Zmieniona ustawa dała potomkom portugalskich Żydów sefardyjskich prawo do zostania obywatelami Portugalii, gdziekolwiek mieszkali, jeśli „należą do społeczności sefardyjskiej pochodzenia portugalskiego, powiązanej z Portugalią”. W ten sposób Portugalia stała się pierwszym krajem po Izraelu, który uchwalił żydowskie prawo powrotu .

W dniu 29 stycznia 2015 r. Parlament Portugalii ratyfikował ustawę oferującą podwójne obywatelstwo potomkom portugalskich Żydów sefardyjskich. Podobnie jak prawo uchwalone później w Hiszpanii, nowo ustanowione prawa w Portugalii mają zastosowanie do wszystkich potomków portugalskich Żydów sefardyjskich, niezależnie od aktualnej religii potomka, o ile potomek może wykazać „tradycyjny związek” z portugalskimi Żydami sefardyjskimi. Może to wynikać z „nazwisk rodowych, języka rodzinnego oraz bezpośredniego lub pobocznego pochodzenia”. Portugalskie prawo dotyczące obywatelstwa zostało zmienione w tym celu dekretem z mocą ustawy nr 43/2013, a następnie zmienione dekretem z mocą ustawy nr 30-A/2015, który wszedł w życie 1 marca 2015 r. „Osoby ubiegające się o obywatelstwo portugalskie za pośrednictwem tej trasy są oceniane przez ekspertów z jednej z portugalskich społeczności żydowskich w Lizbonie lub Porto”.

W odpowiedzi na ustawodawstwo portugalskie, Michael Freund, prezes Shavei Israel , powiedział agencjom informacyjnym w 2015 roku, że „wzywa rząd izraelski do przyjęcia nowego strategicznego podejścia i dotarcia do [sefardyjskich] Bnei Anousim , ludzie, których hiszpańscy i portugalscy żydowscy przodkowie zostali zmuszeni do przejścia na katolicyzm ponad pięć wieków temu”.

Do lipca 2017 r. portugalski rząd otrzymał około 5000 wniosków, głównie z Brazylii, Izraela i Turcji. 400 zostało przyznanych, a okres między złożeniem wniosku a rozwiązaniem wynosił około dwóch lat. W 2017 r. łącznie 1800 wnioskodawców otrzymało obywatelstwo portugalskie. Do lutego 2018 r. rozpatrywanych było 12 000 wniosków.

Język

Dedykacja w Yad Vashem w Jerozolimie napisana w języku hebrajskim, angielskim, jidysz i judeo-hiszpańskim

Najbardziej typowym tradycyjnym językiem Sefardyjczyków jest judeo -hiszpański, zwany także judezmo lub ladino . Jest to język romański wywodzący się głównie ze starokastylijskiego (hiszpańskiego), z wieloma zapożyczeniami z tureckiego oraz w mniejszym stopniu z greckiego, arabskiego, hebrajskiego i francuskiego. Do niedawna w regionie śródziemnomorskim mówiono dwoma różnymi dialektami języka judeo-hiszpańskiego: wschodnim judeo-hiszpańskim (w różnych charakterystycznych odmianach regionalnych) i zachodnim lub północnoafrykańskim judeo-hiszpańskim (znanym również jako Ḥakitía ). Ten ostatni był kiedyś używany, z niewielkimi różnicami regionalnymi, w sześciu miastach w północnym Maroku. Z powodu późniejszej emigracji posługiwali się nim także sefardyjczycy w Ceucie i Melilli (hiszpańskie miasta w Afryce Północnej), Gibraltarze , Casablance (Maroko) i Oranie (Algieria).

Dialekt wschodniosefardyjski charakteryzuje się większym konserwatyzmem, zachowaniem wielu cech starohiszpańskich w fonologii, morfologii i leksykonie oraz licznymi zapożyczeniami z języka tureckiego oraz, w mniejszym stopniu, także z języka greckiego i południowosłowiańskiego. Oba dialekty mają (lub miały) liczne zapożyczenia z języka hebrajskiego, zwłaszcza w odniesieniu do spraw religijnych. Ale liczba hebraizmów w codziennej mowie lub piśmie nie jest w żaden sposób porównywalna z liczbą występującą w jidysz , pierwszym języku przez jakiś czas wśród Żydów aszkenazyjskich w Europie.

Z drugiej strony północnoafrykański dialekt sefardyjski był do początku XX wieku również wysoce konserwatywny; jego liczne potoczne arabskie słowa zapożyczone zachowały większość arabskich fonemów jako funkcjonalne składniki nowego, wzbogaconego hiszpańsko-semickiego systemu fonologicznego. Podczas hiszpańskiej okupacji kolonialnej północnego Maroka (1912–1956) Ḥakitía podlegała wszechobecnemu, masowemu wpływowi współczesnego standardu hiszpańskiego. Większość marokańskich Żydów mówi teraz potoczną, andaluzyjską formą hiszpańskiego , przy sporadycznym używaniu starego języka jako znaku solidarności wewnątrzgrupowej. Podobnie amerykańscy Żydzi mogą teraz okazjonalnie używać jidysz w mowie potocznej. Z wyjątkiem niektórych młodszych osób, które nadal praktykują Ḥakitía jako przedmiot dumy kulturowej, ten dialekt, prawdopodobnie najbardziej zarabizowany z języków romańskich poza mozarabskim , zasadniczo przestał istnieć.

Dla kontrastu, wschodni judeo-hiszpański radził sobie nieco lepiej, zwłaszcza w Izraelu, gdzie gazety, audycje radiowe oraz programy szkół podstawowych i uniwersytetów starają się utrzymać ten język przy życiu. Ale stare odmiany regionalne (np. Bośnia, Macedonia, Bułgaria, Rumunia, Grecja i Turcja) albo już wymarły, albo są skazane na wyginięcie. Tylko czas pokaże, czy judeo-hiszpańskie koiné, ewoluujące obecnie w Izraelu – podobnie jak to, które rozwinęło się wśród sefardyjskich imigrantów do Stanów Zjednoczonych na początku XX wieku – zwycięży i ​​przetrwa do następnego pokolenia.

Sefardyjczycy używali języka judeo-portugalskiego — zwłaszcza wśród Żydów hiszpańskich i portugalskich . Formy pidgin języka portugalskiego , używane wśród niewolników i ich sefardyjskich właścicieli, wywarły wpływ na rozwój języka papiamento i kreolskiego w Surinamie .

Inne języki romańskie z formami żydowskimi, którymi historycznie posługiwali się Sefardyjczycy, to judeo-kataloński . Często niedoceniany, język ten był głównym językiem używanym przez społeczności żydowskie w Katalonii , na Balearach iw regionie Walencji . Społeczność Gibraltaru wywarła silny wpływ na gibraltarski dialekt Llanito , wnosząc kilka słów do tego angielsko-hiszpańskiego patois.

Inne języki kojarzone z Żydami sefardyjskimi w większości wymarły, np. corfiot italkian , dawniej używany przez niektóre społeczności sefardyjskie we Włoszech. Judeo-arabski i jego dialekty były dużym językiem narodowym dla sefardyjczyków, którzy osiedlili się w królestwach Afryki Północnej i arabskojęzycznych częściach Imperium Osmańskiego . Dolnoniemiecki (dolnosaksoński), dawniej używany jako język narodowy przez Sefardyjczyków w okolicach Hamburga i Altony w północnych Niemczech, nie jest już używany jako język specyficznie żydowski .

Poprzez swoją diasporę sefardyjczycy byli populacją poliglotów, często uczącą się lub wymieniającą słowa z językiem ich populacji przyjmującej, najczęściej włoskim , arabskim , greckim , tureckim i holenderskim . Z łatwością integrowali się ze społeczeństwami, które ich gościły. W ostatnich stuleciach, a zwłaszcza w XIX i XX wieku, w diasporze sefardyjskiej dominowały dwa języki: francuski , wprowadzony jako pierwszy przez Alliance Israélite Universelle , a następnie przez wchłonięcie nowych imigrantów do Francji po uzyskaniu niepodległości przez Tunezję, Maroko i Algierię, a hebrajski w państwie Izrael.

Literatura

Doktryna galut jest uważana przez uczonych za jedną z najważniejszych koncepcji w historii Żydów, jeśli nie najważniejszą. W literaturze żydowskiej glut , hebrajskie słowo oznaczające diasporę , odwoływało się do powszechnych motywów ucisku, męczeństwa i cierpienia, omawiając zbiorowe doświadczenie wygnania w diasporze , które w wyjątkowy sposób ukształtowało kulturę żydowską. Literatura ta była kształtowana przez wieki przez wypędzenia z Hiszpanii i Portugalii i dlatego zajmowała ważne miejsce w szerokim zakresie średniowiecznej literatury żydowskiej od pism rabinicznych po poezję świecką. Mimo to traktowanie nadmiaru różni się w źródłach sefardyjskich, które, jak mówi uczony David A. Wacks, „czasami zaprzeczają stosunkowo wygodnym warunkom społeczności żydowskiej Sefarad”.

Historia

Główne artykuły: Historia Żydów w Hiszpanii i Historia Żydów w Portugalii

Wczesna historia

Dokładne pochodzenie społeczności żydowskich na Półwyspie Iberyjskim jest niejasne. Istnieją fragmentaryczne i niejednoznaczne dowody obecności Żydów na Półwyspie Iberyjskim pochodzące z czasów przedrzymskich. Bardziej znaczące wzmianki pochodzą z okresu rzymskiego.

Prowansalski rabin i uczony rabin Abraham ben David napisał w anno 1161: „W społeczności [żydowskiej] Grenady istnieje tradycja, że ​​pochodzą oni z mieszkańców Jerozolimy, potomków Judy i Beniamina , a nie z wiosek, miast w odległych dzielnicach [Izraela]”. W innym miejscu pisze o rodzinie swojego dziadka ze strony matki i o tym, jak przybyli do Hiszpanii: „Kiedy Tytus zwyciężył w Jerozolimie , jego oficer, który został wyznaczony nad Hiszpanią uspokoił go, prosząc, aby wysłał do niego jeńców złożonych ze szlachty jerozolimskiej, więc wysłał do niego kilku z nich, a byli wśród nich ci, którzy robili zasłony i znali się na pracy z jedwabiem, i [jeden] miał na imię Baruch i pozostali w Meridzie .” Tutaj rabin Abraham ben Dawid odnosi się do drugiego napływu Żydów do Hiszpanii, krótko po zniszczeniu Drugiej Świątyni Izraela w 70 roku n.e.

Najwcześniejsza wzmianka o Hiszpanii znajduje się rzekomo w Księdze Abdiasza 1:20: „A wygnańcy tego zastępu synów Izraela, którzy są wśród Kananejczyków aż do Ṣarfat ( hebr . w Sefaradzie, posiądzie miasta na południu”. Podczas gdy średniowieczny leksykograf David ben Abraham Al-Fāsī identyfikuje Ṣarfat z miastem Ṣarfend (judeo-arabski: צרפנדה ), słowo Sepharad (hebr . Yonathan Ben Uzziel jako Aspamia . Opierając się na późniejszym nauczaniu w kompendium żydowskich praw ustnych, opracowanym przez rabina Judę Hanasiego w 189 roku n.e., znanym jako Miszna , Aspamia jest związana z bardzo odległym miejscem, ogólnie uważanym za Hispania lub Hiszpania. Około 960 roku n.e. Ḥisdai ibn Šaprūṭ , minister handlu na dworze kalifa w Kordobie, napisał do Józefa, króla Chazarii , mówiąc: „ Nazwa naszej ziemi, w której mieszkamy, nazywa się w świętym języku Sefarad , ale w języku Arabów, mieszkańców tych ziem, Alandalus [Andaluzja], nazwa stolicy królestwa, Kordoby”.

Według rabina Davida Kimchi (1160-1235), w jego komentarzu do Abdiasza 1:20, Ṣarfat i Sepharad odnoszą się do niewoli żydowskiej (hebr. galut ) wypędzonej w czasie wojny z Tytusem, która dotarła aż do krajów Alemania (Niemcy), Escalona , ​​Francja i Hiszpania. Nazwy Ṣarfat i Sepharad są przez niego wyraźnie wymienione jako odpowiednio Francja i Hiszpania. Niektórzy badacze uważają, że w przypadku nazwy miejscowości Ṣarfat ( dosł . we Francji skojarzenie z Francją zostało dokonane jedynie egzegetycznie ze względu na podobieństwo pisowni z nazwą פרנצא (Francja), poprzez odwrócenie jej liter.

Hiszpański Żyd Moses de León (ok. 1250 – 1305) wspomina o tradycji dotyczącej pierwszych żydowskich wygnańców, mówiąc, że zdecydowana większość pierwszych wygnańców wypędzonych z ziemi Izraela w czasie niewoli babilońskiej odmówiła powrotu, gdyż widzieli, że Druga Świątynia zostanie zniszczona jak pierwsza. W jeszcze innym nauczaniu, przekazanym później przez Mojżesza ben Machira w XVI wieku, wyraźnie nawiązano do faktu, że Żydzi mieszkali w Hiszpanii od czasu zniszczenia Pierwszej Świątyni:

Słyszałem, że ta pochwała, emet weyaṣiv [która jest teraz używana przez nas w obrzędzie modlitewnym] została wysłana przez wygnańców, którzy wypędzili z Jerozolimy i którzy nie byli z Ezdraszem w Babilonie i których Ezdrasz wysłał z zapytaniem za nimi , ale nie chcieli [tam] iść, odpowiedzieli, że skoro ich przeznaczeniem jest ponowne udanie się na wygnanie po raz drugi i że Świątynia zostanie ponownie zniszczona, dlaczego mielibyśmy podwajać naszą udrękę? Najlepiej dla nas jest, gdybyśmy pozostali tutaj na swoim miejscu i służyli Bogu. Słyszałem, że są to ludzie z Ṭulayṭulah ( Toledo ) i tych, którzy są blisko nich. Aby jednak nie byli uważani za ludzi niegodziwych i tych, którym brakuje wierności, broń Boże, spisali dla nich tę wielkoduszną pochwałę itp.

Podobnie Gedaliah ibn Jechia Hiszpan napisał:

W [5,] 252 anno mundi [1492 n.e.] król Ferdynand i jego żona Izabela rozpoczęli wojnę z Izmaelitami, którzy byli w Granadzie i zajęli ją, a kiedy wrócili, nakazali Żydom we wszystkich jego królestwach, aby w ale wkrótce mieli opuścić kraje [które dotychczas posiadali], czyli Kastylię, Nawarrę, Katalonię, Aragonię, Grenadę i Sycylię. Wtedy [żydowscy] mieszkańcy Ṭulayṭulah ( Toledo ) odpowiedzieli, że nie byli obecni [w ziemi Judei] w czasie, gdy ich Chrystus został skazany na śmierć. Najwyraźniej było to napisane na dużym kamieniu na ulicy miasta, który jakiś bardzo starożytny władca wypisał i zeznał, że Żydzi z Ṭulayṭulah ( Toledo ) nie odeszli stamtąd podczas budowy Drugiej Świątyni i nie byli zaangażowani w zabijanie [człowieka, którego nazywali] Chrystusem. Jednak żadne przeprosiny nie pomogły im, ani reszcie Żydów, aż w końcu sześćset tysięcy dusz zostało stamtąd ewakuowanych.

Don Isaac Abrabanel , wybitna postać żydowska w Hiszpanii w XV wieku i jeden z zaufanych królewskich dworzan, który był świadkiem wypędzenia Żydów z Hiszpanii w 1492 roku, informuje swoich czytelników, że pierwsi Żydzi, którzy dotarli do Hiszpanii, zostali przywiezieni statkiem do Hiszpanii przez niejaki Phiros, który był sprzymierzeńcem króla Babilonu, gdy ten oblegał Jerozolimę. Ten człowiek był Grekiem z urodzenia, ale otrzymał królestwo w Hiszpanii. Związał się przez małżeństwo z pewnym Espanem, siostrzeńcem króla Heraklesa, który również rządził królestwem w Hiszpanii. Ten Herakles później zrzekł się tronu z powodu preferencji dla swojego rodzinnego kraju w Grecji, pozostawiając swoje królestwo swojemu siostrzeńcowi Espanowi, od którego kraj España (Hiszpania) wywodzi swoją nazwę. Żydowscy wygnańcy przetransportowani tam przez wspomnianych Phiros byli potomkami rodu Judy, Beniamina, Szymona i Lewiego i według Abrabanela osiedlili się w dwóch okręgach południowej Hiszpanii: jeden, Andaluzja, w mieście Lucena — miasto tak zwane przez żydowskich wygnańców, którzy tam przybyli; drugi, w kraju wokół Ṭulayṭulah ( Toledo ).

Abrabanel mówi, że nazwa Ṭulayṭulah ( Toledo ) została nadana miastu przez jego pierwszych żydowskich mieszkańców i przypuszcza, że ​​nazwa ta mogła oznaczać טלטול (= wędrówka), ze względu na ich wędrówkę z Jerozolimy. Mówi ponadto, że pierwotna nazwa miasta brzmiała Pirisvalle, tak zwana przez jego wczesnych pogańskich mieszkańców. Pisze tam również, że w starożytnych annałach historii Hiszpanii, zebranych przez królów Hiszpanii, znalazł zapis, że 50 000 żydowskich gospodarstw domowych mieszkających wówczas w miastach w całej Hiszpanii było potomkami mężczyzn i kobiet, którzy zostali wysłani do Hiszpanii przez cesarza rzymskiego i którzy wcześniej byli mu podporządkowani i których Tytus pierwotnie wygnał z miejsc w Jerozolimie lub w jej pobliżu. Dwaj żydowscy wygnańcy połączyli się i stali się jednym.

Dowody sugerujące żydowskie powiązania z Półwyspem Iberyjskim obejmują:

• Wzmianki w księgach Izajasza , Jeremiasza , Ezechiela , I Królów i Jonasza o kraju Tarszisz , który zdaniem wielu znajdował się we współczesnej południowej Hiszpanii (w starożytnym Tartessusie ).
• Sygnet znaleziony w Kadyksie , pochodzący z VIII – VII wieku pne . Inskrypcja na pierścieniu, powszechnie uznawana za fenicką , została zinterpretowana przez kilku uczonych jako „paleohebrajska ” .
• Ibizie amfora pochodząca co najmniej z I wieku , na której widnieją odciski dwóch znaków hebrajskich.
• Kilku wczesnych pisarzy żydowskich napisało, że ich rodziny mieszkały w Hiszpanii od czasu zniszczenia pierwszej świątyni. Izaak Abravanel (1437–1508) stwierdził, że rodzina Abravanel mieszkała na Półwyspie Iberyjskim przez 2000 lat.

Niektórzy sugerują, że znaczna imigracja Żydów prawdopodobnie miała miejsce w rzymskim okresie Hispanii . Prowincja znalazła się pod kontrolą rzymską wraz z upadkiem Kartaginy po drugiej wojnie punickiej (218–202 pne). Dokładnie to, jak szybko po tym czasie Żydzi pojawili się na scenie w tym kontekście, jest kwestią spekulacji. Istnieje możliwość, że udali się tam pod panowaniem Rzymian jako wolni ludzie, aby skorzystać z jego bogatych zasobów. Żydowski historyk Józef Flawiusz potwierdza, że ​​już w 90 roku n.e. istniała już żydowska diaspora żyjący w Europie, składający się z dwóch plemion, Judy i Beniamina. Tak więc pisze w swoich Starożytnościach : „… są tylko dwa plemiona w Azji (Turcja) i Europie podlegające Rzymianom, podczas gdy dziesięć plemion jest do tej pory za Eufratem i jest ogromną rzeszą”.

Chociaż rozprzestrzenianie się Żydów w Europie jest najczęściej kojarzone z diasporą , która powstała po podboju Judei przez Rzymian , emigracja z Judei do większego rzymskiego obszaru śródziemnomorskiego poprzedzała zniszczenie Jerozolimy przez Rzymian pod rządami Tytusa . Do wszystkich Żydów przebywających już w Hispania w tym czasie dołączyliby ci, którzy zostali zniewoleni przez Rzymian pod rządami Wespazjana i Tytusa i rozproszeni na skrajny zachód w okresie wojen żydowskich , a zwłaszcza po klęsce Judei w 70. Jedna relacja podaje liczbę przewiezionych do Hispania na 80 000. Późniejsze imigracje przybyły na ten obszar zarówno po północnoafrykańskiej, jak i południowoeuropejskiej stronie Morza Śródziemnego.

Wśród najwcześniejszych wzmianek, które mogą odnosić się konkretnie do Żydów na Półwyspie Iberyjskim w okresie rzymskim, znajduje się List Pawła do Rzymian . Uczeni, tacy jak Józef Flawiusz, przyjęli zamiar Pawła, aby udać się do Hispania, aby głosić ewangelię ( Rzymian 15:24, 28), aby wskazać na obecność tam społeczności żydowskich, jak również na fakt, że wygnanie Heroda Antypasa przez Kaligulę w roku 39 mogło być w Hispanii.

Z nieco późniejszego okresu, Midrasz Rabba ( Leviticus Rabba § 29.2 ) i Pesikta de-Rav Kahana ( Rosz Haszana ), oba wspominają o żydowskiej diasporze w Hiszpanii (Hispania) i ich ewentualnym powrocie.

Być może najbardziej bezpośrednią i znaczącą z wczesnych wzmianek jest kilka dekretów soboru w Elvira , zwołanego na początku IV wieku, które dotyczą właściwego zachowania chrześcijan w stosunku do Żydów z Hispania.

Jako obywatele Cesarstwa Rzymskiego Żydzi z Hispania zajmowali się różnymi zajęciami, w tym rolnictwem. Do czasu przyjęcia chrześcijaństwa Żydzi utrzymywali bliskie kontakty z ludnością nieżydowską i odgrywali aktywną rolę w życiu społecznym i gospodarczym prowincji. Edykty Synodu w Elwirze dostarczają dowodów na to, że Żydzi byli wystarczająco zintegrowani z większą społecznością, by wywołać wśród niektórych niepokój . Spośród 80 kanonów soboru decyzje, te dotyczące Żydów utrzymywały rozdział między obiema społecznościami. Wydaje się, że w tym czasie obecność Żydów była bardziej niepokojąca dla władz chrześcijańskich niż obecność pogan. Kanon 16, który zabraniał zawierania małżeństw chrześcijan z Żydami, został sformułowany mocniej niż kanon 15, który zabraniał zawierania małżeństw z poganami. ostracyzmem chrześcijanom dopuszczającym się cudzołóstwa z Żydami . Kanon 48 zabraniał błogosławienia chrześcijańskich plonów przez Żydów, a kanon 50 zabraniał dzielenia się posiłkami przez chrześcijan i Żydów.

Jednak w porównaniu z życiem Żydów w Bizancjum i we Włoszech , życie wczesnych Żydów w Hispanii i reszcie południowej Europy było stosunkowo znośne. Wynika to w dużej mierze z trudności, jakie Kościół miał z ustanowieniem się na swoich zachodnich rubieżach. Na zachodzie plemiona germańskie , takie jak Suevi , Wandalowie , a zwłaszcza Wizygoci , w mniejszym lub większym stopniu zakłóciły porządek polityczny i kościelny . systemów cesarstwa rzymskiego i przez kilka stuleci Żydzi cieszyli się pokojem, jakiego nie mieli ich bracia ze wschodu.

Najazdy barbarzyńców na początku V wieku doprowadziły większość Półwyspu Iberyjskiego pod panowanie Wizygotów . Poza pogardą dla chrześcijan trynitarnych, ariańscy Wizygoci byli w dużej mierze niezainteresowani wyznaniami religijnymi w ich królestwie. Dopiero w 506 r., kiedy Alaryk II (484–507) opublikował swoje Brevarium Alaricianum ( Brewiarz Alaryka ) (w którym przyjął prawa wygnanych Rzymian), król Wizygotów zajął się Żydami.

Sytuacja Żydów uległa zmianie po przejściu w 587 roku wizygockiej rodziny królewskiej pod Rekarem z arianizmu na katolicyzm. Wizygoci, chcąc skonsolidować państwo pod nową religią, przyjęli agresywną politykę wobec Żydów. Ponieważ król i kościół działali we wspólnym interesie, sytuacja Żydów pogorszyła się. Za kolejnych królów Wizygotów i pod rządami kościelnymi władzy wydano wiele nakazów wypędzenia, przymusowej konwersji, izolacji, zniewolenia, egzekucji i innych środków karnych. W latach 612–621 sytuacja Żydów stała się nie do zniesienia i wielu opuściło Hiszpanię, udając się do pobliskiej Afryki Północnej. W 711 roku tysiące Żydów z Afryki Północnej towarzyszyło muzułmanom, którzy najechali Hiszpanię, podporządkowując sobie katolicką Hiszpanię i przekształcając znaczną jej część w państwo arabskie, Al-Andalus.

Żydzi z Hispania byli całkowicie rozgoryczeni i wyalienowani przez katolickie rządy do czasu inwazji muzułmańskiej . Dla nich Maurowie byli postrzegani jako siła wyzwalająca i rzeczywiście byli. Gdziekolwiek się udali, muzułmanów witali Żydzi, chętni do pomocy w administrowaniu krajem. W wielu podbitych miastach garnizon pozostawał w rękach Żydów, zanim muzułmanie ruszyli dalej na północ. To zapoczątkowało prawie cztery wieki rządów muzułmańskich na Półwyspie Iberyjskim, które stały się znane jako „złoty wiek” sefardyjskiego żydostwa.

XIII-wieczny wizerunek Żyda i muzułmanina grającego w szachy w Al-Andalus

Żydzi w muzułmańskiej Iberii

Zobacz też: Al-Andalus , Złoty wiek kultury żydowskiej na Półwyspie Iberyjskim i Kalendarium obecności muzułmanów na Półwyspie Iberyjskim

Wraz ze zwycięstwem Tariqa ibn Ziyada w 711 roku życie Sefardyjczyków zmieniło się dramatycznie. Chociaż prawo islamskie nałożyło ograniczenia na dhimmi (nie-muzułmańskich członków wyznań monoteistycznych), przybycie Maurów zostało ogólnie przyjęte z zadowoleniem przez Żydów z Iberii.

Zarówno źródła muzułmańskie, jak i chrześcijańskie twierdzą, że Żydzi udzielili cennej pomocy muzułmańskim zdobywcom. Po zdobyciu, obrona Kordoby została pozostawiona w rękach Żydów, a Granada , Malaga , Sewilla i Toledo zostały pozostawione mieszanej armii Żydów i Maurów. Chociaż w niektórych miastach Żydzi mogli być pomocni w sukcesie muzułmanów, ze względu na niewielką liczbę mieli ograniczony wpływ.

Pomimo ograniczeń nałożonych na Żydów jako dhimmi , życie pod rządami muzułmanów było jednym z wielkich możliwości, a Żydzi kwitli tak, jak nie kwitli pod chrześcijańskimi Wizygotami. Wielu Żydów przybyło do Iberii, postrzeganej jako kraj tolerancji i możliwości, ze świata chrześcijańskiego i muzułmańskiego. Po początkowych zwycięstwach Arabów, a zwłaszcza ustanowieniu Umajjadów przez Abd al-Rahmana I w 755 r., do rodzimej społeczności żydowskiej dołączyli Żydzi z reszty Europy, a także z krajów arabskich, od Maroka po Babilon . Społeczności żydowskie wzbogaciły się kulturowo, intelektualnie i religijnie dzięki wymieszaniu tych różnorodnych tradycji żydowskich.

Oczywiście kultura arabska również wywarła trwały wpływ na rozwój kultury sefardyjskiej. Do ogólnej przewartościowania Pisma Świętego przyczyniły się muzułmańskie antyżydowskie polemiki i szerzenie się racjonalizmu , a także antyrabbanickie polemiki Karaimów . Osiągnięcia kulturowe i intelektualne Arabów oraz znaczna część naukowych i filozoficznych spekulacji dotyczących kultury starożytnej Grecji , najlepiej zachowany przez arabskich uczonych, został udostępniony wykształconemu Żydowi. Skrupulatny szacunek, jakim Arabowie otaczali gramatykę i styl, wpłynął również na pobudzenie ogólnego zainteresowania filologicznymi wśród Żydów. Arabski stał się głównym językiem sefardyjskiej nauki, filozofii i codziennego biznesu, podobnie jak w przypadku babilońskiego geonimu . To gruntowne przyjęcie języka arabskiego znacznie ułatwiło również asymilację Żydów w kulturze mauretańskiej, a aktywność Żydów w różnych zawodach, w tym w medycynie, handlu, finansach i rolnictwie, wzrosła.

W IX wieku niektórzy członkowie społeczności sefardyjskiej poczuli się na tyle pewni siebie, aby wziąć udział w nawracaniu chrześcijan. Obejmowało to gorącą korespondencję wysyłaną między Bodo Eleazarem , byłym diakonem chrześcijańskim , który przeszedł na judaizm w 838 r., a biskupem Kordoby Paulusem Albarusem , który przeszedł z judaizmu na chrześcijaństwo. Każdy mężczyzna, używając takich epitetów jak „nieszczęsny kompilator”, próbował nakłonić drugiego do powrotu do dawnej wiary, bezskutecznie.

Złoty Wiek jest najściślej utożsamiany z panowaniem Abd al-Rahmana III (882–942), pierwszego niezależnego kalifa Kordoby , a zwłaszcza z karierą jego żydowskiego radnego, Hasdaja ibn Szapruta (882–942). W tym kontekście mecenatu kulturalnego kwitły studia hebrajskie, literatura i językoznawstwo.

Hasdai przyniósł korzyści światowemu żydostwu nie tylko pośrednio, tworząc sprzyjające środowisko dla zajęć naukowych w Iberii, ale także wykorzystując swoje wpływy do interwencji w imieniu zagranicznych Żydów: w swoim liście do bizantyjskiej księżniczki Heleny poprosił o ochronę Żydów pod panowaniem bizantyjskim, świadczące o sprawiedliwym traktowaniu chrześcijan w al-Andalus i być może wskazujące, że było to uzależnione od traktowania Żydów za granicą.

Godnym uwagi wkładem w chrześcijański intelektualizm jest neoplatońskie Fons Vitae Ibn Gabirola („Źródło życia”; „Mekor Hayyim”). Przez wielu uważany za napisany przez chrześcijanina, dzieło to było podziwiane przez chrześcijan i studiowane w klasztorach przez całe średniowiecze, chociaż dzieło Salomona Munka z XIX wieku dowiodło, że autorem Fons Vitae był Żyd ibn Gabirol .

Oprócz wkładu w oryginalne prace Sefardyjczycy byli aktywni jako tłumacze. Głównie w Toledo teksty były tłumaczone z greckiego, arabskiego, hebrajskiego i łaciny. Tłumacząc wielkie dzieła z języka arabskiego, hebrajskiego i greckiego na łacinę, iberyjscy Żydzi odegrali kluczową rolę w sprowadzeniu do reszty Europy dziedzin nauki i filozofii, które w dużej mierze stanowiły podstawę nauki renesansu .

Na początku XI wieku scentralizowana władza z siedzibą w Kordobie załamała się po inwazji Berberów i wyparciu Umajjadów. W jego miejsce powstały niezależne taifa pod rządami miejscowych Muwalladów , Arabów, Berberów czy Słowian przywódcy. Zamiast mieć efekt duszenia, rozpad kalifatu rozszerzył możliwości dla żydowskich i innych profesjonalistów. Usługi żydowskich naukowców, lekarzy, kupców, poetów i uczonych były na ogół cenione przez chrześcijańskich i muzułmańskich władców ośrodków regionalnych, zwłaszcza że w niedawno zdobytych miastach przywracano porządek. Rabin Samuel ha-Nagid (ibn Naghrela) był wezyrem Granady . Jego następcą został jego syn Joseph ibn Naghrela , który został zabity przez podburzony tłum wraz z większością społeczności żydowskiej. Reszta uciekła do Luceny .

Przestrzeganie rytuału Havdalah , XIV-wieczna Hiszpania

Pierwszym poważnym i najbardziej brutalnym prześladowaniem w islamskiej Hiszpanii była masakra w Granadzie w 1066 r ., do której doszło 30 grudnia, kiedy muzułmański tłum wtargnął do pałacu królewskiego w Granadzie , ukrzyżował żydowskiego wezyra Józefa ibn Naghrelę i dokonał masakry większości ludności żydowskiej miasta po rozeszły się pogłoski, że potężny wezyr spiskuje, by zabić słabego umysłowo i pijanego króla Badisa ibn Habusa . Według Encyklopedii Żydowskiej z 1906 r. „Ponad 1500 rodzin żydowskich, liczących 4000 osób, padło jednego dnia, liczba ta jest kwestionowana przez niektórych historyków, którzy uważają ją za przykład„ zwykłej hiperboli w szacunkach liczbowych, w które obfituje historia. „Spadek Złotego Wieku rozpoczął się przed zakończeniem chrześcijaństwa Reconquista , z penetracją i wpływami Almorawidów , a następnie Almohadów z Afryki Północnej. Te bardziej nietolerancyjne sekty brzydziły się liberalnością islamskiej kultury al-Andalus , w tym władzą, jaką niektórzy dhimmi mieli nad muzułmanami. Kiedy Almohadowie dali Żydom do wyboru śmierć lub przejście na islam, wielu Żydów wyemigrowało. Niektórzy, jak rodzina Majmonidesa , uciekli na południe i wschód do bardziej tolerancyjnych krajów muzułmańskich, podczas gdy inni udali się na północ, aby osiedlić się w rozwijających się chrześcijańskich królestwach.

Tymczasem rekonkwista kontynuowane na północy przez cały XII wiek. Gdy różne ziemie arabskie przypadły chrześcijanom, warunki dla niektórych Żydów w powstających królestwach chrześcijańskich stawały się coraz bardziej korzystne. Podobnie jak to miało miejsce podczas odbudowy miast po upadku władzy Umajjadów, z usług Żydów korzystali zwycięscy przywódcy chrześcijańscy. Sefardyjska znajomość języka i kultury wroga, ich umiejętności jako dyplomatów i profesjonalistów, a także ich pragnienie uwolnienia się od nieznośnych warunków – z tych samych powodów, dla których okazali się przydatni Arabom we wczesnych stadiach inwazji muzułmańskiej – sprawiły, że ich usługi były bardzo cenne.

Jednak Żydzi z muzułmańskiego południa nie byli całkowicie bezpieczni w swoich migracjach na północ. Stare uprzedzenia zostały spotęgowane przez nowsze. Podejrzenia o współudział z muzułmanami były żywe, a Żydzi imigrowali dobrze, mówiąc po arabsku. Jednak wielu nowo przybyłych Żydów z północy prosperowało pod koniec XI i na początku XII wieku. Większość łacińskiej dokumentacji dotyczącej Żydów z tego okresu odnosi się do ich posiadłości ziemskich, pól i winnic.

Pod wieloma względami życie Sefardyjczyków z al-Andalus zatoczyło koło . Gdy warunki stały się bardziej uciążliwe w XII i XIII wieku, Żydzi ponownie szukali ulgi w kulturze zewnętrznej. Chrześcijańscy przywódcy odzyskanych miast przyznali im szeroką autonomię, a żydowska nauka nieco się odrodziła i rozwinęła wraz ze wzrostem wielkości i znaczenia społeczności. Jednak Żydzi rekonkwisty nigdy nie osiągnęli takich wyżyn, jak ci ze Złotego Wieku.

Po rekonkwiście

Wśród Sefardyjczyków było wielu potomków lub głów zamożnych rodzin, którzy jako marrani zajmowali czołowe stanowiska w krajach, które opuścili. Niektórzy byli oficjalnymi urzędnikami, inni zajmowali wysokie stanowiska w Kościele; wielu było szefami dużych domów bankowych i placówek handlowych, a niektórzy byli lekarzami lub naukowcami, którzy pełnili funkcję nauczycieli w szkołach średnich. Ich hiszpański lub portugalski był lingua franca , która umożliwiała Sefardyjczykom z różnych krajów angażowanie się w handel i dyplomację.

Swobodnie związali się z równymi sobie społecznie, bez względu na religię i prawdopodobnie ze względu na równoważne lub porównawcze wykształcenie, ponieważ byli na ogół oczytani, co stało się tradycją i oczekiwaniem. Byli przyjmowani na dworach sułtanów, królów i książąt i często byli zatrudniani jako ambasadorzy, wysłannicy lub agenci. Liczba Sefardyjczyków, którzy wyświadczyli ważne usługi różnym krajom, jest znaczna, jak Samuel Abravanel (lub „Abrabanel” - radca finansowy wicekróla Neapolu ) czy Mojżesz Curiel (lub „Jeromino Nunes da Costa” - służący jako pełnomocnik Korony Portugalii w Zjednoczonych Prowincjach ). Wśród innych wymienionych nazwisk są Belmonte, Nasi , Francisco Pacheco , Blas, Pedro de Herrera , Palache , Pimentel , Azevedo , Sagaste, Salvador , Sasportas, Costa , Curiel , Cansino , Schönenberg , Sapoznik (Zapatero), Toledo , Miranda, Toledano , Pereiry i Teixeiry .

Sefardyjczycy wyróżnili się jako lekarze i mężowie stanu oraz zdobyli przychylność władców i książąt, zarówno w świecie chrześcijańskim, jak i islamskim. To, że Sefardyjczycy zostali wybrani na czołowe stanowiska w każdym kraju, w którym się osiedlili, było tylko częściowo spowodowane faktem, że hiszpański stał się językiem światowym poprzez ekspansję Hiszpanii do obejmującego cały świat Imperium Hiszpańskiego - kosmopolityczne tło kulturowe po długich skojarzeniach z islamskimi uczonymi z rodzin sefardyjskich również uczynił ich niezwykle dobrze wykształconymi jak na tamte czasy , nawet w okresie europejskiego oświecenia .

Przez długi czas Sefardyjczycy brali czynny udział w literaturze hiszpańskiej ; pisali prozą i rymem, byli autorami teologicznych, filozoficznych, beletrystycznych (pisanie estetyczne, a nie merytoryczne), pedagogiczne (nauczanie) i matematyczne. Rabini, którzy podobnie jak wszyscy Sefardyjczycy kładli nacisk na czystą i eufoniczną wymowę hebrajskiego, wygłaszali kazania po hiszpańsku lub po portugalsku. Kilka z tych kazań ukazało się drukiem. Ich pragnienie wiedzy, wraz z faktem, że swobodnie obcowali ze światem zewnętrznym, skłoniło Sefardyjczyków do ustanowienia nowych systemów edukacyjnych. Gdziekolwiek się osiedlili, zakładali szkoły, w których nauczano po hiszpańsku. Teatr w Konstantynopolu był w języku judeo-hiszpańskim, ponieważ był zakazany muzułmanom.

Przedstawienie masakry Żydów w Lizbonie w 1506 roku.

W Portugalii Sefardyjczycy otrzymali ważne role w sferze społeczno-politycznej i cieszyli się pewną ochroną ze strony Korony (np . Afonso Henriques ) . Nawet przy rosnącej presji ze strony Kościoła katolickiego ten stan rzeczy utrzymywał się mniej więcej na stałym poziomie, a liczba Żydów w Portugalii rosła wraz z uciekinierami z Hiszpanii. Zmieniło się to wraz z małżeństwem D. Manuela I Portugalii z córką monarchów katolickich nowo narodzonej Hiszpanii. W 1497 r. wydano dekret nakazujący wypędzenie lub przymusową konwersję wszystkich Żydów, a Sefardyjczycy albo uciekli, albo ukryli się pod przykrywką „Cristãos Novos”, czyli nowych chrześcijan (dekret ten został symbolicznie uchylony w 1996 r. przez portugalski parlament ). Ci, którzy uciekli do Genui , mogli wylądować tylko pod warunkiem przyjęcia chrztu. Ci, którzy mieli szczęście dotrzeć do Imperium Osmańskiego, mieli lepszy los: sułtan Bajazyd II sarkastycznie przesłał podziękowania Ferdynandowi za wysłanie mu niektórych z jego najlepszych poddanych, „zubożając w ten sposób jego własne ziemie, jednocześnie wzbogacając swoje (Bayezida)”. Żydzi przybywający do Imperium Osmańskiego byli w większości przesiedlani do Tesaloniki i okolic oraz do pewnego stopnia w Konstantynopolu i Izmirze . Po tym nastąpiła wielka masakra Żydów w Lizbonie w 1506 roku i ustanowienie portugalskiej inkwizycji w 1536 r. Spowodowało to ucieczkę portugalskiej społeczności żydowskiej, która trwała aż do wygaśnięcia sądów inkwizycji w 1821 r.; do tego czasu w Portugalii było bardzo niewielu Żydów.

W Amsterdamie , gdzie Żydzi byli szczególnie znani w XVII wieku ze względu na swoją liczbę, bogactwo, wykształcenie i wpływy, zakładali akademie poetyckie na wzór hiszpański; dwie z nich to Academia de Los Sitibundos i Academia de Los Floridos . W tym samym mieście zorganizowali także pierwszą żydowską placówkę oświatową, z klasami podyplomowymi, w których oprócz talmudycznych nauczano w języku hebrajskim . Najważniejsza synagoga, czyli Esnoga , jak to się zwykle nazywa wśród hiszpańskich i portugalskich Żydów, jest amsterdamska Esnoga — zwykle uważana za „synagogę macierzystą” i historyczne centrum amsterdamskiej minhag .

Spora społeczność sefardyjska osiedliła się w Maroku i innych krajach Afryki Północnej , które w XIX wieku zostały skolonizowane przez Francję. Żydzi w Algierii otrzymali obywatelstwo francuskie w 1870 r. Décret Crémieux (wcześniej Żydzi i muzułmanie mogli ubiegać się o obywatelstwo francuskie, ale musieli zrezygnować z korzystania z tradycyjnych sądów religijnych i praw, czego wielu nie chciało). Kiedy Francja wycofała się z Algierii w 1962 r. lokalne społeczności żydowskie w dużej mierze przeniosły się do Francji. Istnieją pewne napięcia między niektórymi z tych społeczności a wcześniejszą francuską ludnością żydowską (która była w większości Żydami aszkenazyjskimi ) oraz ze społecznościami arabsko-muzułmańskimi.

W epoce odkryć

Wnętrze synagogi portugalskiej w Amsterdamie, ok. 1680

Największa część Żydów hiszpańskich wypędzonych w 1492 r. uciekła do Portugalii, gdzie przez kilka lat unikała prześladowań. Społeczność żydowska w Portugalii stanowiła wówczas może około 15% ludności tego kraju. Zostali ogłoszeni chrześcijanami na mocy dekretu królewskiego, chyba że wyjechali, ale król utrudniał ich wyjazd, potrzebując ich rzemiosła i ludności pracującej dla zamorskich przedsiębiorstw i terytoriów Portugalii. Później Żydzi sefardyjscy osiedlili się na wielu obszarach handlowych kontrolowanych przez Cesarstwo Filipa II i inne. Z różnymi krajami Europy również Żydzi sefardyjscy nawiązali stosunki handlowe. W liście z 25 listopada 1622 r. król Chrystian IV z Danii zaprasza Żydów z Amsterdamu do osiedlenia się w Glückstadt , gdzie oprócz innych przywilejów zapewnione zostanie im swobodne wyznawanie ich religii.

Álvaro Caminha na Wyspach Zielonego Przylądka, który otrzymał tę ziemię w darze od korony, założył kolonię z Żydami zmuszonymi do pozostania na wyspie São Tomé . Wyspa Książęca została zasiedlona w 1500 roku na podstawie podobnego układu. Przyciąganie osadników okazało się trudne, jednak osadnictwo żydowskie zakończyło się sukcesem, a ich potomkowie osiedlili się w wielu częściach Brazylii. W 1579 roku Luis de Carvajal y de la Cueva, urodzony w Portugalii Converso , oficer hiszpańskiej korony, otrzymał duży obszar w Nowej Hiszpanii, znany jako Nuevo Reino de León . Założył osady z innymi conversos, które później stały się Monterrey .

W szczególności Żydzi nawiązali stosunki między Holendrami a Ameryką Południową. Przyczynili się do powstania Holenderskiej Kompanii Zachodnioindyjskiej w 1621 roku, a niektórzy byli członkami dyrekcji. Ambitne plany Holendrów dotyczące podboju Brazylii zostały zrealizowane przez Francisco Ribeiro, portugalskiego kapitana, o którym mówi się, że miał stosunki żydowskie w Holandii . Kilka lat później, kiedy Holendrzy w Brazylii zaapelowali do Holandii o wszelkiego rodzaju rzemieślników, wielu Żydów wyjechało do Brazylii. Około 600 Żydów opuściło Amsterdam w 1642 roku w towarzystwie dwóch wybitnych uczonych — Izaaka Aboaba da Fonseca i Mojżesz Raphael de Aguilar . Żydzi wspierali Holendrów w walce między Holandią a Portugalią o posiadanie Brazylii.

Egzekucja Mariany de Carabajal w Mexico City , córki Francisca Nuñez de Carabajal , w 1601 przez Santo Oficio .

W 1642 roku Aboab da Fonseca został mianowany rabinem w synagodze Kahal Zur Israel w holenderskiej kolonii Pernambuco ( Recife ) w Brazylii. Większość białych mieszkańców miasta stanowili sefardyjscy Żydzi z Portugalii, których portugalska inkwizycja wygnała do tego miasta po drugiej stronie Oceanu Atlantyckiego. W 1624 r. kolonię zajęli Holendrzy. Stając się rabinem gminy, Aboab da Fonseca był pierwszym mianowanym rabinem obu Ameryk. Nazwa jego kongregacji brzmiała Kahal Zur Israel Synagogue , a gmina posiadała synagogę, a mykwa i jesziwa . Jednak w czasie, gdy był rabinem w Pernambuco, Portugalczycy ponownie zajęli to miejsce w 1654 roku, po dziewięciu latach walki. Aboab da Fonseca zdołał wrócić do Amsterdamu po zajęciu przez Portugalczyków. Członkowie jego społeczności wyemigrowali do Ameryki Północnej i byli jednymi z założycieli Nowego Jorku , ale niektórzy Żydzi schronili się w Seridó .

Kahał sefardyjski w Zamościu w XVI i XVII wieku był jedyny w swoim rodzaju w całej ówczesnej Polsce . Była instytucją autonomiczną i do połowy XVII wieku nie podlegała najwyższemu organowi samorządu żydowskiego w Rzeczypospolitej – Sejmowi Czterech Ziem .

Oprócz kupców wśród hiszpańskich Żydów w Amsterdamie było wielu lekarzy: Samuel Abravanel, David Nieto, Elijah Montalto i rodzina Bueno; Joseph Bueno był konsultowany w chorobie księcia Maurycego (kwiecień 1623). Żydzi zostali przyjęci na studia na uniwersytecie, gdzie studiowali medycynę jako jedyną przydatną im dziedzinę nauki, gdyż nie wolno im było praktykować prawa, a przysięga, którą musieliby złożyć, wykluczała ich z profesury. Żydzi nie byli też przyjmowani do cechów handlowych: uchwała podjęta przez miasto Amsterdam w 1632 r. (Miasta były autonomiczne) wykluczała ich. Wyjątki dotyczyły jednak zawodów związanych z ich religią: drukarstwa, księgarstwa, sprzedaży mięsa, drobiu, artykułów spożywczych i lekarstw. W 1655 r. wyjątkowo zezwolono Żydowi na założenie cukrowni.

Jonathan Ray, profesor żydowskich studiów teologicznych, argumentował, że społeczność Sefardyjczyków powstała bardziej w XVII wieku niż w okresie średniowiecza. Wyjaśnia, że ​​przed wypędzeniem hiszpańskie społeczności żydowskie nie miały wspólnej tożsamości w takim sensie, w jakim rozwinęło się to w diasporze. Nie zabrali ze sobą na wygnanie żadnej szczególnej tożsamości hiszpańsko-żydowskiej, ale pewne wspólne cechy kulturowe przyczyniły się do powstania społeczności diaspory z tego, co historycznie było niezależnymi społecznościami.

Holokaust

Młoda kobieta płacze podczas deportacji Żydów z Janiny (Grecja) 25 marca 1944 r.

Holokaust , który spustoszył europejskie żydostwo i praktycznie zniszczył jego wielowiekową kulturę, zmiotł z powierzchni ziemi wielkie europejskie skupiska ludności żydowskiej sefardyjskiej i doprowadził do niemal całkowitego upadku jego unikalnego języka i tradycji . Sefardyjskie społeczności żydowskie od Francji i Holandii na północnym zachodzie po Jugosławię i Grecję na południowym wschodzie prawie zniknęły.

W przededniu II wojny światowej europejska społeczność sefardyjska była skoncentrowana w krajach Europy Południowo-Wschodniej: Grecji , Jugosławii i Bułgarii . Jej wiodące ośrodki znajdowały się w Salonikach , Sarajewie , Belgradzie i Sofii . Doświadczenia społeczności żydowskich w tych krajach w czasie wojny były bardzo zróżnicowane i zależały od rodzaju ustroju, któremu podlegały.

Społeczności żydowskie w Jugosławii i północnej Grecji, w tym 50 000 Żydów z Salonik, znalazły się pod bezpośrednią okupacją niemiecką w kwietniu 1941 r . deportacja do obozu koncentracyjnego Auschwitz i zagłada.

Ludność żydowska południowej Grecji znalazła się pod jurysdykcją Włochów, którzy unikali uchwalenia ustawodawstwa antyżydowskiego i opierali się, gdy tylko było to możliwe, niemieckim wysiłkom zmierzającym do przeniesienia ich do okupowanej Polski, aż do kapitulacji Włoch 8 września 1943 r. Doprowadził Żydów pod niemiecką kontrolę .

Żydzi sefardyjscy w Bośni i Chorwacji byli od kwietnia 1941 r. rządzeni przez utworzone przez Niemców Niezależne Państwo Chorwackie , które poddało ich działaniom przypominającym pogrom, a następnie zapędziło ich do lokalnych obozów, gdzie zostali zamordowani ramię w ramię z Serbami i Romami (patrz Porajmos ). Żydzi z Macedonii i Tracji byli kontrolowani przez bułgarskie siły okupacyjne, które po uczynieniu ich bezpaństwowcami, otoczyły ich i przekazały Niemcom w celu deportacji.

Wreszcie, Żydzi w Bułgarii właściwej znajdowali się pod rządami nazistowskiego sojusznika, który poddał ich zgubnemu antyżydowskiemu ustawodawstwu, ale ostatecznie ulegli naciskom bułgarskich parlamentarzystów, duchownych i intelektualistów, aby ich nie deportować. W ten sposób uratowano ponad 50 000 bułgarskich Żydów .

Żydzi w Afryce Północnej identyfikowali się tylko jako Żydzi lub Żydzi europejscy, którzy zostali zachodni w wyniku kolonizacji francuskiej i włoskiej. Podczas II wojny światowej i do operacji Torch Żydzi w Maroku , Algierii i Tunezji , rządzeni przez pro-nazistowską Francję Vichy , podlegali temu samemu antysemickiemu ustawodawstwu, jakie cierpieli Żydzi we Francji kontynentalnej. Nie odczuli jednak bezpośrednio bardziej skrajnej antysemickiej polityki nazistowskich Niemiec, podobnie jak Żydzi we włoskiej Libii . Społeczności żydowskie w tych europejskich krajach Afryki Północnej, w Bułgarii i Danii jako jedyne uniknęły masowej deportacji i masowych mordów, które dotknęły inne społeczności żydowskie. operacja Torch uratowała ponad 400 000 Żydów w europejskiej Afryce Północnej.

Późniejsza historia i kultura

Żydzi we francuskiej Algierii otrzymali obywatelstwo francuskie na mocy dekretu Crémieux z 1870 roku . Dlatego byli uważani za część europejskiej pieds noirs , mimo że byli osiedleni w Afryce Północnej przez wiele stuleci, zamiast podlegać statusowi Indigénat narzuconemu ich byłym muzułmańskim sąsiadom. Większość z nich przeniosła się do Francji pod koniec lat pięćdziesiątych i na początku lat sześćdziesiątych po Tunezję , Maroko i Algierię , które obecnie stanowią większość francuskiej społeczności żydowskiej.

Dziś Sefardyjczycy zachowali romanse, starożytne melodie i pieśni Hiszpanii i Portugalii, a także dużą liczbę starych portugalskich i hiszpańskich przysłów . Szereg zabaw dla dzieci , jak na przykład El Castillo , nadal cieszy się wśród nich popularnością, a oni nadal przejawiają zamiłowanie do potraw charakterystycznych dla Iberii, takich jak pastel lub pastelico , rodzaj placka mięsnego i pan de España lub pan de León . Na swoich festiwalach przestrzegają hiszpańskiego zwyczaju rozdawania dulces lub dolces , słodyczy owiniętych w papier z wizerunkiem magen Dawida (sześcioramienna gwiazda).

W Meksyku społeczność sefardyjska wywodzi się głównie z Turcji, Grecji i Bułgarii . W 1942 r. aszkenazyjską założono Colegio Hebreo Tarbut i nauczano w języku jidysz . W 1944 r. społeczność sefardyjska utworzyła odrębną „ Colegio Hebreo Sefaradí ” z 90 uczniami, gdzie nauczanie odbywało się w języku hebrajskim i było uzupełnione zajęciami o zwyczajach żydowskich. Do 1950 roku było 500 uczniów. W 1968 roku grupa młodych Sefardyjczyków stworzyła grupę Tnuat Noar Jinujit Dor Jadash w obronie powstania państwa Izrael. W 1972 r. powstaje instytut Majazike Tora , którego celem jest przygotowanie młodych Żydów płci męskiej do bar micwy .

Podczas gdy większość dzisiejszych amerykańskich Żydów to Aszkenazyjczycy, w czasach kolonialnych Sefardyjczycy stanowili większość populacji żydowskiej. Na przykład 1654 Żydów, którzy przybyli do Nowego Amsterdamu, uciekło z kolonii Recife w Brazylii po tym, jak Portugalczycy przejęli ją od Holendrów. Przez większą część XVIII wieku amerykańskie synagogi prowadziły i rejestrowały swoją działalność w języku portugalskim, nawet jeśli ich codziennym językiem był angielski. Dopiero powszechna niemiecka imigracja do Stanów Zjednoczonych w XIX wieku sytuacja się odwróciła i Aszkenazyjczycy (początkowo z Niemiec, ale w XX wieku z Europy Wschodniej) zaczęli dominować w amerykańskim krajobrazie żydowskim.

Sefardyjczycy zwykle przestrzegali ogólnych zasad dotyczących imion hiszpańskich i portugalskich . Wielu nosiło portugalskie i hiszpańskie imiona; warto jednak zauważyć, że duża liczba imion sefardyjskich ma hebrajskie i arabskie i jest całkowicie nieobecna w patronimach iberyjskich, dlatego często są postrzegane jako typowo żydowskie. Wiele imion jest związanych z nieżydowskimi (chrześcijańskimi) rodzinami i osobami i w żadnym wypadku nie są one wyłączne dla Żydów. Po 1492 r. wielu marranów zmienili swoje nazwiska, aby ukryć swoje żydowskie pochodzenie i uniknąć prześladowań, przyjmując zawody, a nawet tłumacząc takie patronimy na lokalne języki, takie jak arabski, a nawet niemiecki. Powszechne było wybieranie nazwy kościoła parafialnego, w którym zostali ochrzczeni w wierze chrześcijańskiej, jak np. chrześcijańscy rodzice chrzestni. Badania dr Marka Hiltona wykazały w testach DNA IPS, że nazwisko Marranos związane z lokalizacją lokalnej parafii było skorelowane 89,3%

W przeciwieństwie do Żydów aszkenazyjskich, którzy nie nadają nowonarodzonym dzieciom imion żyjących krewnych, Żydzi sefardyjscy często nadają swoim dzieciom imiona dziadków dzieci, nawet jeśli jeszcze żyją. Pierwszy syn i córka są tradycyjnie nazwani na cześć dziadków ze strony ojca, następnie imiona rodziców ze strony matki są następne w kolejce dla pozostałych dzieci. Potem dodatkowe imiona dla dzieci są „darmowe”, że tak powiem, co oznacza, że ​​można wybrać dowolne imię, bez żadnych „obowiązków dotyczących nadawania imion”. Jedynym przypadkiem, w którym Żydzi sefardyjscy nie będą nadawać imion po swoich własnych rodzicach, jest sytuacja, gdy jedno z małżonków ma wspólne imię z teściową / teściem (ponieważ Żydzi nie będą nazywać swoich dzieci po sobie). kiedy „wolne” imiona są używane dla uczczenia pamięci zmarłego krewnego, który zmarł młodo lub bezdzietnie. Te sprzeczne konwencje nazewnictwa mogą być kłopotliwe, gdy dzieci rodzą się w mieszanych rodzinach aszkenazyjsko-sefardyjskich.

Godny uwagi wyjątek od odrębnych tradycji nadawania imion aszkenazyjskich i sefardyjskich występuje wśród Żydów holenderskich , gdzie Aszkenazyjczycy od wieków podążają za tradycją przypisywaną Sefardyjczykom. Zobacz Chuts .

Przepisy dotyczące obywatelstwa w Hiszpanii i Portugalii

Od kwietnia 2013 r. Sefardyjczycy, którzy są potomkami wypędzonych w inkwizycji, mają prawo ubiegać się o obywatelstwo portugalskie, pod warunkiem, że „należą do społeczności sefardyjskiej pochodzenia portugalskiego, powiązanej z Portugalią”. Nowelizacja portugalskiej „ustawy o obywatelstwie” została przyjęta jednogłośnie 11 kwietnia 2013 r. i od października 2019 r. można składać wnioski.

Podobna ustawa została przyjęta w Hiszpanii w 2014 r. i uchwalona w 2015 r. Do dnia wygaśnięcia 30 września 2019 r. Hiszpania otrzymała 127 000 wniosków, głównie z Ameryki Łacińskiej .

rodowody sefardyjskie

Zobacz także nazwiska Żydów sefardyjskich , nazwiska hiszpańskie i portugalskie , Lista Żydów sefardyjskich , Lista Żydów iberyjskich

• Rodzina Abravanelów
• Rodzina Aboabów
• Rodzina Alfandari
• Rodzina Al-Tarāsa
• Rodzina Astruków
• Rodzina Benveniste
• Rodzina Cansino
• Rodzina Karabajalów
• rodziny Carasso
• rodzina Carvajalów
• Rodzina Castellazzo
• Rodzina Cicurel
• Rodzina Coronel
• Rodzina Curiel
• Rodzina de Castro
• Rodzina Espadero
• Rodzina Galante
• rodzina Henriquesów
• Rodzina Ibn Tibbona
• Rodzina Laguny
• Rodzina Lindo
• Rodzina Lopes Suasso
• Rodzina Mocatta
• Rodzina Monsanto
• Rodzina Najara
• Rodzina Pallache
• rodziny Paredesów
• rodzina Sanchezów
• Rodzina Sassoonów
• Rodzina Senigagliów
• Rodzina Soncino
• Rodzina Sosów
• Rodzina Taitazak
• Rodzina Taroç
• rodzina Vaeza

Stosunki z Aszkenazyjczykami

Dalsze informacje: Rasizm w Izraelu § Rasizm wewnątrzżydowski: Rasizm między Żydami

W okresie średniowiecza znaczna liczba Żydów aszkenazyjskich z historycznego „Aszkenazu” (Francja i Niemcy) przeniosła się, aby studiować Kabałę i Torę pod kierunkiem sefardyjskich rabinów żydowskich w Iberii. Ci Żydzi aszkenazyjscy, którzy zasymilowali się ze społeczeństwem sefardyjskim, ostatecznie otrzymali nazwiska „Aszkenazyjczycy”, jeśli pochodzili z Niemiec, i „Zarfati”, jeśli pochodzili z Francji.

Stosunki sefardyjsko-aszkenazyjskie były czasami napięte i zaciemniane przez arogancję, snobizm i twierdzenia o wyższości rasowej, przy czym obie strony twierdziły, że druga strona jest niższsza, w oparciu o takie cechy, jak cechy fizyczne i kultura.

W niektórych przypadkach Żydzi sefardyjscy dołączyli do społeczności aszkenazyjskich i zawarli małżeństwa mieszane.

Czołowi rabini sefardyjscy

Islamska Hiszpania

• Izaak Alfasi
• Józef ibn Migasz
• Juda al-Bargeloni
• Salomon ibn Gabirol
• Abrahama ibn Ezdrasza
• Mojżesz ibn Ezdrasz
• Jehuda Halewi
• Samuela ibn Naghrela
• Bahya ibn Paquda
• Majmonides
• Izaaka ibn Ghiyyata

chrześcijańska Hiszpania

• Nahmanides
• Szlomo ben Aderet
• Yom Tob w Sewilli ( Ritba )
• Nissim z Gerony
• Asher ben Jehiel (Aszkenazyjczyk z urodzenia, został naczelnym rabinem Toledo)
• Jakub ben Aszer
• Mojżesz de Leon
• Abraham Senior
• Abraham Saba
• Davida Abudirhama
• Izaaka Campantona
• Izaak Aboab I
• Izaak Aboab z Kastylii
• Don Isaac Abravanel
• Profiat Duran
• Menachem Meiri
• Vidal z Tolosy

Po wydaleniu

• Dawid ben Salomon ibn Abi Zimra
• Jakub Berab
• Lewiego ibn Habiba
• Józef Karo
• Jakow de Castro
• Becalel Aszkenazyjczyk
• Mojżesz ben Jacob Cordovero
• Hayim Vital
• Mojżesz Alszek
• Abrahama Cohena Pimentela
• Solomon Nissim Algazi
• Jakub Culi
• Hayim Palaggi
• Chaima Yosefa Davida Azulai
• Dawid Pardo
• Azaria Piccio
• Jakub Rak
• Mas'ud Hai Rakkah

Niedawni rabini sefardyjscy

• Izrael Abuhatzeira
• Amram Aburbeh
• Szlomo Amar
• Eliasz Benamozegh
• Basen Davida de Sola
• Mordechaj Eliyahu
• Szem Tob Gaguine
• Salomon Gaon
• Josef Hayyim
• Icchak Kaduri
• Ovadiah Yosef
• Pinchasa Toledano
• Józef Dweck
• Elie Abadie

Genetyka

Główny artykuł: Badania genetyczne nad Żydami

Dalsze informacje: Genetyka medyczna Żydów

Żydzi sefardyjscy są genetycznie blisko spokrewnieni z ich żydowskimi odpowiednikami aszkenazyjskimi, a badania wykazały, że mają głównie mieszane pochodzenie bliskowschodnie ( lewantyńskie ) i południowoeuropejskie. Ze względu na ich pochodzenie z basenu Morza Śródziemnego i ścisłą praktykę endogamii , wśród Żydów sefardyjskich występuje większa częstość występowania niektórych chorób dziedzicznych i zaburzeń dziedzicznych . Jednak nie ma specyficznie sefardyjskich chorób genetycznych, ponieważ choroby z tej grupy niekoniecznie są wspólne dla Żydów sefardyjskich, ale zamiast tego są powszechne w danym kraju urodzenia, a czasami ogólnie wśród wielu innych grup żydowskich. Najważniejsze z nich to:

• Beta-talasemia
• Rodzinna gorączka śródziemnomorska
• Niedobór dehydrogenazy glukozo-6-fosforanowej i zespół Gilberta
• Choroba spichrzeniowa glikogenu typu III
• Choroba Machado-Josepha

Lista laureatów Nagrody Nobla

• 1906 – Henri Moissan , chemia
• 1911 - Tobiasz Asser , Pokój
• 1959 – Emilio G. Segre , Fizyka
• 1968 – René Cassin , Pokój
• 1969 – Salvador Luria , medycyna
• 1980 – Baruj Benacerraf , Medycyna
• 1981 – Elias Canetti , Literatura
• 1985 – Franco Modigliani , ekonomia
• 1997 – Claude Cohen-Tannoudji , Fizyka
• 2012 – Serge Haroche , Fizyka
• 2014 – Patrick Modiano , Literatura

Zobacz też

• Ma'amad , Rada Starszych społeczności Separdi
• Żydzi z Katalonii
• Żydzi z Maghrebu
• Żydzi mizrachijscy
• Żydzi berberyjscy
• Żydzi Adeni
• Żydów jemeńskich
• Wschodni Sefardyjczycy
• Sefardyjczycy z Afryki Północnej
• Żydzi hiszpańscy i portugalscy
• Prawo i zwyczaje sefardyjskie
• Historia Żydów na Jamajce
• żydowskie podziały etniczne
• Żydzi aszkenazyjscy
• Hebrajczyków
• Izraelici
• judeo-hiszpański
• Lista Żydów sefardyjskich
• Lista znanych Żydów Mizrahi i Żydów sefardyjskich w Izraelu
• Jesziwa § Jesziwy sefardyjskie i Kategoria: jesziwy sefardyjskie

Bibliografia

• Ashtor, Eliyahu, Żydzi muzułmańskiej Hiszpanii, tom. 2 , Filadelfia: Jewish Publication Society of America (1979)
• Assis, Yom Tov, Żydzi hiszpańscy: od osadnictwa do wypędzenia , Jerozolima: Uniwersytet Hebrajski w Jerozolimie | Uniwersytet Hebrajski w Jerozolimie (1988)
• Baer, ​​Icchak. Historia Żydów chrześcijańskiej Hiszpanii . 2 tomy Żydowskie Towarzystwo Publikacyjne w Ameryce (1966).
• Bowers, WP „Społeczności żydowskie w Hiszpanii w czasach Pawła Apostoła” w Journal of Theological Studies , tom. 26 Część 2, październik 1975, s. 395–402
•   Carasso, Lucienne. „Dorastanie Żydów w Aleksandrii: historia wyjścia rodziny sefardyjskiej z Egiptu”. Nowy Jork, 2014. ISBN 1500446351 .
• Dan, Joseph, „Epos tysiąclecia: konfrontacja kultury judeo-hiszpańskiej” w judaizmie , tom. 41, nr 2, wiosna 1992
• Gampel, Benjamin R., „Żydzi, chrześcijanie i muzułmanie w średniowiecznej Iberii: Convivencia oczami Żydów sefardyjskich”, w Convivencia: Żydzi, muzułmanie i chrześcijanie w średniowiecznej Hiszpanii , wyd. Vivian B. Mann, Thomas F. Glick i Jerrilynn D. Dodds , Nowy Jork: George Braziller, Inc. (1992)
• Groh, Arnold A. „W poszukiwaniu historii sefardyjskiej w Berlinie”, w Semana Sepharad: The Lectures. Studia nad historią sefardyjską , wyd. Serels, M. Mitchell, Nowy Jork: Jacob E. Safra Instytut Studiów Sefardyjskich (2001).
•   Kaplan, Yosef, Alternatywna droga do nowoczesności: diaspora sefardyjska w Europie Zachodniej . Wydawcy Brill (2000). ISBN 90-04-11742-3
• Katz, Solomon, Monografie średniowiecznej Akademii Ameryki nr 12: Żydzi w wizygockich i frankońskich królestwach Hiszpanii i Galii , Cambridge, Massachusetts: The Medieval Society of America (1937)
• Kedourie, Elie, redaktor. Hiszpania i Żydzi: doświadczenie sefardyjskie 1492 i później . Tamiza i Hudson (1992).
• Levie, Tirtsah, ubóstwo i opieka społeczna wśród portugalskich Żydów we wczesnym nowożytnym Amsterdamie , Liverpool: Liverpool University Press, 2012.
• Raphael, Chaim, The Sephardi Story: A Celebration of Jewish History London: Valentine Mitchell & Co. Ltd. (1991)
• Rauschenbach, Sina, Atlantyk sefardyjski. Historie kolonialne i perspektywy postkolonialne. Nowy Jork: Palgrave Macmillan, 2019.
• Rauschenbach, Sina, Sefardyjczycy i Aszkenazyjczycy. Spotkania żydowsko-żydowskie w historii i literaturze . Berlin: De Gruyter, 2020 (w przygotowaniu).
• Sarna, Nahum M., „Studia hebrajskie i biblijne w średniowiecznej Hiszpanii” w Sephardi Heritage, tom. 1 wyd. RD Barnett, Nowy Jork: Ktav Publishing House, Inc. (1971)
• Sassoon, Solomon David, „Duchowe dziedzictwo Sefardyjczyków”, w: Dziedzictwo sefardyjskie, tom. 1 wyd. RD Barnett, Nowy Jork: Ktav Publishing House Inc. (1971)
•    Segre, Emilio (1993). Umysł zawsze w ruchu: autobiografia Emilio Segrè . Berkeley, Kalifornia: University of California Press. ISBN 978-0-520-07627-3 . OCLC 25629433 . Bezpłatnie online - kolekcja e-książek UC Press
• Stein, Gloria Sananes, Marguerite: Podróż kobiety sefardyjskiej , Morgantown, PA: Masthof Press, 1997.
• Stillman, Norman, „Aspekty życia żydowskiego w islamskiej Hiszpanii” w: Aspekty kultury żydowskiej w średniowieczu, wyd. Paul E. Szarmach, Albany: State University of New York Press (1979)
• Swetschinski, Daniel. Niechętni kosmopolici: portugalscy Żydzi z siedemnastowiecznego Amsterdamu . Biblioteka Cywilizacji Żydowskiej Litmanna (2000)
• Zolitor, Jeff, „The Jews of Sepharad” Philadelphia: Congress of Secular Jewish Organisations (CSJO) (1997) („ The Jews of Sepharad ” przedrukowany za zgodą na stronie internetowej CSJO).
• „Synagoga Kahal Zur Israel, Recife, Brazylia” . Baza danych gmin żydowskich. Zarchiwizowane od oryginału w dniu 24 listopada 2007 r . Źródło 28.06.2008 .
• „Historia społeczności żydowskiej Recife”. Baza danych gmin żydowskich. Zarchiwizowane od oryginału w dniu 2008-01-04. Źródło 2008-06-28 .
• „Synagoga w brazylijskim mieście Recife uważana za najstarszą w obu Amerykach” . agencji Reutera. 2008-11-12. Zarchiwizowane od oryginału w dniu 30 maja 2012 r . Źródło 2008-06-29 . Najstarsza synagoga w obu Amerykach przyciąga turystów do Brazylii

Linki zewnętrzne

Genealogia:

• Sefardies.org sefardyjska genealogia i oficjalna strona internetowa w Hiszpanii
• Genealogia sefardyjska
• Wiele baz danych z możliwością przeszukiwania genealogii sefardyjskiej
• Skonsolidowany indeks nazwisk sefardyjskich
• Obszerna bibliografia genealogii sefardyjskiej i sefardyjskiej
• Nazwy sefardyjskie przetłumaczone na język angielski

Genetyka:

•    Bedford, Felice L (kwiecień 2012). „Podpis sefardyjski w mitochondrialnym DNA haplogrupy T” . Europejski Dziennik Genetyki Człowieka . 20 (4): 441–448. doi : 10.1038/ejhg.2011.200 . PMC 3306851 . PMID 22108605 .

Historia i społeczność:

• Europejski Instytut Sefardyjski
• Międzynarodowa Fundacja Edukacji Sefardyjskiej
• Międzynarodowy dziennik sefardyjski
• Sefardyjskie materiały edukacyjne dla dzieci
• Międzynarodowa Rada Przywództwa Sefardyjskiego
• Radio Sefarad radio internetowe nadające z Madrytu; obejmuje Huellas, cotygodniowy program dla osób poszukujących pochodzenia swoich sefardyjskich nazwisk
• Turecka gazeta sefardyjska Şalom
• Sefardyjski projekt randkowy
• Od andaluzyjskich oranżerii po Anatolię
• Historia Żydów sefardyjskich – Półwysep Iberyjski ^{[Uzurpowany!]} (Amerykańska Federacja Sefardyjska)
• Pascua Marrana. Nazwisko Rojas/Shajor/czarni sefardim
• Amerykańskie Żydowskie Towarzystwo Historyczne, New England Archives
• Sefarad , Journal on Hebraic, Sephardim and Middle East Studies, ILC zarchiwizowane 17 grudnia 2008 w Wayback Machine , CSIC (artykuły naukowe w języku hiszpańskim, angielskim i innych językach)
• Synagoga Hebrajska (Synagoga Hebrajska jest postrzegana jako organ doradczy w sprawach związanych z praktykami religijnymi i jest szeroko konsultowana przez wiele agencji)

Filozoficzny:

• Sepharadim in the XIX Century: New Directions and Old Values ​​autorstwa Jose Faura, przedstawiający pozytywne, ale tradycjonalistyczne reakcje na nowoczesność, typowe dla społeczności żydowskiej Sepharadi
• Sepharadi Thought in the Presence of the European Enlightenment autorstwa Jose Faura, identyfikujący różnicę w reakcji na europejskie oświecenie wśród społeczności sefaradyjskich i aszkenazyjskich
• Antisemitism in the Sepharadi Mind autorstwa Jose Faura, opisujący kulturową reakcję Sefaradim na antysemityzm
• Czy judaizm sefardyjski można zrekonstruować?
• Szczególny charakter tolerancji sefardyjskiej

Muzyka i liturgia:

• Literatura ludowa Żydów sefardyjskich Przeszukiwalne archiwum nagrań dźwiękowych ballad sefardyjskich i innej literatury ustnej zebrane od informatorów z całego świata, od lat 50. do 90. XX wieku, przez profesora Samuela Armisteada i jego współpracowników, prowadzone przez profesora Bruce'a Rosenstocka.
• Sefardyjski projekt Pizmonim - Muzyka bliskowschodniej społeczności sefardyjskiej.
• Daniela Halfona, kantora urodzonego w Wielkiej Brytanii i czołowego przedstawiciela tradycji liturgicznej Żydów hiszpańskich i portugalskich
• Liturgia Synagogi Hiszpańskiej w Rzymie w wykonaniu ks. Alberto Funaro
• Isaac Azose strona internetowa kantora z Seattle, WA, USA, kluczowa dla zachowania sefardyjskiej tradycji liturgicznej Rodos
• Songs of Sefardic Jewish Women of Maroko zawierający nagrania terenowe sefardyjskich Żydówek w Tangerze i Tetuanie, 1954 z tekstami piosenek przetłumaczonymi na język angielski.
• Przewodnik po żydowskiej Bułgarii, opublikowany przez Vagabond Media, Sofia, 2011
• Diaspora Sefardi – Jordi Savall, Hespèrion XXI – Alia Vox AV9809